عنوان :
مقاله آجر
تعداد صفحات :۳۱
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
در این مقاله درباره آجر، کوره‌های آجرپزی، طبقه بندی آجر، خاصیت جذب آب آجر، مصالح مورد نیاز جهت تهیه آجر ماسه آهکی و بلوک سفالی مطرح می شود.
مصرف آجر در ایران سابقه باستانی دارد و استفاده از آ جر در ساختمان چنان با خلق و خوی ما ایرانیان عجین می‌باشد که ساختن بناهای آجری در تمام دوران طول تاریخ همراه ما بوده و تاسالهای ۱۳۴۰ نیز ادامه داشته و بناهای بسیارزیبایی در تهران با آجر ساخته شده که نمونه‌های آن در خیابان لاله‌زار و فردوسی تهران نیز موجود می‌باشد و اکنون که بعلت تراکم جمعیت و ساختن بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت اصلی ساختمان مقدور نیست و اسکلت آنرا با فولاد یا بتن می‌سازند از آجر بعنوان نماسازی استفاده می‌نمایند و یا در قسمتی از سالن و سایر فضاها، آجر را بطور نمایان)اکسپز) بکار می‌برند.
آجرپزی یعنی گرفتن آب شیمیایی خاک رس بطوری که هیدروسیلیکات آلومینیوم به سیلیکات آلومینیوم تبدیل شود و در نتیجه خشت دارای استقامت شده و نیروی فشاری تا حدود ۱۰۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع را تحمل نماید. این عمل بوسیله حرارتی در حدود ۹۰۰ ردجه سانتیگراد انجام می‌شود بدین طریق که از ۱۰۰ درجه سانتیگراد آب فیزیکی خشک می‌شود و تا ۵۰۰ درجه آب شیمیایی خاک رس متصاعد می‌گردد و تا ۹۰۰ درجه ذرات خاک رس شروع به خمیری شدن نموده و بدین طریق دانه‌های شن وماسه درون خشت را بهم می‌چسبانند و آجر بدست می‌آید.
واژه های کلیدی: آجر، کوره آجرپزی، آجرهای فشاری، آجر ماسه آهکی، مرغوبیت آجر
فهرست مطالب
آجر ۲
آجـر ۳
آجرپـزی : ۱۰
کوره‌های آجرپزی : ۱۰
طبقه‌بندی آجر ۱۴
انواع آجر از لحاظ رنگ: ۱۶
انواع آجر از لحاظ ابعاد ۱۷
مرغوبیت آجـر ۱۸
وزن مخصوص آجر: ۲۰
خاصیت جذب آب آجر ۲۰
امراض آجـر: ۲۲
مصالح مورد نیاز جهت تهیه آجر ماسه آهکی ۲۴
بلوک سفالی ۲۷
منـابع و مأخـذ : ۲۸
منـابع و مأخـذ :
۱-ساختمان و اجزاء ساختمان ، تألیف همین نگارنده .
۲- دیقلهای ساختمانی ، تألیف همین نگارنده .
۲- مصالح ساختمانی : ، تألیف احمد حمامی .
۴- راهنمای بتن سازی ، تألیف احمد حمامی .
۵- تکنولوژی کار و مصالح : تألیف احمد حمامی از انتشارات دانشگاه علم وصنعت.
آجـر
آجر یا آجور یا آگور واژه‌ای است یونانی و به خشت‌هایی می‌گفتند که احکام و فرامین دولتی روی آن نوشته می‌شد (حک می‌گردید)و بوسیله پختن این خشتها، نوشته‌ها را روی آن پایدار می‌کردند.
بدرستی معلوم نیست که آجر از چه زمانی پیدا شده است ولی میتوان آنرا هم
با پیدایش آتش دانست بدین طریق که گل موجود در کنار اجاق‌های انسانهای اولیه پخته شدو سخت‌تر از کلوخه‌های هم جوار خود گردید و با مشاهده آن بشر اولیه قطعه‌ای از آجررا کشف نمود.
آجر یکی از مصالح ساختمانی است که با خلق و خوی بشر بسیار سازگار بوده و در هر دورانی از تاریخ به نوعی مورد استفاده او واقع شده است. از ابتدا که بشر زنددگی غارنشینی را پشت سر گذاشته و فکر تهیه سرپنهاهی در مغز او ایجاد گردید تا خود را از گزند عوامل جوی مانند باد و باران و سرما و گرما و هجوم جانوران درنده و گزنده محفوظ نگاهدارد. همچنین با گذشت زمان و هجوم قبایل مجاور به یکدیگر برای کسب ثروت و قدرت، بشر به فکر تهیه مصالحی افتاد که اولاً از لحاظ وزن کوچک باشد که بتواند آنرا حمل نماید و در ثانی از لحاظ شکل طوری باشد که بتواند با روی هم قرار دادن آن به مسکن خود از لحاظ هندسی شکل دلخواه خود را بدهد و همچنین باعث حفاظت او بشود. برای رسیدن به این مقصود ابتدا سنگهای کوچک را مورد استفاده قرار داد و بعد
از آن بفکر تهیه آجر افتاد و با آن توانست سرپناه مورد نیاز خود را بسازد و در ادوار بعد نیز از آجر برای ساختن قلعه و کشیدن دیوارهای بلند به دور شهرها جهت جلوگیری از هجوم دشمن استفاده نمود. در دورانهای بعد نیز آجر را برای ساختن پلها و بالاخره ساختن قصرهای باشکوه مورد استفاده قرار داد.
ساده‌ترین تعریفی که بخواهیم برای آجر بنمائیم آن است که بگوئیم آجر سنگی است مصنوعی که از پختن خاک رس با استخوان‌بندی اصلی سنگ بدست می‌آید و ابعاد و تعداد آن مطابق احتیاج ما، قابل تغییر می‌باشد.
مصرف آجر در ایران سابقه باستانی دارد و از زمان ساسانیان بناهایی بجا مانده است که در آنها آجر مصرف شده. مانند طاق کسری در تیسفون شهر باستانی اقامتگاه زمستانی شاهان اشکانی (عراق امروز) یا کف دالان مسجد جامع اصفهان که برای فرش آن از آجرهایی استفاده شده است که در آتشکده‌های ساخته شده در زمان ساسانیان بکار رفته بود.
استفاده از آ جر در ساختمان چنان با خلق و خوی ما ایرانیان عجین می‌باشد که ساختن بناهای آجری در تمام دوران طول تاریخ همراه ما بوده و تاسالهای ۱۳۴۰ نیز ادامه داشته و بناهای بسیارزیبایی در تهران با آجر ساخته شده که نمونه‌های آن در خیابان لاله‌زار و فردوسی تهران نیز موجود می‌باشد و اکنون که بعلت تراکم جمعیت و ساختن بناهای چندین طبقه استفاده از آجر در اسکلت اصلی ساختمان مقدور نیست و اسکلت آنرا با فولاد یا بتن می‌سازند از آجر بعنوان نماسازی استفاده می‌نمایند و یا در قسمتی از سالن و سایر فضاها، آجر را بطور نمایان)اکسپز) بکار می‌برند.
۱-تهیه خاک رس: خاک رسی را که برای تهیه آجر انتخاب می‌کنند لازم نیست که رس خالص بوده و بدون ترکیبات دیگر باشد. فقط کافی ناخالصیهایی از قبیل ریشه گیاهی ـ چوب ـ زغال و غیره در آن وجود نداشته باشد. زیرا این مواد هنگام پختن آجر در داخل کوره سوختن و جای آن خالی می‌ماند و از مقاومت آجر کم می‌کند. خاک مصرف شده برای آجرپزی تحت شماره ۱۱۶۲ موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران استاندارد شده و فرمول کلی آن NH2O و Si2O و Al2o3 است و باید دارای موادی به شرح زیر باشد:
۲-عمل آوردن خاک : منظور از عمل آوردن خاک آنست که خاکی حتی‌المقدور یکدست و عاری از کلوخه و مواد خارجی مخصوصاً مواد آلی داشتهباشیم. برای اینکار خاک را هوا می‌دهند و بعد اگز لازم باشد آنرا آسیاب می‌کنند و اگر بخواهند آجر مرغوب تهیه نماید آنرا می‌شویند و پس از خشک شدن از الکلهای مخصوص گذرانیده و دانه‌های درشت آنرا جدا می‌نمایند. و همچنین در این مرحله مواد خارجی خاک را از آن جدا می‌سازندا توجه به مرغوبیت آجر در موقع عمل آوردن خاک دقت‌های لازم را بعمل می‌آورند. مثلاً وقتی که رنگ آجر مطرح باشد باید دانه‌هایی که مانع بوجود آمدن رنگ دلخواه می‌شود از مصالحی که برای پختن آجر تهیه می‌گردد خارج می‌شود، در صورتی که اگر رنگ آجر مطرح نباشد این دقت لازم نیست.
بعد از تهیه مصالح اگر بخواهند از آن بلافاصله استفاده نمایند آنرا به سالهای ساختن گل می‌برند و در غیر این صورت آنرا در سیلوهای مخصوص انبار می‌نمائید.
سیلوهای ذخیره مواد اولیه آجر برخلاف سایر سیلوها فاقد هرگونه وسائل جنبی مانند آنچه که در سیلوهای سیمان توضیح داده شد می‌باشد و فقط کافی است که این سیلوها مکانی سرپوشیده باشند تا مصالح ذخیره شده در خود را از گزند عوامل جوی محفوظ نگاهدارد.
۳-ساختن گل: در حدود ۲۰ درصد وزن خاک به آن آب اضافه می‌نمایند. آب مورد نیاز برای ساختن گل باید فاقد مواد خارجی بوده و همچنین نباید آبی باشد که در مراحل مختلف تهیه آجر با خاک‌رس ترکیب شیمیایی بدهد بدین علت بهتر است برای تهیه گل از فاضل‌آب کارخانه‌ها استفاده نشود. بعد از مخلوط کردن آب با خاک آنرا خوب مخلوط می‌کنند. تا تمام ذرات خاک در مجاورت آب قرار گیرد (تر بشود) در کارخانه‌های پیشرفته آجرپزی، این عمل بوسیله مخلوط‌کن‌های مکانیکی انجام می‌شود ولی در کوره‌های قدیمی بعد از آنکه آب و خاک را مخلوط کردند مدتی آنرا بحال خود رها می نمایند (در حدود ۳ الی ۴ روز) تا رفته رفته آب به تمام ذرات خاک نفوذ کرده و آنرا تر نماید و همچنین با نفوذ آب در ذرات خاک، کلوخه‌های موجود در آن باز شده و گل بشکل خمیر یکنواخت و نرمی در می‌آید، آنگاه آنرا با لگد زدن و ورز می دهند و بدین وسیله بع یکنواخت شدن گل و باز شدن کلوخه‌هایی که هنوز در مجاورت آب قرار نگرفته‌اند هر چه بیشتر کمک می‌کنند.
مقدار آب موجود در گل باید به حداقل ممکن برسد و این آب باید آنقدر کم باشد که فقط شکل دادن گل را ممکن سازد زیرا هر قدر آب درون گل زیادتر باشد اولاً خشک کردن خشت مشکل‌تر و پرهزینه‌تر می‌شود در ثانی بعد از آن که خشت خشک شد و آب درون متصاعد گردید فضای خالی آن در خشت باقی مانده و موجب پوکی آجر می‌گردد.
۴-قالب‌گیری یا خشت‌زنی: بعد از تهیه گل و بعمل آوردن آن آنرا به شکل آجری که می‌خواهند بپزند قالب‌گیری می‌کنند و یا خشت می‌زنند در کارخانه‌های قدیمی خشت‌زنی با دست انجام می‌گردید بدین طریق که قالبی چوبی به شکل آجری که می‌خواستند تهیه نمایند می‌ساختند.
این قالب ممکن بود هر بار یک خشت را قالب‌گیری نماید و یا ممکن بود آنرا طوری بسازند که در هر مرحله دو یا چهار و یا حتی شش خشت را در یک زمان قالب‌گیری کند آنگاه آنرا با دست از گلی که قبلاً تهیه شده و آماده بود پر می‌کردند و با فشار انگشتان کلیه فضاهای خالی که ممکن بود در گوشه قالب بوجود آید پر می‌نمودند آنگاه سطح خارجی آنرا با دست صاف و صیقلی کرده و بعد قالب را که ته نداشت و فقط یک چهارچوب بود بلند می‌کردنددر نتیجه خشت‌های قالب‌گیری شده در محل خود باقی می‌ماند و قالب را کنار خشتها گذاشته و دوباره خشت‌زنی را ادامه می‌دادند بدین طریق یک کارگر معمولی می‌توانست در یک روز کاری ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ قالب خشت تهیه نماید.
در کارخانه‌های جدید کلیه اعمال خشت زنی با ماشین انجام می‌شود بدین طریق
که گل‌ورز داده شده را به داخل محفظه ماشین خشت‌زنی وارد می‌کنند این ماشین به لوله مارپیچی با فشار به جلو هدایت شده و از دهانه ماشین که به صورت مکعب مستطیل به طول و عرض آجر مورد نیاز می‌باشد خارج می‌شود (در حدود ۲۰ سانتیمتر در ۱۰ سانتیمتر) آنگاه آنرا به ضخامت آجر (حدود ۵ سانتیمتر) با سیم یا گیوتین و یا هر وسیله دیگر می‌برند خشت بریده شده روی تسمه نقاله که به قسمت خشک‌کن متنهی می‌گردد هدایت می‌شود.
در کارخانه‌هایی که قالب زدن با پرس‌های سنگین انجام می‌شود یعنی برای شکل دادن به آجر از لغزندگی دانه ها به رویهم بوسیله آب استفاده نمی‌شود بلکه شکل دادن آجر بوسیله فشار انجام می‌شود. میزان آب را در خاک به ۸ درصد تقلیل داده در نتیجه آجر احتیاج به خشک شدن ندارد و مستقیماً از قسمت قالب‌گیری به کوره پخت هدایت می‌شود. میزان فشار لازم برای خشت‌زنی با توجه به مقدار آب خاک متغیر است.
هر قدر آب بیشتری باشد فشار کمتری نیاز دارد بطوری که برای ۸ درصد آب فشاری در حدود ۸۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع مورد نیاز می‌باشد. زمانی که باید خشت زیر فشار بماند نیز با توجه به میزان آب و میزان فشار متفاوت می‌باشد باید توجه نمود که خشک کردن آجر بطوری که تغییر شکل هندسی ندهد دارای هزینه می‌باشد و همچنین بخار آب ناشی از خشک شدن آجر در تونل خشک‌کن ایجاد مزاحمت می‌نماید و خارج کردن این بخار از محیط‌خشکنها نیز مستلزم صرف هزینه است حال اگر آب موجود را در خاک به حدود برسانیم و با صرف هزینه شکل دادن آجر را صرفه‌جویی کنیم. زیرا همانطوری گفته شد اگر آب موجود در حدود ۸ درصد باشد چنین خشتی احتیاج به خشک کردن نداشته ومستقیماً وارد کوره پخت می‌شود.
همانطوری که می‌دانیم هر توده خاک یا شن وماسه از دانه و آب و هوا تشکیل شده است این مقدار هوا در در خشتی که برای تهیه آجر بکار می‌رود نیز موجود می باشد.
وجود هوا در خشت باعث پوکی قطعه می گردد و هر قدر خشت بدست آمده کمتر هوا داشته باشد در نتیجه دانه‌های ریزتر فضای خالی بین دانه‌های درشت‌تر را پر کرده و جسمی توپر نو با وزن مخصوص بیشتر حاصل شود آجر بدست آمده از چنین خشتی محکم‌تر بوده و در مقابل بارهای وارده مقاوم‌تر می‌باشد برای جلوگیری از ورود هوا به داخل خشت در بعضی کارخانه‌های آجرپزی عمل قالب‌گیری آجر را در محفظه‌ای خالی از هوا انجام می‌دهند بدین طریق که با دستگاههاب مکنده هوای درون لوله‌‌ای که مارپیچ خشت‌زنی در آن قرار دارد به بیرون هدایت می‌کنند تا خشت‌های زده شده فاقد هوا باشد در کارخانه‌هایی که خشت‌زنی با پرس انجام شود نیز عمل پرس‌کاری را میتوان در خلاء انجام داد.
خشکم کردن خشت: در کوره‌های قدیمی که خشت‌زنی با دست انجام می‌گردید پس از چند ساعت که از زدن خشت می‌گذشت و تقریباً خشت می‌توانست شکل هندسی خود را حفظ کند آنرا از محل بلند کرده و از سمت سطح باریک پهلوی یکدیگر می‌چیدند.
بدین طریق سطوح بیشتری از خشت را در معرض جریان هوا قرار می‌دادند و به خشک شدن سریع خشت کمک می‌کردند. البته در این طریقه بعلت غیر نفی بودن اولاً در سطح خشت ناهمواریهایی ایجاد می‌شد و در ثانی بعلت آنکه سطح روی در اثر کوران هوا زودتر خشک می‌شد ولی مغز آن هنوز رطوبت داشته و برای آنکه رطوبت مغز به خارج هدایت شود ناچار در سطح آن ترکهایی ایجاد می گردید. خشک شدن خشت در این طریقه در فصول مختلف سال بین ۳ تا ۱۵ روز طول می‌کشد. اصولاً باید توجه نمود که ترک‌های جزئی و سطحی در آجر فشاری که برای گری‌چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد و همچنین ناهمواریهای سطحی در آن چندان مهم نیست زیرا برای آجرهایی که در گری‌چینی مصرف می‌شود با یک لایه گچ و خاک و سفید‌کاری روی آن پوشانیده می‌شود و آجرهایی که در نما مصرف می‌شود. بعلت تیشه‌داری ناهمواریها اصلاح می‌گردد. در این صورت برای خشک کردن آجر آن چنان دقتی که برای خشک کردن کاهشی بکار می‌رود لازم نیست.
امروزه در کارخانه‌هایی تمام اتوماتیک برای خشک کردن خشت از کوره‌های هوای گرم استفاده می‌کنند نظیر آنچه را که در تونل کاشی خشک کنی توضیح داده شد. خشت را روی واگنهایی می‌چینند و واگن را به تونل هوای گرم هدایت می‌نمایند پس از آنکه واگن طول تونل را طی نمود خشت از آن طرف تونل خشک شده بیرون می‌آید. مدت خشک شدن خشت در این تونل در حدود ۴۸ ساعت است.
طریق دیگر برای خشک کردن خشت استفاده از دالان‌های خشت خشک‌کنی می باشد این دالانها که اغلب کوره‌های آجرپزی به آن مجهز می‌باشند عبارت از دالانی است که دو طرف آن باز است و هوا می تواند در آن جریان داشته باشد. حرارت این دالان‌های را بوسیله لوله‌های آب گرم تأمین می‌کنند خشت را در قفسه‌های آن می‌چینند با توجه به سردی و گرمی هوا پس از چهار تا ۷ روز خشت خشک شده و آماده رفتن به کوره می‌باشد.
آجرپـزی :
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
