عنوان :

پایان نامه مطالعات جمعیت

تعداد صفحات :۱۲۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر به مطالعات جمعیت که در سه بخش می باشد. بخش اول مطالعات جمعیت منطقه ۱۲ تهران عبارتند از تحولات جمعیت، تحولات بعد خانواده و ساختار سنی – جنسی، تحولات تراکم های جمعیتی، بررسی رشد طبیعی و مهاجرت را مطرح میکند. بخش دوم سیمای اقتصادی و اجتماعی جمعیت عبارتند از ساختار و روند تحول اشتغال، گروه بندی اجتماعی جمعیت، درآمد خانواده، خصوصیات عمده اجتماعی – اقتصادی، مقایسه شاغلان ساکن با شاغلان کارگاه ها، پهنه بندی منطقه بر اساس شاخص های تراکم جمعیت را مطرح می کند. بخش سوم مراکز کار و فعالیت را مطرح می کند.

جایگاه منطقه در شهر از نظر خصوصیات اجتماعی و درآمدی ساکنان :میزان توسعه یافتگی در مناطق مختلف تهران در پژوهشی با عنوان « مسکن و توسعه در تهران » به سنجش درآمده است. در این مطالعه شاخص های زیر برگزیده شده است.

نرخ رشد خانوار:این شاخص میزان جمعیت پذیری ، و توان جذب خانوار ها را در هر منطقه نشان می دهد که خود بیانگر مطلوبیت زیست و تمایل به اسکان در منطقه است.

نرخ اشتغال :داشتن شغل ، به معنای برخورداری از درآمد ، هویت و عزت انسانس است . از این رو ، در هر منطقه از شهر تهران ، که نرخ اشتغال جمعیت ساکن بیشتر باشد، محیط امن تر، و رفاه بیشتر است.

 نرخ اشتغال زنان: نیمی از جمعیت شهر تهران را زنان تشکیل می دهند، از جمعیت ۶ ساله و بالاتر زنان در شهر تهران ، ۸۸ درصد باسواد ، ۲۱ درصد دارای دیپلم ، و ۵/۵ درصد دارای تحصیلات عالی اند. نزخ اشتغال زنانی که در جستجوی کار وارد بازار کار می شوند ، نمایانگر محیط اجتماعی مناسبتری است. این سنجه ، میزان اشتغال زنان جویای کار ساکن در هر منطقه را ، صرفنظر ار محل اشتغال آنان نشان می دهد .

 نسبت جمعیت دارای تحصیلات عالی : این نما گر نیز به روشنی ، مطلوبیت اجتماعی منطقه را نشان می دهد، کیفیت سرمایه انسانی بارزترین شاخص توسعه یافتگی و توان توسعه آتی هر منطقه از شهر است. از این رو جمعیت بیش از ۱۰ سال و دارای تحصیلات بیش از دریپلم در هر منطقه از شهر تهران ، به عنوان یکی از شاخص های اصلی توسعه یافتگی برگزیده شده است.

واژه های کلیدی: مطالعات جمعیت، منطقه ۱۲ تهران، بررسی رشد طبیعی جمعیت، روند تحول اشتغال

 فهرست مطالب

۱ . مطالعات جمعیت منطقه ۱۲ تهران   ۱
۱٫۱٫ تحولات جمعیت   ۱
الف) کل منطقه   ۱
۱٫۱٫ تحولات بعد خانواده و ساختار سنی – جنسی   ۸
الف) بعد خانوار   ۸
ب) ساخت جنسی جمعیت   ۱۳
ج) ساخت سنی جمعیت   ۱۶
۱٫۳٫ تحولات تراکم های جمعیتی   ۲۱
الف) کل منطقه   ۲۱
د) مقایسه تراکم مسکونی و تراکم ناخالص جمعیت   ۲۴
۱٫ ۴ .بررسی رشد طبیعی و مهاجرت   ۲۶
الف) رشد طبیعی   ۲۶
باروری:   ۲۶
۱) طرح بررسی ویژگیهای بهداشتی و جمعیتی خانوار ( DHS )   ۲۶
۲) محاسبه نرخهای باروری با روش « فرزندان خود» ( Own Childern Method )   ۲۷
۵) طرح اندازه گیری رشد جمعیت ایران ( ارج)   ۲۸
۶) محاسبه سطح باروری منطقه تهران به روش رله ( RELE ) توسط بخش مطالعات جمعیت مشاور   ۲۸
مرگ و میر :   ۲۹
رشد طبیعی :   ۳۲
ج) مهاجرت   ۳۳
۲ . سیمای اقتصادی و اجتماعی جمعیت   ۴۴
۱٫ ۲٫ ساختار و روند تحول اشتغال   ۴۴
الف ) اشتغال زنان   ۴۷
ب) بار تکفل   ۴۸
ج) جمعیت بیکار   ۴۹
د) وضع سواد و تحصیلات شاغلین   ۵۴
۲٫۲٫ گروه بندی اجتماعی جمعیت   ۶۰
۲٫ ۳ . درآمد خانواده   ۶۹
۲٫ ۴ . خصوصیات عمده اجتماعی – اقتصادی   ۷۰
الف) بررسی وضع سواد و ساختار تحصیلی   ۷۰
ب) نرخ بیسوادی بزرگسالان   ۷۱
ج) میزان دسترسی به خدمات   ۷۴
۲٫ ۵ . مقایسه شاغلان ساکن با شاغلان کارگاه ها   ۷۶
۲٫ ۶ . پهنه بندی منطقه بر اساس شاخص های تراکم جمعیت   ۷۷
۳٫ مراکز کار و فعالیت   ۷۸
۳٫ ۱٫ تعداد وشاغلان کارگاه ها   ۷۸
۳٫ ۲٫ کارگاه بزرگ   ۸۵
۳٫ ۳٫ نحوه توزیع کارگاه ها بر حسب مناطق پستی   ۸۷
۳٫ ۴٫ نحوه توزیع فعالیتهای تجاری، صنعتی و خدماتی به تفکیک کوچک و بزرگ   ۸۸
۴٫ ۲ تحلیل عوامل مؤثر بر رشد جمعیت   ۹۴
۴٫ ۴٫ جایگاه وعملکرد اقتصادی منطقه در تهران با تأکید بر نقش بازار تهران   ۱۰۱
الف) نقش اقتصادی بازار تهران در منطقه ۱۲ و شهر تهران   ۱۰۴
۴٫ ۵٫ مقایسه عملکرد اقتصادی موجود با عملکرد پیش بینی شده در طرح های فرادست   ۱۱۰
۴٫ ۶ . جایگاه منطقه در شهر از نظر خصوصیات اجتماعی و درآمدی ساکنان   ۱۱۱
•نرخ رشد خانوار   ۱۱۱
•نرخ اشتغال   ۱۱۱
• نرخ اشتغال زنان   ۱۱۲
• نسبت جمعیت دارای تحصیلات عالی   ۱۱۲
•سرانه کاربری فرهنگی   ۱۱۲
• نرخ رشد قیمت زمین مسکونی   ۱۱۳
• قیمت مسکن و نرخ رشد آن   ۱۱۳
• هزینه ( درآمد ) خانوار   ۱۱۴
۴٫ ۷ . عملکرد اسکان و اشتغال شاغلان ساکن و غیر ساکن   ۱۱۸
۴٫ ۸٫ عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر استقرار فعالیت ها   ۱۱۹
۴ . ۹ . مسائل حاد و معضلات اجتماعی – اقتصادی منطقه   ۱۲۰
منابع بخش جمعیت   ۱۲۴

منابع بخش جمعیت

زنجانی حبیب الله و نوراللهی طه (۱۳۷۹) ، جداول مرگ ومیر ایران ، برای سال ۱۳۷۵، موسسه پژوهش تامین اجتماعی.

علیزاده (۱۳۷۷) ، طرح جامع آب کشور ( حوزه آبریز دریاچه نمک )، شرکت مهندسین مشاور جاماب وابسته به وزارت نیرو.

سیمای جمعیت و سلامت در جمهوری اسلامی ایران ( ۱۳۷۹)، نتایج طرح DHS، وزارت بهداشت ، درمان، آموزش پزشکی.

عباس شوازی (۱۳۸۰)، همگرایی رفتارهای باروری در ایران، نامه علوم اجتماعی.

نتایج طرح ارج(۱۳۷۹)، مرکز آمار ایران ، اداره کل آمارهای اجتماعی ، اقتصادی خانوار.

اولین گزارش ملی توسعه انسانی (۱۳۷۸)، سازمان برنامه و بودجه

شناسنامه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی مناطق بیست گانه تهران، جلد دوازدهم (۱۳۷۵)، دفتر امور اجتماعی وزارت کشور.

نتایج آمار گیری تهران ۱۳۵۹ ( منطقه ۱۲ شهرداری) ، (۱۳۶۰).

سالنامه های آماری استان تهران از ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰، مرکز آمار ایران .

نتایج تفضیلی سرشماری عمومی نفوس ومسکن سالهای ۱۳۵۵، ۱۳۶۵ و ۱۳۷۵ مرکز آمار ایران.

۱ . مطالعات جمعیت منطقه ۱۲ تهران

۱٫۱٫ تحولات جمعیت

الف) کل منطقه

منطقه ۱۲ با حدود ۱۳۵۷ هکتار وسعت ، در مرکز تاریخی شهر تهران ، در سال ۱۳۵۷ دارای جمعیتی معادل ۱۸۹۶۲۵ نفر بوده است . علی رغم برخورداری از ویژگی هایی چون قدمت و ارزش تاریخی ، واقع شدن در مرکزثقل ارتباطات درون شهری و در برگرفتن قلب تجارت شهر یعنی بازار قدیم تهران ، تحولات جمعیتی آن هماهنگ با تحولات شهر تهران و کشور نبوده است.

این منطقه تاریخی طی ۲۰ سال اخیر روند جمعیت گریزی مداوم ، خروج ساکنان قدیمی و خانوارهای متعارف و ورود مهاجران تهیدست در جستجوی کار را شاهد بوده است ، تا حدی که جمعیت منطقه از ۳۰۱۷۰۱ نفر در سال ۱۳۵۹ تا آخرین سرشماری در سال ۱۳۵۷ ، با نرخ رشد ۸۶/۲- درصد درسال کاهش یافته است ( جدول۱ و نمودار ۱).

این گریز پر شتاب جمعیت در حالی رخ داده که شهر تهران با نرخ رشد سالانه ۳۶/۱ در صد دائماً بر جمعیت خود افزوده است . در جدول شماره (۲) و نمودارهای (۲) و (۳) تغییرات جمعیت منطقه ۱۲ و شهر تهران ، طی دوره زمانی ۷۵- ۱۳۵۹ ، و سهم جمعیت منطقه از کل شهر مقایسه شده .

همانگونه که در جدول (۲) ملاحظه می شود، سهم جمعیت منطقه از شهر تهران از ۵/۵ درصد در سال ۱۳۵۹ به ۸/۳ و ۸/۲ درصد در سالهای ۱۳۶۵ و  ۱۳۷۵ کاهش یافته است. البته شتاب این کاهش در دوره ۶۵-۱۳۵۹ به مراتب بیشتر از دهه بعدی است. در واقع ، علی رغم بالا بودن نرخ رشد طبیعی شهر تهران در فاصله ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ ، منطقه ۱۲، ۵/۲۳ درصد از جمعیت خود را در فاصله ۶ ساله ۶۵- ۱۳۵۹ بیرون رانده است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که به بویژه در فاصله زمانی مورد بحث کل کشور با رشد شتابان جمعیت و نرخهای بالای موالید و باروری روبرو بوده است و جمعیت منطقه ۱۲ تهران به دلیل داشتن برخی شاخص های فرهنگی نظیر پایین بودن سطح سواد زنان ، نرخ پایین اشتغال و فعالیت زنان و نظایر آن که در همین گزارش مورد بحث قرار خواهند گرفت ، در حد بالای رشد طبیعی شهر تهران قرار داشته است و به همین دلیل کاهش ۲۳ درصد از جمعیت منطقه در سال ۱۳۵۹ دال بر خروج شمار بسیار بیشتری از جمعیت طی این دوره بوده است.

چنانچه نرخ رشد سالانه جمعیت شهر تهران طی دوره ۱۶ ساله ۷۵- ۱۳۵۹ یعنی ۳۶/۱ درصد را بر جمعیت پایه منطقه ۱۲ در سال ۱۳۵۹ اعمال کنیم ، یعنی فرض کنیم که این منطقه نیز از رشدی هماهنگ با میانگین رشد شهر تهران برخوردار بوده است به عدد ۳۷۴۴۹۲ نفر دست خواهیم یافت که تقریباً دو برابر جمعیت سال ۱۳۷۵ منطقه ۱۲ است . به همین دلیل کاهش ۲۳ درصد از جمعیت منطقه نسبت به سال ۱۳۵۹ معرف گریز شمار بسیار بیشتری از جمعیت طی این دوره بوده است.

 در واقع ، در حالی که نرخ رشد جمعیت شهر تهران در دوره ۶۵- ۱۳۵۹ برابر با ۷۵/۱ و نرخ رشد جمعیت کل کشور برابر با ۹/۳ درصد در سال بوده است که از آن به عنوان نرخ رشد بی سابقه در تاریخ تحولات جمعیتی کشور یاد می شود ، اما منطقه ۱۲ با رشد منفی ۳۸/۴- درصد در سال شاهد گریز شتابان جمعیت از خود بوده است.

۱٫۱٫ تحولات بعد خانواده و ساختار سنی – جنسی

الف) بعد خانوار

در منطقه ۱۲ تهران ، در سال ۱۳۵۹ ، ۷۹۹۵۳ خانوار زندگی می کرده اند و میانگین بعد خانوار در این مقطع برابر با ۷۷/۳ بوده است . علی رغم کاهش جمعیت منطقه و کاهش شمار خانوار در مقطع ۱۳۶۵ به ۵۷۹۳۱ خانوار بعد خانوار در این سال به ۹۸/۳  افزایش یافته است . این در حالی است که میانگین بعد خانوار در کل کشور در فاصله ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵ از ۵ به ۱/۵ و در نقاط روستایی از ۲/۵ به ۴/۵ افزایش یافته ، اما در منطقه شهری این شاخص تغییری نکرده و برابر با ۸/۴ بوده است . به این ترتیب افزایش بعد خانوار منطقه ۱۲ بیانگر مشابه بودن تغییرات رشد طبیعی منطقه با مناطق روستایی کشور و در واقع متأثر از بالا بودن شمار موالید طی سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۴ است . اما این مسئله که بعد خانوار منطقه همواره از میانگین نقاط شهری کشور پایین تر بوده است ، عمدتاً به دلیل وجود خانوارهای مهاجر یک یا دو نفره است که به طور موقت و به منظور کار و فعالیت وارد منطقه شده اند . همین عامل و خروج خانوارهای معمولی از منطقه موجب کاهش شاخص به ۹/۳ در سال ۱۳۷۵ شده است. جدول (۷) بعد خانوار منطقه و نقاط شهری کشور را در سه مقطع زمانی ارائه می دهد:

 ملاحظه می شود که به جز خانوارهای یک و دو نفره ، خانوارهای با جمعیت ۸ نفر و بیشتر منطقه نیز اندکی از نسبت مشابه در کل تهران بیشتر است . این دسته از خانوارها عمدتاً جمع کارگران مهاجری هستند که در یک جا و به صورت گروهی زندگی می کنند . در مجموع ۹/۲ درصد از کل خانوارهای تهران در منطقه ۱۲ سکونت دارند اما سهم خانوارهای تک نفره و دو نفره منطقه به ترتیب ۸/۴درصد و ۳/۳ درصد از کل خانوارهای مشابه در شهر تهران است( جدول ۸ و نمودار ۱۴)

ب) ساخت جنسی جمعیت

نسبت جنسی جمعیت منطقه ۱۲ در سه مقطع مورد مطالعه به ترتیب ۳/۱۰۶، ۲/۱۰۹ و ۸/۱۰۶ بوده است که طبق جدول زیر در هر سه مقطع از همین نسبت در کل کشور بیشتر بوده است. این امر نیز مؤید سکونت شماری از مهاجران مرد در این منطقه است.

ج) ساخت سنی جمعیت

ساخت سنی جمعیت منطقه ۱۲ در سال ۱۳۷۵، ساخت تقریباً میانسال بوده است که مشابه ساخت سنی شهر تهران است ( جدول ۱۵) . این در حالی است که در سال ۱۳۷۵ بیش از ۳۹ درصد جمعیت کل کشور در گروه سنی زیر ۱۵ سال جای داشتند و ترکیب کل جمعیت، ترکیبی جوان بوده است. اما در این منطقه ۶/۳۱ درصد زیر ۱۵ سال هستند و ۲۸۶۲ درصد در گروه سنی میانسال (۶۴- ۱۵) قرار دارند. همچنین نسبت جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر نیز در ایران ۷/۶ درصد است در حالی که از آن شهر تهران برابر با ۷/۴ در صد محاسبه شده است . به این ترتیب جمعیت منطقه در قیاس با شهر تهران دارای شمار بیشتری از افراد سالخورده است و نسبت وابستگی سنی در منطقه ۱۲ که وزن جمعیت در دو گروه سنی غیر فعال را بر گروه سنی فعال نشان می دهد، به همین دلیل از شهر تهران بیشتر است . این نسبت در منطقه و شهر تهران بسیار کمتر از مقدار نسبت در کل کشور ( ۲/۷۸) است که گویای سکونت جمعیت مهاجر در سنین فعالیت و آموزش در این مناطق است.

اگر چه تراکم ۱۴۰ نفر در هکتار از میانگین تراکم ناخالص جمعیت شهر تهران در همین مقطع ( یعنی ۱۱۰ نفر ) بیشتر است و در واقع در رده دوازدهم بین ۲۲ منطقه شهر تهران قرار می گیرد، اما در میان مناطق همجوار خود یعنی مناطق مرکزی شهر ، به جز منطقه ۶ که دارای تراکم ۱۱۰ است، از سایر مناطق همجوار تراکممم کمتری دارد( جدول ۱۹) .

د) مقایسه تراکم مسکونی و تراکم ناخالص جمعیت

مقایسه دو تراکم مسکونی و ناخالص در سطح منطقه ۱۲ و شهر تهران نشان می دهد که علی رغم بالاتر بودن تراکم ناخالص جمعیت در منطقه ۱۲ نسبت به شهر تهران ( ۱۴۰ در مقابل ۱۱۰ ) ، اما تراکم مسکونی آن یعنی ۳۹۸ نفر ، از کل شهر که تراکم آن ۴۲۳ نفر در سطح کاربری های مسکونی است، پایین تر است( جدول ۲۶ ، نمودار ۳۰).

۱٫ ۴ .بررسی رشد طبیعی و مهاجرت

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .