عنوان :

تحقیق شناخت و بررسی علل و انگیزه های طلاق در جامعه

تعداد صفحات :۱۲۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

طلاق پدیده ای کاملا اجتماعی است . از اینرو هرگز نه با یک عامل پدید می آید و نه با یک عامل از بین می رود . برخی از عناصری را که ممکن است به طور بلقوه طلاق زا باشند مثل فقر ، جهل و نا آگاهی بر شمردیم . اما هرگز آنان نمی توانند به تنهایی جدایی را موجب شوند . گفته می شود که فقر ، جهل ، وناآگاهی عواملی موثر بر طلاقند ، اماتمامی فقرا و بی سوادان همسران خود را طلاق نمی دهند . باید عوامل یا عناصری دیگر با این پدیده بیامیزد تا از آن جدایی بر خیزد .   آنچه در این زمینه اهمیت دارد ، شناخت علل و عوامل طلاق در دنیایی است که رشد آنرا موجب شده است . دسته ای از عوامل که ممکن است روابط زناشوئی  را دچار اختلال سازد عوامل اجتماعی است که در واقع ازاهمیت زیادی برخوردارند .
ازجمله دلایل طلاق در شهر ها عبارت انداز ؛
۱) ناهماهنگی طبقاتی :
که به طور عمده اختلافات طبقاتی نمی تواند موجی برای انحلال کانون گرم خانواده باشد مگر آنکه اختلافات طبقاتی متضمن اختلاف تربیتی باشد که دراین صورت بین خواسته ها و طرز اندیشه زن و شوهر توافقی نباشد .
۲) دخالت های بی مورد دیگران :
در صورتی که زن و مرد یا هر دو توانایی و آگاهی لازم برای جلوگیری از ایجاد تشنج در محیط خانواده را در اثر این دخالت ها نداشته باشند ممکن است در نهایت این مسئله منجر به مشکل و مسئله بزرگتری همچون طلاق شود .
۱)    ازدواج اجباری :
مداخله پدر و مادر و تحمیل اراده آنها در انتخاب همسر برای فرزندان خویش و اقدام
مستبدانه و بی جای آنان است ، در بعضی موارد ممکن است زن و مرد که طی ندگی به سعادت نرسیده اند تصمیم به جدایی بگیرند .
۲)    ضعف و فقدان مبانی اخلاقی زن و مرد :
با نگاهی به وضعیت درخواست طلاق برخی پرونده ها در می یابیم که یکی از دلایل زوجین برای در خواست طلاق ضعف اصول اخلاقی طرفین یا یکی از آن دو میباشند . گاه اتفاق می افتد که زن یا مرد به هیچ چیز و هیچ کس معتقد و پایبند نیستند . زناشوئی تنها اجرای تشریفات مذهبی و قانونی نیست ، قوانین زناشوئی زمانی به خوبی اجرا می شود که زن و شوهر نه فقط به وسیله مقررات قانونی بلکه در اثر پیوند و روابط زناشوئی  خود متعهد باشند و اصول اخلاقی را رعایت کنند .

۳)    تفاوت سنی :
تفاوت سنی زیاد که گاهی ۲۰ تا ۳۰ سال هم پیش می آید، یکی از دلایل برخی از طلاقها  می باشد . چرا که طرفین بر اساس مقتضیات و انتظارات مربوط به سن خودشان رفتار می کنند که برای طرف مقابل قابل تحمل و قابل درک نیست . و ایجاد تنش و مشکلات در خانواده می کند .
۴)    شغل :
گاهی اوقات شغل شوهر به جهت میزان درآمد یا میزان منزلت اجتماعی اش یا به دلیـل نداشتن ساعت کار مشخص مثلا شـغل رانندگی که تقریـبا ساعت کمی را مرد در خانـــــه حضور دارد ، موجب نارضایـتی زن می شـود و در مواردی دیـده می شود به دلـیـل عـدم تمایل مرد به اشتغال همسرش و پا فشاری زن بر این خواسته مشاجرات و مشکلاتی درمحیط خانواده صورت می گیرد که متاسفانه علیرغم وجود راه حل های فراوان متوسل به طلاق و جدایی می شوند.
۵)    دوستان ناباب :
معاشرتهای نادرست و بیش از حد و نابجای با دوستان توسط زن یا مرد در خانوار ، به خصوص با توجه به فرهنگ و آداب ایرانی وضعیت های نامطلوب به بار می آورد چرا  که افراد پس از ازدواج درواقع باید بیشتر اوقات خارج از کار و فعالیت اجتماعی خود رابه خانواده و بودن در کنار آنها بپردازند . به خصوص در اثر نیروی تقلید که افراد همواره از اطرافیان خود تاثیر می پذیرند چه توسط زن و په مرد این امر باعث ایجاد مشاجرات در خانواده می شوند .
۶)    اعتیاد :
یکی از عوامل جدایی ها اعتیاد مرد یا زنشناخته شده است این عامل مهم اغلب موجب توسل به طلاق به خصوص از طرف خانم ها می شود . اعتیاد شوهر به مواد مخدر و الکل باعث می شود که در اثر این اعتیاد فرد سلامت جسمی ، روحی ، روانی و خلاقی خود را از دست بدهد و به فردی لا ابالی و ناسالم تبدیل شود ، که احساس مسئولیت ندارد و زندگی برای زن و فرزندانش غیر قابل تحمل می سازد .
۱۰) تفاوت در سطح تحصیلات :
گاهی دیده می شود افرادی با مدارک تحصیلی بالا تصمیم به ازدواج با فردی می گیرند که علاوه بر تفاوت ها و اختلافاتی که دارند از نظر تحصیلات نیز بسیار از هم دور هستند .
که همان طور که قبلا ذکر شده و به دلیل نا آشنایی با برخی خواسته ها ، عقاید ونظرات که در واقع مقتضی آن پایگاه اجتماعی است مشکلات و مشاجراتی بین زن و شوهرصورت می گیرد که درصورتی که این مشکلات از سطح تحمل آنها خارج شود و شدت یابد ممکن است منجر به طلاق و جدایی شود .
۱۱) عدم تفاهم اخلاقی ، عقیدتی مذهبی :
طبیعی است که دو فرد از دو خانواده مجزا با دو تربیت و نگرش متفاوت دارای نظرات ،عقاید و خواسته های متفاوت باشند . و او در واقع اعتقاد به مثل هم بودن زن و شوهرندارد ولی اگر این تفاوت عقاید به تناقض و تضاد عقاید و نظرات تبدیل شود به طوری که دو طرف نقطه مقابل یکدیگر باشند و در این صورت تمام زندگی تبدیل به مکانی برای نـزاع و کشمــکـش که در آن صورت افراد برای خلاصـی از این مــشاجرات تصــمیم به جدایی می گیرند .
۱۲) بی اطلاعی از انتظارات یکدیگر  :
در واقع دیده شده که عامل و انگیزه ای برای طلاق زوجین است . گاهی افراد به دلیل نداشتن دوره آشنایی و نامزدی ویا به دلیل تربیت و نوع فرهنگی است که افراد دارا هستند به خوبی از انتظارات و توقعات زن یا شوهر خود اطلاعی ندارد و به دلیل این بی اطلاعی نمی توانند در صدد تامین و رفع آن برآیند که این مسئله برای طرف مقابل ایجاد ناراحتی و دلسردی در زندگی مشترک می کند .
در آخر باید این نکته را یاد آور شویم که اطرافیان به خصوص خانواده زن و شوهر کوشیده اند که تا حد امکان موانعی که منجر به انگیزه طلاق شده است در فرد از بین برده و سعی در حل مشکل آنها کنند و بدین ترتیب مانع طلاق آنها شوند .
واژه های کلیدی: خانواده، ازدواج، طلاق، روابط اجتماعی

فهرست مطالب

پیشگفتار:    ۱
چکیده:    ۱
مقدمه :    ۳
چرا تفکیک ؟    ۴
بیان مسئله :    ۵
چارچوب نظری :    ۷
فونکسیون :    ۸
دیدگاه لیبرالی :    ۸
دیدگاه کنش متقابل :    ۹
تدوین فرضیه پژوهش :    ۱۰
اهداف پژوهش :    ۱۱
انگیزه و ضرورت تحقیق :    ۱۱
واژگان کلیدی پژوهش :    ۱۳
تاریخچه :    ۱۴
طلاق دریونان باستان    ۱۸
طلاق دراسلام    ۱۸
پیشینه پژوهش :    ۱۹
مفهوم و تعریف طلاق :    ۱۹
تعریف طلاق :    ۲۰
اقسام طلاق :    ۲۱
طلاق یا از هم گسیختگی خانوادگی :    ۲۱
طلاق بائن :    ۲۲
طلاق یائسه:    ۲۳
سومین طلاق :    ۲۴
طلاق از دیدگاه ادیان و مذاهب : ( اسلام، یهودیت ، مسیحیت و…)    ۲۵
طلاق از دیدگاه فرهنگی :    ۲۸
مقدمه:    ۲۹
اختلاف سطح فرهنگی :    ۲۹
تعارض فکری :    ۳۰
عدم درک زبان هم :    ۳۰
بررسی و اثرات سؤ طلاق :    ۳۱
مقدمه :    ۳۱
اثرات سؤ طلاق بر زن و شوهر :    ۳۴
اثرات سؤ طلاق بر فرزندان :    ۳۷
اثرات سؤ طلاق بر ایجاد زمینه های اعتیاد ،  خودکشی و انحرافات جنسی :    ۴۴
خودکشی :    ۴۶
انحرافات جنسی :    ۴۶
شیوه های پیشگیری و درمان طلاق :    ۴۸
مقدمه :    ۴۸
پیشگیری :    ۴۹
اهداف دراز مدت درپیشگیری :    ۵۰
الف _ازدواج موقت :    ۵۰
رشد عاطفی و فکری :    ۵۲
توافق علائق و طرز تفکر :    ۵۴
تشابه مذهبی  :    ۵۵
تشابه تحصیلی و طبقاتی :    ۵۶
طرز فکر راجع به امور جنسی :    ۵۸
رابطه با اولیا :    ۵۹
اقدامات اساسی و اصلاحی در زمینه های مختلف فرهنگی ، اجتماعی، سیاسی ، تربیتی ، اقتصادی :    ۶۱
الف_ خانواده :    ۶۲
ب _ در اجتماع و مردم :    ۶۲
ج_ در جنبه مدرسه و تربیت :    ۶۳
در جنبه سیاسی :    ۶۳
در جنبه اقتصادی :    ۶۳
احکام و قوائد طلاق در اسلام :    ۶۴
مسائل متفرقه در احکام طلاق دراسلام :    ۶۷
اثرات طلاق:    ۶۷
کنار آمدن با طلاق:    ۶۸
جنبه‌های مختلف طلاق :    ۶۹
مهریه :    ۷۰
اهداف کوتاه مدت در پیشگیری :    ۷۰
الف _ مشاوره قبل از زناشوئی :    ۷۰
ب) تاثیرات تلویزیون بر درک بزرگسالان از زندگی خانوادگی  :    ۷۱
درمان :    ۷۳
طلاق رهایی یا نابسامانی :    ۷۵
رویکردی به طلاق از دیدگاه جامعه شناسی :    ۸۱
جامعه شناسی خانواده و مسائل اجتماعی :    ۸۷
توسعه و برنامه ریزی اجتماعی جهت جلوگیری از افزایش طلاق ؛    ۸۷
روش انجام تحقیق :    ۹۰
جامعه آماری :    ۹۱
روش آماری :    ۹۲
یافته های پژوهش :    ۱۱۰
خلاصه و نتیجه گیری :    ۱۱۱
پیشنهادات :    ۱۱۶

مقدمه :

درمتون مختلف دین مبین اسلام ذکر شده که زن ومرد برای یکدیگر آفریده شده اند پیوند آن ها که همانا ازدواج است دارای فواید مختلف جسمی، روحی، تکاملی،اجتماعی،دینی است.تابدان حد که در احادیث با نصف دین برابرشده است پس ازآنکه پیوند زن و مرد طبق آئین و قراردادی رسمی و عرضی برقرارمی شود،چنانچه طرفین نتوانند به دلایل گوناگون شخصیتی محیطی و اجتماعی با یکدیگر زندگی کنند به ناچار باید طبق مقررات و ضوابطی ازهم جدا شوند و این حق رادارند که شاید دوباره تصمیم بگیرند تا جفت مناسب و درخور خویش بیابند.

طلاق درزمره غم انگیزترین پدیده های اجتماعی است.طلاق همان طورکه بر جامعه آثار شومی برجای می گذارد،تعادل انسانها را نیز ناپایدار می سازد.

مشاهده مشکلات موجود در ازدواج جوانان که منجر به طلاق می شود در  جامعه ایرانی مرا به این اندیشه وا داشت که در مورد این  موضوع تحقیق کنم .

با مشاهده وضعیت فعلی جامعه در میا بیم که هنوز ملت ما علیرغم   بسیاری از نواوری ها وتجددها هنوز در قرون گذشته طی طریق می کند .  ما عموما به سنت ها و مذهب به یک دید نگاه می کنیم و حتی به سنت ها  فرا تر از مذهب و دین می نگریم در حالی که باید بین این دو جدایی قائل شد .  وقتی مذهب ما برای حل مشکلات ازدواج  جوانان راه حل مناسبی ارائه می دهد که هم او را از نظر روانی آرام میکند و هم مشکلات جنسی جوانان  را حل می کند ما هم بایــــــــد نگرشمان را به این امر مــهم هم با توجــه  به سنت و دین و با توجه به سنت و دین و بــا توجه به دورانــی که  درآن زندگــی می کنیم عوض کــنیم . پس باید بین سنت ها و مذهب تفکیک قائل شد .

چرا تفکیک ؟

به خاطر اینکه ما مسلمان هستیم و به این اصل معتقدیم که حقوق اسلامی ، قوانین اسلامی چون منبعث از فطرت است و همان قوانینی است که ساخت  دست و اراده خالــــق قوانین طبیعت است . قوانین طبیعت کهنه نمی شود بنـابراین ارزشها در امر ازدواج  کهنه نمی شود . اما سنت اجتماعــــــی زائیده نظام تولید ،  نظام مصرف ،  نظام فرهنگــــــی اجتماعــــــی است . این نظام وقتی دوره اش تغییر می کند
تحول پیدا می کند عوض می شود کهنه می شود منفی می شود  و یا مانع ترقی  می گردد .

 بیان مسئله :

طلاق را از مهم ترین پدیده های حیات انسان تلقی می کنند . این پدیده دارای اضلاعی بـه تعداد تمامی جوانب و اضلاع جامه انسانی است . پدیده طلاق پدیده ای است دقیقا چند عاملی . بدینسان هرگز یک عامل به
تنهایی نمی تواند موجبات پیدایی آن را فراهم کند . چند یا چندین عامل بهم می پیوندند و با هم شبکـــــه ای پیچیده فراهم می آورند . این شبکه در نوع خود منحصر به فرد است . به بیان دیگر هر طلاق ، از دیدگاه علی در نوع خود بی نظیر است . زیرا یک زن و شوهر با توجه به شخصیت خاص هر یـک از آنان ، خانواده منشا ، نوع همسر گزینی ، منش ، خلق و خوی هر یک ، رابطه ای خاص منحصر به فرد از عوامل  صورت پذیر  است . از این روست که روشهایی چون مطالعه موردی زندگی نامه فردی بهترین و دقیق ترین شیوه ها در راه شناخت همه ابعاد و  عوامل طلاق به حساب می آیند .[۱]

طلاق پدیده ای کاملا اجتماعی است . از اینرو هرگز نه با یک عامل پدید می آید و نه با یک عامل از بین می رود . برخی از عناصری را که ممکن است به طور بلقوه طلاق زا باشند مثل فقر ، جهل و نا آگاهی بر شمردیم . اما هرگز آنان نمی توانند به تنهایی جدایی را موجب شوند . گفته می شود که فقر ، جهل ، وناآگاهی عواملی موثر بر طلاقند ، اماتمامی فقرا و بی سوادان   همسران خود را طلاق نمی دهند . باید عوامل یا عناصری دیگر با این پدیده  بیامیزد تا از آن جدایی بر خیزد .   آنچه در این زمینه اهمیت دارد ،  شناخت علل و عوامل طلاق در دنیایی است که رشد آنرا موجب شده است . در بروز طلاق علل و عوامل متعددی نقش دارند ، عمده ترین عوامل آن عبارتند از:

۱)     ناسازگاری ، عدم تفاهم ، بداخلاقی و بگو مگوهای مکرر .

۲)     وجود شخص ثالث در روابط زنا شویی (خیانت).

۳)     تفاوت فاحش سنی هنگام ازدواج .

۴)     انواع انحرافات از قبیل اعتیاد ، الکلیسم ، قمار ، عیاشی .

۵)     اختلافات روانی ، رفتاری از قبیل عصبانیت شدید ، وسواسی ، اضطراب حاد

بدبینی ، کم خوابی ، رشد عاطفی و اخلاقی نا مناسب .

۶)     مشکلات مادی و اقتصادی از جمله بدست آوردن شغل وتهیه مسکن .

۷)     مداخله بیجا و بی مورد والدین و سایر اعضای خانواده .

۸)     عدم میانجیگری والدین درمشکلات و اختلافات زوجین .

۹)     عدم مشورت وتحقیق در امر ازدواج و انتخاب همسر .

چارچوب نظری :

کارکرد گرایان ریشه نیازهای نظام اجتماعی را در نیازهای اشخاص می بینند . مالینوفسکی به عنوان نماینده این دیدگاه معتقد است که : اگر انسانها به علت ترکیب جسمی و روحی خود ، نیازهای مستمری دارند . پس برای براورده شدن ایـن نیازها ترتیباتـــــی اجتماعــی باید به وجود باید و این ترتیبات است که بر مبنــای آنها نظام های اجتماعــــی بوجودمی آیند .ممکن است به نظر رســد که نظامهای اجتـــماعی بر طبق اصــول خاص خود سازمــــان یافته اند اما دست کم برای مالینوفســـکی این امرهرگز حقیقت ندارد . در عوض او می   تواند بگوید که در زیر هر شـکلی از نظام های اجتماعی انسانی نیاز شخـــــص عمده ای وجود دارد. شناسنامه نظریه کارکرد گرایی بسیار ساده می باشد . هر کل مرکب از اجزایی است که به نحو خاصی با هم ترکیب شده اند و حتی اگر هر دو بخش یعنی اجزاء کل دچار تغییر و دگرگونی هم شوند باز هم به حفظ ثبات کل حیات کمک می کنند .کارکردگرایان نظام اجتماعی را دارای تعادل می دانند . این امر موجب می شود که آنها بهوحدت اجزاء اهمیت دهند . در نظر آنان کل و اجزاء متشکله با یکدیگر در آمیخته و به وفاق رسیده ، هویت واحدی پیدا کرده اند . این نگرش نسبت به زندگی اجتماعی برالگو سازی بسیار مناسب است .[۲]

فونکسیون :

برای فهم کارکرد ، مستقیم ترین راه این است که اثر و نتیجه هر پدیده را به صورت معلوم ببینیم . به طور مثال مراسم مبادله و هدیه دادن چه اثر و فایده ای دارد که گفته می شود کارکرد هدیه و بخشش ، ایجاد همبستگی  اجتماعی است یعنی هدیه اثری ملموس در زندگی اجتماعی دارد. بنابراین کارکرد گرایی درنخستین مرحله سعی می کند معلولهای دو طرفه را در فعالیت های اجتماعی شناسایی کرده ، سپس اثر کل آنها را در سیستم روشن سازد .[۳]

دیدگاه لیبرالی :

در این دیدگاه جامعه شناسان کوشیده اند تا انتساب روانشناسانه ویژگیهای مشخص زنان و مردان و نقشهای جنسی آنان را در خانواده معاصر نقض نماید . به عقیده صاحبنظران این دیدگاه ، هر نسل برای همنوایی با جامعه و بر اساس آن تربیت می شود . به عبارت دیگر ویژگیهای  رفتارهای زن و مرد در جامعه توسط عواملوراثتی ژنتیک مشخص نمی شود بلکه تحت تاثیرو شرایط اجتماعی وفرهنگی قرار دارد .[۴]

دیدگاه کنش متقابل :

این دیدگاه که مبنای اتخاذ روش خاص در مطالعات مربوط به خانواده گردید در اواسط قرن حاظر بیش از روشهای ذیگر بکار برده شد .

خانواده را از حیث کنش متقابل افراد و بر اساس موقعیت های خاص آنان و نقشهایی که ایفا می کنند مورد بررسی قرار داد . علاوه بر آن پایگاه  حقوقی افراد در رابطه آن با قدرت و ابتکار ، فرایندارتباط ، تعارض ها وراه حل آنها مورد توجه قرار می گیرد.جورج هربرت مید در آمریکا ، ارنست بورکس ویس ، کونیت در آلمان و آندره میشل درفرانسه در مطالعات خود استفاده  کرده اند .[۵]

تدوین فرضیه پژوهش :

۱) به نظر می رسد بین میزان تحصیلات زوجین و درخواست طلاق رابطه معنی دار  وجود دارد.

۲) به نظرمی رسد بین پایگاه اجتماعی زوجین و درخواســـت طلاق رابطه مستقیـــم وجود دارد .

۳) به نظر می رسد بین برآورده نشدن انتظارات زوجین و درخواست طلاق رابطه معنی  داری وجود دارد .

۴) به نظر می رسد بین سن و میزان تفاوتهای سنی وطلاق رابطه وجود دارد .
۵) به نظر می رسد بین میزان شناخت زوجین و درخواست طلاق رابطه معنی داری  وجود دارد .

۶) به نظر می رسد بین عقاید زوجین و درخواست طلاق رابطه معنی داری وجود دارد .
۷) به نظر می رسد بین شغل مرد و میزان رضایت یا عدم رضایت از همسر و درخواست طلاق رابطه معنی داری وجود دارد .

۸) به نظر می رسد بین نظر مثبت خانواده و دوستان و نسبت به طلاق و درخواست طلاق و درخواست طلاق رابطه معنی دار وجود دارد .

۹) به نظر می رسد بین اعتیاد مردان و درخواست طلاق از سوی زنان رابطه وجود  دارد.

اهداف پژوهش :

از هدفهای مهم این پزوهش و تحقیق می توان موارد زیر را ذکر کرد :

۱) شناخت و بررسی علل و انگیزه های  طلاق درجامعه .

۲) بررسی و معرفی عواقب و اثرات سوء طلاق که در حقیقت نشان دهنده  پیامد های نامطلوب این پدیده می باشد .

۳) پیشگیری از وقوع طلاق در جامعه به منظور پاکی و سالم داشتن محیط ، مردم ونسل .

۴) درمان طلاق با استفاده از روش های مناسب و سازنده و قطع ریشه ها ،  انگیزه ها وعلل طلاق و در کل ایجاد زمینه برای دست اندرکاران ، مسئولان  و مجریان و سازندگان جامعه که قادر شوند جامعه ای انسانی ، مبتنی بر طرز  فکر مذهب یا مکتب و فلسفه ای پایه گذاری کنند و نسل موجود و آینده  را از گزندها و عوارضی که در سر راه آنهاســـت دور و برکنار دارند .

انگیزه و ضرورت تحقیق :

اقدام به این پژوهش دلایل متعددی داشت . مثلا کنجکاوی طبیعی انسانی ،  آگاهی از روندهای اجتماعی ، میل به آزمودن اعتبار نظرهای تثبیت شده و صاحب نفوذ در مورد مسائل مهم ، اشتیاق به داشتن چیزهای تازه در مواردی که هنوز ظاهرا خلاءهایی وجود دارد . آخرین دلیل ، که البته کم اهمیت ترین نیست  آنکه گذشته شخص پژوهشگران نیز ممکن است در علایق و توجها تشان تاثیر بگذارد . همه این عوامل
پیش زمینه پژوهش فعلی را تشکیل داده اند .

طلاق و پیامد های آن از مشکلات بزرگ جوامع کنونی به شمار می رود  بطــوری که در سالهای اخیر طلاق به یک روند ووجه اجتماعی مهم زندگی  خانوادگی بدل شده است و بیش از هرزمان ساده ترین و متداول ترین راه حل یک ازدواج نا موفق گشته است .گسستن رابطه زناشویی و رها ساختن زندگی مشترک زن و مردی را که به هم پیوسته بودند به راههای گوناگون می کشاند هرچند امکان دارد چنین زن ومردی ، هر یک خوشبختی نایافته یا از دست رفته را در کنارهمسری دیگر بیابد اما در بیشتر موارد کاراینگونه نیک فرجام نیست . مشکلتر از سرنوشت آن دو نابسامانی فرزندان اســـت که ناچارند به محبت یکی از پدر و مادر بسنده کنند ویا در زیر سایه نا پدری یا نا مادریروزگار بگذرانند .

تمامی این مشکلات زاییده جوامع امروزی است . هر چند که اصل مشکل در گذشته نیز وجود داشته است . اما گاهی ازآن و ابعاد آن به اندازه حالا جدی و ضروری نبوده است . در گذشته بار سنت های اجتماعی چنان بود که بسیاری از ناسازگاری های زندگی زناشویی کمتر مجال ظهور می یافت و از سوی دیگر نا آشنایی مردم به حقوق خود سبب می شد که نابسامانی ها را حق دانسته و تحمل کنند .

در دنیای کنونی به هم ریختن بافت سنی جوامع ، دگرگونیهای اقتصادی و  اجتماعی بی تردید در بالا بردن میزان طلاق موثربوده است . که کشور ما نیز از این تحولات بی نصیب نمانده است . بنابراین با توجه به تفاسیر  و دلایل فوق انجام چنین تحقیقی در مورد طلاق و ارائــــه پیشنهادات درمانـــی وپیشگیری برای آن ازطرف اینجانب به عنوان یک مددکاراجتماعی لازم وضروری به نــظرمی رســید.

واژگان کلیدی پژوهش :

خانواده : در مورد خانواده تعاریف متعددی در منابع مختلف مجود دارد که به دو نمونه آن اشاره می شود . ” نهاد خانوادگی نظامی است که به تنظیم ، ثابت کردن و استاندارد کردن روابط  جنسی وتولید مثل انسانی می پردازد . رایج ترین صورت آن اتحاد زن و مرد با فرزندان دردا خل یک خانوار است این نهاد یک سری نهاد های فرعی مانند ازئواج ، نگهداری فرزندان وروابط خانوادگی را شامل می شود ” .

” خانواده واحد اساسی جامعه شامل دو نسل که با ازدواج  به هم پیوسته اند  واز نظرعاطفی با یکدیگر متکی اند و عهده دار مسئولیت رشد ، ثبات و حفظ هستند ” .

 ازدواج : ازدواج عبارت است از یک رابطه تائید شده اجتماعی بین دو بزرگسال میباشد . ازدواج نقشهای مشخصی برای زن و شوهر معین می کند که مستلزم تعهدات ،  وظایف وحقوق دو جانبه است .

طلاق : طلاق عبارت است از ازاله نکاح (رابطه نکاح) با اجرای صیغه مخصوص . درمان طلاق : اصول وروشهای درمانی برای زوجی که در فکر طلاق یا مواجه با عواقب آن هستند .

تاریخچه :

سابقه طلاق به ۲۰ قرن می رسد مذاهب مختلف همانطور که در زمینه ازدواج  و روابط زن مرد رهنمود ها و معیارهایی مقرر کرده اند به امکان قطع این  رابطه و نحوه ی آن نیز پرداخته اند . اما فقط در چند دهه اخیر است که  طلاق به عنوان یک مسئله جدی اجتماعی مطرح است . این از یک جهت نشان  دهنده قدمت معضلات مناسب زن ومرد در قالب خانواده است و از جهت  دیگر دلیلی است بر اینکه در گذشته خانواده از استحکام بیشتری برخوردار بوده و طلاق امری نادر و استثنایی بوده است و شرایط  در هم ریزیو انحلال خانواده فقط در عصر حاضر است که حاد شده است .
روند تاریخی پدیده طلاق نشانگر آن است که هر چند از نظام زمینداری به جامعه صنعتی وسرمایه داری نزدیک تر می شویم امکان و فراوانی طلاق افزایش می یابد . محو تدریجی و بعضاّ ناگهانی نهادهای خاص جامعه فئودال ، خانواده پدر سالار و نیز شرایطی که نگهدار ارکان خانواده سنتی بوده است و در کنار رشد تضاد ها و تقابلهای روز افزون اجتماعی باعث فروریختن سنت های کهن وجایگزینی ارزشهای اخلاقی واجتماعی تازه می گردد و مفاهیم سنتی زندگی خصوصی و خانوادگی را متحول کرده و به مبارزه می خواند . دورانی که مرد بر خانواده حاکمیت بلامنازع داشته باشد و زن همه چیز خود را در شوهر خلاصه کند و جهانش محدود به محیط خانوادگی باشد سپری میشود .[۶]

گرچه هنوز هستند زنانی که از طریق شوهر با محیط خارج خانواده مربوطند و به  وسیله او و با چشم او به جهان می نگرند ، لیکن روند موجود نه زن را دیگر زن در حــال سـازگــاربـاقـی مـی گــذارد و نـه مـرد را آن مـوجـود بـلا منــازع وهمــه کــــاره  خانواده اش . جامه صنعتی از طریق رشد دادن فردیت ، وارد کردن زنان به فعالیت  تولیدی و اجتماعی خارج از خانه ،تقویت استقلال اقتصادی افراد وبه تبع  آن کاهش بردباری آنان نسبت به یکدیگر، شناخت و تثبیت و افزایش حقوق  زنان ف قانونی کردن حق طلاق ، شهرنشینی ، مهاجرت از روستا به شهر تحرک اجتماعی و اقتصادی وحلی بیشتر وگسترش تماسها و روابط اجتماعی ، کاهش نفوذ مرد در خانواده و بسیاری از عوامل دیگر از این قبیل ، بر وضع نهاد خانواده تاثیر می گذارد . اما به هر صورت جامعه صنعتی  شکل قدیم خانواده وروابط درون آن را تغییر داده و صورت جدیدی از خانواده پدید آورده است . ظهورخانواده جدید ناشی از تغییرات پدید آمده در شرایط اجتماعی در قرن اخیر است . از نتایجاین تحول می توان انتقال نقشهای اقتصادی ، حفاظتی ، آموزشی ، تفریحی از خانواده بهجامعه را نام برداین انتقال کارکرد های خانواده ، به شکل روزافزونی در حال تکامل است . تغییر نقش تولیدی و مصصرفی خانواده سنی و انتقال واگذاری  آن به نهاد های اجتماعی جدید زوال تدریجی خانواده سنتی را به دنبال دارد . اشتغال و ورود زنان در امور اجتماعی نیز مزید بر علت می شود و به جایگزینی خانـــواده جدید با خانواده سنتی کمک می کند . به هر حال اکنون خانواده جدید شکل حاکم و غالب خانواده است و خانواده سنتی در موقعیت مغلوب و دفاعی قرار دارد . شکل کنونی خانواده تک همسری شده ثمره تحول تاریخی طولانی نهاد خانواده رابطه زن و مرد است که اشکال گوناگونی از قبیل چند همسری ، چند شویی ، خانواده پدر سالاری گسترده و محدود و… را از سر گذرانده و  در بیشتر جوامع به عنوان عالی ترین قالب تنظیم روابط زن و مرد به رسـمـیــت شـنـاخـت هــشـده اســت .  اکـنـون دیـگر ، اشـکـال کـهـن ازدواج در بــیـشــتر جوامع متروک شده اند  شکل جدایی و متارکه زن و شوهر نیز پس از طی مسیری تاریخی و آزمونها و تجاربغیر قابل شمارش انسانی به صورت کنونی اش در آمده ودیدگاهی است که حتی محافظه  کارترین جوامع کاتولیکی طلاق را به عنوان  یک حق اجتماعی پذیرفته اند که آخرین آن  سال۱۹۷۰ در ایتالیا بود که پس  از کشمکش طولانی کلیسا ودولت صورت گرفت . در هر حال امروزه طلاق هر چند  امری منفی طلقی می شود که باید حتی المقدور از  توسل به آن اجتناب شود .اما جامعه نسبت به آن بردباری و قبول بیشتری نشان می دهد و مبادرت به طلاق را  یک گناه اخلاقی طلقی نمی کند چرا که در واقع در پاره ای موارد اقدامی صحیح لازم  وحتی اخلاقی است و با اینکه کمتر پیش می آید که برخورد جامعه به استفاده  از حق طلاق نظیر  برخورد آنبه استفاده از حق ازدواج باشد و معمولا طلاق  نظیر مرگ احساس منفی و ازدواج نظیر تولد احساس مثبت می آفریند ، باید قضاوت درمورد آن با در نظر گرفتن  جوانب خاص هر مورد باشد .

طلاق در دوره عربستان قبل از اسلام

مقارن طلوع اسلام مساله ی طلاق مثل سایر عادات و رسوم عصر خود دچار افراطی ترین حالات خود بود و آثار جاهلیت و بربریت کاملا در آنها آشکار و روح جاهلی در کیفیت آن متجلی بود.

مردهای مطلق العنان این حق را به خود می دادند که به مجرد گفتن (تورها هستی) جدا شوند بدون اینکه شرایطی در آن نظر بگیرند.

اصولا طلاق در دوران جاهلیت به معنی کوتاه آمدن مرد از انجام تعهد درمقابل همسر تلقی میشد به طوریکه هرموقع و تحت هر شرایطی به دلخواه و به بهانه های بی ارزش زن خود را طلاق میدادند .[۷]

طلاق دریونان باستان

دراعصار گذشته زن آلت دست شیطان به حساب می آمد بنابراین تنها به اندازه یک کالا ارزش داشت و خرید وفروش و معامله می شد.هرچیز برای او متنوع بود به جز خانه داری وتربیت کردن کودکان.مرد می توانست اورابفروشد یاهدیه یا وصیت کند که متعهد هر کسی که می خواهد باشد. قطعا حق طلاق از او سلب شده بود.[۸]

طلاق دراسلام

از آنجا که هدف دین مبین اسلام ایجاد پیوند میان افراد انسانی و تشکیل کانون های خانوادگی است طلاق راکه مخالف فطرت و طبیعت انسان و بر خلاف قانون پیوند زن و مرد است و نکوهش قرار داده و شایسته نمی شمارد.[۹]

 پیشینه پژوهش :

مفهوم و تعریف طلاق :