عنوان :

پایان نامه تأثیر ساخت قدرت بر تشدید ناسیونالیسم قومی

تعداد صفحات :۹۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر به دنبال پاسخ سوال «در ساخت قدرت دردوره جمهوری اسلامی  چه تاثیری بر سیاسی شدن قومیتها داشته است؟ » می باشد.

     باید توجه داشت”که نیرو وعواملی که بر وحدت ملی تاثیر می گزارند را می توان دردو الگو مقا یسه کرد.در الگوی اول برمبنای عوامل درون زا و برونزا ودر الگوی دوم بر مبنای عوامل روبنایی وزیر بنایی:درالگوی اول عواملی نظیر استعمار،تهدیدات بیرونی،دارای ماهیتی برونزامی باشند وعواملی نظیر تارخ مشترک،وحدت سرزمینی،فرهنگ مشترک،دین،قومیت ونژاد درون زاهستند،ودر الگوی دوم  عواملی نظیر موقعیت،وحدت سرزمینی،فرهنگ مشترک ،تاریخ، زبان، دین نقش بنیادین دارد وعواملی نظیر ناسیونالیسم، ساختار سیاسی،تهدیدات بیرونی،استعمار،ایدولوژی،قدرت دولت مرکزی،نقش روبنایی دارد

دراین تحقیق سعی می شود الگوی دوم که عوامل روبنایی را وزیربنایی را مدنظر دارد مورد توجه قرار گیرد.بنابراین سعی می شود دراین تحقیق تاثیر ساخت قدرت به عنوان عاملی که بر عوامل رو بنائی و زیربنائی تاثیرگزاری مهمی دارد مورد توجه قرارگرفته و همچنین بطور خاص تاثیر این ساخت قدرت بر ناسیونالیسم قومی مورد بررسی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که در این تحقیق به مطالعه موردی تمام اقوام نمی پردازیم بلکه سعی می شود اقوامی که در دوران معاصر گرایش ناسیونالیستی دارند موردتوجه قرار گیرد.

گفتنی است که فرضیه اصلی در این تحقیق ،ساخت قدرت متمرکزدر دوره جمهوری اسلامی  باعث کاهش مشارکت اقلیت های قومی در قدرت و کاهش مشارکت باعث تشدید ناسیونالیسم قومی در ایران شده است،می باشد.

گروه های قومی در ایران از اقوام کرد گرفته  تا آذری،بختیاری ،بلوچ،قشقایی،ترکمن،عرب،لر و …. شکل دهنده ایران امروز می باشند حال ما چه بخواهیم بر آنها نام قوم بگذاریم یا هر نام دیگر، باید این واقعیت را بپذیریم که جدا کردن آنها از بدنه جامعه به عنوان اقلیت ،دیگر اکثریتی وجود نخواهد داشت.

در این تحقیق همانطور که مشاهده کردیم ابتدا به بررسی مفاهیم می پردازیم و در آن واژه هایی مثل قوم ،تفاوت آن با ملت و …. را بررسی کردیم در قسمتی از آن به علل سیاسی شدن گروه های قومی اشاره کردیم و همانطور که گفتیم علل گوناگونی چون نقش نخبگان فکری ، عوامل اقتصادی ،نیروهای خارجی و اقدامات دولت در سیاسی شدن علایق گروه های قومی نقش دارند.

اما در ادامه با بررسی خواسته های گروه های قومی ،به این نتیجه می رسیم که اغلب خواسته های آنان مشارکت در عرصه تصمیم گیری و در سطح محلی و منطقه ای و بیشتر خواهان خودمختاری هستند تا دست یافتن به یک کشور مستقل،از این مطلب می توان این گونه نتیجه گرفت که عاملی که نقش اساسی در سیاسی شدن علایق گروه های قومی را دارد ،اقدامات دولت است.

اقداماتی چون تمرکز بیش از حد ،ندادن اختیارات کافی به گروه قومی در عرصه تصمیم گیری و توجه بیش از حد به قوم حاکم که باعث سرخوردگی و احساس بیگانگی قوم اقلیت از حکومت و بطور کلی از ملت می شود و آنان بدنبال گرایشات جدایی طلبانه می روند در چنین فضایی است که نخبگان  فکری یا نیروهای خارجی از موقعیت سو استفاده کرده و برای رسیدن به خواسته های خود اقدام به بسیج می کنند

در مورد راه حل ها برای کاهش سیاسی شدن گروه های قومی، همانطور که اشاره کردیم  بهترین راه پیشنهاد شده کاهش تمرکزگرایی از سوی دولت مرکزی و دادن اختیارات بیشتر به گروه های قومی است.

در ادامه و در بهره دوم به بررسی قومیت گرایی در ایران پرداختیم و مشاهده کردیم که بر سر این مسئله که قوم و قومیت مخصوص غرب است و در مورد ایران صادق نیست اختلاف نظر وجود دارد.

حال باید بپذیریم که قوم یا قومیت چه در مورد ایرن صادق باشد یا نباشد، نباید این واقعیت را نادیده بگیریم که وجود گروه هایی مثل کرد،آذری،بلوچ و….. گروه قومی بحساب می آیند اگر بخواهیم واژه قوم را در مورد آنها بکار نبریم پس چه نامی باید بر آنها بگذاریم .

در ادامه به بررسی تاریخی گروه های  قومی پرداختیم و دیدیم که تا قبل از حکومت رضا شاه و ساخت دولت متمرکز در ایران گروه های قومی مثل کرد یا بلوچ،ترکمن و آذری در قالب یک گروه متحد نبودند و در درون خود به به گروه های ایلی جداگانه تقسیم می شدند.

همین گروه های ایلی نیز در منطقه خود خودمختار، و دارای اختیارات گسترده بوده اند و با مر کز ارتباط دو سویه داشتند از یک طرف برای مرکز مالیات و سپاه تامین می کردند و از سوی دیگر از طرف مرکز به رسمیت شناخته می شدند و این عمل باعث می شد تا گروه های قومی کمتر احساس بیگانگی با بدنه اصلی جامعه داشته باشند

اما با روی کار آمدن رضا شاه شاهد آن بودیم که یک دولت متمرکز شکل گرفت و باعث آن شد تا رابطه دو سویه میان حکومت و گروه های قومی  به رابطه یک سویه از طرف حکومت مرکزی تبدیل شود و این پیامد را بدنبال خود داشته باشد تا گروه های قومی از دولت فاصله بگیرند و روی علایق کهن خود مثل زبان ومذهب تمرکز کنند.

در قسمت آخر به موضوع اصلی می پردازیم و آن تاثیر ساخت قدرت بر ناسیونالیسم قومی در دوره جمهوری اسلامی بود ابتدا  ویژگیهای ساخت قدرت، در سه دوره را بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که در دوره اول یعنی دهه اول انقلاب تا سال ۱۳۶۸قدرت بیشتر بر بسیج توده ای متکی بود و به نوعی به شیوه پوپولیستی عمل می کرد.

در این دوران پایگاه بسیج توده ای را تهیدستان روستایی ،حاشیه نشینان شهری ،خرده بورژوازی ،مهاجران، ،کسبه بازار و جزوء آن تشکیل می دادند در دهه بعد یعنی از سال۱۳۶۸تا۱۳۷۶ ما شاهد آن بودیم  که فضای جامعه بعد از جنگ تغییر کرد و نسل تازه ای بوجود آمد که خواسته های جدیدی داشت در این دوره  بسیج توده تا حدودی ضعیف شد.

در دوران اصلاحات شاهد تحول عمده ای در ساخت قدرت بودیم ،آن این که یک گروه جدید که در درون حکومت وجود داشت و خواهان توسعه سیاسی  و مشروعیت نظام بر اساس رای مردم بود تا حدودی قدرت را بدست گرفت و همانطور که حسین بشیریه اشاره کرده بود نظام از یک دمکراسی صوری به شبه دمکراسی تبدیل شد.

البته این را هم باید خاطر نشان کنیم که  اساس قدرت بر مذهب و اسلام استوار بود تا جایی که مذهب رسمی کشور در قانون اساسی، شیعه اعلام شدهمچنین ساخت قدرت از لحاظ تمرکز بیش از بیش متمرکز شد و عامل آن اختیارات گسترده در دست ولی فقیه بود که عملا تمام قوا و سایر ارکان قدرت زیر مجموعه ولی فقیه به حساب می آمدند.

در این قسمت ابتدا سعی می شود بر اساس فرضیه ها تحقیق ،ابتدا دو فرضیه جایگزین رقیب را بررسی کنیم و در پایان به بررسی فرضیه اصلی بپردازیم.

در مورد فرضیه جایگزین رقیب اول دیدیم که بسیج توده ای حکومت ، بر طبقات محروم و بازاریها استوار بود و در مورد گروه های قومی هیچ گونه جایگاهی نتوانست کسب کند بنابراین  بسیج تودهای نتوانست باعث اتحاد ملی گردد.

در مورد فرضیه جایگزین رقیب دوم مشاهده نمودیم نه تنها مذهب عامل وحدت بخش نبود بلکه با اقدام خبرگان قانون اساسی مبنی بر تصویب مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی کشور و شرط شیعه بودن رئیس جمهور ،باعث احساس محرومیت گروه های قومی سنی مذهب چون کردها ،بلوچ ها و ترکمنها شد و این گروه های قومی پیش ازپیش از حکومت مرکزی فاصله گرفتند

 اما در پایان به بررسی فرضیه اصلی می پردازیم .

 در اوایل انقلاب  شاهد آن بودیم که گروه های قومی کرد،بلوچ،ترکمن و آذری به امید آن که بتوانند به خواسته های خود برسند دست به اعتراض زدند . با بررسی خواسته های آنان دریافتیم که همگی آنها خواستار اختیارات محلی و خودمختاری بودند خواسته ای که نه تنها به آن جوابی داده نشد بلکه مدیریت درستی نیز صورت نگرفت تا احساسات گروه های قومی بیش از پیش سیاسی شوند.

همچنین دیدیم که دستگاه های سیاسی نتوانستند نخبگان قومی را در درون خود جذب کنند و اقدام به حذف آنان کرد و باعث شد تا گروه های قومی بیش از بیش از حکومت فاصله بگیرند بطوری که شرکت در انتخابات به کمتر از ده درصد رسید.

تنها در دوره خاتمی بود که با بازتر شدن فضا و عملی شدن شوراه ها که اداره محلی را برای آنان تاحدودی امکان پذیر می کرد ،شاهد آن هستیم که گروه های قومی فعالیت بیشتری از خود نشان دادند و این مسئله نشان دهنده آن است که مشارکت سیاسی یا عدم وجود آن می تواند نقش اساسی در تخفیف و تشدید قوم گرایی و سیایی شدن اختلافات زبانی و مذهبی ایفا نماید.

واژه های کلیدی: ناسیونالیسم قومی، قدرت، قوم بلوچ، قوم ترکمن، قوم کرد

فهرست مطالب

مقدمه:   ۱
بهره اول   ۵
مفاهیم   ۵
فصل اول   ۶
قومیت و قوم گرایی   ۶
سیری در نظریه های ناسیونالیسم قومی:   ۶
کهن گرایان:   ۸
ابزار گرایان:   ۸
گروه قومی:   ۱۰
تفاوت میان قومیت و ملیت :   ۱۲
اقلیت قومی:   ۱۳
عوامل پیوند درونی اقوام :   ۱۵
علل سیاسی شدن گروههای قومی:   ۱۷
خواسته های سیاسی گروههای قومی:   ۱۹
راهکارهای کاهش احساس ناسیونالیستی میان گروههای قومی:   ۲۰
فصل دوم   ۲۲
ساخت قدرت   ۲۲
متمرکز:   ۲۲
حکومت فدرال :   ۲۳
نظام دینی :   ۲۴
نظام پوپولیستی:   ۲۴
بررسی قومیت گرایی در ایرن   ۲۶
فصل سوم   ۲۷
بررسی کلی قومیت وقومیت گرایی در ایران   ۲۷
علل وجود اقوام گوناگون در ایران :   ۲۷
قومیت یا قبیله گرایی در ایران:   ۲۹
رابطه گروههای قومی با دولت مرکزی قبل از انقلاب اسلامی ایران:   ۳۱
بررسی گروه های قومی در ایران   ۳۶
جغرافیا:   ۳۶
خاستگاه نژادی:   ۳۶
ویژگیهای فرهنگی:   ۳۷
مذهب:   ۳۸
زبان:   ۳۹
رابطه با مرکز:   ۴۰
جغرافیا:   ۴۰
خاستگاه نژادی:   ۴۰
فرهنگ:   ۴۱
مذهب:   ۴۱
زبان:   ۴۲
قوم بلوچ.   ۴۲
جغرافیا:   ۴۲
خاستگاه نژادی:   ۴۳
فرهنگ:   ۴۴
زبان :   ۴۵
رابطه با مرکز:   ۴۵
قوم ترکمن.   ۴۶
جغرافیا:   ۴۶
خاستگاه نژادی:   ۴۶
مذهب:   ۴۷
زبان:   ۴۸
رابطه با مرکز:   ۴۸
بهره سوم   ۵۰
تاثیر ساخت قدرت بر ناسیو نالیسم قومی   ۵۰
فصل اول   ۵۰
ساخت قدرت در جمهوری اسلامی ایران   ۵۰
ویژگیهای ساخت قدرت در دهه اول انقلاب.   ۵۱
ویژگی های ساخت قدرت در مابین سالهای ۱۳۶۸تا۱۳۷۶٫   ۵۲
ویژگیهای ساخت قدرت در دوران اصلاحات .   ۵۵
قومیت گرایی در دوره جمهوری اسلامی   ۵۷
کردستان.   ۵۷
خواسته  های سیاسی قوم کرد:   ۵۷
برخوردهای غیر خشونت آمیز:   ۵۹
برخورد های خشونت آمیز:   ۶۰
شمای کلی:   ۶۳
آذربایجان.   ۶۳
خواستهای سیاسی:   ۶۳
عوامل تاثیر گذار بر بر تشدید درگیریها:   ۶۴
درگیری های شکل گرفته در منطقه:   ۶۷
بلوچستان:   ۶۸
مقاومت در برابر انقلاب:   ۶۸
گروه های درگیر و خواستهای آنان:   ۶۹
شکل گرفتن درگیریها:   ۷۱
ترکمن صحرا:   ۷۲
زمینه های تاریخی نارضایتی:   ۷۲
خواستهای سیاسی:   ۷۳
درگیریهای صورت گرفته در منطقه:   ۷۳
نتیجه گیری:   ۷۵
کتابنامه   ۸۰
مقاله ها   ۸۴

کتابنامه

     الف:فارسی (کتاب).

آبراهامیان،یرواند(۱۳۸۱)،ایران بین دو انقلاب . کاظم فیروزمند و دیگران .تهران:  مرکز.
احمدی،حمید(۱۳۸۶)، قومیت وقوم گرائی در ایران .تهران:نی.
احمدی،حمید(۱۳۸۳)،هویت،ملیت،قومیت.تهران:توسعه علوم انسانی.
اسمیت،انتونی(۱۳۸۳)،ناسیونالیسم. منصور انصاری.تهران:مطالعات ملی.
بابائی،غلامرضا علی(۱۳۸۴)،فرهنگ سیاسی ارش.تهران :اشیان.
بابائی،غلامرضا علی.بهمن آقائی(۱۳۶۵)،فرهنگ علوم سیاسی.تهران:ویس.
برتون،رولان(۱۳۸۴)،قوم شناسی سیاسی .ترجمه ناصر فکوهی.تهران:نی.
بشیریه،حسین(۱۳۸۴)،جامعه شناسی سیاسی .تهران:نی.
بشیریه،حسین(۱۳۸۵)د یباچه ائی بر جامعه شناسی سیاسی ایران(دوره جمهوری اسلامی).تهران:نگاه معاصر.
بیگدلی،محمدرضا(۱۳۸۳)،ترکمنهای ایران.تهران:پاسارگاد.
جلائی پور،حمید رضا(۱۳۸۱)جامعه شناسی جنبشهای اجتماعی.تهران:طرح نو.
جلائی پور،حمید رضا.(۱۳۷۲) کردستان و علل تداوم آن پس از انقلاب اسلامی.تهران:وزارت خارجه.
.حافظ نیا،محمدرضا(۱۳۸۰)،جغرافیای سیاسی ایران.تهران:سمت.
حشمت زاده،محمد باقر( ۱۳۷۹)،ایران ونفت.تهران: مرکز.
.حقیقت صادق(۱۳۸۱)توزیع قدرت در اندیشه سیاسی.تهران:هستی نما.
۱۶٫ داودی،علی اصغر(۱۳۸۱)،علل و پیامد های فعال شدن شکاف قومی و زبانی پس از انقلاب.مشهد:بی جا.
ربیعی،علی(۱۳۸۰)،تحولات ارزشی.تهران:فرهنگ و اندیشه.
۱۸٫ سیسک،تموتی دی(۱۳۷۹)،تقسیم قدرت و میانجیگری قومی. مجتبی عطارزاده .تهران : مطالعات راهبردی.
شهبازی،محبوب(۱۳۸۰)،تقدیر مردم سالاری ایرانی.تهران:روزنه.
۲۰٫ شجاعی زند علیرضا(۱۳۸۳)،تکاپوهای دینی.تهران:بازشناسی اسلام و ایران.تهران:بی جا.
شهرام نیا،سید امیر مسعود .(۱۳۸۰)،جهانی شدن و دمکراسی در ایران.تهران:نی.
طاهری،ابولقاسم(۱۳۷۸)،حکومتهای محلی و عدم تمرکز.تهران:قومس.
عالم،عبدالرحمن(۱۳۸۱)،بنیادهای علم سیاست .تهران:نی.
.فیرحی، داود(۱۳۷۶)،قدرت، دانش، مشروعیت در اسلام.تهران:نی.
. فیرحی، داود(۱۳۸۲)،نظام سیاسی دولت در اسلام.تهران:سمت.
.کدی،نیکی آر(۱۳۸۳)،نتایج انقلاب ایران. مهدی حقیقت خواه.تهران:ققنوس.
گودرزی،حسین و دیگران(۱۳۸۴)،جامعه شناسی هویت در ایران.تهران :مطالعات ملی.
مجید،محمدی.(۱۳۷۸)جامعه مدنی ایران.تهران:مرکز.
مقصودی،مجتبی(۱۳۸۰)،تحولات قومی در ایران «علل وزمینه ها».تهران:مطالعات ملی.
.میر موسوی(۱۳۸۲)،اسلام،سنت،دولت مدرن.تهران:نی.
هانتینگتون،ساموئل و یرواند واینر(۱۳۷۹)،درک توسعه سیاسی.تهران:مطالعات راهبردی.
یورد شاهیان ،اسماعیل(۱۳۸۰)،تبارشناسی قومی وحیات ملی.تهران:فروزان.

       مقاله ها

احمدی،حمید و دیگران(۱۳۷۸)،همبستگی ملی و وفاق اجتماعی.مطالعات ملی .شماره۱پائیز .
خاتون،نرجس(۱۳۷۸)،نگاهی به سرزمین و فرهنگ مردم بلوچستان.مطالعات ملی.شماره۱ پائیز .
رضایی،احمد.(۱۳۸۰)،پراکندگی اقوام در استان مازندران و گلستان.مطالعات ملی.تابستان.
زند مقدم،محمود(۱۳۸۱)،نگاهی به برخی تشکلهای اقتصادی-اجتماعی بلوچستان. مطالعات ملی . شماره۱۱ بهار .
سلطانی،سیما(۱۳۸۳)،اشتراکات فرهنگی تاریخی بلوچها با سایر ایرانیان . مطالعات ملی. شماره ۱۰تابستان.
مقصودی ،مجتبی(۱۳۷۸)،ناهمگونی و یکپارچگی سیاسی اجتماعی. مطالعات ملی.شماره۱پائیز .
ملازهی،پیر محمد(۱۳۸۰)تحولات سیاسی استراتژیک در بلوچستان.مطالعات ملی.تابستان.

      مقدمه:

      امروزه بحث ایجاد وحدت و همگرایی ملی یکی از مسائل مهمی است که کشورهای دارای تنوع قومی با ان روبرو هستند.درگذشته با توجه به شیوه خاص حکومت داری بحث وحدت ملی به معنای امروز وجود نداشت. در هیچ یک ازامپراتوریهای قدیمی رابطه مردم وشاه رابطه دولت-ملت به معنای امروز نبوده است.  دولت-ملت پدیده جهان مدرن است که برپایه نظریه قرارداداجتماعی شکل گرفته ودولت آن، شکلی از قدرت است که یک ملت آن را بنیان گزاری کرده است.

با رونداستعمار و همچنین با جهانگیرشدن و نفوذ اندیشه وتمدن غربی،مفهوم این شکل از دولت در جهان سوم نیز گسترش یافت و باعث بوجود آمدن دولتهای جدید از دل امپراتوریهای قدیمی ومستعمارات شد.بدلایل مختلف،همچون وارداتی بودن این تفکر و همچنین نبود زیرساختهای فرهنگی مناسب برای پذیرش ان، بزرگترین دغدغه این کشورها همواره ایجاد انسجام، وحدت و همگرایی ملی بوده است.

دراواخر قرن نوزدهم با نفوذ اندیشه های غربی درایران ما شاهد شکل گیری اندیشه های ناسیونالیستی در میان روشنفکران و بعضی نخبگان دربار،مثل امیرکبیر یا عباس میرزا هستیم.اما بدلایل مختلف ازجمله ضعف حکومت مرکزی، ناارامیها و جدائی طلبی های قومی دراواخرحکومت قاجار وجود داشته است. ضعف حکومت مرکزی باعث می شد تا وحدت ملی همواره بصورت یک آرزو درمیان ملی گرایان باقی بماند.آرزویی که  با روی کارآمدن دولت رضا شاه  امید میرفت به واقعیت تبدیل شود، یعنی حکومت مقتدر مرکزی که توانائی غلبه بر جدائی طلبیهای قومی،قبیله ای را داشته باشد.

رضا شاه با تکوین ساخت دولت مطلقه سعی کرد با تکیه بر ناسیونالیسم ملی«که تاکید خاص برشکوه وتاریخ ایران باستان داشت»دولت-ملت به معنای مدرن آن را جایگزین امپراتوری درهم ریخته  قدیم کند.این پروزه ، که برپا کردن دولت مدرن برای پدید آوردن ملت مدرن ایران بود،کاری بسیارسخت ودشواربه نظر می رسید.

برای به ثمر رسیدن این خواسته،دولت رضاشاه دست به اقدامات گوناگون زد ازجمله:ایجاد ارتش مدرن،بوروکراسی ،سرکوب ویکجانشینی ایلات درقالب طرح تخته قاپوکردن،تبلیغ وایجاداحساس ناسیونالیسم ملی و….. ،ولی در حقیقت همانطور که دکتر احمدی نیز اشاره کرده است این اقدامات سبب انحصار قدرت دردست حکومت مرکزی و کاهش مشارکت قومیتها در قدرت و دوری بیگانگی اقوام ایرانی ازحکومت مرکزی ،وبطورکلی دولت شد.که خود عامل مهمی درایجاد واگرایی قومی و سیاسی شدن قومیتهای گوناگون بوده است.

      باتوجه به این پیشینه ما شاهد رخداد انقلاب اسلامی درایران هستیم که اندیشه نوینی به نام جمهوری اسلامی رابه واقعیت تبدیل می کند.شکل تازه ائی از قدرت بر پایه  اصل ولایت فقیه،اسلام ،و…. این عوامل و همچنین علاقه خودم به مسائل ایران که در گذشته نیز درقالب تحقیقی به نام تاثیر روی کارآمدن رضاشاه بر آداب وعقاید مردم ایران به آن پرداخته ام، باعث شد تا من در این تحقیق بدنبال پاسخ این سوال باشم که ساخت قدرت دردوره جمهوری اسلامی  چه تاثیری بر سیاسی شدن قومیتها داشته است.

     باید توجه داشت”که نیرو وعواملی که بر وحدت ملی تاثیر می گزارند را می توان دردو الگو مقا یسه کرد.در الگوی اول برمبنای عوامل درون زا و برونزا ودر الگوی دوم بر مبنای عوامل روبنایی وزیر بنایی:درالگوی اول عواملی نظیر استعمار،تهدیدات بیرونی،دارای ماهیتی برونزامی باشند وعواملی نظیر تارخ مشترک،وحدت سرزمینی،فرهنگ مشترک،دین،قومیت ونژاد درون زاهستند،ودر الگوی دوم  عواملی نظیر موقعیت،وحدت سرزمینی،فرهنگ مشترک ،تاریخ، زبان، دین نقش بنیادین دارد وعواملی نظیر ناسیونالیسم، ساختار سیاسی،تهدیدات بیرونی،استعمار،ایدولوژی،قدرت دولت مرکزی،نقش روبنایی دارد

دراین تحقیق سعی می شود الگوی دوم که عوامل روبنایی را وزیربنایی را مدنظر دارد مورد توجه قرار گیرد.بنابراین سعی می شود دراین تحقیق تاثیر ساخت قدرت به عنوان عاملی که بر عوامل رو بنائی و زیربنائی تاثیرگزاری مهمی دارد مورد توجه قرارگرفته و همچنین بطور خاص تاثیر این ساخت قدرت بر ناسیونالیسم قومی مورد بررسی قرار گیرد. البته لازم به ذکر است که در این تحقیق به مطالعه موردی تمام اقوام نمی پردازیم بلکه سعی می شود اقوامی که در دوران معاصر گرایش ناسیونالیستی دارند موردتوجه قرار گیرد.

گفتنی است که فرضیه اصلی در این تحقیق ،ساخت قدرت متمرکزدر دوره جمهوری اسلامی  باعث کاهش مشارکت اقلیت های قومی در قدرت و کاهش مشارکت باعث تشدید ناسیونالیسم قومی در ایران شده است،می باشد.

در این تحقیق از ارشادات و راهنمایی های استاد گرانقدر خود جناب دکتر سعید گازرانی  که با گشاده رویی مرا راهنمایی کرده اند،بهره فراوان بردم که در اینجا بر خود لازم می دانم که از صمیمیت و نظرات بلند نظرانه ایشان تشکر کنم ضمن اینکه مسئولیت هر گونه نارسایی و اشتباه در این تحقیق تنها متوجه خودم می باشد.

      سیری در نظریه های ناسیونالیسم قومی:

       قبل از آن که به دو مکتب نظری راجع به ناسیونالیسم قومی بپردازیم لازم است تا ابتدا  توضیح کوتاهی راجع به آن بدهیم.در مورد ناسیونالیسم قومی نظرهای گوناگونی مطرح شده است مثلاً برای مدرنیستها و همچنین ساختار گرایان شکلی از ناسیونالیسم به حساب آمده که حالت بومی به خود گر فته است (اسمیت ،۱۳۸۳:۱۳۷).اما اگر بخواهیم به یک تصویر روشن از ناسیونالیسم قومی برسیم باید بگوییم که ریشه آن را باید در پیوندهای خویشاوندی پیدا کرد و بیشتر تکیه بر روابط خانوادگی دارد (اسمیت،۱۳۸۳:۱۳۸).

       اما سوالی که مطرح می شود این است که براستی یک گروه قومی که احساس یا گرایش ناسیونالیستی دارند  چه اهدافی را دنبال می کنند؟ به نظر می رسد که اهداف گروههای قومی متفاوت باشند اما بطور کلی سه هدف عمده را می توان بر شمرد اول اینکه درصدد ایجاد یک دولت مستقل و متحد که منشاء آن برگردد به آن گروه قومی ،دومین مورد این است که گروه قومی به دنبال کسب هویت مستقل می باشد و در آخر و سومین هدف ،چون ناسیونالیسم قومی آمال و آرزوهای خاص را ارئه می دهد این آمال و آرزوها می تواند در غالب مفاهیمی چون رهایی ،استقلال و وحدت قومی ظهور کند و برای گروهای قومی جذابیت داشته باشد (مقصودی ،۱۳۸۰:۵۲).

      لازم است در ادامه به انواع ناسیونالیسم قومی نیز اشاره کنیم . بطور کلی ناسیونالیسم قومی به دو صورت یا شکل ظهور می کند یک نوع آن زمانی است که یک گروه قومی یا چند گروه  در درون یک دولت وجود داشته باشند و  خارج از بلوک قدرت قرار گیرند در این زمان ممکن است که این گروههای قومی خواهان استقلال و جدایی از دولت مرکزی باشند و بخواهند دولت-ملت مستقل تشکیل دهند گرایش آنها به عنوان ناسیو نالیسم قومی جداهی خواه شناخته می شود .

      اما اگر یک گروه قومی در چند کشور پراکنده باشند زمانی که بخواهند به عنوان یک کشور مستقل  درآیند آن موقع ناسیونالیسم آنها به عنوان ناسیو نالیسم قومی الحاق گرایانه شناخته می شود ( مقصودی ،۱۳۸۰،:۵۳ ۵۲).

      در پایان این قسمت باید خاطر نشان کنیم که در مورد ناسیونالیسم قومی دو قلمرو نظری وجود دارد یک قلمرو به ماهیت قومیت و ناسیونالیسم مربوط است و قلمرو دیگر مربوط به علل سیاسی شدن مسئله قومیتهاست ( احمدی ،۱۳۸۶:۱۴۲)لا زم به ذکر است  که مسائل مربوط به قلمرو اول را می توان در دو مکتب کهن گرایی و ابزارگرایی  پیدا کرد که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد اما قبل از آنکه وارد این بحث شویم  و برای آشنایی مقدماتی لازم است  بگوییم در حالی که کهن گرایان معتقدند که قومیت و و ناسیونالیسم پدیدههای کهنی هستند در مقابل ابزار گرایان نظر عکس آن را دارند و معتقدند که این پدیده ها محصول دوره جدید مخصوصاً چند قرن اخیر است(احمدی ،۱۳۸۶:۱۴۳).

    

      کهن گرایان:

      ادوارد شیلز نخستین کسی بود که اصطلاح کهن گرایی را به کار برد اما در دهه ۱۹۵۰میلادی شخصی به نام کلیفورد گیرتز آن را رواج داد (احمدی ،۱۳۸۶:۱۴۲).

      این مکتب ناسیونالیسم قومی را بر حسب ویژگیهای رفتاری ذاتی گروه قومی تفسیر می کند که در نزد برخی از صاحب نطران از مبنای زیست شناسی نیز بر خوردار است این مطلب را می توان این گونه معنی کرد که هویت یک گروه قومی از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد( دی سیسک،۱۳۷۹:۴۰).

      از این مطالب می توان این گونه استنباط کرد که کهن گرایان بر طبیعی بودن ناسیو نالیسم قومی تاکید دارند یعنی خواسته ها آنان را طبیعی دانسته نه این که تحت شرایطی بوجود آمده باشند به عنوان مثال واکر کونور از برجسته ترین صاحب نظران مکتب کهن گرایی جنبه های سیاسی شدن گروهای قومی را به عنوان پدیده طبیعی حیات بشری میداند( احمدی ،۱۳۸۶:۱۴۵).

       در پایان و برای جمع بندی باید بگوییم که که در مکتب کهن گرایی دو مطلب عمده وجود دارد اول آن که ملتها و ناسیونالیسم پدیده های کهنی هستند و دوم آن که طبیعی و جهان شمولند (احمدی ،۱۳۸۶:۱۴۲) یعنی مخصوص یک منطقه و زمان خاص نیستند .

      ابزار گرایان:

      در بالا شاهد آن بودیم   کهن گرایان  مدعی بودند که ناسیونالیسم  قومی پدیده ای طبیعی و همچنین کهنی است در مقابل این نظر ابزارگرایانی وجود دارند که معتقدند ناسیونالیسم قومی مقوله ای مرکب ،پویا و تابع شرایط ساختاری جامعه است آنان اظهار می دارند که هویتهای قومی بر حسب گستره وسیعی از متغیرها رو به افزایش  و کاهش می نهد  که شامل توانایی و مهارتهای پیشگامان سیاسی است که به شکل کار آمدی توان بسیج گروه ها برای اهداف جمعی و بیان باورها و عقاید حول دو محور پیشنه و سرنوشت مشترک را دارند( دی سیسک،۱۳۷۹:۴۱).

      این به آن معنی است که سیاسی شدن قومیتها تابع شرایطی است که توسط اشخاص یا تحت وضعیت  خاصی بروز می کند نه این که گرایش ناسیونالیستی یک گرایش طبیعی در درون گروهای قومی باشد .

      البته در مورد ابزارگرایان یک مکتب واحد وجود ندارد این رهیافت ها از دیدگاهای مارکسیستی و نومارکسیستی گرفته تا نظریه های گزینش حسابگرانه با یکدیگر متفاوت و دارای انواع گوناگون است اما فرض اساسی همه این رهیافت ها یکی است .

       در بالا هم به آن اشاره شد و آن این که سیاسی شدن یا هویت شناسی گروههای قومی یک نوع وفاداری حاشیه ای است که می توان برای دستیابی به اهداف سیاسی و اقتصادی به شیوه های حسابگرایانه ،آن را بوجود آورد ( احمدی،۱۳۸۶:۱۴۷).

      همانطور که اشاره کردیم کهن گرایان مناقشات قومی را به عنوان پدیده ای طبیعی می شناسند اما ابزارگرایان آن را معلول دو عامل اساسی می داند  ۱) متفاوت بودن درجات و الگوهای نوسازی میان گروه ها ۲) رقابت بر سر منافع اقتصادی و زیست محیطی در شرایطی که مناسبات میان گروه ها بر حسب ثروت و موقعیت اجتماعی تغییر  می کند . به بیان دیگر ،قوم گرایی اغلب پوششی برای دنبال نمودن منافع ذاتاً اقتصادی است(دی سیسک،۱۳۷۹:۴۴).

      ابزارگرایان ناسیونالیسم را یک پدیده مدرن می دانند و سعی می کنند با آوردن مثالهای تاریخی،تغییر کردن وابستگی های قومی را در طول تاریخ را نشان دهند و به این نتیجه گیری برسند که چنین وفاداریهایی را نمی توان کهن دانست و این یعنی نقطه مقابل کهن گرایان که معتقد بودند ناسیو نالیسم قومی پدیده ای کهن است(احمدی،۱۳۸۶:۱۴۷).

      بطور کلی اگر بخواهیم نشان دهیم که گرایشات قومی پدیده ای است کهن یا مدرن باید بگوییم که وفاداریهای عاطفی گروههای قومی به آداب و سنن خود پدیده ای طبیعی و ماقبل مدرن است اما سیاسی شدن این وفاداریها و بسیج گروه های قومی برای کسب خود مختاری یا استقلال یک پدیده مدرن است( احمدی،۱۳۸۶:۱۵۲-۱۵۳).

 

      گروه قومی:

      از آنجا که ارائه یک تعریف دقیق برای گروه قومی بسیار مشکل است ابتدا به چند تعریف رایج درباره گروه قومی می پردازیم و در آخر سعی می کنیم تا به یک جمع بندی نائل شویم .

      یک گروه قومی شامل مردمی است که دارای وجوه مشترک فرهنگی،تاریخی و یا در موارد جسمانی می باشند که نسبت به یکدگر احساس تعلق و همبستگی می کنند و خود را از گروه های دیگر جدا می سازند( گودرزی ،۱۳۸۴:۱۲).

      در تعریفی دیگر گروه قومی این گونه تعریف شده است :قوم را مجموعه ای از افراد و گروههای به هم پیوسته تشکیل می دهند که دارای روابط پیشینه خانوادگی و سر گرفته از یک تبار،که بر اثر گسترش یک یا چند خانواده شکل گرفته است این مجموعه دارای نژاد ،زبان و فرهنگ زیست مشترک می باشد گاه دیده شده است که نما و مشخصات جسمانی و فیزیکی و حتی گویش و لهجه افراد یک قوم یا بهتر بگوییم طایفه با افراد دیگر از همان قوم تفاوت و اختلاف مشهود و فاحش دارند(یوردشاهیان،۱۳۸۰:۱۲).

      همانطور که در دو تعرف قبلی مشاهده شد  شاهد اختلاف میان دو تعریف هستیم در حالی که تعریف اول بر مسئله وجوه مشترک در خصوصیات ظاهری تاکید کرده بود در تعریف دوم نه تنها به آن اشاره ای نشده است بلکه به این امر اشاره می کند که خصوصیات ظاهری و فیزیکی افراد یک قوم ممکن است متفاوت باشد.

      آنچه در این دو تعریف مشترک است تاکید بر امر خویشاوندی  بودن آن است   این در حالی است که ساموئل هانتینگتون ضمن رد احساس خوشاوندی ، معتقد به ابعاد روانی و احساس هویت قومی میان گروه قومی است (هانتیگتون،۱۳۷۹:۲۴۴).

      اما رولان برتون قوم را یک پدیده اسطوره ای می داند و آن را این گونه تعریف می کند

قوم یک مجموعه اجتماعی تمایز یافته ، بسته و پایدار معرفی می شود

که ریشه های خود را در گذشته ای اسطوره ای تصور می کند و عمدتاً

دارای یک نام ،رسم ، ارزشها و زبان مشترک است(برتون، ۲  :۱۳۸۴).

      در حالی که رولان برتون قوم را یک پدیده اسطوره ای می داند حمید احمدی معتقد است که واژه قومیت برای مطالعه تاریخی آمریکا بوجود آمده ، که در آن گروههای مختلف نژادی، زبانی و مذهبی دارای ملیتهای اولیه گوناگون زندگی می کردند پس از نظر وی اطلاق صفت قومی در آمریکای شمالی بوجود آمده که به گروههای مهاجر از اروپا ،آسیا و سایر نقاط جهان سوم به این کشور مهاجرت کرده اند (احمدی،۱۳۸۶:۳۳-۳۵).

      اما برای اینکه به تعریفی جامع از گروه قومی برسیم بهتر است به تعریف ایزمن و رابینو ویچ اشاره کنیم آنها قومیت را این گونه تعریف می کنند :هویت و همبستگی جمعی متکی بر عوامل انتسابی چون جد مشترک،زبان ،رسوم ، سیستم عقاید و مذهب و در موارد نژاد یا رنگ است (احمدی،۱۳۸۶:۴۷).

      در پایان باید خاطر نشان کنیم که گروه قومی معمولاً به یک اجماع سیاسی دلالت ندارد و در بسیاری از موارد فاقد فرهنگ عمومی و حتی بعد سرزمینی است ( دی اسمیت ،۱۳۸۳:۲۳).

      تفاوت میان قومیت و ملیت :

      در مورد دو واژه ملت و قوم ابتدا باید بگوییم که این دو واژه برای مشخص کردن مردم ،جمعیتها، گروهها و اجتماعاتی به کار می روند که کاملاً شبیه هم هستند با وجود شباهت میان دو واژه ،از قرار دادن آنها به موازات هم و از برابر دانستن آنها با یکدیگر خود داری میشود(برتون،۱۳۸۶:۲۷).در ادامه تلاش می شود تا نشان داده شود چرا این دو واژه در عین شباهت یکی دانسته نمی شوند.

      اودوان برگه ملت را این گونه تعریف می کند:گروه قومی که دارای آگاهی سیاسی است و دولتی که تحت ریاست گروهی از مردم بر دیگران اعمال قدرت می کند از نظر وی ناسیونالیسم ،ایدوئولژی بیان شده از سوی یک گروه قومی است که به دلیل قومی بودن خود مدعی حق تشکیل دولت است ( احمدی،۱۳۸۶:۱۴۵).

      اما اگر بخواهیم تعریف دقیقتری از ملت ارائه دهیم، باید بگویئم  که ملت به مردمی گفته می شود که دارای یک سرزمین مشخص یا به عبارت بهتر در یک سرزمین مشخص زندگی کرده و خود را به علت دارا بودن خصوصیات مشترک از قبیل زبان ،فرهنگ،تاریخ،و مرام سیاسی متعلق به یکدیگر می دانند و برای حفظ این ارزشها ست که یک دولت یا واحد سیاسی تشکیل می دهند (یورد شاهیان،۱۳۸۰:۱۳)همچنین ملت واژهای مورد احترام و حتی تقدس یافته است و به مردمی اطلاق می شود که توانسته باشند سرنوشت خود را به دست گرفته و به حاکمیت برسند (برتون ،۱۳۸۶:۲۷).

      آنچه که از این تعارف بدست می آید این است که واژه ملت با دولت گره خورده است بنابر این در میابیم که فرق ملت با قومیت در وجود همین نهاد دولت است و امروزه واژه قوم برای جماعتهایی استفاده می شود که دولت ندارند(برتون ،۱۳۸۶:۲۷).

      اما این دلیل بر این نمی شود تا هر ملتی را که نهاد دولت دارد،به معنای واقعی کلمه ملت دانست البته نباید از این جمله این گونه برداشت شود که ملت همان ویژگی های یک گروه قومی را دارد  بلکه برای تکوین یک هویت قومی ، ویژگیهای رهنگی لازم است اما هویت ملی فراتر از هویت قومی و فرهنگی است.

      به نظر ارنست رنان ،عوامل تکوین هویت ملی داشتن تاریخی مشترک از دردها و رنجهای همگانی و خاطرات مشترک تاریخی است و از همه مهمتر وجود اراده با هم زیستن است(بابایی،۱۳۸۴:۵۵۲).

      جالب است تا در پایان  به معنی ملت  در گذشته ایران اشاره ای کوتاه کنیم . ریشه واژه ملت از دین و مذهب می آید و برای سالهای مدیدی از واژه لتی به عنوان ملت استفاده می شده است بطور کلی ملت همواره به معنای دین ،کیش آیین در ادبیات ما به کار رفته  است .(زیبا کلام،۱۳۷۸:۲۸).

      اقلیت قومی:

80,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .