عنوان :

مقاله تاثیر مستی ارادی بر مسئوولیت کیفری

تعداد صفحات : ۷۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر در فصل طراحی شده است. فصل اول به بررسی موضوعات عمومی و مبنایی مستی و مسئوولیت می پردازد.

مست به کسی اطلاق می شود که تحت تاثیر آشامیدن نوشابه الکلی قوه شعور یا تمییز اراده خود را برای مدت معینی به طور تام یا نسبی از دست می دهد. مستی ارادییکی از اسباب مستی است که مبنای آن حالت روانی شخص مصرف کننده مسکر است. در این نوع شخص با آزادی اراده و با علم به مسکر بودن ماده مصرفی مبادرت به استعمال الکل یا ماده مخدر می نماید. البته این ملازمه ای با علم به حرمت استفاده ی آنها ندارد. چرا که اینجا جهل حکمی محلی از اعراب ندارد و فقط جهل موضوعی می تواند پایه های آن را لرزان کند.

این عنوان اعم از این است که شخص به طور اتفاقی خود را مست کرده باشد یا این که این حالت در او تثبیت شده و به صورت اعتیادی در آمده باشد. بنابراین فشارهای روانی و جسمی ناشی از سندرم محرومیت قصد شخص را زایل نمی کند.

برای اینکه قانون گذار این حالت را که مقدمه جرم بعدی است بتواند در شمار عوامل رافع مسئوولیت به شمار آورد باید خود این حالت نیز بتواند وصف نامشروعیت خود را با توسل به اساب عام رافع مسئوولیت یا علل موجهه جرم زایل کند.

بنابراین اگر شخص در خود این سبب دارای قصد و اختیار بوده باشد نمی تواند از آن استفاده کند. چون مستی حاصل نامشروع است و امر نامشروع دیگر رانمی توان به واسطه نامشروع مجاز دانست.

دلیل دیگری که برای این تقسیم بندی وجود دارد این است که شخص دارای آزادی اراده است و چون اراده آزاد دارد مسئوول تمام اعمالی است که از او سر می زند. وقتی شخص خود را مست می کند باید از آثار آن در خود اطلاع داشته باشد واگر هم واقعاً اطلاع نداشته باشد – در مورد مست اتفاقی – بر آن بار می شود و شخص که می خواهد مسکر مصرف کند پس می خواهد که این اعمال را حین مستی مرتکب شود. این نگرش قانون گذار منبعث از مکتب کلاسیک است.

در  فصل دوم بحث راجع وجود یا فقدان مسئوولیت کیفری در مستی ارادی می باشد.در این فصل بحث راجع به تاثیر مستی ارادی بر مسئوولیت کیفری بررسی می شود. برای طرح بحث ابتدا باید موضوع مشخص شود. مجرم یا جرم؟

سئوالی که در اینجا مطرح می شود این است که مستی ارادی چه نقشی در ارتکاب جرم دارد. علت است یا عامل؟ تفاوت و آثار آنها کدام است؟

واژه های کلیدی: مستی ارادی، مسئوولیت کیفری، الکل، مواد مخدر، جرم، انگیزه ، قانون مجازات اسلامی

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
فصل اول- بررسی موضوعات عمومی و مبنایی مستی و مسئوولیت    ۴
۱-۱- تعریف مست و مستی    ۵
۱-۲- صفات مستی    ۶
۱-۳- عوارض مستی    ۷
۱-۴- اسباب مستی    ۸
۱-۴-۱- الکل    ۸
۱-۴-۱-۱- فرق الکلیسم و مستی ارادی    ۱۱
۱-۴-۱-۲- اندازه می برای مستی    ۱۲
۱-۴-۱-۳- عوارض اعتیاد به الکل    ۱۴
۱-۴-۱-۴- ارتباط مصرف الکل با ارتکاب جرم    ۱۵
۱-۴-۲- مواد مخدر    ۱۶
۱-۴-۲-۱- عوارض اعتیاد به مواد مخدر    ۲۲
۱-۴-۲-۲- ارتباط مصرف مواد مخدر با ارتکاب جرم    ۲۴
۱-۵- نواع مستی     ۲۵
۱-۵-۱- مستی از نظر میزان تاثیر بر دستگاه عصبی    ۲۵
۱-۵-۱-۱- مستی تام    ۲۶
۱-۵-۱-۲- مستی نسبی    ۲۶
۱-۵-۲- مستی بر مبنای قصد شخصی مست    ۲۷
۱-۵-۲-۱- مستی ارادی     ۲۸
۱-۵-۲-۱-۱- مستی ارادی به انگیزه ارتکاب جرم    ۳۰
۱-۵-۲-۱-۲- مستی ارادی بدون انگیزه ارتکاب جرم    ۳۱
۱-۵-۲-۲- مستی غیر ارادی     ۳۲
۱-۶- تعریف مسئوولیت    ۳۳
۱-۷- انواع مسئوولیت    ۳۴
۱-۸- ارکان مسئوولیت کیفری    ۳۴
فصل دوم – وجود یا فقدان مسئوولیت کیفری در مستی ارادی    ۳۸
۲-۱- وجود مسئوولیت کیفری در مستی ارادی    ۴۴
۲-۱-۱- الامتناع بالاختیار لاینافی الاختیار     ۴۴
۲-۱-۲- ترجیح منافع عمومی بر عواطف و امیال اشخاص    ۴۶
۲-۱-۳- جرم بودن اسباب مستی ارادی    ۴۷
۲-۲- فقدان مسئوولیت کیفری در مستی ارادی    ۴۸
۲-۲-۱- فقدان قصد حین ارتکاب جرم    ۴۸
۲-۲-۲- عدم تامین اهداف مجازات    ۵۰
۲-۲-۳- عدم تاثیر انگیزه در ارتکاب جرم    ۵۲
۲-۳- مستی در قانون مجازات اسلامی و قانون اقدامات تامینی    ۵۳
۲-۳-۱- ماده ۵۳ قانون مجازات اسلامی    ۵۳
۲-۳-۲- ماده ۲۴۴ قانون مجازات اسلامی    ۵۴
۲-۳-۳- مستی علت مشدده کیفر ( ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی)    ۵۵
۲-۳-۴- ماده ۷ قانون اقدامات تامینی    ۵۶
نتیجه گیری و پیشنهاد    ۵۸
فهرست منابع    ۶۰

فهرست منابع

۱- اردبیلی، محمد علی، «حقوق جزای عمومی»، ج۲، چ اول، تهران، میزان ، ۱۳۷۷٫

۲- الطافی، رمضان، «جرم شناسی (جبر روانی)»، چ اول، تهران، مولف، ۱۳۷۲٫

۳- باهری، محمد، «تقریرات حقوق جزای عمومی»، چ اول، تهران، رهام، ۱۳۸۱٫

۴- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، «مبسوط ترمینولوژی حقوق»، ج ۵، چ اول، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۸٫

۵- حکمت، سعید، «پزشکی قانونی قضایی»، چ چهارم، تهران، خرم، ۱۳۷۱٫

۶- دانش، تاج زمان، «مجرم کیست؟ جرم شناسی چیست؟» چ نهم، تهران، کیهان، ۱۳۸۱٫

۷- شکری، رضا و سیروس، قادر، «قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی»، چ سوم، تهران، مهاجر، ۱۳۸۳٫

۸- علی آبادی، عبدالحسین، «حقوق جنایی»، ج ۱، چ اول، تهران، فرودسی، ۱۳۶۷٫

۹- عوده، عبدالقادر، «حقوق جزای اسلام  بخش عمومی»، عباس شیری، ج ۲، چ اول، تهران، میزان، ۱۳۷۳

۱۰- فیض، علیرضا، «تطبیق در حقوق جزای اسلام»، چ اول، تهران، سپهر، ۱۳۶۵٫

۱۱- کی نیا، مهدی، «مبانی جرم شناسی»، ج ۱، چ ششم، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۸۲٫

۱۲- گرجی، ابوالقاسم، «مقالات حقوقی»، ج ۱، چ اول، تهران، گنج دانش، ۱۳۷۸٫

۱۳- گسن، ریموند، «جرم شناسی نظری»، مهدی کی نیا، چ اول، تهران، مجد، ۱۳۷۴٫

۱۴- گلدوزیان، ایرج، «حقوق جزای عمومی ایران»، ج۲، چ چهارم، تهران، ماجد، ۱۳۷۶٫

۱۵- گودرزی، فرامرز، « پزشکی قانونی»، ج ۲، چ اول، تهران، انیشتین، ۱۳۷۷٫

۱۶- گودرزی، فرامرز و کیانی ، مهرزاد ، « اصولی طب قانونی و مسمومیت‌ها»، چ اول، تهران، روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، ۱۳۸۰٫

۱۷- محمودی، عباسعلی، «حقوق جزای اسلام»، ج ۶، چ اول، بی جا، بی نا، ۱۳۶۰٫

۱۸- ولیدی، محمد صالح، «حقوق جزای عمومی»، ج ۳، چ اول، بی جا، اورامان ، ۱۳۷۳٫

مقدمه

در میان احکام تاسیسی اسلام روند تحریم شرب خمر جالب است زیرا به تدریج صورت گرفت. ابتدا بدون ضمانت اجرا مردم را از نوشیدن مسکرات  بر حذر داشت. بعد از آن با شیوه بطلان نماز هنگام مستی از موارد ارتکاب و استعمال مسکر کاست و در نهایت آن را عملی شیطانی معرفی کرده و آنها را از زمره نجاسات به حساب آورد. خداوند در آیه ۹۰ و ۹۱ سوره مائده می فرماید:

((یا ایها الذین آمنوا انما الخمر و المیسر و الانصاب و الازلام رجس من عمل الشیطان فاجتنبوه لعلکم تفلحون انما یزید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البعضاء فی الخمر و المسیر و یصدکم عن ذکر الله و عن الصلوه فهل انتم منتهون))

(( ای اهل ایمان شراب و قمار و بت پرستی و تیرهای گروبندی همه اینها پلید و از عمل شیطان است از آن البته دوری کنید تا رستگار شوید. شیطان قصد آن دارد که به وسیله شراب و قمار میان شما عداوت و کینه برانگیزد و شما را از ذکر خدا و نماز باز دارد پس آیا شما از آن دست بر می دارید؟))

امام صادق (ع) نیز در تحف العقول می فرمایند:

((… از نوشابه ها هر آنچه زیادش عقل را زایل نکند نوشیدنش عیب ندارد. هر آنچه زیادش مستی آورد و عقل را تغییر دهد کم آن نیز حرام است)).

هنگامی که بحث مستی پیش آمد، دانشمندان علوم نظری در مقابل آن جبهه گیری کردند از جمله شاعران، فقیهان، عارفان و … . بسته به اینکه مجرای این اندیشه چیست، دیدگاه و بنابراین نتایج متفاوت خواهد بود. حتی در میان خود این گروه ها نیز مکاتبی بوجود آمد که با سایر مکاتب آن گروه اختلاف عقیده دارند. اگر فقط از جنبه ی فقهی به این مسئله پرداخته شود با توجه به اینکه نظرات بی شماری در این رشته وجود دارد مجال پرداخت به همه ی آنها نیست. بنابراین باید مشخص شود در کدام فرع از رشته ی حقوق باید به آن پرداخته شود.

آیا در زمره حقوق کیفری یا جرم شناسی باید مورد بررسی قرار گیرد؟

این بحث از آنجا ناشی می شود که بین این دو رشته ارتباط نزدیکی وجود دارد. چرا که قوانین کیفری ثمره بحث جرم شناسان است. این که اصل مجازات باشد یا نه اهداف  آن چه باشد و…  همه مورد بحث جرم شناسان است. از سوی دیگر موضوع جرم شناسی مجرم است که آنرا حقوق کیفری تعیین می کند. بنابراین این دو لازم و ملزوم یکدیگرند.

در اینجا از حقوق کیفری استفاده می شود تا روشن شود که این شخص مجرم و بنابراین مسنحق کیفر است یا نه. بنابراین از اصول مورد قبول حقوق کیفری استفاده خواهد شد.

خود موضوع مسئوولیت کیفری یکی از مباحث بسیار مهم و در عین حال اختلافی در حقوق است و ما بدون اثبات آن نمی توانیم حکمی استخراج کرده و به شخص مست تحمیل نماییم. بنابراین بیشتر مباحث حول محور مسئوولیت کیفری خواهد بود.

بنا به روش دانشمندان و فقیهان ابتدا موضوعات تعریف خواهند شد و سپس به اصل مسئله یعنی حمل موضوع بر محمول و قابلیت یا عدم قابلیت آن پرداخته خواهد شد.

بررسی موضوعات عمومی و مبنایی مستی و مسئوولیت

  ۱-۱- تعریف مست و مستی

در فرهنگ های لغت از مستی به حالت مست، مست بودن و صفت مست یاد
می کنند. بنابراین دانستن معنای مستی متوقف بر معنای مست است.

یکی از حقوقدانان در تعریف مست گفته است: «مست به کسی اطلاق می شود که تحت تاثیر آشامیدن نوشابه الکلی قوه شعور یا تمییز اراده خود را برای مدت معینی به طور تام یا نسبی از دست می دهد.»[۱] این تعریف از دو جهت دارای اشکال است. یکی اینکه مسکر منحصر به نوشابه الکلی نیست و – همان  طور که بعداً خواهد آمد- مواد مخدر را نیز در بر می گیرد و دیگر اینکه زمان بی خبری محدود است نه معین.

بنابراین مست کسی است که به واسطه مصرف مسکر قوه شعور یا تمییز اراده خود را به طور تام  یا نسبی برای مدت محدود از دست می دهد.

مستی نیز حالتی است که در اثر خوردن شراب و دیگر مسکرات پدید می آید. دهخدا در تالیف ارزشمند خود راجع به مستی چنین گفته است: «غلبه ی سرور بر عقل به مباشرت بعضی اسباب موجبه ی سکر که مانع آید از عمل به عقل، بی آنکه عقل زایل شده باشد.»[۲] زانکه هستی سخت مستی آورد     عقل از سر شرم از دل می برد

این تعریف عرفی مست و مستی بود. تعریف عرفا از مستی نیز چنان تفاوتی با مفهوم عرفی ندارد ولی از نظر موجبات سکر آنها عشق را موجب سکر می دانند.[۳]

۱-۲- صفات مستی

فردی که تحت تاثیر مسکر قرار می گیرد، تغییر ماهیت می دهد، وضع روحی و اخلاقی او یک دفعه عوض می شود و موجودی دیگر متفاوت از آنچه بود می گردد. نقش مستی تضعیف کردن عمل سلسله اعصاب است که در نتیجه ی آن خویشتن داری که ارادی است و منشاء شرم و حیا و مانع بروز اعمال وقیحانه در انسان است از دست می رود، فلج کردن عالی ترین اعمال توفقی نقش دیگر مستی است که اثر آن این است که انسان را به همان سیرت و منش اولیه و خالی از ملکات و فضایل اکتسابی و بری از دانش و بینش اولیه که سالیان دراز در راه کسب آن مرارت ها کشیده بر می گرداندو موجب می شود شخصیت حقیقی انسان که به وسیله ی شرم و حیا بر روی آن سرپوش گذارده و افسار مهار آن به دست دستگاه عصبی مرکزی سپرده شده است، با ضعیف شدن این فرمانده لجام گسیخته و باطن خود را هم چنان که هست نشان دهد.

بعضی ها بسیار خوشحال و شاداب می شوند و رفتار دوستانه خواند داشت، برخی تندخو و ستیزه جو می گردند، عده ای ترسو و غمگین می شوند و چون ماتم زدگان در غم موهوم سوگواری می کنند، بعضی ها ولخرج و مصرف و عده ای مهمل و مسک
می شوند. مستی افکار فرد را تیره می کند و بحرانی را به سراغ او می آورد که عموماً موقتی است و شخص را در افکار آلوده مستغرق می کند به طوری که از گذشته ی خود فاصله گرفته و نگرانی ها و آلام روحی او – به خاطر اینکه قدرت فکر کردن از او سلب شده است – کاهش می یابد و در نتیجه ارتکاب اعمال شنیع و قبیح و ارتکاب جرایم مختلف به سبب ضایع شدن قوه ی درک قباحت تسهیل می شود.

بالاخره می توان گفت بروز حالات مستی آن چنان را آن چنان تر می کند و
خطرناک ترین عملی را که ممکن است از شخص مست سر بزند، تغییر در حالات طبیعی و خواص طبیعی عامل می باشد که ممکن است با کوچکترین تحریکی او را به سوی جرم و جنایت سوق دهد. پس از رفع بحران خاطرات، آن اعمال را هم به خاطر نمی آورد. اغلب افول خود آگاهی همراه با طلوع ناخود آگاه است که به هذیان های توهمی دامن می زند.[۴]

۱-۳- عوارض مستی

مستی از جهات مختلف دارای عوارض می باشد که برحسب نوع مسکر متفاوت است. ضمن مباحث راجع به اسباب مستی به عوارض آنها پرداخته خواهد شد.

[۱]– محمد صالح ولیدی، (( حقوق جزای عمومی))، ج۳، چ اول، بی جا، اورامان، ۱۳۷۳، ص /۲۱۵٫

[۲]– علی اکبر دهخدا، «لغت نامه دهخدا»، ج ۱۲، چ اول از دوره جدید، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۷۳، ص / ۱۸۴۱۵٫

[۳]– مهشید مشیری، «فرهنگ زبان الفبایی – قیاسی»، چ اول، تهران، سروش، ۱۳۶۹، ص/۹۹۲٫

[۴]– سعید حکمت، «پزشکی قانونی قضایی»، چ چهارم، بی جا، خرم، ۱۳۷۱، صص /۲۰۵ به بعد ___

ناصر مهران،« مستی و تاثیر آن بر مسئوولیت کیفری»، رساله دکترا، دانشگاه تهران، ۱۳۵۶، صص/۲۸ به بعد ___

ریموند گسن، «جرم شناسی نظری»، مهدی کی نیا، چ اول، تهران، مجد، ۱۳۷۴، ص/۲۵۵٫

70,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .