عنوان :

تحقیق ژئوپلیتیک مرز ایران و کشور آذربایجان

تعداد صفحات : ۸۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این تحقیق تلاش بر آن بوده که ضمن بیان تعاریف مرزو مرزبانی،اشاره به وضعیت کلی مرزهای میهن اسلامی داشته سپس مرز ایران وکشور جمهوری آذربایجان تبیین وعوامل ژئوپلتیکی آذربایجان وروابط این کشور با ایران بررسی کنیم.

مقاله حاضر در ۶ بخش می باشد.در بخش اول در دو گفتار مرز ومرزبانی و برخی تعاریف واصطلاحات مرزی می پردازد. در بخش دوم در دو گفتار اطلاعاتی از مرز کشور جمهوری اسلامی ایران با کشورآذربایجان در یک نگاه و مروری بر ژئوپلتیک استانهای آذربایجان شرقی،اردبیل وگیلان را توضیح می دهد.

در بخش سوم در دو گفتار رژیم حقوقی رودخانه ارس و رژیم حقوقی دریای خزر، در بخش سوم در سه گفتار ناپیوستگی آذربایجان بانخجوان، بحران قره باغ و حضور آمریکا در منطقه وگسترش ناتوبه شرق را توضیح می دهد.

در بخش پنجم در۵ گفتار گفتار اول: دلایل همگرایی واگرایی اقوام ترک آذری زبان باج .۱٫ایران، گفتار دوم: ادعای ارمنی قفقاز نسبت به مناطق پیرامونی، گفتار سوم:وضعیت امنیتی آذربایجان با ایران، گفتار چهارم: مشکلات امنیتی آذربایجان با ایران ،گفتار پنجم: بررسی دلایل اهمیت کشورآذربایجان برای ایرانیان می شود.

منطقه آذربایجان در کلیه عملیات سیاسی –نظامی که در سراسر دوران تاریخ به طرف غرب انجام گرفته همیشه مبدا عملیاتی ومحل تمرکز ارتش ونیز شکست وزبون ساختن دشمنان کشور عمل نموده است.

آذربایجان مهمترین کشور قفقاز محسوب می شود و به لحاظ دارابودن جمعیت با اکثریت شیعه آذری دارا بودن منافع نفت وگاز ومرزهای مشترک طولانی با ایران برای کشور ایران نیز مهمترین واحد سیاسی قفقاز محسوب می شود.

رویکردهای سیاسی کشور آذربایجان طی سالهای اخیر نسبت به ایران تا حدودزیادی واگرایانه بوده واز این جهت سیاست خارجی ایران در این کشور نیز تا حدودی با سایر واحدهای سیاسی قفقاز متفاوت وپیچیده می باشد.

مواردی که در روابط با آذربایجان بایستی مورد تاکید قرار گیرد عبارتند از:

۱-بخشی از مسئولین ونخبگان آذری دارای ذهنیت منفی نسبت به ایران بوده وبرخی از اقدامات وعملکرد های ایران را تهدید آمیز تلقی می نمایند و لذا اعتمادسازی در میان مسئولین ونخبگان آذری وتلاش برای رفع نگرانی آنان از عملکرد های جمهوری اسلامی ایران ،مهمترین عامل مقدماتی روابط با این جمهوری می باشد.

۲-بخشی از عملکرد ها واقدامات جمهوری آذربایجان نشان می دهد برخی رویکردهای آن جمهوری فارغ از عکس العمل نسبت به عملکردهای ایران ناشی ازخواست سایر بازیگران ویا نیاز حاکمان آن جمهوری برخورداری از یک تهدید فرضی است. همچنین رویکردهای مزبورنشان دهنده عدم توجه آنان به منافع ومصالح کشور جمهوری اسلامی ایران است ولذا ایجاد اهرمهای مناسب برای فشار به آنان د رصورت ضرورت از جمله موارد وپیشنهادات خاص برای این جمهوری است.

۳-با وجود مرز طولانی مشترک ایران وآذربایجان تاکید براین نکته که ایجاد زیرساختهای پیوسته میان ایران و آن کشور بسیار عملی تر از سایر جمهوری های قفقاز است امری ضروری وبدیهی است.

واژه های کلیدی: مرز ومرزبانی، مرزهای زمینی، تجاوز مرزی، رودخانه های مرزی، معاهدات مرزی، ایران، جمهوری آذربایجان

فهرست مطالب

مقدمه:    ۱
گفتار اول )مرز ومرزبانی:    ۶
۱-مفهوم مرز:    ۶
۲-اهمیت مرز    ۶
گفتار دوم:برخی تعاریف واصطلاحات مرزی:    ۸
الف:تعاریف واصطلاحات عمومی مرزی    ۸
۱-تعریف مرزبان    ۸
۲-تعریف مرز:    ۹
۳-انواع مرزهای زمینی:    ۹
۴-تعریف تجاوز مرزی:    ۱۱
۵-تعریف مرز نشین:    ۱۲
۶-تعریف تردد مجاز:    ۱۲
۷-متردد بین مرزی:    ۱۲
ب)تعاریف واصطلاحات مربوط به رودخانه مرزی    ۱۳
۱-رودخانه مرزی:    ۱۳
۲-اصلاح مسیررودخانه:    ۱۳
۳-حفظ وتثبیت کناره وبستر رودخانه:    ۱۳
ج)تعاریف واصطلاحات مربوط به معاهدات مرزی:    ۱۴
۱-تعریف معاهده:    ۱۴
۲-تعریف پروتکل:    ۱۴
۳-موافقنامه یا توافقنامه:    ۱۵
۴-قرارداد:    ۱۵
۵-یادداشت تفاهم:    ۱۵
۶-پیمان:    ۱۵
۷-مصونیت سیاسی(دیپلماتیک)    ۱۶
فصل دوم    ۱۷
گفتار اول:    ۱۷
الف)وضعیت کلی مرزهای جمهوری اسلامی ایران:    ۱۷
مشخصات کلی مرزها:    ۱۷
مرزهای دریایی ایران شامل:    ۱۷
ج)اطلاعات کلی راجع به کشور جمهوری اسلامی ایران:    ۲۰
مرز ایران وجمهوری آذربایجان:    ۲۲
۱-مشخصات مرز:    ۲۲
۲-ویژگیهای مرز:    ۲۴
هـ)اطلاعات کلی راجع به کشور جمهوری آذربایجان:    ۲۵
گفتار دوم :مروری برژئوپلتیک استانهای آذربایجان شرقی،اردبیل وگیلان:    ۲۸
الف)موقعیت جغرافیایی:    ۲۸
ب)سابقه تاریخی مذهی و ویژگیهای ژئوپتیکی:    ۲۹
ج)جغرافیای طبیعی:    ۳۰
د)جغرافیای انسانی:    ۳۲
هـ)شبکه ارتباطی:    ۳۲
راهها:    ۳۳
۱-راههای برون کشوری:    ۳۳
۲-راههای درون کشوری:    ۳۴
راه آهن:    ۳۴
راه های هوایی:    ۳۵
راههای ارتباطی آبی داخلی:    ۳۵
و)بررسی نظامی:    ۳۵
معابر ومحورهای نفوذی آذربایجان (دهیلز بندیها)    ۳۶
بخش سوم:    ۳۹
گفتار اول :رژیم حقوقی رودخانه ارس    ۳۹
گفتار دوم :رژیم حقوقی دریای خزر:    ۴۲
الف)پیشینه رژیم حقوقی    ۴۴
ب)مواضع کشورهای ساحلی دریای خزر:    ۴۶
۱-جمهوری اسلامی ایران:    ۴۶
۲-فدراسیون روسیه:    ۴۷
۳-قزاقستان:    ۴۸
۴-ترکمنستان:    ۴۸
۵-آذربایجان:    ۴۸
نتیجه:    ۴۹
بخش چهارم:    ۵۲
گفتار اول: ناپیوستگی آذربایجان با نخجوان:    ۵۲
گفتار دوم :بحران قره باغ    ۵۵
گفتار سوم: حضور آمریکا در منطقه وگسترش ناتو به شرق    ۵۷
بخش پنجم:    ۶۰
گفتار اول دلایل همگرایی وواگرایی اقوام ترک آذری زبان با ج .۱٫ ایران    ۶۰
گفتار دوم: ادعای ارضی قفقاز نسبت به مناطق پیرامونی    ۶۲
گفتار سوم:وضعیت دفاعی آذربایجان:    ۶۳
گفتار چهارم: مشکلات امنیتی آذربایجان با ایران:    ۶۴
گفتار پنجم: بررسی دلایل اهمیت کشور آذربایجان برای ایران:    ۶۶
۱-آذربایجان بعنوان همسایه ای با اهمیت:    ۶۶
۲-آذربایجان  ،دومین کشور با اکثریت شیعه  در جهان:    ۶۷
۳-تاریخ وفرهنگ مشترک میان دو کشور:    ۶۷
۴-تاثیر گسترش روابط با آذربایجان بروجه سیاسی ایران:    ۶۸
۵-وجودمنابع مشترک انرژی در دریای مازندران:    ۶۹
۶-آذربایجان با بازارهای بکروپرلود:    ۶۹
۷-نیاز آذربایجان به ایران برای رسیدن به بازارهای جهانی:    ۷۰
۸-نیاز آذربایجان به ایران برای حفظ ارتباط وتدارک نخجوان:    ۷۰
۹-بهره گیری مشترک از رودخانه ارسی:    ۷۱
۱۰-اهمیت نحوه خاتمه وحل فصل بحران قره باغ:    ۷۱
بخش ششم    ۷۴
نتیجه گیری وپیشنهادات:    ۷۴
ب-در زمینه های سیاسی،امنیتی ودفاعی:    ۷۷
ج)در زمینه فرهنگی واجتماعی:    ۷۷
فهرست منابع    ۷۹

فهرست منابع

۱-افشردی ،محمدحسین (۱۳۸۱)،ژئوپلتیک قفقاز وسیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران،انتشارات سپاه پاسداران.

۲-پیشقدم (۱۳۸۳) تحقیق ژئوپلتیک آذربایجان ایران

۳-تقوی اصل،سیدعباس (۱۳۷۹) ،ژئوپلتیک جدید ایران از قزاقستان تا گرجستان ،تهران مرکز چاپ وانتشارات وزارت امورخارجه

۴-رحمتی راد،محمدحسین(۱۳۷۴) مرزبانی ،گذرنامه واتباع بیگانه ،تهران انتشارات معاونت آموزشی ناجا

۵-زنده دل ،حسن(۱۳۷۷)،استان آذربایجان غربی،تهران،نشر ایران گردان

۶-زنده دل حسن(۱۳۷۷)  استان اردبیل،تهران،نشر ایران گردان

۷-زنده دل حسن(۱۳۷۷) استان آذربایجان شرقی،تهران ،نشر ایران گردان

۸-صفوی،سیدیحیی(۱۳۳۳)مقدمه ای بر جغرافیای نظامی ایران(جلد اول )شمالغرب و غرب کشور،تهران،سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح

۹-عزیزی،علی(۱۳۸۵)تحقیق ژئوپلتیک آذربایجان دریای خزر

۱۰-نامور،جعفر(۱۳۸۴) تحقیق ژئوپلتیک کشورآذربایجان ونقش آن بر پاین ترکسیم وامنیت ج.۱٫ایران

مقدمه:

سرزمینی که امروزه به نام جمهوری آذربایجان خوانده می شود به دنبال شکست ایران در جنگهای خود با روسیه وطی قراردادهای گلستان (۱۸۱۳ م) وترکمنچای (۱۸۲۸م) از ایران جدا و به روسیه ضمیمه گشت.

در طول تاریخ هیچ کشوری به اندازه روسیه قلمروهای خاک ایران را برای همیشه به اشغال در نیاورده است ،قلمروهایی که طی دوره های درازمدت تاریخی زیرسیطره فرهنگی ایرانیان بودند یا دست کم خراجگذار ایران بودند بیشتر بخشهای اسیای مرکزی تقریبا به مدت سه هزار سال کانونهای ممتاز فرهنگ وتمدن ایرانی بوده واغلب اوقات تا اندازه ای تحت کنترل سیاسی ایران قرار داشته اند.

در اوایل دهه ۱۹۹۰ شاهد تحولی عظیم در محو سیاست جهانی بوده ایم. برای نخستین بار یک امپراطوری بدون جنگ از درون متلاشی شد.خروج یکی از ارکان قدرت از گردونه نظام دو قطبی ژئوپلتیک جهانی را به گونه ای متاثر کرد که تثبیت نظام جدید بر مبنای روابط ومناسبات بین الملل نیاز به گذشت زمان دارد.

گورباچف در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از سمت خودکناره گیری کرد و اتحاد جماهیر شوروی نیز از حوقی در ۳۱ دسامبر همچنین سال از بین رفت.فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی یک فرایند سیاسی بود که نتیجه آن تجزیه یک واحد یکپارچه به ۱۵ واحد سیاسی با جغرافیای جدا از هم بود.

در اطراف ایران دولتهای جدیدی بنامهای آذربایجان ،ارمنستان وترکمنستان ظهور کردند که قبلا روابط این جمهوریها از کانال مسکو انجام گرفت لیکن امروز آنها مستقلا می توانند با همسایه خود یعنی ایران تعامل داشته باشند.

با توجه به وابسته بودن بحث آذربایجان به قفقاز لازم است اشاره ای به منطقه قفقاز و اهمیت آن از نظر ژئوپلتیک داشته باشیم.

قفقاز بعنوان منطقه سرحدی ایران در تاریخ گذشته خود موضوع رقابت قدرتهای پیرامونی بوده ومدتها نیز جزئی از سرزمین وقلمرو وحاکمیت دولت ایران محسوب می شده است.

این منطقه در محدوده ای به وسعت چهارصدوبیست وپنج هزار کیلومتر بین غرب دریای خزر وشرق دریای سیاه ودرهمسایگی شمال غرب ایران وشمال ترکیه واقع شده است. رشته کوههای قفقاز بزرگ به طور هزار ودویست کیلومتر در جهت شمال غربی از شبه جزیره تامان در تنگه کرچ(بین دریای سیاه ودریای آزوف) وجنوب شرقی تا شبه جزیره آبشوران در غرب دریای خزر در شرق جمهوری آذربایجان)کشیده شده است.

منابع نفت وگاز دریای خزر جزء سومین ذخائر مهم جهان بعد از خلیج فارس و سیبری در شرق قفقاز است.پس از جنگ سرد غرب تمایل زیادی به نفوذ در قفقاز داشته است.علاقمندی پیمان ناتو هنوز در قفقاز وگسترش به آن برای حایل شدن بین شمال وجنوب وجداکردن ارتباط زمینی ایران وروسیه برای انزوای بیشتر ایران ونیز جداکردن روسیه از قفقاز صورت گیرد.

وجود مناطق بحرانی بالفعل وبالقوه چچن ،قره باغ،آنجارستان واستقرار موشکهای اتمی بر چیده  شده از آلمان در ترکیو وفعال شدن نیروی هوایی ناتو در ترکیه وهمکاری نظامی ترکیه با اسرائیل وحضور فعال اسرائیل در منطقه را می توان بعنوان تهدیدهای منطقه نام برد.

در این راستا جمهوری آذربایجان امنیت خود را در خروج از نفوذ روسیه و در محوره پیوستن به غرب و ساختارهای اروپای –امریکایی به ناتو جستجو می کند. در نقطه مقابل ایران در محور پیوستگی با روسیه ودوری از محور آمریکا حرکت می کند.بنابراین در این زمینه آذربایجان در تضاد با سمت وسوی حرکت ایران است ودر نهایت از سوی ایران احساسی عدم امنیت می کند.

در این تحقیق تلاش بر آن بوده که ضمن بیان موارد مصطلح مرزی،اشاره به وضعیت کلی مرزهای میهن اسلامی داشته سپس مرز ایران وکشور جمهوری آذربایجان تبیین وعوامل ژئوپلتیکی آذربایجان وروابط این کشور با ایران بررسی تا درپایان به یک نتیجه گیری وپیشنهاد مناسب است یابیم.

گفتار اول )مرز ومرزبانی:

۱-مفهوم مرز:

در زمینی حدود وثغور حاکمیت کشور مهمترین عامل تشخیصی وجدا کشور از کشورهای همسایه عامل مهم بوجود آورنده ومدت سیاسی یا طبیعی وانسانی در کشور بزرگترین عامل موثر د رامنیت واستقلال کشور وحافظ موجودیت نظام عامل موثر در مناسبات سیاسی و اقتصادی کشور با کشورهای همسایه وبالاخره آخرین در قلمرو کشور.

۲-اهمیت مرز

تاثیرات مستقیم وگسترده مرزهای کشور بر استقلال وتمامیت ارضی حاکمیت ملی امنیت داخلی اوضاع اقتصادی،فرهنگ وایدئولوژی،دیپلماسی ونیروی نظامی ان کشور اهمیت ویژه مرزها یا آشکار می سازد. بدین لحاظ توجه به وضعیت مرزها همواره از اهمیت واولویت خاصی برخوردار بوده ودولتها برای کنترل مرزهای خودناچار به سرمایه گذاری می باشند. با بررسی چگونگی تاثیرات مرزها بر هر یک از عوامل فوق می توان به اهمیت مرزها بیشترپی برد.

۱-۲ مرز استقلال وتمامیت  ارضی:خطوط مرزی که مشخص کننده حدود یک واحد سیاسی می باشد در واقع عامل مهم به وجود آورنده ودولت سیاسی در یک سرزمینی که ممکن است فاقد هر گونه وحدت طبیعی یا انسانی باشد نیز هست اصولا مرزهای هر کشور صرف نظر از اینکه حافظ موجودیت آن نظام است بزرگترین تاثیر را در وضعیت واستقلال آن مملکت دارد.بدین لحاظ هر گونه تغییر در خطوط مرزی با دقت بسیار مورد توجه قرار می گیرد.

۲-۲مرز حاکمیت ملی: مرزهای هر کشور در واقع حدود وثغور حاکمیت آن کشور است وضعیت آنها نشان دهنده قوت یا ضعف آن حاکمیت می باشد لذا کنترل مرز اگر براساس سیاستهای صحیح ودقیق وبا مراقبت کامل انجام بگیرد موجب تثبیت حاکمیت دولت خواهد شد.

۳-۲ مرز وامنیت داخلی: هر دولتی که بخواهد در داخل کشور امنیت برقرار کرده شرایط وامکانات سازندگی را فراهم کند باید از مرزهایی مطمئن برخوردار باشد.در غیر اینصورت اشکالات ناشی از ناامنی که از مرزها نشات می گیرد مانع هر گونه سازندگی وپویایی در کشور خواهد بود. امنیت داخلی کشور هنگامی به نحو مطلوب برقرار می شود که نسبت به مرز اهتمام شود و در تقدم اول اقتدار نظام در مرز تجلی یابد.

۴-۲-مرزهای هر کشور تاثیر عمیقی بر چگونگی فعالیتهای اقتصادی،روابط ومبادلات مرزی مرزنشینان ونقش برجسته ای در شکل دهی مناسبات اقتصاد میان دولتها به عهده دارد.وضعیت مرزها در اوضاع کلیدی وهدایت کننده داشته واز کاربرد وسیعی برخوردار است .بدین جهت سیستم مرز دارای هر کشور بعنوان یکی از مهمترین متغیرهای موثر در سیاست خارجی محسوب گردیده و مرزبانان وظایف حسابرسی را به عهده دارند.از طرفی اهمیت مرزها و ضرورت برقراری امنیت در آنها ایجاب می کند تا دولت ها سعی نمایند حتی المقدور در مرزهای کشور خود تشخیص نداشته باشند.

گفتار دوم:برخی تعاریف واصطلاحات مرزی:

الف:تعاریف واصطلاحات عمومی مرزی

۱-تعریف مرزبان

مرزبان افسری است از نیروی انتظامی که با دریافت استار از وزارت امور خارجه د رمرز گمارده می شود تا علاوه بر استقرار نظم وامنیت در مرز وکنترل ومراقبت از خط مرز با استفاده به قراردادهای مشترک مرزی وبرقراری ارتباط باهمتای خود در آن سوی مرز نسبت به حل وفصل مسایل مرزی وحفظ واستیغای حقوق دولت ومرزنشینان اقدام نمایند.

۲-تعریف مرز:

آخرین حد قلمرو زمینی ،هوایی،دریایی وتحت الارضی هر کشور را مرز آن کشور می گویند.

مرز خط فرضی وقراردادی است که منظور تعیین حدود یک واحد سیاسی(کشور) روی زمین و اسناد مرزی مشخص می شود.

۳-انواع مرزهای زمینی:

۱-۳-از نظر پیدایش وتطبیق آنها باگروههای قومی وزبانی شامل:

– مرزهای پیشتاز ومرزهای پیش ازسکونت

– مرزهای تطبیقی

– مرزهای تحمیلی

۲-۳ از نظر تطاق با عوارض طبیعی:

– مرزهای طبیعی

-مرزهای هندسی

-مرزهای پیشتاز وپیش از سکونت: خطوط مرزی که در نواحی خالی از سکونت پیش از این که اجتماعات انسانی پدید ایند ترسیم شده اند،مرزهای پیشتاز نامیده میشود مانند مرز میان کانادا وآلاسکا

-مرزهای تطبیقی: مرزهایی که با توجه به جغرافیایی انسانی نواحی ومنطبق با الگوهای فرهنگی قومی تعیین می گردد به مرزهای تطبیقی معروفند مانند خط مرزی هندوستان و پاکستان که در تیین خط مذکور کمال دقت شد تا خطوط مرزی ترسیم شوند که در حد امکان نواحی مسلمان نشین را از نواحی هندونشین جدا کنند.

80,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .