پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات

پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات

دسته: رشته معارف اسلامی

فرمت : word | حجم : 1.4mb | صفحات : 323

قیمت: 12000 تومان
5,465 views

عنوان :

پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات

تعداد صفحات :۳۲۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

جامعه ای که در آن زندگی می کنیم ، والدین وخانواده ها دنبال ارزشهای انسانی ودینی هستند وبرای فرزندان خویش دنیایی را تجسم می کنند وآرزوی صلاح وسعادت آنان را دارند ، اخلاق ، ایمان و… ابزارهایی برای رسیدن به این اهداف هستند .

از طرفی در عصری قرار گرفتیم که انحطاط اخلاقی رو به گسترش است وبه کمک پیشرفت صنایع بشری مرزها را در هم شکسته و همه را مورد هجوم قرارداده خصوصا ً فرزندان که در معرض آسیب هستند .بنابراین شایسته است متولیان امر تعلیم وتربیت وخانواده ها برای پیشگیری چاره ای بیندیشند و برنامه ریزی صحیح واصولی راهکارهای علمی وعملی ارائه دهند .

فرزندان در خانواده های متفاوت با سلایق واخلاقیات گوناگون رشد می کنند اما چه عواملی باعث می شود که خانواده ای که دو فرزندداشته باشند یکی به سعادت می رسد ودیگری راه گمراهی در پیش می گیرد ؟

عملکرد خانواده در سعادت وشقاوت فرزندان بر پایه چه عاملی است ؟ لذا برحسب نیاز واهمیت موضوع وطرح دیدگاه هایی برای ایجاد نسل صالح وانسانهای برجسته دینی ، ضروری به نظر می رسد وباید مورد پرورش ومطالعه قرارگیرد تادر اختیار علاقه مندان به تربیت واخلاق قرارگیرد ودر پرتو بهره گیری ازاصول وروشهای ایجاد نسل صالح وروشهای تربیتی بتوان افراد صالحی تربیت کرد وجامعه ی انسانی را از کژ روی ها وناهنجاریهای اخلاقی واجتماعی مصون داشت .

پایان نامه حاضر در راستای رسیدن به این هدف وشناسایی عوامل وشیوه های درست تربیت نسل صالح، براساس آموزه های وحیانی قرآن وروایات وسیره ی اهل بیت ، در پنج فصل تنظیم شده است .

فصل اول: شامل چکیده ، مقدمه و کلیات است ودر کلیات به اهمیت ، ضرورت وطرح تحقیق ونیز انگیزه و روش آن و … پرداخته شده است .

فصل دوم درباره ی مفهوم ترتیب ، اهمیت و اهداف آن که در این فصل سعی شده ابتدا مقدماتی در شناخت انسان مطرح شود و سپس مبحث ذریه بررسی شده و به دنبال آن مفهوم صالح و به اهمیت و اهداف وحقیقت تربیت پرداخته شده است .

در فصل سوم ویژگیها و مبانی تربیت و نسل صالح مطرح شده است خصوصا ً به مباحث فطرت انسان ، مسئولیت پذیری و تحمل و تدبر او ، حق طلبی و مهرورزی و … پرداخته شده است.

در فصل چهارم عوامل موثر در تربیت نسل صالح به عوامل بیرونی و درونی که شامل این عناوین است اشاره گردیده : عوامل درونی : وراثت ،والدین نقش همسر و… . عوامل بیرونی : محیط اجتماع ،دوستان و ورفقا، مدرسه ومربیان آموزشی، مقتضیات سیاسی وحکومتی مورد بررسی قرار گرفته شده است .

در فصل پنجم اصول و شیوه های تربیت از منظر قرآن و مکتب اهل بیت مطرح شده است. اصول شامل: اصل تدرّج ،تذکر ،تیسیر ، الگوگیری، گرایش به حق و… که این شیوه های تربیتی نیز شامل : شیوه های بازدارنده و انگیزشی می باشد . و در مکتب اهل بیت به سیره و روش اولیاء الهی و شیوه تربیتی معصومین و چگونگی نسل صالح از منظر آنها مورد بررسی قرار گرفته است.

امید است با عنایات خاصۀ الهی توانسته باشم گامی در جهت شناخت انسان و اهداف آن در جهت ایجاد نسلی صالح برداشته باشم .

واژه های کلیدی: نسل صالح، شیوه های تربیت، از منظر قرآن و روایات، عوامل درونی

فهرست مطالب

چکیده :   ۱
مقدمه   ۲
فصل اول :         کلیات   ۷
۱-۱          بیان مسئله   ۸
۱- ۲            ضرورت واهمیت موضوع تحقیق   ۱۰
۱- ۳           اهداف وانگیزه انتخاب موضوع   ۱۱
۱-۴ سؤالات تحقیق   ۱۳
۱- ۵        تاریخچه تحقیق ( پیشینه تحقیق )   ۱۴
۱ – ۶        روش تحقیق   ۱۵
۱-۷        ساختار ومحدوده ی تحقیق   ۱۶
فصل دوم :         مفهوم تربیت فرزند ، واژه های مرتبط با آن و اهمیت واهداف آن از دیدگاه اسلام   ۱۹
۲ -۱            واژه شناسی« انسان » و برخی تعاریف در باره ی او   ۲۰
۲- ۱- ۲           مفهوم لغوی و اصطلاحی ذریه   ۲۴
۲- ۱ -۲-۱                  ذریه مومن والحاق اعمال به والدین   ۳۱
۲-۱-۳                  بدءِ طینت از منظر امام محمد باقر (ع)   ۳۴
۲-۱-۴            مفهوم لغوی واصطلاحی واژه صالح   ۴۰
واژه صَلَحَ   ۴۱
واژه صَلاح   ۴۲
اصلح – أصلحوا   ۴۴
۲-۱-۶                تربیت وجایگاه آن ازدیدگاه برخی صاحب نظران   ۴۹
۲-۱-۷                  موضوع تربیت از دیدگاه بعضی از دانشمندان   ۵۱
۲-۱-۹         حقیقت تربیت فرزند   ۵۸
۱) نشاندن محبت علم وآداب آن در دل ودرون کودک :   ۶۰
۲) حفظ کردن قسمتی از قرآن واحادیث توسط کودک :   ۶۰
۳) انتخاب معلم نیکوکار برای کودک :   ۶۰
۴) آموختن زبان عربی به کودکان :   ۶۱
۵) آموختن زبان های مشهور بیگانه به کودکان :   ۶۱
۲-۱-۱۰              اهداف وغایت تربیت فرزند   ۶۳
۲- ۱- ۱۰- ۱                    تربیت اخلاقی   ۶۶
۲-۱-۱۰-۲             تربیت جسمی   ۶۸
فصل سوم:ویژگی‌ها ،مبانی واصول تربیت نسل صالح از منظرقرآن و روایات   ۷۱
۳-۱        ویژگی های نسل صالح از منظر قرآن و روایات   ۷۳
۳-۲-۱              راه روشن   ۸۷
– فطرت در قرآن وروایات   ۹۳
۳-۲-۳                  غریزه وتفاوت آن بافطرت   ۹۴
خصوصیات غریزه:   ۹۵
تفاوت فطرت و غریزه   ۹۶
۳-۲-۴               فضایل فطری انسانی   ۹۷
۳-۲-۴-۱        حقیقت جوئی   ۹۷
۳-۲-۴-۲        گرایش به خیر و فضیلت   ۹۸
۳-۲-۴-۳        گرایش به جمال و زیبایی   ۹۸
۳-۲-۴-۴        گرایش به خلاقیت و ابداع   ۹۹
۳-۲-۴-۵        گرایش به عشق و پرستش خداوند   ۹۹
واژه‌شناسی کرامت   ۱۰۲
معنای اصطلاحی ، کاربردی وقرآنی کرامت   ۱۰۲
توجه دادن به کرامت‌ها   ۱۰۵
۲-۲-۶             توجه دادن به معرفت وتزکیه نفس   ۱۰۷
۳-۲-۷           مسئولیت‌پذیری   ۱۰۸
۳-۲-۸               آشنایی با تعالیم و آداب اسلامی و ملکه نمودن آن در فرزند   ۱۱۵
۳-۲-۸-۱            گشودن زبان کودک به کلمه توحید (لااله‌الاالله)   ۱۱۷
۳-۲-۸-۲             آشنا کردن کودک به حلال و حرام   ۱۱۷
۳-۲-۸-۳            امرکردن کودک به عبادت در سنین کودکی تا هفت‌سالگی   ۱۱۸
۳-۲-۹            به کارگیری عقل و تدبر (عقل عملی)   ۱۱۹
– تفکر ، تفهم وخرد ورزی   ۱۲۰
– همرامی عمل با علم   ۱۲۲
۳-۲-۱۰              اصلاح عادات و رفتار ناپسند در فرزند   ۱۲۵
۳-۳-۲         اصل الگوگیری و عبرت آموزی   ۱۲۹
۳-۳-۳            اصل تیسیر   ۱۳۳
۳-۴-۳     اصل اعتدال   ۱۳۴
۳-۳-۵         اصل گرایش به حق   ۱۳۷
۳-۳- ۶              اصل تذکر   ۱۳۹
فصل چهارم :   ۱۴۳
عوامل مؤثروموانع در تربیت فرزند ونسل صالح از منظر قرآن و روایات   ۱۴۳
۴-۱          عوامل درونی   ۱۴۵
۴-۱-۱             وراثت   ۱۴۶
۴-۱-۱-۱       وراثت در فرزندوتأثیر آن   ۱۴۷
۴-۱-۱-۲           انواع وراثت   ۱۵۰
۴-۱-۲         نقش همسر شایسته   ۱۵۲
۴-۱-۳         انعقاد نطفه   ۱۵۵
۴-۱-۳ -۱        نطفه پاک   ۱۵۵
۴-۱-۳-۲        ایام سعد و نحس در انعقاد نطفه   ۱۵۸
۴-۱-۳-۳        لقمه حلال و حرام و تأثیرات آن   ۱۵۹
۴-۱-۴            نقش خانواده   ۱۶۴
۴-۱-۴-۱         نقش پدر   ۱۶۷
۴-۱-۴-۲      تأثیر معنویات پدر در فرزند   ۱۶۹
۴-۱-۴-۳            نقش مادر   ۱۷۳
– نقش مادر در ایجاد نسل صالح   ۱۷۷
۱) انسانی مسلمان   ۱۷۷
۲) نقش همسری   ۱۷۸
۳) نقش مادر   ۱۷۹
–        شیر مادر   ۱۸۲
– تأثیر خوراک بر شیر مادر   ۱۸۶
۴-۱-۴-۴        تبریک و تهنیت گفتن به مناسبت تولد فرزند   ۱۸۸
۴-۱-۴-۵       وظایف والدین نسبت به فرزندان وبرعکس   ۱۸۹
۴-۱-۴-۶       اخص وظایف والدین در هفت روز اول تولد   ۲۰۰
۱- ذکر اذان و اقامه   ۲۰۰
۲- مراسم تنحیک   ۲۰۰
۳- تسمیه یا نام نیکو   ۲۰۰
۴- تراشیدن موی سر نوزاد   ۲۰۴
۵- ختنه   ۲۰۴
۶- عقیقه   ۲۰۵
– عقیقه و حکمت آن   ۲۰۵
۷- ولیمه   ۲۰۷
۴-۱-۴-۷     آموزش مراسم مذهبی و قرآنی   ۲۰۸
۴-۱-۴-۷-۱          تعلیم نماز   ۲۰۸
۴-۱-۴-۷-۲          تعلیم دعا   ۲۱۰
۴-۱-۴-۷-۳        آشنایی با علوم اهل بیت   ۲۱۱
۴-۲     عوامل بیرونی   ۲۱۲
۴-۲-۱      محیط تربیت   ۲۱۲
۴-۲-۲            محیط انسانی   ۲۱۷
۴-۲-۳             محیط دوستان و رفقا   ۲۱۹
۴-۲-۴             محیط اجتماعی   ۲۲۲
۴-۲-۵               محیط مدرسه و مربیان آموزشی   ۲۲۴
۴-۲-۶         موانع و مقتضیات سیاسی وحکومتی   ۲۳۴
۴-۳         موانع تربیت   ۲۳۷
۴-۳-۱        حبّ دنیا   ۲۳۷
۴-۳-۲      هوی و هوس   ۲۴۰
۴-۳-۳        وسوسه های شیطانی   ۲۴۳
فصل پنجم شیوه‌های تربیت نسل صالح از دیدگاه قرآن ومکتب اهل بیت(ع)   ۲۴۶
۵-۱         شیوه‌های تربیت فرزند و نسل صالح از دیدگاه قرآن   ۲۴۸
۵-۱-۱         شیوه‌‌های انگیزشی و رفتاری   ۲۴۸
۵-۱-۱- ۱          محبت ‌به فرزند   ۲۴۸
۵-۱-۱-۲             عدم تبعیض بین فرزندان   ۲۵۵
۵-۱-۱-۳            الگوی عملی صحیح   ۲۵۸
۵-۱-۱-۴                تشویق   ۲۶۰
–   تشویق از نظر لغوی   ۲۶۰
۵-۱-۱-۴-۱         فوائد تشویق   ۲۶۲
۵-۱-۱-۴-۲            عدم افراط و تفریط در تشویق   ۲۶۳
۵-۱-۱-۵             هماهنگی تربیت با طبیعت فرزند   ۲۶۴
۵-۱-۱-۶           شیوه تغافل در فرزند   ۲۶۶
۵-۱-۱-۷       پرورش حیا و نجابت در فرزند   ۲۶۸
۵-۱-۱-۸          تحریک فرزند به کسب و کار   ۲۷۱
۵-۱-۲             شیوه‌های بازدارنده   ۲۷۳
۵-۱-۲-۱               پرهیز دادن فرزند از پنهان‌کاری   ۲۷۳
۵-۱-۲-۲             پرهیزفرزند از تفاخر   ۲۷۴
۵-۱-۲-۳                پرهیزفرزنداز زشتی‌های گفتاری   ۲۷۵
۵-۱-۲-۴               منع فرزنداز سودجوئی   ۲۷۷
۵-۱-۲-۵              پرهیز دادن فرزند از تجمّل‌گرایی   ۲۷۸
۵-۱-۲-۶          پرهیز از نازپروری فرزند   ۲۷۹
۵-۱-۲-۷              منع فرزند از رذایل اخلاقی   ۲۸۰
۵ – ۲        شیوه های تربیت فرزند و نسل صالح در مکتب اهل بیت(ع)   ۲۸۱
۵-۲-۱           تربیت و سیره معصومین   ۲۸۱
– تربیت ۷ سال دوم        تربیت از نظر پیامبر اکرم   ۲۸۳
– روش ملایمت   ۲۸۵
۵-۲-۳            سیره تربیتی حضرت علی(ع)   ۲۸۷
۵-۲-۳-۱              هدف نهایی تربیت فرزند از منظر حضرت علی (ع)   ۲۹۰
۵-۲-۳-۲              ضرورت تسریع در تربیت از منظر حضرت علی (ع)   ۲۹۱
۵-۲-۳-۳         نتایج تربیت فرزند از دیدگاه حضرت علی (ع)   ۲۹۳
۵-۲-۴           سیره تربیتی   حضرت زهرا (س)   ۲۹۵
۵-۲-۴-۱           تربیت از منظر حضرت زهرا (س)   ۲۹۸
۵-۲-۴-۲           ارتباط علمی حضرت زهرا با فرزندان   ۲۹۸
۵-۲-۴-۳          تأثیر نام نیکو بر شخصیت فرزند از منظر حضرت زهرا (س)   ۲۹۹
۵- ۳              حسن ختام – انتظار و تربیت نسل صالح   ۳۰۰
نتیجه نهایی   ۳۰۲
منابع ومآخذ :   ۳۰۷

منابع ومآخذ :

قرآن مجید ، ترجمه استاد ابوالفضل بهرامپور

نهج البلاغه ، ترجمه محمد دشتی

صحیفه سجادیه ،ترجمه حسین انصاری

آذر تاش و آذر نوش(فرهنگ معاصر عربی_فارسی) تهران،نشر نی،واژه غفل،۱۳۸۱

آمدی، عبدالواحد ، غررالحکم ودررالکلم، بیروت،موسسه اعلمی،۱۴۰۷،ج۲

آیت الله مشکینی، ازدواج در اسلام

ابن منظور،لسان العرب، ایران،قم، نشر ادب الحوزه، ۱۴۰۵،ه.ق

احسان بخش رشتی، حاج شیخ صادق، آثارالصادقین، روابط عمومی ستاد برگزاری نماز جمعه گیلان،چاپ اول،زمستان۱۳۶۹

احمدی، روانشناسی نوجوانان و جوانان،انتشارات مشعل،۱۳۶۸

المنجد،(فرهنگ لغت عربی به فارسی) چاپ اول،چاپخانه پیام،۱۳۷۵

ادیب ، علی محمد حسین ، راه و روش تربیت از دیدگاه امام علی (ع) ،ترجمه دکتر سید محمد راد منش،موسسه انجام کتاب

اصفهانی ،راغب ، معجم مفردات الفاظ القران ،تحقیق،صفوان عدنان داودی،دارالقلم دمشق، الدارالشامیه ، بیروت

اعرافی ،علیرضا ، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ،تهران ،سمت،ج۲، ۱۳۷۹

الحرانی،علی بن الحسین بن شعبه ،تحف العقول ،ترجمه و تصحیح علی اکبر غفاری و تحف العقول (آیت الله کمره ای)

الخزاعی نیشابوری ، حسین بن علی بن احمد، روض الجنان و روح الجنان فی تفسیرالقران،(تفسیر ابوالفتوح رازی)،چاپ اول،مشهد،بنیاد پژوهشهای اسلامی،آستان قدس رضوی،۱۳۷۴_۱۳۶۶ ش

امام خمینی ،روح الله ،تفسیر سوره حمد، تهیه وتنظیم علی اکبرربانی خلخالی ،دفتر انتشارات اسلامی قم

امامی اصفهانی ، مرحوم سید محمود ،ثمرات الحیاه، انتشارات سازمان جاویدان،موسس محمد حسن ا علمی

امینی ،ابراهیم، اسلام و تعلیم و تربیت ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،تابستان ۱۳۷۳

همان ، آیین تربیت ،انتشارات اسلامی،مهر ۱۳۵۹

همان ، فرهنگ فاطمی ،شان نزول سوره هل(تی) ،در فضیلت اهل بیت

همان ، خود سازی ، چاپ هشتم ، ج۱ ، انتشارات شفق

انصاری، جلوه های رفتاری حضرت زهرا(س)، دفتر تبلیغات اسلامی

انصاریان، حسین ، نظام خانواده در اسلام، ناشر:انتشارات ام ابیها،چاپ یازدهم،پائیز ۱۳۷۸

انوری، حسین ، فرهنگ بزرگ سخن،ج۷

باقری، دکتر خسرو ، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی ،چاپخانه مدرسه،چاپ سوم،زمستان ۱۳۷۴

براتراندراسل ، آموزش و زندگی بهتر، ترجمه ناهید فخرائی،انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

بهشتی ،دکتر احمد، انسان در قران

پادشاه متخلص به شاد،محمد ،فرهنگ جامع فارسی ،زیر نظر دکتر سیاقی ،چاپ دوم،انتشارات کتاب فروشی خیام،۱۳۶۳ ش

پاینده ،ابوالقاسم ، نهج الفصاحه، مجموعه کامل کلمات قصار پیامبر اکرم ،انتشارات جاویدان

پریور، علی ، هنرزن بودن ،تهران، موسسه انتشارات آسیا

تصنیف غررالحکم

جوادی عاملی،عبدالله، کرامت در قران،مرکز فرهنگی رجاء،۱۳۷۲

جوهری فارابی ،ابی نصر اسماعیل بن حماد مسنه ، تاج اللغه و صحاح العرسه المسلمی(الصحاح) ،بیروت،لبنان،دارالفکر،۱۴۱۸ ه.ق

حجتی،دکتر سید محمد باقر، آداب تعلیم و تعلم در اسلام ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی ،خرداد۱۳۵۹

حسینی،سید مصطفی، معارف معاریف ،تهران،دانش،ج ۷ ، واژه عقل،۱۳۷۶

خوانساری، جمال الدین محمد ، شرح غررالحکم و دررالکلم: (ت ۱۱۲۵ ق) با تصحیح و تعلیق میر جلال الدین حسینی ارموی،انتشارات دانشگاه تهران،۱۳۶۰ش

همان ، فهرست غرر

دلشاد ،مصطفی، سیری در تربیت اسلامی

همان ، منظر مهر ، مبانی تربیت در نهج البلاغه ، سازمان چاپ وانتشارات فرهنگ اسلامی ، پائیز ۷۹

دهشیری، افضل السادات، نگرشی به تربیت اخلاق از دیدگاه اسلام با تاکید بر دوره نوجوانی ،مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی،چاپ اول،زمستان ۱۳۷۰

دی کرومبولتز و هلن، تغییر دادن رفتارهای کودکان و نوجوانان ،ترجمه دکتر یوسف کرمی،چاپخانه پردیس،چاپ چهارم،،خرداد ۱۳۷۰

رازی ،فخرالدین محمدبن عمرالخطیب ، تفسیر کبیر ،(ت۶۰۶ ق)الطبعه الثالثه

راجی قمی،محمد، پند های پدران به فرزندان

ربانی شیرازی، عبدالرحیم ،وسائل الشیعه،تهران ، انتشارات کتابفروشی اسلامیه ،چاپ هفتم،۱۳۷۲

رسولی محلاتی ،هاشم ، وصایا الرسول و الائمه ،با ترجمه فارسی

رشید پور،آشنائی با تعلیم و تربیت اسلامی با تاکید بر روش ها، تهران ، انجمن اولیاء و مربیان ،۱۳۸۴

زاهدی، مرتضی ، فلسفه تربیت و فعالیتهای تربیتی،انتشارات آوای نور چاپ چهارم،اول۱۳۷۵

زنگویی ،اسدالله ، چگونگی پرورش حس مسئولیت پذیری نوجوانان با تاکید بر مبانی اسلام (کارشناسی ارشد)(پایان نامه) رشته تعلیم و تربیت اسلامی استاد راهنما دکتر غلامعلی افروز،دانشگاه تربیت مدرس،۱۳۷۰

سادات ،محمد علی، شیوه های برخورد با کودکان ،دفتر نشر فرهنگ اسلامی۱۳۷۳

ساکت، محمد حسین ، مقاله کرامت انسان، دانشنامه امام علی،پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،۱۳۸۰

سبحانی،جعفر ، فروغ ابدیت ، ج هفدهم،قم،بوستان کتاب،۱۳۸۰

سلیمانی خرم دشتی، مسعود، روشهای تربیتی به منظور اعقلای مسئولیت پذیری در کلام امام علی (ع)،(پایان نامه کارشناسی ارشد)

سموئیل اسمایلز، اخلاق ،ترجمه محمد سعیدی،بنگاه مطبوعاتی صفعلیشاه،اسفند۱۳۴۶

شریعتمداری، دکترعلی ، جامعه و تعلیم و تربیت،انتشارات امیرکبیر،خرداد۱۳۷۲

شفیع آبادی،فنون تربیت کودک،تهران ، انتشارات جهره،چاپ هفتم ،۱۳۷۲ ش

شکوهی ، دکتر غلامحسین، مقاله معنی و مفهوم تربیت ،فصلنامه تعلیم و تربیت،انتشارات آموزش و پرورش،زیر نظر هیئت تحریریه

شهید ثانی،زین الدین، منیه المرید ،اسماعیلیان ،آداب معلم فی نفسه،قم ،۱۳۸۴

شیخ صدوق ابن بابویه، عیون اخبارالرضا ،ترجمه از استاد علی اکبر غفاری،نوبت چاپ اول۱۳۷۳،ناشر : نشر صدوق

شیخ طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن بن علی، التبیان فی تفسیر القران ،تحقیق احمد حبیب قصیر العاملی،چاپ اول،قم،مکتب الاعلام الاسلامی،۱۴۰۹ ق

صدوق،ابو جعفر محمد بن علی بن الحسین بن بابویه ،من لا یحضرالفقیه تصحیح و تعلیق،علی اکبر غفاری،الطبعه الثانیه منشورات الجماعه المدرسین،قم،۱۴۰۴ ق

همان ،معانی الاخبار ،تحقیق:غفاری،قم،مدرسین،۱۳۷۹ ه

همان ، خصال ،ترجمه و تصحیح احمد فهری

طباطبائی ،محمد حسین، المیزان ،ترجمه،محمد جواد حجتی کرمانی ،بنیاد علمی وفکری علامه طباطبائی،۱۳۷۶

طبرسی،ابو علی الفضل بن الحسن، مجمع البیان فی تفسیرالقران،ترجمه میر باقری،سید ابراهیم و دیگران،تهران،انتشارات فراهانی،(۱۳۶۰-۱۳۵۰)ش،چاپ اول

همان ،مکارم الاخلاق، ترجمه میر باقری- فراهانی،تهران،۱۳۶۵ ش

طبرسی،الحاج میرزا حسین النوری، مشترک الوسائل ،بقلم الشیخ آغا بزرگ الطهرانی،من منشورات المکتبه الاسلامیه و المکتبه العلمیه بالنجف الاشرف

طوسی ، خواجه نصیرالدین ، اخلاق ناصری ،انتشارات علمیه اسلامی

عاملی،شیخ حر، وسائل الشیعه، بیروت،داراحیاءالتراث العربی،ج۱۵

عبدالعظیمی،حسین بن احمد ،تفسیر اثنا عشری،تهران ،انتشارات میقات،چاپ اول ،۱۳۶۳

عطاران ، محمد ، آراء مربیان بزرگ مسلمان(درباره تربیت کودکان) ،انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ،چاپ دوم،تابستان۱۳۷۱

علوان، ناصح عبد الله ،تربیت اولاد فی الاسلام، ج۱،ترجمه عبدالله احمدی،تهران،نشر احسان

علوی ، دکترحمید رضا ، مقاله آراء تربیتی ژاک ژاک رسو با اندیشه های تربیتی اسلام ،(اصول و روشها)رساله ،دانشکده علوم سیاسی

عمید ،حسن،فرهنگ فارسی عمید. انتشارات امیر کبیر،سال۱۳۶۱

غزالی طوسی ،ابو حامد ، کیمیای سعادت،به کوشش حسین خدیو جم،مرکز انتشارات علمی و فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی،۱۳۶۱

فایضی ،علی، تعلیم و تربیت در اسلام و مقایسه آن با مکاتب و مذاهب دیگر ،موسسه انتشارات جان

فضل الله ،علامه سیدمحمدحسین، دریچه ای به دنیای جوانان ، ترجمه عبدالهادی فقهی زاده،انتشارات داد گستر

فلسفی، محمد تقی ،کودک از نظر وراثت و تربیت، بخش دوم،تهران ،هیات نشر و معارف اسلامی

قائمی،دکتر علی، تربیت و بازسازی کودکان ،انتشارات امیر،پائیز ۱۳۷۴

همان ،حدیث تربیت کودک ،،قم،تهران مرکز انتشارات دارالتبلیغ اسلامی

همان ، خانواده و تربیت کودک ،تهران ،انتشارات امیری ،۱۳۵۵

همان ، روانشناسی تربیت کودکان شاهد ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان

همان ،زمینه تربیت ،چاپ پژمان،چاپ چهارم،بهار ۱۳۶۸

همان ، سازندگی و تربیت دختران ،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،چاپ پنجم، ۱۳۶۷

همان ،کودک و خانواده نا به سامان،چاپ و صحافی آرین،انتشارات انجمن اولیاء و مربیان،چاپ چهارم،بهار۱۳۷۸

قرشی،سید علی اکبر، قاموس قران،تهران ،انتشارات دارالکتب الاسلامیه

قطب،محمد، روش تربیتی در اسلام،ترجمه:سید محمد مهدی جعفری،موسسه انجام کتاب ،۱۳۶۲

قمی(ره)، شیخ عباس ،سفینه البحار، ناشر دارالاسوه الصباعه و النشر المطبعه،اسوه،اطبعه الثانیه،طهران،قم،۱۴۱۶ ه.ق

قمی،علی بن ابراهیم، تفسیر قمی

کاشانیها، دکتر زهرا، دو ابزار معجزه آسا در تربیت، تهران،نشر امین،۱۳۷۷

کرمی نوری،رضا، روانشناسی تربیتی ،مرکز تربیت معلم

کلینی رازی، ثقه الاسلام ابن جعفر محمد بن یعقوب بن اسحق ، فروع کافی ، طهران،چاپ سوم،۱۳۶۷

همان ،کافی، دارالکتب الاسلامیه،طهران،سوق السلطانی،چاپ سوم ،۱۳۶۷

گزیده من لا یحضره الفقیه(ج دوم) چاپ اول،تهران ،انتشارات کویر ،۱۳۷۵

گوهری ، اسماعیل ، ارزش پدر و مادر ،چاپ پنجم،نشر نیایش،۱۳۷۷

متقی هندی،علی، کنزالعمال ،انتشارات موسسه الرساله،بیروت،الطبعه الخامسه،۱۴۰۹ ق

مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار ،موسسه انوماء،بیروت،لبنان،الطبعه الثالثه،المصحه۱۴۰۳ ه

مجله رشد ،سال ۶۷ ،شماره ۴

محمد بن ماجه،سنن بن ماجه، دارالکتب العلمیه،بیروت،۱۴۰۳ ق،۱۳۰۳

محمد ی ری شهری، محمد ، آگاهی و مسئولیت، چاپ دوم،دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،۱۳۷۵ ش

همان، منتخب میزان الحکمه، ،قم، دارالحدیث،۱۳۸۰

همان ، حکمت نامه کودک

محمدیان،بهرام، مجله پیوند،تهران ،انجمن اولیاء و مربیان (شماره های مختلف) ،سنوات۱۳۷۶،۱۳۷۱

مسلمی ،ابوالنصرمحمدبن مسعود ، تفسیرالعیاشی (ت۳۲۰ ق) تحقیق هاشم الرسولی محلاتی المکتبه العلمیه الاسلامیه،طهران

مشیری ،دکتر مهشید، فرهنگ زبان فارسی

مصباح ، محمد تقی ، اخلاق در قران،موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)،قم،ج۲، ۱۳۷۶

مطهری، استاد مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، چاپ پنجاه و هفتم،انتشارات صدرا،آبان ۱۳۸۶

همان ، فطرت،تهران ،انتشارات صدرا،چاپ هفتم،۱۳۷۴

همان ،تقوا از نظر اسلام، انتشارات شفق توحید،محمد صدوق،انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،۱۳۷۲

معیری، محمد طاهر ، مسائل آموزش و پرورش، انتشارات امیر کبیر،۱۳۶۴

معین، دکتر محمد، فرهنگ فارسی(متوسط)، موسسه انتشارات امیر کبیر،وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی،تهران،۱۳۶۴

معین و شهیدی ، لغت نامه دهخدا ،موسسه انتشاراتی،چاپ دانشگاه تهران،۱۳۷۳ ش

مکارم شیرازی،ناصر، تفسیر نمونه ،(جمعی از نویسندگان) ناشر:دارالکتب الاسلامیه،چاپ:چاپخانه خورشید،بهار ۱۳۸۲

منتصر، ابراهیم و عبدالحلیم، المعجم الوسیط، و عطیه الصوالحی و محمد خلف اللراحمه،اطبعه الخامسه،تهران،مکتب نشر الثقافه الاسلامیه

موسوی زنجارودی ،مجتبی، تربیت مذهبی کودک،انتشارات میثم تمار،قم،۱۳۸۴

نرمال ل،مال، اصول روانشناسی ،محمود ساعتچی،تهران،انتشارات امیر کبیر ،۱۳۶۸

نورسوید ، محمد ،تربیت فرزند از دیدگاه پیامبر، ترجمه محمد صالح سعیدی،۱۳۷۸

همان ،به نقل از مقاله فاروق مساهل در مجله الامه القطریه شماره(۱۴۰۵٫۵۰)،۱۳۷۸

هیثمی، علی ، مجمع الزوائد، دارالکتب،بیروت،۱۴۰۷ ه

مقدمه

امروزه درعصری زندگی می کنیم که متأسفانه انحطاط اخلاقی و فساد گریبان گیر اکثریت جوامع بشری شده است وعلیرغم آنکه صنعت و تکنولوژی پیشرفت کرده است ، ولی به تبع آن مفاسد اخلاقی نیز بسیار گسترش پیدا کرده است . با این شرایط برای اینکه یک نسل صالح و سالم بماند ، باید زمینه هایی ایجاد گردد که فرزندان در خانواده و جامعه ای رشد کنند که تمام شرایط جهت رشد جسمی و روحی آنها مهیا باشد .

در این پایان نامه ،تحت عنوان «نسل صالح از منظرقرآن وروایات » سعی براین است که عوامل مؤثر در اصلاح نسل ، گستردگی دامنۀ تربیت در انسان به دلیل گستردگی روح او و نامحدود بودن عوامل موثر در آن ، و میزان توانایی انسان در شناخت آنها و شناسایی میزان تأثیر عوامل از نظر کمیت و کیفیت ، اصول ومبانی تربیت نسل صالح وبهره گیری از جامع ترین شیوه های تربیتی در مکتب وسیره اهل بیت بررسی شود .

هدف تربیت نسل صالح بدون تعالیم دین تأمین نمی شود . از طرفی در زمینه ایجاد نسلی صالح ، اگربه فرض انسان توانایی شناخت کامل خود واحاطه بر عوامل موثر در زمینه فکر و روح خود را داشته باشد و بر کلیه اسرار و رموز تربیت خویش آگاهی یابد، بااین همه بدون تکیه بر پشتوانه ای بس نیرومند که بتواند برامیال سرکش غالب آیدو او را در پیروزی بر نفس یاری رساند نمی تواند در صلاح و تربیت خویش موفق باشد ، آن تکیه گاه مطمئن « ایمان‌ » است . به طور قطع بعد از پیدایش ایمان اولیه ،هر اندازه شخص به اعمال مناسب یا ایمان مبادرت ورزد و ملکات اخلاقی مناسب با آن را در دل خود پرورش دهد وگرایشها و تمایلات مخالف با ایمان را سرکوب نماید ، به همان اندازه ایمان در کانون دل او رسوخ کرده و از عمق و قدرت بیشتری برخوردار می شود . لذااگر می خواهیم فرزندانمان به سعادت برسند باید در کانونی پرورش یابندکه محوریت این کانون«ایمان وشناخت حق » باشد .

برطبق تعالیم اسلام، « فرزند صالح گلی از گلهای بهشت است» بنا براین تأمین صلاحیت او در سایه ادای حق و ایمان میسر است و آن کس که خواستار فرزندی صالح است باید تربیت او را امری ضروری بداند . دربینش قرآنی، شخصیت فرزندان جزئی از شخصیت افراد محسوب می شود و شرافت و آبروی فرزندان مایه شرافت و آبروی خانواده و مخصوصاً والدین است . در خانواده توجه به تربیت کودک امری ضروری است از آن جهت که اولاًٌ اساس رفتار در دوران کودکی نهاده می شود ثانیاً کودکانی که درست تربیت شده اند در بزرگسالی در مواجهه با دشواریها و مشکلات موفق تر خواهند بود . به وسیله تربیت ، می توان نیروی اراده را در کودک پرورش داد و شرایط حیات را انسانی کردو از موجودی خام و استعدادی نهفته فردی با استعدادشکوفا و دوراز عوامل مخرّب ووسوسه انگیز تربیت نمود .

ضرورت مطلب از آن روست که اعمال روشهای تربیتی والدین نسبت به فرزندان، فرزند به صلاح ویا فساد سوق داده می شود . لذا اهمیت آگاهی دادن به آن دسته والدینی که بدون شناخت نیاز های فطری فرزندان اقدام به ساختن نیاز برای آنان می کنند بجای آنکه اجازه دهند فرزندانشان به مقتضای فطرتشان تربیت یابند .آگاهی دادن به آن دسته والدینی که قبل از اینکه تربیت خویش را در عمق طبیعت و فطرت خویش استوار گردانند ، جوانه ها و ساقه های نورس فرزندان را قارچ گونه پرورش می دهند وباتشویق روش های نادرست ، طرح های کلیشه ایی بیرونی را که گاه سنخیتی با اصل وجودی وهویت و طبیعت نهفته فطری ندارد ، برفرزندان القاء می کنند ؛ بیش از پیش احساس می شود که ای کاش اندیشه های آدمیان ، فطرت آدمی را از او جدا نمی ساخت و آن اصل صحیح و سالم زندگی معقول و انسانی را برای او محفوظ می داشت و والدین سعی می کردند برپایه اصول عقلانی و معنوی و بر پایه سیره و روش معصومین (ع) بر تربیت فرزندان و ایجاد نسلی صالح اقدام کنند . وجود نسل صالح به خانواده بر می گردد و اکثر خوبیها و بدیها منتسب به خانواده است به طوری که اگر خانواده و جامعه شرایط صالح شدن فرزند را آماده کنند نقش اساسی را در این امر ایفا کرده اند واگر این دو کانون یعنی« خانواده و جامعه» سهل انگاری و مسامحه در امر پرورش و تربیت فرزندان انجام کنند مطمئاً هر سه گزینه (فرزند،خانواده ، جامعه) به ورطه نابودی کشیده می شوند . امید است با رویکردی عاقلانه و تدبیری درشأن این امانت الهی ، مقدمات صلاح و سعادت او را فراهم کنیم و فرزندانی صالح تحویل جامعه دهیم .

۱-۱ بیان مسئله

انسان موجود ناشناخته ای است و اندیشمندان مکاتب گوناگون بشری بسته به وسعت اندیشه و فکر خویش، با هر آرمان و اعتقادی که دارند خواسته اند که بشروعوامل سعادت وشقاوت او را تعریف کنند و بشناسانند . به این منظور او را محور فعالیت های شناختی خویش قرار داده اند .

راه هائی که بشر پیشرفته برای حل مشکلات عقلی و حیاتی خود ارائه کرده و روشهای مختلفی برای رسیدن به اطمینان و سعادت فردی واجتماعی گشوده است . پس از مدتها سرگردانی و جستجوی راه باز هم _ اعتراف بسیاری از دانشمندان ومصلحان اجتماعی _ به جایی نرسیده است .در بسیاری از موارد ، نسل امروز به گونه ای عمل کرده که از درون تهی شده تا بیرونش را آباد کند و تربیت شده های این نسل به گونه ای عمل کردند که همواره از درون تهی و از بیرون زینت داده شده اند . در این جا سخن از این است که انسانها را به راهی که آنرا معیوب وناقص می سازد نکشانیم و روشهای تربیتی و راهکارهایی را برای آنها بازنکنیم که آنها را محوو مسخ کند و به بهانه پیشرفت و ترقی اهداف و غایت او را نابود سازیم و انسانیت او را درهم شکنیم. با ایجاد راهکارها نسلی بسازیم که همواره به آن افتخار کرده و از سعادت آن لذت ببریم و برای این نسل، برنامه ها و اهداف گوناگون طرح ریزی کرده و آن را به صالح شدن و سعادت سوق دهیم . اما چه راهکارهایی برای ایجاد نسلی صالح باید مد نظر قرار گیرد که در پرتو آن تک تک افراد این نسل به سعادت برسند؟ انسانها به واسطه انسانیت نا شناخته ای که در وجودشان است نتوانسته اند به کمال حقیقی برسند اگرآن استعدادانسانیت وجودشان را شکوفا کنند بالطبع به مقاماتی می رسند که مقام خلیفه الهی است .

این شناخت کامل انسان و کمالات وجودی او از عهده عقل و دانش بشری خارج است اما با توجه به تعالیم الهی و آسمانی می توان قدم در این راه گذاشته و به صلاح و تربیت شخصیت وجودی انسانی پرداخت حتی در سایه تعالیم می توان شخصیت او را بازسازی کرد و فرزندان را گام به گام به سعادت و صالح شدن ترغیب کرد و با گشایش راهها و هدایت آنها فرزندانی را تربیت کرد که مایه سعادت پدر و مادر و خود باشند واز سویی دیگر در خدمت افراد جامعه وخلق خدا قرارگیرند .

۱- ۲ ضرورت واهمیت موضوع تحقیق

۱- ۳ اهداف وانگیزه انتخاب موضوع

کودکان گردانندگان جامعه ی فردا هستند وسر نوشت وسعادت جامعه به سلامت وسعادت آنها گره خورده است واگر ما بخواهیم نسلی صالح وبه قول فارابی مدینه ای فاضله داشته باشیم بایداز ریشه به این امر اقدام کرد زیرا کودکان پایه واساس ایجاد نسل صالح هستند و بسیاری از ناهنجاریها وبزهکاریها دراجتماع از عدم آشنایی خانواده ها نسبت به کودکانشان ووظایف واقعی آنها نسبت به فرزندانشان نشأت می گیرد .از آنجایی که مکاتب بشری با دستورات عالی آسمانی ، هر قدر هم پیشرفته باشند معمولا ً در تربیت کودک دقت وتوجه لازم وکافی را ندارند براین اساس تصمیم گرفتم که به بیان وظایف ومسئولیت ها ی والدین در ایجاد نسلی صالح در قالب آیات وروایات بپردازم .

در این راستا موضوع « نسل صالح از منظر قرآن وروایات » را انتخاب نمودم .می توان گفت اهمیت وضرورت این موضوع ، به میزان اهمیت تأثیر تربیت در سرنوشت کودک ووابستگی سعادت وشقاوت او با سعادت وشقاوت پدر ومادر وهمچنین با رشد وانحطاط جامعه است .براساس بینش اسلامی ، می دانیم که کودک با زمینه ی فطری پاک والهی به دنیا می آید . فطرت او خداشناس وشریف وکشنده ی او به سوی مکرمت ها وفضایل است اما این که چه امری باعث می شود کودکی که با چنین فطرتی سلیم متولد می گردد ولی پایبنده انحرافات وآلودگی ها می شود ؟باید گفت عوامل بسیاری در این امر دخالت دارند که مهمترین آن تربیت غلط خانواده است ؛ به عبارتی دیگرزمینه ی صحیح ظهور وبروز استعداد های درونی وامکانات بالقوه فرد توسط خانواده فراهم نیامده است ، بدین جهت تربیت در مسیر درست آن امری مهم واز ضروری ترین نیاز های بشری است .

در وجود انسانها استعداد های فراوانی وجود دارد وبرای اینکه یک نسل به صلاحیت برسد باید این استعداد ها در آن شناخته وشکوفا گردد ( استعداد های اخلاقی ، دینی وعقلی ) .زیرا این استعداد ها ریشه در سعادت بشر دارند واگر انسان بااختیار واراده آزاد وتزکیه روح بدین امر اهتمام ورزد ، در این صورت به سعادت می رسد . اما نباید فراموش کرد که زمام هعمه ی امور در دست خداوند متعال است .

والدین ومربیان امر تربیت وایجاد نسلی صالح در عین حالی که باتوجه به عوامل مؤثر در تربیت ومراقبت متربیان می پردازند قلبا ً باید به این نکته توجه داشته باشند که لازمه موافقیت درایجاد نسلی صالح برخورداری از توفیق الهی است ، زیرا زمام همه ی امور به دست خداوند متعال است.

از این جهت باید همواره دست استمداد به درگاه الهی دراز کنند واز او طلب یاری وتوفیق نمایند وهرگز اقدامات خود را کافی برای هدایت وتربیت دیگران ندانند ودر تمام مراحل ، چشم به توفیقات وعنایت الهی داشته واز توسل واستمداد از درگاه الهی لحظه ای غفلت نورزند .

۱-۴ سؤالات تحقیق

برای یررسی موضوع مورد بحث آنچه که بیشتر تبادر به ذهن است ، یک سری سؤالاتی است که جواب دادن به این سؤالات راه را آسان تر کرده وما را به هدف نزدیک تر می کند .

۱) هدف از تربیت نسل صالح در تعالیم اسلامی چیست ؟

۲) ویژگیها ومشخصات بارز نسل صالح در مکتب اسلام کدام است ؟

۳) عمده ترین عوامل مؤثر در تربیت نسل صالح در آموزه های اسلامی چیست ؟

۴) نقش والدین تا چه حد ومیزان در تربیت فرزند ونسل صالح دخیل است ؟

۵) نقش ایمان وتعالیم مذهبی تا چه حد در تربیت نسل صالح مؤثر است ؟

۶) نقش اراده واستعدادهای انسان در تربیت نسل صالح چیست ؟

۷) مهمترین مبانی تربیت نسل صالح از دیدگاه قرآن وروایات چیست ؟

۸) مهمترین اصول تربیت نسل صالح از دیدگاه قرآن وحدیث چیست ؟

۹) عمده ترین شیوه های تشویقی ویا بازدارنده در تربیت نسل صالح کدام است؟

۱۰) رهنمودهای قرآنی در تربیت نسل صالح چیست؟

۱۱) رهنمودهای روایی در مکتب وسیره ی معصومین درجهت شیوه های تربیت وسعادت نسل صالح چیست ؟

۱- ۵ تاریخچه تحقیق ( پیشینه تحقیق )

از زمان نگارش این پایان نامه ، بنابر عرف تحقیق وپژوهش باید به کتابخانه ها ومراکزی می رفتم که اطلاعات مکفی جهت نگارش رساله بدست بیاورم .بعد از راهنمایی های اساتید بزرگوار وبعد از مطالعه کتابهای معرفی شده این مسئله برای مبرهن شد که برای تعلیم وتربیت کتب بسیاری از اساتید معروفی چون آقایان مطهری ، فلسفی ، قائمی و… تألیف شده است . در جهت کسب اطلاعات به سایت ها معتبر وکتب مرجع رجوع کردم اما در مورد عنوان رساله خویش( نسل صالح از منظر قرآن وروایات ) پایان نامه یا کتابی با این عنوان نیافتم .

با مراجعه به منابع معتبر روایی وحدیثی مطالبی در زمینه ی ذریه و طینت مورد استفاده قرار گرفت. کتب تربیتی مانند کتب متعدد استاد شهید مرتضی مطهری مثل کتاب فطرت و… ، کتاب کودک ووراثت آقای فلسفی ، کتب مختلف آقای قائمی که در منابع به طور مفصل ذکر شده کمک مؤثری در جهت تکمیل این رساله بود .

۱ – ۶ روش تحقیق

هر تحقیق معمولا ً دارای روش خاص خود است . دراین تحقیق مطالب ومباحث براساس شیوه ی کتابخانه ای وفیش برداری مطالب تنظیم شده است و به ضرورت از نرم افزارهای اسلامی وسایت های اینترنتی نیز استفاده شده است . ابتدا با طرح چارچوب تحقیق ، فصول وبخش های لازم مشخص گردیده سپس با توجه به موضوع « نسل صالح از منظر قرآن وروایات » است ، آیات وروایات مربوطه از طریق معجم المفهرس لالفاظ القرآن ودیگر کتب موضوعی استخراج گردیده است .

در این نوشتار سعی شده است از کتب اصیل وتفاسیر معتبر شیعه ، گاه تفاسیر اهل سنت واز کتب دیگر علماء استفاده شود .

۱-۷ ساختار ومحدوده ی تحقیق

تحقیق حاضر در محدوده ی آیات قرآن وروایات معصومین وآراء علما تفسیری وحدیثی وبعضی علماء روان شناسی ، مشتمل بر مباحث زیر است :

ابتدا چکیده و مقدمه آمده است وسپس در قالب پنج فصل به ترتیب زیرارائه شده است :

فصل اول _ کلیات شامل : انگیزه ی انتخاب واهداف موضوع ، ضرورت واهمیت موضوع تحقیق ، ساختار ومحدوده ی تحقیق ، روش تحقیق ، سؤالات تحقیق .

فصل دوم_مفهوم تربیت فرزندوواژه های مرتبت باآن واهمیت آن ازدیدگاه اسلام شامل:شناخت انسان(واژه شناسی)۰

مفهوم واژه ی ذریه و صالح از نظر لغوی وکاربردی ، تربیت وجایگاه آن ، اهمیت تربیت فرزند از دیدگاه اسلام

حقیقت ، اهداف وغایت تربیت فرزند .

فصل سوم _ ویژگیها ، مبانی واصول تربیت نسل صالح از منظر قرآن وروایات شامل : ویژگیها ( معرفت وایمان به خدا ، ایمانی استوار وعمل صالح ، مهرورزی ، حق طلبی وعدالت جویی ، مبانی ( راه روشن، توجه به فطرت الهی انسان ، غریزه وتفاوت آن با فطرت ، فضائل فطری انسانی ، کرامت ، توجه به معرفت وتزکیه نفس ، مسئولیت پذیری وویژگیهای انسان مسئولیت پذیر ، آشنایی با تربیت وآداب اسلامی ، بکارگیری عقل وتدبر ، اصلاح عادات ورفتار ناپسند) .اصول ( اصل تدریج وتدرّج ، الگو گیری وعبرت آموزی ، تیسیر ، اعتدال ، گرایش به حق و تذکر )

فصل چهارم _ عوامل مؤثر وموانع ، در تربیت فرزند ونسل صالح از منظر قرآن وروایات شامل : عوامل درونی ( وراثت ،نقش همسر شایسته ، انعقاد نطفه ، نقش خانواده ، اخص وظایف والدین در هفت روز تولد ) عوامل بیرونی ( محیط تربیت ، مدرسه ومربیان آموزشی ، دوستان ورفقا ،محیط اجتماعی ، محیط جغرافیایی ، مقتضیات سیاسی وحکومتی )

فصل پنجم _ شیوه های تربیتی نسل صالح از دیدگاه قرآن ومکتب اهل بیت شامل : شیوه های انگیزشی ورفتاری( محبت به فرزند ، عدم تبعیض بین فرزندان ، الگوی عملی صحیح ، تشویق وفوائد آن ، پرورش حیا ونجابت ، هماهنگی تربیت با طبیعت فرزندو…) شیوه های بازدارنده ( پرهیز دادن فرزند از پنهان کاری ، پرهیز فرزند از زشتی های گفتاری ، سود جویی ، تجمل گرایی ، ناز پروری ، رذائل اخلاقی ) شیوه های تربیت فرزند در مکتب اهل بیت ( تربیت وسیره ی معصومین ، تربیت از منظر پیامبر « ص» ، حضرت علی «ع» ، حضرت زهرا «س»). ودر پایان ، حسن ختام که به انتظار وتربیت نسل صالح پرداخته شده است .

۲ -۱ واژه شناسی« انسان » و برخی تعاریف در باره ی او

قبل از پرداختن به واژه های مر تبیت با تربیت فرزند ( صالح و ذریه) بهتر است کمی در مورد انسان و شاکله وجودی او بحث شود و سپس ماهیت او مورد بررسی قرار گیرد به راستی انسانی که خود مخلوق خداوند است چگونه می تواند تمامی رموز و رازهای خلقت خویش را بشناسد وبر درون و برون خویش وقوف و آگاهی یابد ؟ لذا برآن شدیم تا ابتدا به واژه شناسی انسان پرداخته آنگاه برخی تعاریف و ماهیت او را بررسی کنیم . در لسان العرب آمده است :

« اذا کان الانسان فی الاصل انسیان فهو افعلان من النسیان و قدحذفت الیاء فقیل الانسان»۱

اگراصل کلمه انسان را انسیان بدانیم بر وزن افعلان از “نسیان” به معنای فراموشی گرفته است و آن درحالی است که حرف یا حذف شده است وگفته شده انسان.بعضی علماءلغت کلمه ی انسان را واژه ای مطلق دانسته اند که به معنی سیاهی وسایه دلالت دارد چنانچه فرید وجدی می نویسد :

«الانسان البشر او آدم و ذریه یطلق علی الذکر و الانثی و فی اللغه یطلق الانسان علی ضل الجبل والارض التی لم تزرع والمثال یری فی سواد العین جمعه اناسی واناسیه و آناس»۲٫

«انسان یعنی آدم وذریه او ، بر مرد و زن بطور یکسان اطلاق می شود . ودرلغت برسایه کوه و زمینی که کشت و زراعت نشده است اطلاق می شود وبعنوان ضرب المثل در سیاهی چشم (مردمک) کاربرد دارد. جمعش اناس – اناسیه و آناس است .»

در مفردات راغب نیز آمده است که « انس» به معنای الفت ومحبت وخلاف تنفر است .لفظ«انسی» اسم منسوب است به مفهوم آنچه موجب انس می شود . کلمه ی « انسان» از آن رو بدین نام نامیده شده

۱ ) ابن منظور، لسان العرب ، ج۱ ، واژه انس

۲)وجدی ، محمد فرید ، دایره المعارف القرآن العشرین ، ج۱،۶۹۸

که خداوند او را چنان خلق کرد که هیچ قوامی برای او نیست ، مگر به واسطه ی انس بعضی انسان ها

نسبت به یکدیگر که این قوام محقق می گردد.

کلمه « انسان » از آن رو بدین نام نامیده شده که وجود و خلقتش ، تنها با محبت به یکدیگر قوام و ثبات خواهد داشت ولذا گفته اند انسانها فطرتاً اجتماعی( مدنی باطبع ) هستند . زیرا قوام و دوام وجودشان به یکدیگر پیوسته است وممکن نیست انسان به تنهایی بتواند تمام نیازها و اسباب زندگی خود را فراهم نماید…و نیز گفته اند اطلاق نام انسان بر او به خاطر این است که او به هر چیزی که با او پیوسته و همراه است الفت دارد و به آن انس می گیرد . و گفته اند انسان ، اصلش انسیان بوده ، یعنی فراموش کردن و به این دلیل او را انسان نامیدند که عهد خویش با خدا را فراموش کرده است «عالم زر».۱

کلمه انسان ۶۵ بار در قرآن مجید به کار رفته است. با توجه به آیات متوجه می شویم که صورت ظاهر مراد نیست بلکه باطن و نهان و استعداد و انسانیت و عواطف او مدنظر است .

« ان الانسان لظلوم کفار۲- لیس للانسان الا ما سعی۳ ووصیناالانسان بوالدیه احسانا ۴».

انسان تا به امروز ، با آن همه رشد و پیشرفت های چشمگیر درباره شناخت جهان طبیعت و چگونگی امکان تصرف آن به سود خویش ، هنوز نتوانسته است معلومات لازم و کافی ، درباره موجودیت خویشتن بدست آورد و همه ابعاد و سطوح خویش را بشناسد. اگر انسان بتواند خود را بشناسد و به ابعاد وجودی خویش آشنا شود که چه گوهری است به‌تحقیق خدا وعظمت او را شناخته است که چه

گوهری را خلق کرده است .

« من عرف نفسه فقد عرف ربه » ۱

این روایت که از حضرت ختمی مرتبت نقل شده است این حقیقت را می رساند که اگر خود آدمی خوب شناخته شود بزرگترین قدم در راه شناخت خداوند برداشته است .

در روایت است که :

« دخل رجل علی رسول الله (ص) فقال یا رسول الله کیف الطریق الی معرفه الحق ؟ فقال معرفه النفس» ۲

« مردی نزدرسول خدا آمد وعرض کرد ای پیامبر خدا ، راه برای معرفت حق چگونه است ؟ پیامبر (ص) فرمود : شناخت نفس».

امیرالمومنین علی (ع) نیز بر ضرورت انسان شناسی برای تمام انسانها تاکید دارد . تاثیر فراوان نقش شناخت حقیقت انسان ، در درک ارزشهای اخلاقی است .

« یا ایهاالناس اتقوالله فما خلق امرو عبثاً فیلهو ولاترک سدی فیلغوما دنیاه التی تحسنت له بخلف من الاخره التی قبحها سوء النظر عنده ومالمغرور الذی ظفر من الدنیا یا علی همته کالاخر الذی ظفر من الاخره بادنی سهمه» ۳

«ای مردم ! از خدابترسید ، هیچکس بیهوده آفریده نشده تا به بازی پردازد و او را به حال خود وانگذاشتند تا خود را سرگرم کارهای بی ارزش نماید ، ودنیایی که در دیده ها زیباست ، جایگزین

آخرتی نشود که آنرا زشت می انگارند و مغروری که در دنیا به بالاترین مقام رسیده ، چون کسی نیست که در آخرت به کمترین نصیبی رسیده است»

این همان است که قرآن کریم می فرماید :

« والعصر ان الانسان لفی خسر الا الذین آمنوا و عملوا الصالحات وتواصوا بالحق و تواصوا بالصبر ».^۱

« قسم به عصر زمان همانا انسان در زیان است مگر کسانی که ایمان آوردند و عمل نیک و صالح انجام دادند و یکدیگر را به حق و صبر توصیه کردند .»

در مورد انسان و ماهیت آن مطلب فراوان است ولی در حد مقدمه به اختصار بیان شد برای اینکه یک نسل چگونه صالح می شود ابتدا باید به شناخت انسان می پرداختیم و ابعاد وجودی او را در حد لازم بیان می کردیم وجود و ماهیت انسان باید مشخص می گردید و بعد چگونگی صلاح و رستگاری او مورد بازبینی قرار می گرفت که خود مقدمه بخش دیگری است که به آن خواهیم پرداخت .

۲- ۱- ۲ مفهوم لغوی و اصطلاحی ذریه

ذریه به معنی فرزند می‌باشد زیرا به صورت مطلق ذکر گردیده است و بالغ و غیربالغ را شامل می‌شود ، اما فرزندان غیربالغ از این جهت ملحق به پدران و مادران می‌شوند که آنان در زندگی دنیا به والدین خود نزدیک بوده و به جهت حس تقلید و همانندسازی در آنها افکار ، عقائد ، اعمال و رفتار والدین آنها را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد. علامه مجلسی به نقل از طبرسی در بحارالانوار می‌فرماید:

منظور از ذریه، اولاد بزرگ و کوچک آنها می‌باشد، زیرا اولادی که کبیر هستند با ایمان خود از پدرانشان پیروی می‌کنند و اولاد صغیر از ایمان پدرانشان پیروی می‌کنند که در این جا فرزند به تبع پدرش مسلمان خواهد بود. ۱

« رَبَنا وَ اجَعَلنَا مُسلِمینَ مِن ذُرّیَتِنا أُمَّهً مُسلمَهً لَکَ وَ اَرنَا مَناسِکَنا وَ تُب عَلَینَا أِنَّکَ التّوابُ الرَّحیم. رَبَّنا وَ ابَعث فیهِم رَسُولاً مِنهُم یَتلُوا عَلَیهم ءایتِک وَ یُعَلّمهمُ الکِتبَ وَالحِکمَه وَ یُزَکیهِم وَ اَنَّکَ أنتَ العَزیزُ الحَکِیم» ۲

« پروردگار ما را تسلیم فرمان خود قرار ده و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند به وجود آور و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر که تو توبه‌پذیر و مهربانی. پروردگارا در میان آنها پیامبری از خودشان برانگیز، تا آیات تو را بر آنان بخواند، و آنها را کتاب و حکمت بیاموزد و پاکیزه کند زیرا تو دانا و حکیمی (و بر این کار قادری) »

در تفسیر عیاشی از زبیری از امام صادق علیه‌السلام روایت آمده که گفت: به حضرتش عرضه داشتم و

۱) بحارالانوار / ۲۸

۲ ) بقره / ۱۲۸و۱۲۹

بفرمائید ببینیم امت محمد (ص) چه کسانی هستند؟ فرمود: امّت محمد(ص) خصوص بنی‌هاشمند،

عرضه داشتم چه دلیلی بر این معناست که امت محمد (ص) تنها اهل بیت اویند نه دیگران؟ فرمود: قول خدای تعالی که فرموده :

« وَ إذ یَرفَعُ ابراهِیم القَواعِد مِن البَیت وَ اِسمَعِیل، رَبَّنا تَقَبّل منّا، اِنَّکَ أنتَ السَّمیعُ العلیم، رَبَّنَا وَ اجَعَلنَا مُسلِمِینَ لَک، وَ مِن ذُرّیَتِنا اُمَّهً مُسلِمَهً لَک، وَ أرِنا مَناسِکَنا، وَ تُب عَلَینا إنَّکَ اَنتَ التّوابُ الرَّحِیم»^۱

که وقتی خدای تعالی این دعای ابراهیم و اسمعیل را مستجاب کرد، و از ذریه او امتی مسلمان پدید آورد و در آن ذریه، رسولی از ایشان، یعنی از همین امت مبعوث کرد، که آیات او را برای آنان تلاوت کند وایشان را تزکیه نموده کتاب و حکمتشان بیاموزد. و نیز بعد از آنکه ابراهیم دعای اولش را به دعای دیگر وصل کرد. و از خدا برای امت، طهارت از شرک و ازپرستش بت‌ها درخواست نمود، تا درنتیجه امر آن رسول در میانه امت نافذ، و مؤثر واقع شود، و امّت از غیر او پیروی نکنند و گفت:

« وَ اجنُبنِی وَ بنی اَن نَعبد الاصَنام، رَبّ انهن اضللن کَثیراً مِن النَاس، فَمَن تَبَعنی فَاَّنه مِنّی، وَ مَن عَصَانی فَاِنَّکَ غَفُورٌ رَحِیم»

درتفسیر المیزان ذیل آیه ی شریفه آمده است : « آن امامان و آن امت مسلمان که محمد(ص) در میان آنها مبعوث شده، به غیر از ذریه ابراهیم نیستند چون ابراهیم درخواست کرد که خدایا (مرا و فرزندان من از اینکه اصنام را بپرستیم دور بدار).

استدلال امام (ع) در نهایت درجه روشنی است. برای اینکه ابراهیم از خدا خواست تا ا مت مسلمه‌ای

در میان ذریه‌اش به او عطا کند و از ذیل دعایش که گفت: (پروردگارا در میانه آن امت که از ذریه من

هستند رسولی مبعوث کن) فهمیده می‌شود که این امت مسلمان همانا امت محمد (ص) است، اما نه امت محمد (ص) به معنای کسانی که محمد (ص) به سوی آنان مبعوث شده، و نه امّت محمد (ص) به معنای آن کسانی که به وی ایمان آوردند، چون این دو معنا از امّت، معنایی است اعم از ذریّه، ابراهیم از پروردگارش درخواست می‌کند که ذریه‌اش را از شرک و ضلالت دور بدارد، و این همان عصمت است. و چون می‌دانیم که همه ذریه ابراهیم معصوم نبودند زیرا ذریه او عبارت بودند از تمامی عرب مصر و یا خصوص قریش، که مردمی گمراه و مشرک بودند، پس می‌فهمیم منظورش از فرزندان من (نبی) به خصوص اهل عصمت از ذریه است، که عبارتند از رسول خدا (ص) و عترت طاهرینش (ع) پس امت محمد (ص) ، هم تنها همین امت هستند، که در دعای ابراهیم منظور بودند.

و شاید همین نکته باعث شده که در دعای دوم به جای ذریه کلمه (نبین) را بیاورد. مؤید این جمله احتمالاً (فمن تبعنی فانه منی و من عصانی فانک غفور رحیم) الخ است چون بر سر این جمله فای تفریع و نتیجه را آورده و با آوردن آن پیروانش را جزئی از خودش خوانده و از دیگران سکوت را اختیار نموده دلیل براین ادعا است که اگر من را پیروی نکنند با من هیچ ارتباطی ندارند. و اینکه امام فرمود (پس از خدا برای آنان تطهیر از شرک و بت‌پرستی درخواست کرد) الخ هر چند که تنها تطهیر از بت‌پرستی را خواست و لیکن از آنجا که بت‌پرستی را به ضلالت تعلیل کرد و گفت: (چون شرک و بت‌پرستی ضلالت است) لذا امام(ع) تطهیر از معاصی را هم اضافه کرد، چون به بیانی که درآیه: (صراط‌الذین انعمت علیهم) گذشت هر معصیتی شرک است. و اینکه امام (ع) فرمود: (این دلالت دارد براینکه امّه و امّت مسلمان) الخ معنایش این است که آیه دلالت دارد که امام و امّت یکی است و به بیانی که گذشت این امّه و امّت از ذریه ابراهیم هستند.

از این جا اگر بگوئی: در صورتیکه مراد به امّت در این آیات و نظائر آن، مانند آیه (کنتم خیر امه اخرجت للناس) تنها عده‌ای معدود از امت باشند و کلمه نامبرده شامل حال بقیه نشود، لازم می‌آید بدون جهتی صحیح و بدون قرینه‌ای مجوز، کلام خدا را حمل برمجاز کنیم علاوه بر اینکه به طور کلی خطاب‌های قران متوجه به عموم مردمی است که به پیامبر اسلام ایمان آورده‌اند و این مطلب آنقدر روشن و بدیهی است که هیچ احتیاج به استدلال ندارد.

در پاسخ گفته می‌شود: اطلاق کلمه امّت محمد (ص) در عموم مردمی که به دعوت آنجناب ایمان آورده‌اند اطلاقی است نوظهور و مستحدث، به این معنا که بعد از نازل شدن قران و انتشار دعوت اسلام این استعمال شایع شد، و از هرکس می‌پرسی از امت که هستی؟ می‌گفت از امت محمد(ص) هستم وگرنه از نظر لغت کلمه امت به معنای قوم است همچنانکه در آیه: (علی امم ممن معک و امم سَنُمتِّعُهُم)، به همین معناست حتی در بعضی موارد بر یک نفر هم اطلاق می‌شود، مانند آیه شریفه (إن ابراهیم کان امه قانتاً لله، ابراهیم امتی بود عبادتگر برای خدا) بنابراین پس معنای کلمه از نظر عمومیت و وسعت و خصوصیت و تابع موردی است که لفظ (امت) در آن استعمال می‌شود یا تابع معنای است که گوینده اراده کرده است. پس کلمه نامبرده در آیه مورد بحث که می‌فرماید :

« ربنا و اجعلنا مسلمین لک و من ذریتنا امه مسلمه لک الخ»

با درنظر داشتن مقام آن که گفتیم دعا است. با بیانی که گذشت، جز به معنای عده معدودی از آنان که به رسول خدا (ص) ایمان آوردند نمی‌تواند باشد.

آیه « کنتم خیر امه أخرجت للناس»که با درنظر داشتن مقامش، که مقام منت نهادن، و تعظیم و ترفیع شأن امت است به طور مسلم شامل تمامی امت مسلمان نمی‌شود و چگونه ممکن است شامل شود؟ با اینکه در این امت فرعون صفتانی آمدند و رفتند و همیشه هستند و نیز در سایه امت دجّال‌های هستند که دستشان به هیچ اثری از آثار دین نرسید مگر آنکه آنرا محو کردند و به هیچ ولی از اولیاء خدا نرسید مگر آنکه او را توهین نمودند. پس آیه نامبرده از قبیل آیه « وانّی فضلتکم علی العالمین» است که به بنی اسرائیل می‌فرماید (من شما را بر عالمیان برتری دا دم) که یکی از همین بنی‌اسرائیل قارون است که قطعاً نمی‌توان گفت. آیه شامل او نیز می‌شود. همچنان که (قوم من) در آیه: «وقال الرسول یا رب إن قومی اتخذوا هذا القران مهجورا»« رسول گفت: ای پروردگار من، قوم من این قران را متروک گذاشتند» شامل حال تمامی افراد این امت نمی‌شود، به خاطر اینکه قران و رجالی که « لا تلهیهم تجاره و لا بیع عن ذکر ا...» نه تجارتی آنان را از یاد خدا به خود مشغول می‌کند و نه خرید و فروش، در میان همین قوم و امت رسول هستند.

پس هما نطور که گفته شد کلمه امّت برحسب اختلاف، یک جا به معنای یک نفر می‌آید، جای دیگر به معنای عدّه معدودی و جای دیگر به معنای همه کسانی که به یک دین ایمان آورده‌اند. « تلک امه قدخلت، لها ما کسبت و لکم ما کسبتم،» و آنان امّتی بودند که گذشتند، به آنچه کردند رسیدند، شما نیز به آن سرنوشتی خواهید رسید که خودتان برای خود معین کرده‌اید) که خطاب در آن متوجه به تمامی امّت، یعنی کسانی که به رسول اکرم (ص) ایمان آوردند، و یا بگو به همه ی کسانی که پیامبر (ص) به سوی آنان مبعوث شده است. ۱

قرآن کریم ، در آیاتی دیگر واژه ی « ذریه » را با تعبیر « ذریه طیبه » به کار برده است :

« هُنالَکَ دَعَا زَکَریّا رَبِّه قال ربِّ هَب لِی مِن لَدُنکَ ذُرّیهً طَیّبَهً اِنَّکَ سَمیعُ الدُعَا» ۲

در آنجا بود که زکریّا (با مشاهده آن همه شایستگی در مریم) پروردگار خویش را خواند و عرض کرد:

«خداوند از طرف خود، فرزند پاکیزه‌ای (نیز) به من عطا فرما، که تو دعا را می‌شنوی»

ودر مواردی نیز بدون آنکه صراحتا ً لفظ ذریه بیاید ، الفاظ مشابه به همان معنا ومفهوم آمده است :

« وَ إنّی خِفتُ المَوالی مِن وَرَاءی وَ کَانَت امَراتِی عَاقراً فَهَب لِی مِن لَدُنکَ وَلیّاً» ۱

« و من از بستگانم بعد از خودم بیمناکم ( که حق پاسداری از آیین تو را نگه ندارند) و از طرفی همسرم نازا و عقیم ا ست تو از نزد خود جانشینی به من ببخش …»

« وَ وَصَینَا الانسَانَ بِوَالِدیَه احسَاناً حَمَلَتهٌ اُمُّهُ کُرهاً وَ وَضعتُهُ کرها ً وَ حَملُهُ وَ فِصالُه ثَلثُونَ شَهراً حَتی إذَا بَلَغَ أشُّدَهُ وَ بَلَغ اَربَعِینَ سَنَه قَالَ رَبِّ اوزِعنی أن اَشکُر نِعمَتَکَ الَتی أنعَمتَ عَلَی وَ عَلَی وَلدّی وَ اَن اَعمَل صالِحاً تَرضَهُ وَ أصلِح لِی فِی ذُرّیتِی إنّی تُبتُ اِلیکَ وَ إنِّی مِن المُسلِمِین» ۲

« ما به انسان توصیه کردیم که به پدرومادرش نیکی کند مادرش او را با ناراحتی حمل می‌کند و با ناراحتی بر زمین می‌گذارد. و دوران حمل و از شیر بازگرفتنش سی ماه است. تا زمانی که به کمال قدرت و رشد برسد و به چهل سالگی بالغ گردد می‌گوید: پروردگارا مرا توفیق ده تا شکر نعمتی را که به من و پدرومادرم داری به جای آورم و کار شایسته‌ای انجام دهم که از آن خشنود باشی و فرزندان مرا صالح گردان من به سوی تو باز می‌گردم و توبه می‌کنم و من از مسلمانانم».

« وَ زَکَریّا اِذ نَادَی رَبّهُ رَبِّ لا تَذَرنِی فَرداً وَ أنتَ خَیرُالوَارِثِین.» ۳

« و زکریا را به (یاد آور) در آن هنگام که پروردگارش را خواند وعرض کرد، پروردگارا مرا تنها مگذار و فرزند برومندی به من عطا کن و تو بهترین وارثانی»

این آیه عطف است بر آنچه آیه قبلش عطف بر آن بود یعنی: و به یادآر زکریا را زمانی که پرودرگارش را ندا کرد و از او درخواست فرزندی نمود و اینکه گفت « خدایا من را تنها مگذار» بیان ندای او است و منظور از« تنها گذاشتن» این است که فرزندی نداشته باشد که از او ارث ببرد و جمله « أنت خیرالوارثین» ، ثنا و حمد خدای تعالی است که لطفش آن را افاده می‌کند و مقامی که این کلمات را گفته تنزیه خدا را می‌رساند چون وقتی گفت «خدایا من را تنها مگذار» خود کنایه از طلب وارث است و چون خدای سبحان وارث حقیقی است که همه عالم را ارث می‌برد.

« ولیخش الّذِینَ لَوتَرَکُوامِن خلفهم ذریه ضِعَافاً خافُوا عَلَیهمِ فلیتّقوا الله و لیقولوا قولاً سدیداً» ^۱

« آنهایی که اگر فرزندان ضعیفی از خود به جا گذارند بر آنها بیمناکند باید بترسند و در برابر خدا تقوا پیشه کنند و سخن صواب بگویند »

نتیجه اخلاق و رفتار انسان متوجه خود او نمی‌شود بلکه به ذریّه او نیز می‌رسد.

« اَمّا الجدار فَکان لِغُلامین یَتیمَین فیِ المَدینه وَ کانَ تَحتَه کَنزَاًلهُمَا وَ کانَ ابُوُهمَا صالحاً فَأرَاد رَبّک ان یُبلغَا أشّدَ هُمَا و یَستَخرِجا کَنزَهُمَا رَحمه مِن رَبّک»۲

« آن دیوار مال دو بچه یتیم در شهر بود زیر آن گنجی بود و پدرشان مرد صالحی بود خدا می‌خواست که آنها بزرگ شوند و گنج خود را استخراج کنند و این رحمتی بود از پروردگار تو.»

از این آیه به این مطلب می‌رسیم که صالح بودن پدرومادر سبب می‌شود که خضر و موسی بدون مزدکار کنند و دیواری را تعمیر نمایندتاگنج زیر آن محفوظ بماند و فرزندان این پدرومادردر آینده از آن بهره ببرند.

۲- ۱ -۲-۱ ذریه مومن والحاق اعمال به والدین

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .

مطالب پیشنهادی:

برای ثبت نظر خود کلیک کنید ...

پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات

پایان نامه نسل صالح از منظر قرآن و روایات

چکیده

فهرست مطالب

منابع ومآخذ :

مقدمه

۱-۱ بیان مسئله

۱- ۲ ضرورت واهمیت موضوع تحقیق

۱- ۳ اهداف وانگیزه انتخاب موضوع

۱-۴ سؤالات تحقیق

۱- ۵ تاریخچه تحقیق ( پیشینه تحقیق )

۱ – ۶ روش تحقیق

۱-۷ ساختار ومحدوده ی تحقیق

۲ -۱ واژه شناسی« انسان » و برخی تعاریف در باره ی او

۲- ۱- ۲ مفهوم لغوی و اصطلاحی ذریه

۲- ۱ -۲-۱ ذریه مومن والحاق اعمال به والدین

ارسال نظر

جستجو پیشرفته

نوشته‌های تازه

پیوندها

بایگانی

دسته‌ها

آخرین بروز رسانی