عنوان :

پایان نامه تأثیرتحصیلات زنان بر توسعه اقتصادی کشور

تعداد صفحات : ۱۱۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امروزه بسیاری از کشورهای جهان خواستار دستیابی به توسعه‌اند. طرح های توسعه‌ای که در کشور ها دنبال می‌شود معمولاً همان برنامه‌هایی است که جامعه‌شناسان یا سیاستمداران غربی پیشنهاد می کنند. در بسیاری از این طرح‌ها، تا زمانی دراز، وضعیت زنان در نظر گرفته نمی‌شد یا این طرح‌ها به گونه‌ای اجرا می‌شود که به وخیم‌تر شدن وضعیت زنان می‌انجامید.

مطالعات اخیر صاحبنظران اجتماعی نشان داده است که دستیابی به توسعه بدون مشارکت فعال زنان در تمامی عرصه‌ها اعم از خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر نیست. بررسی‌هایی که در زمینه‌ مشارکت زنان در امور جامعه انجام گرفته، نشان داده است که عوامل اجتماعی و فرهنگی و انتظارات متفاوت جامعه از مرد و زن موانع مهمی بر سر راه مشارکت زنان است. از این رو در دهه ۱۹۸۰ به جای اصطلاح زن در توسعه، اصطلاح «جنسیت و توسعه» به کار گرفته شود و در پی آن، در بسیاری از کشورهای جهان سوم، راهبردهایی برای مشارکت عملی زنان در توسعه در برطرف شدن موانع اتخاذ شده است. مشارکت زنان صرفاً به مفهوم بهره‌مندی آنان از مزایا و نتایج برنامه‌های توسعه نیست بلکه آنان باید در اجرای برنامه‌ها و طرح‌های توسعه مشارکت فعالانه داشته باشند. مهمترین عامل تأثیر گذار بر مشارکت‌های اجتماعی و اقتصادی زنان در توسعه تحصیلات است. یونسکو در تلاش برای ارتقای سهم زنان در آموزش عالی تصویر ی از جهان ارائه می دهد که می تواند به روشن‌تر شدن موضوع در کشور ما نیز کمک کند. بر اساس این گزارش فقر و بی‌سوادی متأسفانه بیشتر به جامعه زنان اختصاص دارد ۷۰ درصد فقیران و ۶۴ درصد بیسوادان جهان را زنان تشکیل می‌دهند و تنها ۳۳ درصد زنان در قیاس با مردان به آموزش‌ عالی راه می‌یابند. زنان در قیاس با مردان در مراحل مختلف زندگی شغلی و حرفه‌ای با اختلاف دستمزد فاحشی روبرو هستند و بیکاری در بین زنان به مراتب بیشتر از بیکاری در بین مردان است. تنها یک دهم نمایندگان مجالس و یک ششم مقامات وزارتی در دنیا را زنان به عهده دارند و در کشورهای در حال توسعه نیز زنان کمتر از یک هفتم شاغل مدیریتی را اشغال کرده‌اند.

با توجه به این که کشورمان ایران عضو کنوانسیونهای ین المللی متعددی است و با پذیرش اعلامیه‌حقوق بشر در امر آموزش تعهداتی به شرح زیر را عهده دار شده است، عدم توجه به توسعه منابع انسانی امری غیر قابل توجیه و مخالف عقل اقتصادی و تعهدات بین المللی کشور است.

«دستیابی به تحصیلات عالی باید با حفظ مساوات کامل برای همگان بر مبنای شایستگی شان باشد هیچ گونه تبعیضی در این رابطه قابل پذیرش نیست و هیچ کس نباید به دلیل مسائل نژادی، جنسیت، زبان، مذهب، سن و همچنین به خاطر تشخص‌های اجتماعی و اقتصادی یا از طرفی دیگر معلولیت‌های جسمی، از آموزش محروم بمایند»

از طرف دیگر افزایش سرمایه انسانی زنان نوعی سرمایه گذاری در نیروی انسانی است زیرا سرمایه‌گذاری در منابع انسانی که عبارت است از آموزش و تربیت نیروی انسانی، برای کسب مهارت های مختلف و پیشبرد امر تولید لازمه دست‌یابی به رشد اقتصادی است.

نتایج این تحقیق نشان می دهد که رابطه معکوسی میان سطح تحصیلات زنان با کاهش نرخ رشد جمعیت وجود دارد. فراهم آوردن زمینه‌های اشتغال بیشتر در گروهی ایجاد انگیزه‌های مناسب و حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری و کارآفرین در کشور است. زیرا ایجاد زمینه‌های جذب سرمایه و افزایش سرمایه‌گذاری موجب افزایش احساس امنیت و بازده سرمایه و در نهایت گسترش، اشتغال مولد، بخصوص برای افراد دارای تحصیلات عالی، از جمله زنان، می‌شود. نرخ مشارکت  زنان در اقتصاد ایران نسبت به سایر کشورهای در حال توسعه هنوز پائین است. واقعیت این است که رشد چشمگیر ورود زنان به آموزش عالی کشور، امیدوار کننده. و حاکی از افزایش سطح مشارکت اجتماعی زنان در کشور ماست. ولی این سهم قطعاً باید با اصلاح هرم اشتغال زنان ، هرم علمی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی، هرم مدیریتی زنان در بخش آموزش عالی و علاوه بر آن با روند اصلاحات متناسب در سایر بخش‌ها و جاعه همراه شود.

واژه های کلیدی: توسعه، توسعه اقتصادی ، تحصیلات زنان ، جمعیت لازم التعلیم، تعریف هویت اجتماعی، کلیشه‌های جنسیتی، تبعیضات اجتماعی، اشتغال. تولید ناخالص سرانه، دستمزد کف.

فایل مربوطه فاقد صفحات ۳۰-۳۱-۴۵-۴۶-۴۷-۴۸ و فصل چهارم (صفحات۹۰تا ۱۰۱)میباشد

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
چارچوبی نظری تحقیق    ۳
فرضیه‌ها     ۴
روش تحقیق     ۵
مشکلات و موانع    ۵
اصطلاحات و واژه‌های کلیدی    ۶
(۱) فصل اول:     ۸
۱-۱) توسعه و مفاهیم    ۸
۲-۱) توسعه اقتصادی    ۱۷
۳-۱) مطالعه اجمالی عوامل موثر بر توسعه اقتصادی    ۱۹
۴-۱) بررسی وضعیت توسعه‌ای ایران طی سال‌های ۱۳۸۲ –۱۳۷۶…۲۳
جداول و نمودارها    ۲۶
(۲) فصل دوم:     ۲۸
۱-۲) مطالعه وضعیت گذشته و موجود تحصیلات زنان در ایران    ۲۸
جداول و نمودارها    ۴۰
(۳) فصل سوم:     ۴۴
۱-۳) تأثیرتحصیلات زنان بر عامل فرهنگی-اجتماعی توسعه اقتصادی ۴۴
۲-۳) تاثیر تحصیلات زنان بر عامل انسانی توسعه اقتصادی    ۵۹
الف) تأثیر کمی تحصیلات زنان بر عامل انسانی توسعه اقتصادی    ۶۳
A) وضعیت زناشویی و سواد     ۶۳
B ) باروری و سواد    ۶۴
C) سواد و تعداد فرزندان     ۶۵
D) سطح تحصیلات و تعداد فرزندان    ۶۶
ب) تأثیر کیفی تحصیلات زنان بر عامل انسانی توسعه اقتصادی    ۶۷
A) سواد و تعداد فرزندان فوت شده    ۶۸
B) سواد و تعداد فرزندان دارای مدرک دیپلم و بالاتر
۳-۳ ) تأثیر تحصیلات زنان بر عامل اقتصادی توسعه اقتصادی    ۶۹
جداول و نمودارها    ۸۱
(۴) فصل چهارم: خلاصه پژوهش و پیشنهاد    ۹۳
۱-۴) بررسی چالش‌ها و موانع در مسیر توسعه آموزشی زنان ایران     ۹۶
۲_۴)بررسی فرضیه ها    .۱۰۲
۳_۴)پیشنهاد برای روش تحقیق در مطالعات بعدی    ۱۰۲
فهرست منابع     ۱۰۳

فهرست جداول و نمودارها
جدول (۱-۴-۱) : روند اقتصاد ایران ۱۳۸۲- ۱۳۷۶    ۲۶
جدول (۲-۴-۱): شاخص‌های فرهنگی- اجتماعی ایران ۱۳۸۲- ۱۳۷۶    ۲۶
جدول (۳-۴-۱): توسعه انسانی ایران در مقایسه با برخی
کشورها ۱۳۸۲-۱۳۷۶     ۲۷
جدول (۱-۲) : تعداد و درصد رشد سالانه انواع جمعیت در ایران در
سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۶۵ و ۱۳۵۵ به تفکیک جنس     ۴۰
جدول (۲-۲) : تعداد و درصد رشد سالانه جمعیت موثر کشور در سالهای
۱۳۷۵ و ۱۳۶۵ و ۱۳۵۵ به تفکیک گروه‌های مختلف سنی و جنس    ۴۰
جدول (۳-۲): ضریب اشتغال به تحصیل جمعیت ایران در گروه‌های سنی
۲۴-۶ ساله به تفکیک جنس دو سال‌های ۱۳۷۵ و ۱۳۶۵ و ۱۳۵۵     ۴۱
جدول (۴-۲): نسبت جنسی محصلین در سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۶۵ و ۱۳۵۵ به
تفکیک گروه‌های سنی مختلف    ۴۱
جدول (۵-۲) درصد دانش‌آموزان دختر در سال‌های ۱۳۷۶ – ۱۳۱۵ به تفکیک
سطوح مختلف آموزشی     ۴۱
جدول (۶-۲) درصد دختران در بین جمعیت دانش آموزش کشور در سال‌های
۱۳۷۶-۱۳۴۷ به تفکیک سطوح مختلف آموزشی    ۴۱
جدول (۷-۲): تعداد و درصد رشد سالانه پذیرفته شدگان، دانشجویان
و فارغ التحصیلان آموزش ‌عالی در ایران در سال‌های
۱۳۷۷- ۱۳۵۷ به تفکیک جنس    ۴۲
جدول (۸-۲): تعداد و درصد پذیرفته‌شدگان زن در آموزش عالی در سال
۱۳۷۶- ۱۳۵۸ به تفکیک دوره‌های تحصیلی     ۴۳
جدول (۹-۲): تعداد و درصد دانشجویان در آموزش عالی در سال‌های
۱۳۷۷-۱۳۵۸ به تفکیک دوره‌های تحصیلی     ۴۳
جدول (۱-A – الف- ۲-۳) : جمعیت زنان ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب وضع
زناشویی به تفکیک شهری و روستایی     ۸۱
جدول (۲- A- الف- ۲ -۳): جمعیت زنان ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب وضع
سواد و زناشویی به تفکیک نقاط شهری و روستایی     ۸۱
نمودار (۳-A- الف- ۲-۳): زنان ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب وضع زناشویی ۸۲
جدول (۴-A- الف- ۲ – ۳): جمعیت زنان ۱۰ ساله و بیشتر حداقل یکبار
ازدواج کرده بر حسب وضع سواد به تفکیک شهری و روستایی     ۸۳
جدول (۱-B- الف- ۲-۳): میزان باروری ویژه سنی زنان بر حسب وضع
سواد در نقاط شهری و روستایی     ۸۳
نمودار (۲-B- الف- ۲-۳): باروری ویژه سنی زنان باسواد و بی سواد هنگام
تولد اولین فرزند زنده به دنیا آورده    ۸۴
نمودار (۳-B- الف-۲-۳): زنان ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب تعداد فرزندان
زنده به دنیا آورده     ۸۴
نمودار (۱-C – الف – ۲-۳) زنان ۱۰ ساله و بیشتر بر حسب تعداد فرزندان
زنده به دنیا آورده     ۸۵
جدول (۱- D – الف- ۲-۳): توزیع نسبی زنان ۱۰ ساله و بیشتر حداقل یکبار
ازدواج کرده و بر حسب تعداد فرزندان زنده به دنیا آورده و دوره تحصیلی     ۸۶
جدول (۱- A- ب- ۲-۳) : زنان ۱۰ ساله و بیشتر حداقل یکبار ازدواج کرده
برحسب سواد و تعداد فرزندان فوت شده    ۸۶
جدول (۱-B- ب- ۲-۳): توزیع نسبی زنان مورد مطالعه در جمعیت نمونه بر
حسب سطح تحصیلات و سطح تحصیلات فرزندان     ۸۷
جدول (۱-۳-۳): توزیع سنی زنان داوطلب و منتخب انتخابات مجلس شورای
اسلامی    ۸۸
جدول (۲-۳-۳): تعداد مدیران شاغل در دستگاه‌های دولتی به تفکیک جنس
در سال ۱۳۸۰    ۸۸
نمودار (۳-۳-۳): کارکنان دستگاه‌های اجرایی و نهادهای انقلاب اسلامی به
تفکیک جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۸۹
نمودار (۴-۳-۳): کارکنان نهاد ریاست جمهوری و موسسات وابسته به تفکیک
جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۰
نمودار (۵-۳-۳): کارکنان وزارت آموزش و پرورش و موسسات وابسته به تفکیک
جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۰
نمودار (۶ –۳-۳-): کارکنان وزارت اقتصاد و دارایی و موسسات وابسته به
تفکیک جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۱
نمودار (۷-۳-۳): کارکنان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و موسسات وابسته
به تفکیک جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۱
نمودار (۸-۳-۳): کارکنان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و
موسسات وابسته به تفکیک جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۲
نمودار (۹-۳-۳): کارکنان وزارت بازرگانی و موسسات وابسته به تفکیک
جنس در پایان سال ۱۳۸۱    ۹۲

فهرست منابع

۱)جیروند،عبد الله.توسعه اقتصادی”مجموعه عقاید“.تهران:مولوی،۱۳۶۸٫

۲)تودارو،مایکل.توسعه اقتصادی در جهان سوم.مترجم غلامعلی فرجادی،چاپ پنجم،جلد اول ،تهران:خوشه،۱۳۷۰٫

۳)قره باغیان،مرتضی.اقتصاد رشدو توسعه.جلد اول،تهران: نشر نی ۱۳۷۱٫

۴)یان گلدن وال و آلن وینترز.اقتصاد توسعه پایدار. مترجمان غلامرضا ارمکی و عبدالرضا افتخاری،تهران : شرکت چاپ و نشر بازرگانی ،۱۳۷۹٫

۵)”کارنامه هشت ساله اقای خاتمی،مردود یا قبول؟!” . اقتصاد ایران.(اردیبهشت ۱۳۸)

۶)یونیسف.دختر بچه ها،سرمایه گذاری برای آینده.مترجم نیلوفر پور زنده ،تهران:یونیسف،۱۳۷۱٫

۷)ساروخانی باقر و رفعت جاه مریم .”عوامل جامعه شناختی موثر در باز تعریف هویت اجتماعی زنان”.پژوهش زنان. دوره ۲،شماره۱ بهار ۱۳۸۳٫

۸)کنفرانس زن،علم،صنعت و توسعه.تهران:دفتر امور زنان ریاست جمهوری،۱۳۷۴٫

۹)مرکز آمار ایران.تحلیلی بر ویژگی های ازدواج در ایران،گرایش ها و روند ها.تهران: مرکز آمار ایران،دفتر انتشارات واطلاع رسانی، ۱۳۸۳٫

۱۰)کمالی،کیومرث.بررسی تطبیقی وضعیت سواد،مقاطع تحصیلی،ازدواج و طلاق در استان اردبیل و شش استان دیگر.اردبیل:سازمان برنامه و بودجه استان اردبیل،معاونت هماهنگی و برنامه ریزی،۱۳۷۷٫

 ۱۱)کار،مهرانگیز.زنان در بازار کار ایران.تهران: روشنگران،۱۳۷۳٫

 ۱۲)مرکز امور مشارکت زنان ریاست جمهوری.زن،توسعه و تعدد نقش ها. تهران: برگ زیتون،۱۳۸۰٫

۱۳)چایچی،پریچهر . بررسی موانع اشتغال زنان تحصیلکرده در تهران. تهران:سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران،۱۳۸۳٫

۱۴)جزنی،نسرین.”اموزش چندگونگی نیروی کار:قبول تفاوت ها،جلوگیری از تبعیض ها”. مجموعه مقالات دومین کنفرانس توسعه منابع انسانی.تهران:برگزیده،۱۳۸۴٫

مقدمه

افزایش مشارکت زنان در توسعه، شاید پیش از آنکه موضوعی اجتماعی باشد، بحثی اقتصادی است و افزایش زنان تحصیل‌ کرده می تواند شاخصی برای پیشرفت محسوب شده و فرصتی برای سرعت بخشیدن به روند توسعه و نیز رویارویی با چالش ‌ها و پیامدهای تغییر و تحول ناشی از رشد و توسعه فراهم آورد. بررسی تأثیرات آموزش در سطوح مختلف فردی ، خانوادگی و اجتماعی زنان نشان از بهبود موقعیت زنان در زندگی فردی و اجتماعی  داد. این امر آنها را در مراحل بعدی در ایفای نقش های متعدد و متنوع اجتماعی، چه در جایگاه مادر در امر تربیت فرزند چه در جایگاه نیروی انسانی ماهر و متخصص در عرصه کار و مدیریت و به طور کلی به عنوان یک شهروند مسئول و آگاه و زیر مجموعه‌ای از سرمایه‌های انسانی، تواناتر می‌کند، که نبود آن دور باطلی را ایجاد می ‌کند که محرومیت‌های زنانه و فقر زنانه و به دنبال آن کندی بسیار در روند توسعه در اجتماع بروز می کند. دقیق تر آن است که به این محرومیت‌ها هم به عنوان علت و هم به عنوان معلول در این سیکل باطل نگاه کنیم: در جامعه‌ای با میزان آگاهی، دانش اجتماعی و درآمد ناچیز، والدین در سرمایه‌گذاری برای دخترانشان کوتاهی می کنند زیرا از آنان انتظار ندارند که در امور اقتصادی خانواده مشارکت داشته باشند. دختران بدون تحصیلات و با آگاهی ناچیز، تبدیل به مادران تحصیل نکرده‌ای می‌شوند که دارای مهارتهای ارزشمندی در خارج از منزل نیستند، قدرت اثر گذاری بر تصمیم‌گیری‌های خانواده را ندارند، دخترانشان نیز مانند خودشان از آموزش محروم می مانند و دور باطل ادامه می یابد. در حالیکه پسران برای آموزش به مدرسه  فرستاده می‌ شوند، دختران برای ایفای نقش‌های سنتی در خانه می ماندند، در نتیجه دانش نیاموخته و مهارت نیافته باقی می‌ماندند و شرایط لازم برای مشارکت اقتصادی برایشان فراهم نمی شود. اقتصاد آسیب می‌بیند، هنجارها و فرهنگ سنتی و تبعیضات کلیشه‌ای جنسیتی کهنه بر جای خود می‌مانند و اولین نیروی محرکه توسعه که نوزایش اندیشه‌ها و تواناسازی پتانسیل‌هااست خاموش و بی اثر می‌شود و افراد تحت نظام‌های  غلط فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، خود به عواملی مقاومت کننده در برابر توسعه تبدیل می‌شوند از این منظر در جوامع توسعه نیافته یا در حال توسعه چون ایران که با فقر سرمایه‌های انسانی و پدیده فرار مغزها مواجه است، زنان می توانند «نیروی شتاب دهنده» توسعه محسوب شوند. [۱] جامعه‌ امروز ایران، جامعه‌ای در حال گذار از همه ابعاد اقتصادی، فرهنگی ، نقشی و اجتماعی است. متعاقب این گذار الگوهای موجود باید برای تطابق با شرایط پویا انعطاف پذیری که ناشی از توسعه سریع و همه جانبه کشورهای جهان است تغییر یابند. در میان این تغییرات مسلماً تعارض سنت و مدرنیته خود را نشان خواهد داد و به گفته  اقتصاددان معروف جان میناردکینز ،” توسعه تقابل نو و کهنه است”.[۲] حال با توجه به اهداف بلند توسعه گرا که تقاضای نامحدود را به جدال با منابع محدود می‌کشاند، این پرسش به جاست که در روند توسعه باید منابع اقتصادی را به کدام  سمت، جهت داد؟ پاسخ این سؤال بیش از آنکه معطوف به منابع فیزیکی باشد متمرکز بر منابع انسانی است و در منابع انسانی موجود ، «زنان» به عنوان بخشی که کمتر مورد توجه و پرورش قرار گرفته‌اند  در کانون توجه اقتصاددانان توسعه گرا قرار می گیرند، چنانکه لارنس ایچ سامرز ، رئیس بخش اقتصاد و توسعه و اقتصاددانان ارشد بانک جهانی در این زمینه می گوید:

«معتقدم که در صورت شناخت تمامی منافع، سرمایه‌گذاری در آموزش دختران، شاید پر بازده‌ترین سرمایه‌گذری در جهان در حال توسعه باشد»[۳]

در این تحقیق بر آن خواهیم بود که دریابیم آیا میان تحصیلات زنان با توسعه اقتصادی ارتباطی منطقی وجود دارد یا نه؟ و اگر این ارتباط موجود است، عوامل موثر بر آن چیست؟ و در شرایط امروزین، جامعه با این منبع توسعه‌ای در چه چالش‌هایی قرار می‌گیرد و از بابت آن چه فرصت ها و چه تهدیداتی معطوف به توسعه کشور است؟

چارچوب نظری تحقیق:

در این تحقیق عامل تحصیلات زنان به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته می‌شود تا تاثیر آن بر توسعه اقتصادی به عنوان متغیر وابسته بررسی شود.

یافته‌های تحقیق نشان داد که رابطه «مستقیمی» بین دو متغیر مستقل و وابسته وجود ندارد و این رابطه در خلال سه متغیر میانجی ظاهر می‌شود. متغیرهای میانجی بین تحصیلات زنان و توسعه اقتصادی به عنوان عوامل متأثر از تحصیلات زنان و موثر بر توسعه اقتصادی تعریف شوند که عبارتند از: ۱) عامل فرهنگی – اجتماعی، ۲) عامل انسانی و ۳) عامل اقتصادی.

بنابراین الگوی نظری تحقیق به صورت شماتیک به شرح زیر به دست آمد:

در بررسی متغیرهای میانجی جهت تسهیل درک ارتباطات، رویکردهای مختلفی به شرح زیر اتخاذ گردید:

۱)  عامل فرهنگی اجتماعی توسعه اقتصادی با رویکرد مقاومت زنان در برابر کلیشه‌های جنسیتی و تبعیضات اجتماعی بررسی شد.

۲)  عامل انسانی توسعه اقتصادی با رویکرد کمی و کیفی (کیفیت از دو دیدگاه سطح سلامت فرزندان و سطح تحصیلات فرزندان) بررسی شد.

۳)     عامل اقتصادی توسعه اقتصادی با رویکرد بررسی سهم زنان از بازارهای اشتغال مطالعه گردید.

فرضیه‌ها:

فرضیه اهم: تحصیلات زنان که یک عامل تأثیر گذار بر توسعه اقتصادی است.

فرضیه فرعی (۱): تحصیلات زنان با تأثیر بر عامل فرهنگی اجتماعی توسعه اقتصادی، روند توسعه اقتصادی را بهبود می‌بخشد.

فرضیه فرعی (۲): تحصیلات زنان با کاهش کمیت عامل انسانی و افزایش کیفیت آن روند توسعه اقتصادی را بهبود می‌بخشد.

فرضیه فرعی (۳): تحصیلات زنان با افزایش سهم زنان از بازار در کار و تأثیر بر عامل اقتصادی، روند توسعه اقتصادی را بهبود می بخشد.

روش تحقیق:

تحقیق حاضر حاصل ترکیب دو روش تحقیقی «کتابخانه‌ای» و «میدانی” (پرسشنامه‌ای) می‌باشد.

از روش کتابخانه‌ای در سرتا سر تحقیق استفاده شده است. و در استخراج نتایج و یافته‌های بخش کیفی عامل انسانی توسعه اقتصادی از اطلاعات پرسشنامه‌ها بهره جسته‌ایم.

مشکلات و موانع

۱-   آمارها عموماً قدیمی و متعلق به قبل از دهه ۸۰ بودند.

۲-   عدم یکنواختی زمانی در آمارها سبب دشواری امر مقایسه می گردید.

۳-   محدودیت زمانی سبب کاهش دقت و استخراج روابط و اطلاعات بخصوص در تحلیل داده‌های میدانی گردیده است.

۴-  در تحلیل میدانی پرسشنامه‌ها، به علت عدم تخصص محققین در طراحی پرسشنامه و ضیق وقت، اطلاعات مربوط به بخش سطح سلامت نیروی انسانی غیر قابل استخراج تشخیص داده شد.

اصطلاحات و واژه‌های کلیدی:

 توسعه، توسعه اقتصادی ، تحصیلات زنان ، نسبت جنسی، جمعیت لازم التعلیم، باز تعریف هویت اجتماعی، کلیشه‌های جنسیتی، تبعیضات اجتماعی، باروری ویژه گروه‌های سنی، میزان باروری کل، اشتغال. تولید ناخالص سرانه، دستمزد کف.

توسعه: وضعیت مطلوبی است که کلیه مولفه های اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی در یک جامعه در جایگاه خود قرار گرفته و در سطح قابل قبولی از آنها بهره برداری می شود.توسعه در کلیه ارکان و زیرشاخه های اجتماع رخ میدهد.

توسعه اقتصادی:افزایش درآمد سرانه واقعی در یک کشور برای دوره ای طولانی همراه با افزایش شاخص های مصرف تولید و رفاه.

باز تعریف هویت اجتماعی:تجدید نظر و بازنگری زنان در نقش های تعریف شده  بر اساس جنسیت و تواناییهای ذاتی هر جنس به نحوی که به جای تمرکز بر ویژگیهای ذاتی جنسیتی بر ویژگیهای اکتسابی انسانی توجه میشود.

کلیشه های جنسیتی: نقش های از قبل تعریف شده در جهت طبقه بندی جنسیتی جامعه به دو گروه بسیار متمایز زن و مرد.اساس این کلیشه ها معمولا مذهب و تفکرات و تعصبات سنتی و اجتماعی است.

تبعیضات اجتماعی: مزایا و امتیازاتی که اجتماع به سبب جنسیت صرف برای افراد قایل شده یا از آنها دریغ می نماید.

باروری ویژه گروههای سنی:این میزان از حاصل تقسیم تعداد موالید از هر گروه سنی زنان به تعداد زنان همان گروه سنی به دست می آید و معمولا برای هر ۱۰۰۰  زن محاسبه میشود.

میزان باروری کل: متوسط تعداد فرزندانی است که یک زن طی دوران بارداری به دنیا می آورد.

اشتغال: عبارت است از اختصاص سهمی از بازار کار به فرد به نحوی که ایجاد ارزش بازار و مبادلاتی نماید.

تولید ناخالص سرانه:از حاصل تقسیم تولید ناخالص داخلی به  جمعیت کشور محاسبه می شود.

دستمزد کف:حداقل دستمزدی است که برای توجیه پذیزی اقتصادی کاری مورد انتظار است.

۱-۱) توسعه و مفاهیم آن

هر کشوری در راه توسعه تلاش می کند، زیرا توسعه هدفی است که اکثر مردم آن را ضروری می دانند. در حالیکه پیشرفت اقتصادی یکی از عوامل مهم توسعه است ولی تنها عامل نیست و دلیل آن این است که توسعه صرفاً پدیده‌ای اقتصادی نیست. توسعه نهایتاً باید علاوه بر جنبه مادی و پولی زندگی مردم سایر جنبه‌ها را نیز در برگیرد. لذا باید به عنوان جریانی «چند بعدی» که مستلزم تجدید سازمان و تجدید جهت‌گیری مجموعه نظام اقتصادی و اجتماعی کشور است مورد توجه قرار گیرد. توسعه علاوه بر بهبود وضع درآمد  و تولید ، آشکار متضمن تغییرات بنیادی در ساخت ‌های نهادی و اجتماعی و اداری و نیز طرز تلقی عامه و در بیشتر موارد حتی آداب و رسوم و اعتقادات است. بالاخره توسعه اگر چه معمولاً بر حسب یک چارچوب ملی تعیین می‌شود ، مع ذالک تحقق وسیع آن می تواند موجب اصلاحات اساسی در نظام اجتماعی و اقتصادی بین المللی شود. [۱]