عنوان :

مقاله قنات

تعداد صفحات :۲۴

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تحقیق حاضر به بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی قنات در ایران، قنات های ایران، موقعیت قناتهای اعجاب انگیز حاشیه کویر، مراحل احداث قنات، اجزاء قنات، قوانین مالکیت آب قنوات و مدل سازی قنات را بیان می کند.

دسترسی به آبهای زیرزمینی و به شیوه ای انتقال سنتی آبها به سطح زمین و بهره گیری از آنها خود شگفتی عمومی قناتها است ولی استاد کاران مقنی جهت شناخت، حفر گمانه های مادرچاه، ترازکشی مقدماتی مسیر، حفر کوره ، اندازه گیری تراز شیب، برطرف کردن موانع حفر، دویل زنی، بوکن، سدبندی های زیرزمینی و… از شگفتی های فرا در قنات است.

علی رغم اینکه با استفاده از قناتها مسیرهای طولانی جهت انتقال آب تا محل‌های مورد استفاده طی می شود کیفیت آبها نشان گر سطح بالای شناخت و آگاهی گذشتگان ما از علوم زمین بوده به طوری که با وجود آلودگی بخشهای عظیمی از فلات مرکزی ایران به گچ و نمک این روش بعضاً به صورتی قابل و پابرجا جهت تأمین آب مورد استفاده قرار می گیرد. ولیکن با کمک علوم و تکنولوژی نوین امکان آن وجود دارد تا برخی از نقایص احتمالی رفع و این تکنولوژی به ارث رسیده از گذشتگان ما جهت استفاده امروز تکامل یابد.

واژه های کلیدی: قنات، مراحل احداث، قوانین مالکیت، موقعیت قنات

 فهرست مطالب

مقدمه   ۲
بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی قنات در ایران   ۶
قناتهای ایران   ۸
موقعیت قناتهای اعجاب انگیز حاشیه کویر   ۱۰
مراحل احداث قنات:   ۱۱
ترازکشی   ۱۱
بوکن   ۱۳
اجزاء قنات:   ۱۴
حفر میله ها :   ۱۵
قوانین مالکیت آب قنوات   ۱۷
الف- مالکیت آ ب با زمین   ۱۸
ب- مالکیت آب جدا از زمین   ۱۹
مدلسازی قنات:   ۱۹
نتیجه گیری:   ۲۰
فهرست منابع   ۲۱

فهرست منابع

۱- موسوی بجنوردی، کاظم ( زیر نظر) دائره المعارف بزرگ اسلامی، تهران، مرکز دائره المعارف اسلامی.

۲- یاحقی، محمد جعفر، فرهنگ اساطیر، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و سروش، تهران، ۱۳۶۹٫

۳- اصطخرای، ابواسحق ابراهیم، مسالک و ممالک، زیر نظر احسان یاژساطر به کوشش ایرج افشار، بنگاه ترجمه ونشر کتاب، تهران ۱۳۴۰٫

۴- ابن فقیه همدانی، البلدان، بنیاد فرهنگ ایران، تهران، ۱۳۴۹٫

۵-  گنجی، محمدحسن: میزان بارندگی و منابع آب ایران، صحاب، ۱۳۵۳، مقاله۲۸، صص ۲۶۹-۲۶۳، – محاسبه شده).

۶- مجموعه مقالات قنات، شرکت سهامی آب منطقه ای یزد. چاپ اول- ۱۳۷۹٫

۷- قربانی، فرج الله، ۱۳۶۹، مجموعه کامل قوانین و مقررات حقوقی، آئین دادرسی مدنی، چ سوم، تهران، انتشارات فردوسی.

۸- صفائی، حسین، ۱۳۴۸، حقوق مدنی، ج اول، ج دوم، تهران، انتشارات مؤسسه عالی حسابداری

۹- جناب الهی، محمد سعید، ۱۳۶۹، « نظام تقسیم و حسابرسی و خرید و فروش آب در آبیاری سنتی میبد»

۱۰- لمتون آن کارترین سو این فورد، ۱۳۶۲، مالک و زارع در ایران، ترجمه منوچهر امیری، چ سوم مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.

مقدمه

نیاکان ما در ایران استان با حفر کاریز یا قنات، اقدام به استحصال آب از دل زمین نموده  زندگی را در این وادی پهناور بنیان نهادند و از آن تاریخ تا به امروز شاهد تحولات و دگرگونی هایی در زمینه نحوه حفر و اصول فنی کار، همچنین شیوه های بهره برداری قنات هستیم و تنها در چند دهه اخیر (حدود نیم قرن) است که با ورود تکنولوژی نوین حفر چاه با ابزار مکانیکی- عوامل افت سطح آب در سفره های زیرزمینی فراهم آمد و درنتیجه بسیاری از قنوات دایر به صورت متروکه درآمده و روستاها از آبادی به دور ماند و دیگر چراغ فروزنده زندگی در روستاها، ضیاء و روشنی سابق خود را از دست داد.

حفر قنات گرچه با هدف استحصال آب برای مصارف شرب و کشاورزی و دامپروری صورت می گرفت، اما در کناراین هدف اصلی، هدف دیگر هم که رونق اقتصادی و شکوفایی های صنعتی و توسعه صنایع دستی و بسیاری امور دیگر بوده، تحقق می‌یافته است.

در کنار اهدافی که ذکر شد تقدس و حرمت آب هم از انگیزه های کاوش در دل زمین بوده و این اعتقاد مذهبی قوی که : «هر کس برای موجودات زنده اعم از انسان یا حیوان یا نباتات، آب تأمین و فراهم نماید، دارای اجر و ثواب است» مردمان را به تلاشی مضاعف برای جاری ساختن آب زلال و گوارا بر پهنه زرین کویر وا می داشت و چه بسیارند آبادی هایی که بر اثر پیدایش یک رشته قنات به وجود آمده اند و مالک، همه آبادی را با منابع آب آن، به نام مقدس یکی از پیشوایان دینی وقف نموده و صدقه جاریه و نیکنامی جاویدی از خود گذاشته است.

در حالیکه وجود رودخانه ها و چشمه سارهای پرآب، در بسیاری مناطق، آسودگی خاطر کشاورزان و دامپروران و ساکنان آن حوالی را به دنبال داشت، بودند مردمی که در اوج صلابت و سخت کوشی و در حالیکه سعی داشتند بر همه سختی های طبیعت فایق آیند، دل به آباد کردن بیابانی بی آب و علف نهادند و آستین همت بالا زده و در ریگزارهای خشک و سوزان در دل زمین با پنجه و بیل  کلنگ و هر آنچه در دسترس بود به حفر دالانی تنگ و باریک و مرطوب پرداخته و آب زلال و پاک را از لابلای درز و شکاف سنگها و ریگها به روی زمین آورده و خاک مرده را به مرتعی سیز و خرم و فرح بخش مبدل ساختند. این مردمان بزرگوار در جایی به جدال با طبیعت برخاستند که خاکش و آبش ساکن و راکد بود و نمایشی جاودانه از جدال انسان به خشونت های طاقت فرسای طبیعت در دل کویر به یادگار گذاشتند، حماسه حفر قنات، حماسه ای است برای تبدیل مرگ به زندگی و ممات به حیات.

پیدا کردن قطره  آبی در یک صحرای خوفناک و وحشتناک و برافروختن چراغ سبز و قشنگ زندگی در آن عرصه پدید آوردن شرایطی مهیا برای زندگی ذوحیات، رفع خستگی از تن مقنی سالخورده ای است که همواره در ذهن او یک چیز خطور می‌کرد و آن یافتن آب بوده است. آبی که اهمیت و ارزشی در حد اهمیت خون در رگهای زندگی دارد.

اصولاً ارزش آب برای کویرنشینان و صحرانشینان همیشه بیش از دیگران بوده است. این مردم قدر آب را بهتر و خوبتر از دیگران می دانند زیرا به سختی آن  را می‌یابند و چون کیمیای گمشده ای که پس از یافتن، سخت در آغوش محافظت می‌سپارند، آب را پاس می دارند.

اگر یک نفر در دو قرن پیش، همه زندگی اش را وقف مردم می کرد، آنقدر برایش لذت بخش نبود که بخشی از آب یک قنات را وقف کند. وقف آب و تأسیسات وابسته به آب همچون آب انبار، آسیاب  و…، لذتی وافر برای واقف داشت و هیچ چیز با آن برابری نمی کرد.

مردمی بودند که در ظلمت شب در تاریکی خانه هایشان  می خفتند ولی روغن چراغ خانه خود را برای پیه سوز کنار نهر آب می فرستادند تا استفاده کنندگان از آب، در تاریکی شب به گودالی فرو نیفتند.

و بالاخره مردمی هم که مدیریت امور قنات را عهده دار بودند به این کار افتخار می کردند و حرف خود را حرفه ای مقدس تر از دیگرحرفه ها می دانستند و برای آنها سقایت، امری متبرک و پرفضیلت بود و هرگز در امر توزیع آب ذره ای خلاف و کمی و کاستی پدید نمی آمد. چه ، این عمل را خلاف شرع و خلاف اخلاق حمیده می‌دانستند و معتقد بودند که خیانت در امور قنات، خشکیدن قنات و بی بهره ماندن کشاورزان از آب پاک و گوارا را به دنبال دارد. راستی چه باورهایی پاک و چه اعتقاداتی نورانی.

شهره کاریزیست پر آب حیات              آب کش تا برومد از تو نبات

بررسی ابعاد تاریخی، فرهنگی قنات در ایران

سرزمین ایران دارای آب و هوای بری است و قسمت وسیعی از فلات ایران را صحرای خشک و کم آب فرا گرفته است. ایرانیان با ذهن خلاق خود موفق به اختراع روش آبیاری خاصی شدند و سرزمین خشک را مزروعی و قابل کشت و زرع نمودند که مورد تحسین ملل مختلف جهان قرار گرفت. این روش خاص آبیاری قنات است که عبارت از انتقال آبهای زیرزمینی به دشتهای مزروعی است.

قنات (قناه) در لغت به معنی نیزه است و جمع آن قنوات و قنیات و قنی، که بعداً به معنی کانال و مجرای آب و معادل کاریز به کار رفته است. این کلمه در زبان اکدی و آشوری به شکل قانو، در عبری به صورت قنا و قانو و در لاتین به صورت کانا دیده می شود که کلمه لاتینی کانالیس به معنای نی مانند و با مفهوم لوله و کانال از آن مشتق شده است. معادل فارسی این کلمه کاریز و کهریز است ولی امروز این کلمه بیشتر در قسمتهای شرقی ایران و افغانستان و بلوچستان به کار می رود. در اصفهان کلمه کی و در روستاهای جنوب شرقی صورت کِه به مفهوم قنات به کار می رود. این کلمه در زمان پهلوی به شکل کِهِس به کار رفته است.[ اج،ص۷۸ و ۷۹ ]

قرآن کریم بهترین منبع تحقیق درباره لفظ قنات (باغ و بوستان و بهشت) و ماهیت قنات (کاریز) به شمار می رود در قرآن ضمن ۲۶ فقره سوره، سی و هشت بار جمله (جنات تجری من تحت الانهار) آمده است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .