عنوان :

مقاله بررسی علل رقابت‌های مثبت و منفی و تأثیر آن بر امنیت ملی کشور ایران

تعداد صفحات : ۱۷۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

این پژوهش بررسی علل رقابت‌های مثبت و منفی و تأثیر آن بر امنیت ملی کشور ایران را دنبال می‌کند . رقابت سیاسی یکی از شاخص‌ها و مؤلفه‌های توسعه سیاسی و ارزشی متعلق به انسان معاصر است که ریشه در تجربه تاریخی بشر دارد، آثار منفی ناشی از ظهور رژیم‌های خودکامه و تمامیت خواه، پیچیده‌تر شدن حیات اجتماعی، بالا رفتن سطح آگاهی عمومی، گسترش شبکه‌های اطلاعاتی و ظهور گروه‌های واسط در مجموع انسان را به نتیجه رسانید که اداره امور سیاسی و اجتماعی از عهده فرد یا گروه خاصی بیرون است و برای این منظور باید عرصه را برای حضور کلیه فردفرد جامعه به ویژه صاحب‌نظران باز گذارد تا از طریق تضارب آرا و نقد آنها در جریان یک رقابت سالم در نهایت سیاست صحیح، شکل گیرد. از این دیدگاه، رقابت سیاسی را می‌توان جوهره اصلی توسعه سیاسی تعریف کرد. این بیان از رقابت، دارای ریشه‌های معرفتی ژرف و بدیعی می باشد که از سرچشمه‌های تکثیرگرایی نسبت و مشروعیت اکثریت سیراب می‌شود.

در این پژوهش اصل بر این است که رقابت سیاسی یکی از نمادهای اصلی مشارکت سیاسی حکومت‌های مردمی و مردم سالار دینی است و در صورتی که در چارچوب قاعده‌ها و میثاق‌های ملی و به شکل صحیح و مسالمت آمیز انجام گیرد عامل تقویت ثبات سیاسی، نظم اجتماعی، طراوت و نشاط سیاسی جامعه، پویایی و انسجام ملی خواهد شد. اما با وجود امتیازاتی که برنظام رقابتی مترتب است به این علت که اشکالاتی، در سیستم رقابتی جامعه ایران وجود دارد، در صورتیکه برای رفع این اشکالات و آفت‌ها با تدبیر و درایت لازم راهبردهای صحیح، طراحی و اجرا نگردد، رقابت‌های سیاسی نه تنها موجب نشاط پویایی توسعه مشارکت و تحقق مردم سالاری نخواهد شد، بلکه برعکس، نظم اجتماعی و وفاق ملی را بشدت در معرض آسیب‌پذیری و چالش قرار خواهد داد، و پراکندگی و افتراق سیاسی در جامعه حاکم، مشروعیت سیاسی نظام مخدوش و جامعه، با بحران مواجهه خواهد شد.

برخلاف پندار اکثریت، نهادهای سیاسی و یا حتی سیاسیون جامعه، ابزار نظامی، کم ارزش و کم اثرترین اهرم در استقرار امنیت ملی می‌باشد، آنچه در بخش‌های گوناگون عقیدتی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و … امنیت را مستقر می‌سازد. داشتن پشتوانه عظیم مردمی است که با حضور پرتلاش خویش در بخش اندیشه با اندیشه، در بخش اقتصادی با تلاش و تولید و در محور اجتماعی با حضور فعال و بالنده در امور عمومی، در حوزه سیاست با مشارکت در تحکیم پایه‌های نهاد سیاسی با انواع خطرهای ناامنی به مقابله برمی‌خیزد. و چون نیروی عظیم مردمی توانمندترین نیروها می‌باشد، هیچ ابزار قدرتی توان مقابله با آن را ندارد، همان گونه که به کارگیری این نیروی عظیم در راستای امنیت ملی به بهترین شیوه و کمترین هزینه، امنیت را مستقر می‌سازد و هر اندازه جامعه در محورهای یاد شده توانمندتر شد در استقرار امنیت ملی نیز موفق‌تر خواهد بود.

امنیت ملی شرط پیشرفت است و برای رسیدن به این امر وجود دولتی مقتدر و با حمایت همه جانبه مردم ضروری است.

پژوهش حاضر شامل سه بخش است:

بخش نخست پژوهش، دربرگیرنده کلیات نظری و بررسی اجمالی است که شامل هفت فصل می‌گردد:

در فصل اول، طرح مسئله است. فصل دوم این بخش، مبانی نظری مفهوم رقابت و معانی لغوی و اصطلاحی و الگوهای رقابت سیاسی بیان شده است.

فصل سوم این بخش به ماهیت و چیستی رقابت سیاسی که تکثر سیاسی و پلورالیسم و صور متفاوت تکثیر سیاسی چون تکثر سیاسی متوازن، آزادی و آزادی فراقانونی، پیشگیری از استبداد اکثریت حاکمیت مقتدر نهادمندی و مرزهای وفاق سیاسی است اشاره شده است.

فصل چهارم این بخش، به آسیب‌شناسی رقابت‌های سیاسی در ایران، که با استدلال منتقدان تحلیل شده و نبود و ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در میان نخبگان و نهاد دولت و مردم پرداخته است.

فصل پنجم این بخش، به الگوهای مختلف مورد بحث در رقابت‌های سیاسی چون الگوی تکثرگرا، یکسان انگار، تثبیت‌گرا و جهت شناخت حوزه‌های آن به نهادهای رقابت و سپس تفاوت رقابت و مشارکت و عوامل تعیین کننده مشارکت سیاسی پرداخته شده.

فصل ششم این بخش، شاخصهای رقابت سیاسی در سطوح پنهان و آشکار و شاخصهای وفاق در جمهوری اسلامی و  مدل رقابتی وفاق‌زا بصورت نمودار ارائه گردیده است.

فصل هفتم این بخش، به جنبش‌های ساختاری و چالش‌های مربوط به باز تقسیم قدرت در ایران و چالش‌های مطبوعات در روند رقابت‌های سیاسی درون ساختاری و تجربه حزبی در ایران و زمینه تاریخی و انواع حزب در ایران و به بحث انتخابات (چیستی، اهمیت و ضرورتهای انتخابات) و رقابتهای انتخاباتی زمان جنگ؛ یعنی از مجلس دوم تا سوم و پس از جنگ یعنی؛ از مجلس سوم تا چهارم و از مجلس چهارم تا آغاز دوره ریاست جمهوری خاتمی و پس از تشکیل دولت خاتمی تا مجلس ششم شورای اسلامی و در خاتمه بحث انجام نتیجه‌گیری از انتخابات و بررسی رقابت سیاسی در دوره ۱۲ ساله حیات جمهوری اسلامی و در نهایت، به تصاعدی شدن رقابت‌های درون ساختاری در انتخابات ریاست جمهوری پرداخته تا بحث را وارد مرحله دوم خود؛ یعنی بخش دوم پژوهش نموده تا به دیدگاههای صاحب‌نظران سیاسی و قواعد رقابت سیاسی پس از تصویب قانون اساسی پرداخته شود.

و اما در بخش دوم، شامل دو فصل است که به بخشی از سؤالات فرعی و فرضیه‌های فرعی می‌پردازد:

فصل اول این بخش، دیدگاههای «دال و هانتینگتون و لوسین پای» را که تکثرسیاسی، حاصل رقابت سیاسی و «هانتینگتون» هم که از پیروان دال در این نظر است پرداخته است.

در فصل دوم این بخش قواعد رقابت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی که در ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ توسط مجلس بررسی نهائی شده، پرداخته است، و از این حیث اصول کلی قواعد رقابت سیاسی و اسلام و رقابت و دیدگاههای مخالف و موافق با چند استدلال درباره دیدگاه مخالف طرح می‌گردد و در نهایت درباره شورا و رقابت بحث می‌شود.

بخش سوم پژوهش، که بخش نهائی محسوب شده، و در پنج فصل تقسیم بندی شده است:

فصل اول این بخش، مفهوم فرآیند و برآیند امنیت ملی که اقتدار ملی را بدنبال دارد و نکات مهم در امنیت ملی همچون توانایی‌های یک کشور، تهدیدات خارجی، ارزش‌های داخلی، پرداخته شده است.

فصل دوم این بخش، به اصول بنیادین و امنیت ملی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و تأثیر رقابت‌های سیاسی و فرهنگ و مشارکت سیاسی بر امنیت ملی که در واقع پاسخ سؤال اصلی است پرداخته شده است.

در فصل سوم این بخش، به آسیب‌شناسی ساختاری و امنیتی کردن رقابت پرداخته شده.

فصل چهارم این بخش، احزاب سیاسی در یک نگاه و جداول دیدگاه گروهها و احزاب سیاسی را پیگیری نموده است.

فصل پنجم این بخش، به نتیجه‌گیری از پژوهش انجام گرفته و منابع به کار برده در این پژوهش معرفی گردیده که از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد.

واژه های کلیدی: رقابت سیاسی ، امنیت ملی ، کشور ایران ، تکثر سیاسی ، پلورالیسم، آسیب شناسی، شاخصهای رقابت سیاسی، جنبش‌های ساختاری، چالش‌ها، احزاب سیاسی

فهرست مطالب

بخش اول    ۱
بررسی‌های اجمالی و کلیات نظری    ۱
فصل اول    ۲
طرح مسئله    ۲
پیشینه تحقیق    ۵
هدف پژوهش    ۶
سؤال اصلی    ۶
سؤالات فرعی    ۶
متغیرهای دخیل    ۶
فرضیه اصلی    ۷
فرضیه‌های فرعی    ۷
چارچوب تحقیق    ۷
روش آزمون فرضیه    ۸
اهمیت اثبات فرضیه    ۸
سازماندهی پژوهش    ۸
فصل دوم    ۱۱
مبانی نظری مفهوم رقابت و معانی لغوی    ۱۱
مفهوم رقابت    ۱۱
الف: رقابت سیاسی    ۱۲
۱ـ رقابت سیاسی از لحاظ لغوی    ۱۲
۲ـ رقابت سیاسی از لحاظ اصطلاحی    ۱۳
فصل سوم    ۱۹
ماهیت و چیستی رقابت سیاسی و مرزهای آن    ۱۹
ماهیت رقابت سیاسی    ۱۹
چیستی رقابت سیاسی    ۲۰
الف: تکثر سیاسی    ۲۰
۲ـ تکثر سیاسی متوازن    ۲۲
ب: آزادی    ۲۳
۱ـ آزادی فراقانونی    ۲۴
۲ـ پیشگیری از «استبداد اکثریت»    ۲۶
۳ـ حاکمیت مقتدر    ۲۷
۴ـ نهادمندی    ۳۱
۱ـ تحزب    ۳۱
۲ـ قانونمندی، اعتماد و امنیت در حوزه رقابت    ۳۴
۵ـ فرهنگ مشارکتی    ۳۵
نقش عوامل فرهنگی در گسترش مشارکت سیاسی و اجتماعی    ۳۶
مرزهای وفاق و رقابت سیاسی    ۳۹
فصل چهارم    ۴۲
آسیب‌شناسی رقابت‌های سیاسی    ۴۲
آسیب‌شناسی رقابت‌های سیاسی در ایران    ۴۲
استدلال منتقدان    ۴۲
۱ـ ضعف روحیه دگرپذیری    ۴۲
۲ـ تکثرگرایی مانع اقتدار نظام میشود    ۴۳
۳ـ ناپای‌بندی حزب‌ها و گروه‌ها به رعایت قوانین و مقررات و قاعده بازی سیاسی    ۴۳
۴ـ نبود نهادهای مدنی    ۴۴
۵ـ نبود جامعه‌پذیری سیاسی    ۴۵
ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در میان مردم    ۴۵
ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در بین نخبگان    ۴۶
ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در نهاد دولت    ۴۷
فصل پنجم    ۴۹
الگوهای مختلف در رقابت سیاسی    ۴۹
الگوهای مختلف رقابت سیاسی    ۴۹
۱ـ الگوی تکثرگرا    ۵۰
۲ـ الگوی یکسان انگار    ۵۱
۳ـ الگوی تثبیت‌گرا    ۵۲
نهادهای رقابت سیاسی    ۵۲
رقابت سیاسی و مشارکت سیاسی    ۵۴
مشارکت، رقابت و توسعه سیاسی    ۵۷
۱) تمرکز منابع قدرت    ۵۸
۲- چند پارگی جامعه    ۵۹
۳- ایدئولوژی و فرهنگ سیاسی گروه حاکمه    ۶۰
عوامل تعیین کننده مشارکت سیاسی    ۶۱
مشروعیت، مقبولیت و مشارکت سیاسی    ۶۲
مشروعیت سیاسی    ۶۴
فصل ششم    ۶۷
رقابت‌های سیاسی و شاخص‌های آن    ۶۷
رقابت‌ سیاسی و شاخص‌های آن    ۶۷
شاخصهای وفاق در جمهوری اسلامی:    ۶۹
فصل هفتم    ۷۵
جنبش‌های ساختاری و چالش‌های مربوط به آن    ۷۵
جنبش‌های ساختاری و چالش‌های مربوط به باز تقسیم قدرت در ایران    ۷۵
چالش مطبوعات در روند رقابت‌های درون ساختاری    ۷۶
تجربه حزب در ایران    ۷۷
۱ـ زمینه‌های تاریخی:    ۷۷
انواع حزب در ایران    ۸۰
انتخابات چیست؟    ۸۱
تاریخچه انتخابات    ۸۱
قبل از پیروزی انقلاب (اولین مجلس موقتی)    ۸۱
شرایط کاندیدها و رای دهندگان در اولین نظامنامه انتخاباتی    ۸۲
دومین انتخابات    ۸۲
پس از پیروزی انقلاب (اولین انتخابات)    ۸۳
انتخابات عمومی و سراسری    ۸۳
انتخابات مجلس خبرگان    ۸۴
انتخابات ریاست جمهوری    ۸۴
انتخابات مجلس شورای اسلامی    ۸۵
انتخابات شوراهای اسلامی کشور    ۸۵
همه‌پرسی    ۸۵
اهمیت انتخابات و ضرورت‌های آن    ۸۵
دیدگاه‌ها و آرمان‌ها در ارتباط با انتخابات    ۸۶
رقابت سیاسی در زمان جنگ:‌ از مجلس دوم تا مجلس سوم‌    ۸۸
رقابت سیاسی در دوره پس از جنگ    ۹۲
الف ـ از مجلس سوم تا مجلس چهارم    ۹۲
ب ـ از مجلس چهارم تا آغاز دوره ریاست جمهوری خاتمی    ۹۵
از تشکیل دولت خاتمی تا شکل‌گیری مجلس ششم شورای اسلامی    ۹۹
انتخابات ریاست جمهوری و تصاعد رقابت‌های درون ساختاری    ۱۰۴
بخش دوم    ۱۰۷
دیدگاه‌های صاحب نظران سیاسی    ۱۰۷
فصل اول    ۱۰۸
دیدگاه دال و رقابت سیاسی    ۱۰۸
دیدگاه هانتینگتون و رقابت سیاسی    ۱۰۹
دیدگاه لوسین پای و رقابت سیاسی    ۱۱۱
فصل دوم    ۱۱۲
قواعد رقابت سیاسی پس از تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی    ۱۱۲
۱ـ اصول کلی قواعد رقابت سیاسی    ۱۱۲
اسلام و رقابت سیاسی    ۱۱۵
الف: دیدگاه مخالف:    ۱۱۵
چند دیدگاه درباره استدلال مذکور    ۱۱۶
ب: دیدگاه موافق    ۱۱۷
۱ـ شورا و رقابت سیاسی    ۱۱۹
بخش سوم : امنیت ملی    ۱۲۲
فصل اول    ۱۲۲
مفهوم، فرآیند، برآیند امنیت ملی    ۱۲۲
مفهوم امنیت ملی:‌    ۱۲۲
فرآیند امنیت ملی    ۱۲۴
امنیت ملی برآیند اقتدار ملی    ۱۲۴
چهار نکته در امنیت ملی    ۱۲۵
ظرفیت بهره‌برداری    ۱۲۶
ظرفیت استراتژیک    ۱۲۶
نکته سوم ـ تهدیدات خارجی    ۱۲۷
نکته چهارم ـ ارزش‌های داخلی    ۱۲۷
فصل دوم    ۱۲۸
اصول بنیادین نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران    ۱۲۸
امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران    ۱۲۸
الف ـ ابهام و گستردگی مفهوم امنیت ملی    ۱۲۹
ب ـ ضعف مفهومی در مفاهیم دیگر    ۱۳۰
ج ـ ادراکی و ذهنی بودن امنیت ملی    ۱۳۰
سیاست‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران    ۱۳۱
تأثیر رقابت‌های سیاسی بر امنیت ملی    ۱۳۵
الف ـ تأثیرات مثبت:    ۱۳۶
ب ـ تأثیرات منفی:    ۱۳۶
۱ـ چیستی منفعت ملی    ۱۳۷
۲ـ لوازم منافع ملی:    ۱۳۷
اصل اول ـ رقابتهای سیاسی نباید وفاق ملی را مخدوش نماید    ۱۳۸
اصل دوم: رقابت‌های سیاسی نباید استقلال کشور را مخدوش سازد    ۱۴۰
اصل سوم ـ رقابت‌های سیاسی نباید به التزام به قانون اساسی لطمه وارد آورد    ۱۴۱
فرهنگ سیاسی و تأثیر آن بر امنیت ملی    ۱۴۱
تأثیر مشارکت سیاسی بر امنیت ملی    ۱۴۳
فصل سوم    ۱۴۶
آسیب‌شناسی ساختاری و امنیتی کردن رقابت    ۱۴۶
آسیب‌شناسی ساختاری (نبود مدیریت امنیت ملی در ایران)    ۱۴۶
امنیتی کردن رقابت سیاسی:    ۱۴۷
فصل چهارم    ۱۵۰
دیدگاههای گروهها و احزاب مختلف در یک نگاه،    ۱۵۰
فصل پنجم    ۱۶۲
نتیجه‌گیری    ۱۶۲
منابع    ۱۶۷

منابع

۱ـ ایران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رویارویی اندیشه‌ها (مجموعه مقالات، ج۱(تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،۱۳۷۹).

۲ـ ایوبی، حجت اله، «پیدایی و پایایی احزاب سیاسی در غرب»؛ تهران:انتشارات سروش،  ۱۳۷۹٫

۳ـ ــــــــــــــــــ، «اکثریت چگونه حکومت می‌کند؟»؛تهران: انتشارات سروش، ۱۳۷۹٫

۴ـ ابوترابیان، حسن؛ «محمدرضا پهلوی پاسخ به تاریخ»؛ تهران: ناشر، مترجم، ۱۳۷۱٫

۵ـ افتخاری، اصغر؛ «مراحل بنیادین اندیشه در مطالعات امنیت ملی»؛ تهران:انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی؛ ۱۳۸۱٫

۶ـ افتخاری، اصغر؛ با مقدمه دکتر تاجیک؛ «درآمدی برخطوط قرمز در رقابت‌های سیاسی»، [تهران]: چاپ گلبان، ۱۳۸۱).

۷ـ خواجه سروی، غلامرضا؛ «رقابت سیاسی و ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، چاپ اول، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۱۳۸۲٫

۸ـ ادوارد، ای. چونگ این مون؛ «امنیت ملی در جهان سوم»، چاپ اول، تهران: ناشر پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۷۹٫

۹- «امنیت ملی و نقش نیروی انتظامی، مقالات»، انتشارات نیروی انتظامی.

۱۰ـ آقاپور، خلیل؛ «نقش فرهنگ سیاسی مشارکتی بر امنیت ملی»، پایان نامه کارشناسی ارشد، علوم سیاسی، تهران: دانشکده علوم انسانی تربیت معلم، ۱۳۸۳٫

۱۱ـ آرمین، محسن و حجت رزاقی؛ «بیم‌ها و امیدها»، چاپ اول، تهران: همشهری،۱۳۷۷٫

۱۲ـ بشیریه، حسین؛ «دیباچه‌ای بر جامعه شناسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران»، تهران : موسسه نگاه معاصر، تهران ۱۳۸۱٫

۱۳ـ بهار، ملک‌الشعرا؛ «تاریخ مختصر احزاب سیاسی در ایران»، چاپ چهارم، ج۱، تهران: انتشارات امیرکبیر،۱۳۷۱٫

۱۴ـ تاجیک، محمدرضا و دیگران؛ «مجموعه مقالات رقابت‌ها و چالش‌های سیاسی در ایران امروز»، چاپ اول، ج۲، تهران:  انتشارات گرافیک گستر، چا۱۳۸۱٫

۱۵ـ «تحزب و امنیت ملی در جمهوری اسلامی» (بولتن)، (پژوهشکده مطالعات راهبردی سال ۱۳۷۸).

۱۶ـ تاجیک، محمدرضا؛ «مجموعه مقالات همایش رقابت‌های سیاسی و امنیت ملی»، (تهران، فرهنگ گفتمان ۱۳۸۱).

۱۷ـ «تحزب و توسعه سیاسی» کتاب دوم تحزب در ایران، دفتر مطالعات وزارت کشور، ناشر همشهری، ۱۳۷۸٫

۱۸ـ جاسمی،  محمد و بهرام جاسمی؛ «فرهنگ علوم سیاسی»، انتشارات گوتنبرگ، ۱۳۵۸٫

۱۹ـ جعفری، محمدتقی؛ «اصول حکمت سیاسی»، تهران، ناشر، بنیاد نهج البلاغه، ۱۳۷۳٫

۲۰ـ «جایگاه و ضرورت امنیت»، مقالات؛انتشارات روابط عمومی سپاه.

بخش نخست: بررسی‌های اجمالی و کلیات نظری

فصل اول:طرح مسئله

از آنجائیکه اعتقاد به ضرورت وجود رقابت به عنوان یک اصل مسلم در فراشدهای سیاسی، آنرا از شاخص‌های نظام مردم‌سالار دینی قرار می‌دهد که در شرایط مطلوب از کار ویژه‌ی مختلفی از جمله ثبات سیاسی، پویایی و نشاط سیاسی و اجتماعی، تقویت وفاق اجتماعی برخوردار خواهد بود. اما در عین حال قائل شدن به این نکته که صرف وجود تکثر در آرا و رقابت‌های سیاسی ـ اجتماعی ارزش‌های پیش‌گفته محقق نخواهد شد.

رقابت‌های سیاسی زمانی می‌تواند ارزشمند تلقی شود که به پراکندگی و تفرق سیاسی منجر نگردد، از این رو وجود رقابت در جامعه به تنهایی نمی‌تواند راه حل اساسی تلقی شود. رقابت خود نیازمند بسترها و شرایطی از جمله فرهنگ سیاسی، وجود روحیه انتقادپذیری دگرپذیری و پای‌بندی به مقررات، وجود نهادهای مدنی و عدالت اجتماعی است که به همگرایی و وفاق ملی منجر گردد.

از این رو برای اینکه رقابت‌های سیاسی بتواند در درون نظام سیاسی کشور بصورت منطقی و سالم جریان یابد ضرروی است اقدامات زیر صورت پذیرد:

الف) کشور ایران از آنجا که از حکومت دینی برخوردار است، در سطح مدیریت راهبردی با سه دسته از منفعت‌های عمده مواجه است:

۱ـ منفعت‌های عام و ملی.

۲ـ مصلحت‌های شرعی و دینی.

۳ـ منفعت‌ها، مصلحت‌ها و علاقه‌های فردی، شخصی، خانوادگی‌ و گروهی.

بدیهی است هر سه دسته از منفعت‌های یاد شده جزو ماهیت تصمیم‌گیری و مدیریت راهبردی کشور محسوب می‌شوند که بی‌توجهی به هر یک از این سه بُعد می‌تواند موجب نارضایتی شده، به بروز خشونت بینجامد. مدیریت راهبردی کشور بایستی در سیاستگذاری‌ها و تصمیم‌گیری‌های کلان کشور با ایجاد آمیزه‌ای کارآمد از سه مؤلفه منافع ملی، مصالح شرعی و  علایق و منافع فرد فردِ جامعه، باز شناسی چهارگانه زیر انجام دهد:

۱ـ بازشناسی دینی و تبیین مصالح شرعی و دینی و التزام به آنها.

۲ـ بازشناسی ملی و تبیین منافع عام و ملی و تعقیب آنها.

۳ـ بازشناسی سیاسی در سطوح فردی و گروهی، دریافت مقتضیات انسان، به رسمیت شناختن حقوق شهروندی و فراهم آوردن بستر و زمینه‌های تحقق آنها.

۴ـ بازشناسی حوزه‌های رقابت و تبیین مرزها و نمادین سیاسی کشور و طراحی ساز و کارهای اجرایی برای رعایت و التزام به آنها.

ب) همانگونه که گفته شد یکی از مشکلات اساسی در فرایند رقابت‌های سیاسی، جامعه‌ناپذیری سیاسی و در نتیجه نداشتن فرهنگ رقابت است.

یکی از راههای اساسی رفع این معضل، تحول در نظام آموزشی کشور است به گونه‌ای که بتوان در تحقق فرآیند جامعه‌پذیری سیاسی که رقابت پذیری سالم، تحمل‌پذیری غیر و رقیب، حقوق شهروندی پرهیز از مطلق‌انگاری خود، برخی از شاخص‌های آنست گام برداشت؛ همچنین در این فرایند باید رعایت قاعده بازی سیاسی، قانون‌های موضوعه، میثاق‌های ملی و هم‌زیستی مسالمت آمیز در صدد برنامه‌های آموزشی قرار گیرد. رسانه‌های جمعی، مطبوعات، خانواده و دین از جمله مجاری عمده و اساسی فرهنگ‌پذیری سیاسی بشمار می‌آید که بایستی در برنامه‌ریزی بصورت جدی مدنظر قرار گیرد.

ج) گسترش فرهنگ مشارکتی:

یکی دیگر از راه‌کارهایی که تحلیل‌گران برای رهایی از بن‌بست خشونت‌های رقابتی پیشنهاد می‌کنند آغاز تمرین رقابت در حوزه‌های کوچک‌تر و تعمیم آن در سطح اجتماعی ملی است. این گروه معتقدند قبل از آن که حقوق سیاسی افراد جامعه به رسمیت شناخته شود و حتی پیش از آن که توده مردم بتوانند فعالیت‌ سیاسی بکنند ضروری است اعضای جناح‌ها به فعالیت بازی سیاسی روی آورند و حقوق سیاسی اعضای جناح‌های سیاسی را به رسمیت بشناسند. لازم است افراد در جامعه نخست فعالیت‌های سیاسی خود را در یک حوزه کوچک‌تر به آزمون گذاشته تا پس از آن که به شکل عرف و عادت درآمد و به تجربه در سطح رفتار فردی کشیده شد بتدریج و گام بگام به حوزه‌های بزرگتر جامعه انتقال داده شود تا از این طریق فرهنگ مشارکتی در جامعه رواج یافته و شهروندان بدان خو گیرند.

این شیوه ضمن آنکه قاعده‌های بازی سیاسی را به افراد واکنش‌گران می‌شناساند، روحیه تعامل و هم‌زیستی با رقبا را در آنها تقویت و جمع‌گرایی را در جامعه افزایش می‌دهد. تشکیل گروه‌های دوستی، تشکل‌های عام المنفعه خیریه‌ای و اتحادیه‌های صنفی از جمله گروه‌های کوچکی هستند که می‌توانند تمرین مشارکت و رقابت از طریق آنها آغاز شود.

د) یکی دیگر از راهبردهایی که برای خروج از بحران‌های سیاسی ناشی از رقابت‌های سیاسی پیشنهاد میشود تدوین چارچوب مناسب برای تحقق فراشدهای رقابتی است این چارچوب باید بگونه‌ای باشد که:

اولا: خطوط قرمز و مرزهای نمادین اجتماع ملی به گونه‌ای شفاف تعریف و تعیین شده باشند تا حزب‌ها به سادگی بتوانند این خطوط را تشخیص داده و از آنها پیروی نمایند.

ثانیاً: قاعده‌ها و چارچوب یاد شده از فراخی لازم برخوردار باشند، به نحوی که افراد و گروه‌ها به سادگی خودی و غیرخودی تلقی نشوند.

ثالثاً: در تنظیم قاعده‌ها و چارچوب یاد شده شرایط زمانی، مکانی، قومی، فرهنگی و دینی لحاظ گردد، به نحوی که تمامی گروههای قومی، سیاسی و دینی که کلیت و اصل نظام و بنیادهای سیاسی ـ دینی آن را پذیرفته‌اند بتوانند در آن فعالیت و رقابت کنند.

رابعاً: این خطوط قرمز و مرزهای نمادین نباید به گونه‌ای متعدد و متراکم ترسیم شوند که با گسترش دامنه این خطوط، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های زیادی برای گروهها، افراد و نخبگان ایجاد شود زیرا در  حالت تراکم و تکثر خطوط قرمز و ممنوعه، حیطه فعالیت افراد و گروهها تنگ و محدود شده و آنها در جریان فعالیت‌ها به سادگی با این خطوط برخورد و آنرا نقض خواهند کرد. بنابراین در طراحی مرزهای نمادین و  خطوط ممنوعه در نظام سیاسی بر دو اصل باید تاکید کرد.

۱ـ محدود بودن این خطوط

۲ـ تکیه بر برائت افراد و گروه‌های سیاسی

خامساً: ساز و کارهای تضمینی طراحی شود به گونه‌ای که سرپیچی و رعایت نکردن افراد و گروه‌های سیاسی از خطوط قرمز با هزینه‌های سنگین همراه باشد.

هـ) گفتمان رقابت در ایران باید به گونه‌ای در برنامه‌های کلان کشور، طراحی و تنظیم گردد که رقابت‌های سیاسی از مرحله «محدودسازی» آغاز و پس از طی کردن مرحله «تثبیت» به مرحله «تکثر» ختم گردد. در مرحله محدودسازی؛ هدف، جلوگیری از بروز و ظهور حزب‌ها و گروه‌هایی است که با کلیت نظام و بنیادهای دینی آن مخالف بوده، درصددند فضای رقابتی جامعه را آلوده، با فرصت طلبی، قدرت سیاسی را  تصاحب کنند. در مرحله دوم؛ هدف، فراهم‌سازی شرایطی است که حزب‌ها و گروه‌های سیاسی و انقلابی و مورد تأیید، امکان حضور یافته و با ایجاد آگاهی سیاسی در اعضا و توده‌ها و نخبگان سیاسی بتوانند به تدریج وارد عرصه فعالیت‌های سیاسی و رقابت‌های صحیح گردند.

و در مرحله تکثر؛ به رقابت به عنوان عامل تثبیت سیاسی و افزایش وفاق، نگریسته شود. در این مرحله بایستی شرایط مناسب برای گسترش فعالیت‌های حزبی و رقابتهای سیاسی فراهم گردد. حزب‌ها و گروههای موجود مورد حمایت قرار گیرند و امکانات برای تأسیس نهادهای جدید و تازه فراهم شود. بدیهی است هدف از مرحله بسط و گسترش؛ رقابت‌های سیاسی سالم است.

پیشینه تحقیق

در پژوهش حاضر مفروض گرفتن رقابت به عنوان یکی از مکانیزمهای مهم تکامل و پیشرفت جامعه سیاسی و کارآمد کردن نظام سیاسی با نگرش‌ حفظ مصالح نظام در چارچوب امنیت و حفظ آن که یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌های اندیشه‌گران ایرانی بوده و هست.

با توجه به قومیت‌های مختلف و متعدد در حوزه سرزمینی ایران پرداختن به رقابت‌های مثبت و تحول‌آور آن که امنیت ایران به ثبات می‌رساند یکی از وظایف ملی و مهینی و تعهد اسلامی هر ایرانی است لذا بنظر می‌رسد در دهه قبل به صورت گسترده به این امور پرداخته نشده است و یا اگر هم کاری انجام شده محدود و در خود نظام جمهوری اسلامی در حال حاضر قابل بهره‌مندی کافی نیست لذا پژوهش حاضر در عین حال که یک مبحث از تاریخ رقابت‌های ایران اسلامی را بررسی می‌کند و امیدوار هستیم با نگاه نقادانه و پژوهشگرانه بتوانیم نتایج علمی و مستدلی را ارائه نمائیم.

 هدف پژوهش

این پژوهش بررسی علل رقابت‌های مثبت و منفی و تأثیر آن بر امنیت ملی کشور ایران را دنبال می‌کند که رشد و آگاهی سیاسی ملت ایران و مشارکت سیاسی آنان در عرصه‌های مختلف سیاسی بعد از انقلاب می‌باشد که با بررسی جوانب، آن منافع این رقابت که باعث تصمیم‌سازیهای آگاهانه و ایجاد اقتدار بین‌المللی و پذیرش نظام بین‌الملل و ثبات سیاسی چند برابر میکند و باعث وفاق اجتماعی و تسریع در بدست آوردن هدفهای بزرگ و بلند را که خواسته هر ملت در عرصه‌های اجتماعی ـ سیاسی ـ اقتصادی و … را بدنبال دارد خواهد شد.

 سؤال اصلی

رقابت‌های سیاسی چه تأثیری بر امنیت ملی دارد؟

سؤالات فرعی

۱ـ شاخصهای وفاق در جمهوری اسلامی چیست؟

۲ـ شاخصهای رقابت سیاسی در جمهوری اسلامی چیست؟

۳ـ شاخصهای امنیت ملی در جمهوری اسلامی چیست؟

متغیر مستقل: رقابت سیاسی

متغیر وابسته: امنیت ملی

 متغیرهای دخیل

۱ـ رشد افکار عمومی، وجود افکار متنوع و اندیشه‌ها و گرایش‌های سیاسی متکثر در کشور.

۲ـ منازعات لجام گسیخته و اختلافات غیر اصولی و نابهنجار فعالان سیاسی.

۳ـ زایش ناقص تخرب و فرهنگ رقابتی و نیز برخی عوامل تاریخی سیاسی در حیات سیاسی کشور.

۴ـ رقابت‌های سیاسی عمدتاً شکل غیر اصولی و دور از عقل و اعتدال به خود گرفته و گاهی منجر به تضعیف همبستگی ملی، کاهش ضریب وحدت و امنیت ملی شده است.

فرضیه اصلی

رقابت‌های سیاسی در تأمین امنیت ملی و تقویت آن عامل ثبات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و … خواهد بود و تأمین امنیت در هر جامعه‌ای زمینه‌ساز تأمین منافع ملی ملتها و دولتها در عرصه‌های مختلف داخلی و خارجی خواهد شد.

 فرضیه‌های فرعی

۱ـ کسب قدرت در رقابت‌های سیاسی هدف نهایی نیست، بلکه قدرت برای حفظ و بسط ارزش‌های حق و عدالت است.

۲ـ منافع شخصی، امتیازات و پاداش‌ها، منشأ و انگیزه اصلی رقابت نیست.

۳ـ نهادینه کردن مشارکت مردم در تعیین سرنوشت و تسهیل در پیگیری مطالبات خویش یکی از هدفهای رقابت سیاسی است.

 چارچوب تحقیق

چرا رقابت سیاسی بوجود آمده؟ و خاستگاه آن در میان چه قشری از اجتماع است؟ و این رقابت چه تلازمی با امنیت ملی دارد؟ و آیا امنیت ملی عامل پایداری رقابت‌های سیاسی است؟ و چه نوع رقابتی عامل پایداری امنیت ملی می‌گردد؟

 روش آزمون فرضیه

روش آزمون فرضیه در این پژوهش بصورت مطالعات کتابخانه‌ای است؛ همچنین در این راستا از تحلیلهای سیاسی نیز بهره‌برداری شده است.

 اهمیت اثبات فرضیه

اثبات فرضیه اصلی پژوهش در واقع روشن ساختن ماهیت پژوهش در جهت اثبات تأثیر رقابت‌های سیاسی بر امنیت ملی است تا از این طریق بتوان گامی در جهت شناخت رقابت از جهات مختلف و چگونگی هدف گذاری گروههای سیاسی موجود در جامعه را که به امنیت ملی جامعه و کشور خود تلاش دارند یا در جهت تخریب پایه‌های امنیتی گام برمی‌دارند را تبیین می‌کند.

 سازماندهی پژوهش

پژوهش حاضر شامل سه بخش است:

بخش نخست پژوهش، دربرگیرنده کلیات نظری و بررسی اجمالی است که شامل هفت فصل می‌گردد:

در فصل اول، طرح مسئله است.

فصل دوم این بخش، مبانی نظری مفهوم رقابت و معانی لغوی و اصطلاحی و الگوهای رقابت سیاسی بیان شده است.

فصل سوم این بخش به ماهیت و چیستی رقابت سیاسی که تکثر سیاسی و پلورالیسم و صور متفاوت تکثیر سیاسی چون تکثر سیاسی متوازن، آزادی و آزادی فراقانونی، پیشگیری از استبداد اکثریت حاکمیت مقتدر نهادمندی و مرزهای وفاق سیاسی است اشاره شده است.

فصل چهارم این بخش، به آسیب‌شناسی رقابت‌های سیاسی در ایران، که با استدلال منتقدان تحلیل شده و نبود و ضعف جامعه‌پذیری سیاسی در میان نخبگان و نهاد دولت و مردم پرداخته است.

فصل پنجم این بخش، به الگوهای مختلف مورد بحث در رقابت‌های سیاسی چون الگوی تکثرگرا، یکسان انگار، تثبیت‌گرا و جهت شناخت حوزه‌های آن به نهادهای رقابت و سپس تفاوت رقابت و مشارکت و عوامل تعیین کننده مشارکت سیاسی پرداخته شده.

فصل ششم این بخش، شاخصهای رقابت سیاسی در سطوح پنهان و آشکار و شاخصهای وفاق در جمهوری اسلامی و  مدل رقابتی وفاق‌زا بصورت نمودار ارائه گردیده است.

فصل هفتم این بخش، به جنبش‌های ساختاری و چالش‌های مربوط به باز تقسیم قدرت در ایران و چالش‌های مطبوعات در روند رقابت‌های سیاسی درون ساختاری و تجربه حزبی در ایران و زمینه تاریخی و انواع حزب در ایران و به بحث انتخابات (چیستی، اهمیت و ضرورتهای انتخابات) و رقابتهای انتخاباتی زمان جنگ؛ یعنی از مجلس دوم تا سوم و پس از جنگ یعنی؛ از مجلس سوم تا چهارم و از مجلس چهارم تا آغاز دوره ریاست جمهوری خاتمی و پس از تشکیل دولت خاتمی تا مجلس ششم شورای اسلامی و در خاتمه بحث انجام نتیجه‌گیری از انتخابات و بررسی رقابت سیاسی در دوره ۱۲ ساله حیات جمهوری اسلامی و در نهایت، به تصاعدی شدن رقابت‌های درون ساختاری در انتخابات ریاست جمهوری پرداخته تا بحث را وارد مرحله دوم خود؛ یعنی بخش دوم پژوهش نموده تا به دیدگاههای صاحب‌نظران سیاسی و قواعد رقابت سیاسی پس از تصویب قانون اساسی پرداخته شود.

و اما در بخش دوم، شامل دو فصل است که به بخشی از سؤالات فرعی و فرضیه‌های فرعی می‌پردازد:

فصل اول این بخش، دیدگاههای «دال و هانتینگتون و لوسین پای» را که تکثرسیاسی، حاصل رقابت سیاسی و «هانتینگتون» هم که از پیروان دال در این نظر است پرداخته است.

در فصل دوم این بخش قواعد رقابت سیاسی در نظام جمهوری اسلامی که در ۲۸ مرداد ۱۳۵۸ توسط مجلس بررسی نهائی شده، پرداخته است، و از این حیث اصول کلی قواعد رقابت سیاسی و اسلام و رقابت و دیدگاههای مخالف و موافق با چند استدلال درباره دیدگاه مخالف طرح می‌گردد و در نهایت درباره شورا و رقابت بحث می‌شود.

بخش سوم پژوهش، که بخش نهائی محسوب شده، به پاسخگوئی به فرضیه اصلی تحقیق پرداخته و در پنج فصل تقسیم بندی شده است:

فصل اول این بخش، مفهوم فرآیند و برآیند امنیت ملی که اقتدار ملی را بدنبال دارد و نکات مهم در امنیت ملی همچون توانایی‌های یک کشور، تهدیدات خارجی، ارزش‌های داخلی، پرداخته شده است.

فصل دوم این بخش، به اصول بنیادین و امنیت ملی نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و تأثیر رقابت‌های سیاسی و فرهنگ و مشارکت سیاسی بر امنیت ملی که در واقع پاسخ سؤال اصلی است پرداخته شده است.

در فصل سوم این بخش، به آسیب‌شناسی ساختاری و امنیتی کردن رقابت پرداخته شده.

فصل چهارم این بخش، احزاب سیاسی در یک نگاه و جداول دیدگاه گروهها و احزاب سیاسی را پیگیری نموده است.

فصل پنجم این بخش، به نتیجه‌گیری از پژوهش انجام گرفته و منابع به کار برده در این پژوهش معرفی گردیده که از نظر خوانندگان محترم می‌گذرد.

فصل دوم:مبانی نظری مفهوم رقابت و معانی لغوی

مفهوم رقابت

رقابت به معنای عام کلمه از قدمتی به درازای زندگی اجتماعی انسان برخوردار است، گردهمائی افراد بشر در نقاط مسکون دنیا که ابتدا تحت تأثیر ذات اجتماعی انسان صورت گرفت، زمینه‌ساز بروز نیازهای دیگری نیز شد. به مرور که انسانها، حکومت داری را تجربه کردند، رقابت، به بخش‌های دیگر نیز کشیده شد، گروه‌های مختلف انسانی در شکل قبیله‌ها با هدف دست‌یابی به ریاست قبیله یا تصرف قلمرو دیگران و تسلط بر آنان به رقابت با هم قطاران یا افراد مقابل خود پرداختند.

دوران جدید که با حاکمیت مطلق انسان بر سرنوشت خود در دنیای غرب آغاز شد، نوع جدیدی از حکومت را بنام دمکراسی به دنیای بشریت عرضه داشت که پایانی بر حیات نظام‌های پادشاهی بود، از اولین ویژگیهای این حکومت مطرح کردن شعار اختصاص تعیین سرنوشت بشر به خود او بود که به تدریج به شکل حکومت نمایندگی خود را نشان داد. اقتضای حکومت نمایندگان ملت، انتخاب آنها از سوی مردم بود، مردمی با سلیقه‌های مختلف. ادامه این روند به پیدایش فرقه‌هایی در جامعه انجامید که کار ویژه اصلی خود را طراحی و اجرای برنامه‌ تصاحب و حفظ قدرت سیاسی به‌شکل مساعدت در انتخاب نمایندگان مردم قرار داده بودند.

گرچه جهان، حداقل از لحاظ اسمی با عنوان جمهوری اسلامی موریتانی و جمهوری اسلامی پاکستان تا سال ۱۹۷۹ میلادی یا سال ۱۳۵۷ هجری شمسی آشنا بود، اما تشکیل جمهوری اسلامی شیعه مذهب در ایران و تأثیری که انقلاب اسلامی بر معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی قدرت نهاد، اندیشیدن درباره سوال پیش گفته از این لحاظ جدی‌تر و ضروری‌تر ساخته است.

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .