عنوان :

تحقیق ماهیت حقوقی دیه

تعداد صفحات : ۴۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امروزه با پیشرفت علوم و سطح آگاهی انسانها اکثر علوم رو به نوگرایی گذاشته که در این میان علوم انسانی پیشرفت قابل توجهی داشته است در این میان رشته حقوق چالشهای فراوانی را رو در روی خود  داشته و علی الخصوص گرایش جهانیان بسوی رعایت حقوق بشر در اکثر دید گاهها و سیستم های حقوقی تغییرات جدی را بدنبال داشته است. سیستم حقوقی جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اینکه بر پایه نظریه های فقهی به تصویب رسیده و اکثر دیدگاههای فقهی نیز از سنت های صدر اسلام گرفته شده است اینک با قوانین دنیای امروزی چندان مطابقتی ندارد در حالی که دین اسلام دین پویایی است و بسیاری از قوانین اسلامی با گذشت زمان قابل تجدید نظر می باشند و این رمز ماندگاری اسلام عزیز است لذا اختلاف ها و فشارهای سیاسی و حقوق بشری سیستم های دیگر تحولاتی در این عرصه ایجاد نموده که نمونه بارز آن میزان دیه مرد کافر و مسلمان وبحث آن در حقوق بین الملل بود در این مقاله به این موضوع می پردازیم وهمچنین در مورد ماهیت دیه ، که آیا مجازات محسوب می شود یا خسارت ، نظرات مختلفی ارائه شده است.و در این مقاله دلیل خسارت بودن و مجازات بودن دیه را بررسی می کنیم و  سرانجام به آثار و راه حل های ارائه شده برای مسائل مربوط به آن می پردازیم.

واژه های کلیدی: دیه، خسارت ، مجازات ، حقوق اقلیت های دینی، دیدگاههای فقهی، دیدگاههای علما

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقدمه    ۵
دیه در قانون ایران    ۷
دیه    ۹
بررسی دیه زن و مرد طبق قانون جدید مجازات اسلامی    ۱۰
تغییری در احکام فقهی صورت نگرفته است    ۱۲
حکم دیه در اسلام با توجه به تفاوت بین زن و مرد تدوین شده است    ۱۳
جزییات یکسان‌ سازی دیه زن و مرد درتمامی حوادث    ۱۶
پرداخت خسارت بدون لحاظ جنسیت    ۱۷
دیه مرد مسلمان و کافر    ۱۷
گفتاراول : دیه و ماهیت آن    ۲۰
مبحث اول : دیه    ۲۰
مبحث دوم : ماهیت دیه    ۲۱
مبحث سوم : تاریخچه    ۲۲
گفتار اول : اقلیت های دینی    ۲۵
مبحث اول : حقوق اقلیت های دینی در کنوانسیونهای بین المللی    ۲۵
الف ) مشخصه های اقلیت ها با توجه به دیدگاههای سازمان ملل متحد    ۲۵
ب ) اسناد بین المللی مربوط به حقوق اقلیتها    ۲۶
مبحث دوم     ۲۸
الف) حقوق اقلیتها در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران    ۲۸
ب ) عضویت ایران در اسناد بین المللی    ۲۹
مبحث  سوم  : حقوق اقلیتها در نظام علوی:    ۳۰
گفتار دوم : دیدگاههای فقهی در مورد دیه مرد کافر    ۳۴
مبحث اول : دیدگاههای علمای عامه و امامیه    ۳۴
برابری دیه مسلمان و غیر مسلمان صانعی    ۳۵
الف ) دیدگاه اول : نابرابری دیه مسلمان با غیر مسلمان    ۳۵
ب ) دیدگاه دوم : غیر مسلمان دیه ندارد    ۳۹
ج ) دیدگاه سوم – دیدگاه منتخب تساوی دیه مسلمان و غیر مسلمان ( فقهای حنفیه،زیدیه و …)    ۳۹
منابع و ماخذ    ۴۵

منابع و ماخذ

۱ – قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

۲-  میرمحمد صادقی حسین/ جرائم علیه اشخاص / انتشارات میزان / سال ۸۷

۳ – شهید اول / المعه الدمشقیه

۳ –موسوی خمینی روح الله / تحریر الوسیله

۴ –  کنواسیونهای بین المللی ، انتشارات وزارات خارجه ، ۱۳۷۹

مقدمه

اعراب جاهلی نظام پرداخت دیات را برای پایان بخشیدن به انتقام و منازعات خونی و جبران خسارات وارده )تا حدودی( و عدم توسل به زور برای جلوگیری از جنگ و خرابی های حاصل از آن اعتبار بخشیدن، اما مقدار دیه بر حسب درجات قبایل، شأن و منزلت مقتول متفاوت بود. دیه امرا و بزرگان به هزار شتر نیز می رسید، دیه زن نصف مرد بود و اسالم نیز همان صد شتر را امضا کرد )فیض، ۱۳۷۱).

حقوق روم از قدیمی ترین و مهم ترین حقوق قضایی به شمار می آید و منبع تاریخی بیشتر قوانین امروز غرب نیز هست. از مشهورترین قوانین رومی »الواح دوازده گانه« است. قانون الواح اولین قانونی است که جرایم را به خصوصی و عمومی تقسیم کرده است.در حقوق روم، قصاص فقط نسبت به اعضا و جوارح پذیرفته شده بود اما جایگزی ِنی نظام دی ه با نظام قصاص در نزد رومیها، پس از طی مراحل تکاملی مبنی بر جلب رضایت اولیای مقتول یا خود مجنی علیه صورت گرفته است. قانون الواح امکان صلح بین جانی و مجنی

علیه و پرداخت مبلغی از سوی جانی را جایز دانسته است (همان).

حقوق آنگلوساکسون اولین مجموعه قانون این دسته در انگلیس، در قرن هفتم میالدی به وجود آمد. در این مجموعه سیستم کاملی برای جبران ضررهای بدنی بیان شده است که این معنا به صورت یک عرف پذیرفته شده در جامعه انگلیس درآمد اما تعیین مقدار دیه نفس با توافق بین دو طرف دعوا صورت می گرفت. بنابراین طرفین دعوا اختیار داشتند نوع

و میزان جبران ضرر را تعیین کنند. دیه در حاالت مختلف دارای میزان گوناگون بود و دیه مقتول به سه جزء تقسیم می شد: یک جزء به پادشاه و جزء دیگر به مالک و جزء سوم به خانواده مجنی علیه پرداخت می شد.

مجموعه قوانین حمورابی این مجموعه در رابطه با نظام قصاص و دیات، براساس امتیازات طبقاتی از لحاظ کیفری و پرداخت دیه به خویشان یکسان نبود. قصاص در قانون حمورابی، وقتی قابل اعمال است که مرتکب عمداً دیگری را به قتل رسانده، عضوی از اعضای او را شکسته یا او را مجروح کرده باشد .

نظام دیات یکی از احکام امضایی اسالم است اما اسالم با شروط و قیود زیادی حدود، مسائل و احکام مربوط به آن را تبیین کرده است. از طرفی موارد تعلق دیه را با دقت معین

کرده و قصاص را منحصر در قتل و جرح عمد دانسته است و حتی در قتل و جرح عمد نیز

افراد را به عفو و بخشش تشویق می کند. از طرف دیگر در قتل و جرح شبه عمد و خطای

محض نیز چیزی که باید پرداخت شود، مدت پرداخت، مسئول پرداخت و دیگر مسائل آن

را بیان و تبعیضات و نابرابری ها را حذف کرده است. فقط در موارد خاصی مانند اختلاف به حسب جنس، یا دین و عقیده، به خاطر مصالح اجتماعی تفاوت در دیه را پذیرفته است (وحیدی، ۱۳۷۱ش).

دیه در قانون ایران

در نظام جزایی اسلام، دیه در کنار کیفرهایی همچون حدود، قصاص، تعزیرات شرعی و بازدارنده مطرح است؛ قانونگذار کشور ما نیز در فصل اول، از باب دوم قانون مجازات اسلامی، ضمن ماده‌ی ۱۲ از دیه یاد کرده و در ماده‌ی ۱۵ إشعار داشته: «دیه، مالی است که از طرف شارع برای جنایت تعیین شده است».

در جنایت‌های عمدی – چه بر نفس، چه مادون آن – گرچه در ابتدا حکم به قصاص داده می‌شود، اما در صورت تراضی طرفین دعوی، دیه مورد حکم واقع می‌شود. در جرایم غیر عمدی، اعم از شبیه‌عمدی و خطایی یا در حکم هر یک از آن‌ها، آنچه اصولاً و در ابتدا – پس از اثبات واقعه در فرایند دادرسی کیفری- مورد حکم واقع می‌شود، دیه است. بدیهی است چه در جنایت‌های عمدی و چه در جرایم غیر عمدی، امکان تصالح بین مجنی‌علیه یا اولیای وی در صورت فوت، با جانی  حسب مورد وجود دارد؛ به دیگر سخن با گذشت مجنی‌علیه در جنایات مادون نفس یا عفو ولی یا اولیای دم در جنایت بر نفس، خونبهایی دریافت نمی‌شود. شایان ذکر است، امکان فراتر رفتن از سقف دیه‌ی تعیین شده در جنایت‌های عمدی – در خصوص هریک از موارد شش‌گانه –  به منظور عدول از قصاص ممکن است؛ در حالی‌که، در جرایم غیرعمدی و خطایی، به قدر متقیّن و میزان معیّن اکتفا می‌شود.

در مجموع مطالبه‌ی دیه در فرایند دادرسی کیفری تابع شرایط و اقتضائاتی است که می‌باید با دقت در این خصوص عمل نمود.

دیه، واژه‌ای عربی است که در معاجم لغت به معنای مالی که بدل نفس است آمده است. تعریف دیه به «حقُّ القتیل» و «مالی که بدل جان مقتول است» در کتاب‌های بسیاری دیده می‌شود. این واژه در اصل مصدر فعل «وَدی یَدی» است که از معانی آن پرداختن، گسیل داشتن، جریان داشتن و غیره است؛ این واژه – که جمع سالم آن، دیات است – در اصل معتلّ الفاء بوده که پس از اعمال قواعد إعلال، از صورت «وَدی» به «دیه» تغییر یافته است؛ به دیگر سخن، «واو» آن حذف، و «هاء» به جای آن در آخر واژه افزوده شده استدر ضمن، از «وَدی» واژه‌ی « وادی» اخذ شده است که به معنای جریان آب در شکاف دو کوه است. دیه نیز از آن جهت که سبب رفع گُسست و شکاف بین طرفین دعوای جزایی می‌شود، در اصل بر همین معنی بار می‌شود.]

در این خصوص بیان گردیده که اطلاق ماده‌ی مذکور مغایر ماده‌ی ۳۶۷ ق. م. ا. است؛ زیرا در تعریف مذکور تقدیر و تعیین میزان دیه برای تشخیص آن لازم شناخته نشده است

در مجموع می‌توان گفت که دیه در لغت فقط بر مالی اطلاق می‌شود که در ازای جنایت بر نفس به ولی مقتول پرداخت می‌شود و به مالی که در مقابل جنایت بر اعضا و یا منافع به مجنی‌علیه داده می‌شود، دیه گفته نمی‌شود. شاید اینکه در زبان فارسی، واژه‌ی دیه به خونبها  معنا شده است،در همین زمینه ارزیابی شود.]

در اصطلاح فقهی و در متون روایی، دیه با انضمام «الف و لام» در حالت استغراقی، هم برای جنایت بر نفس و هم برای جنایت بر مادون نفس به‌کار رفته است.

دیه

فقها واژه‌ی دیه را به سه معنا به کار برده‌اند؛ گاه دیه را به همان معنای لغوی خود، یعنی مالی که بدل نفس است به کار برده‌اند، گاه دیه را به معنای مالی که از طرف شارع برای جنایت – اعّم از نفس و مادون نفس- تعیین شده است،  دانسته‌اند: در این معنا دیه مقابل ارش – از ریشه‌ی ارزیدن در زبان فارسی- است که مراد از آن، دیه‌ی جنایت مادون نفس است و مقدار آن در شرع تعیین نشده است. فقها گاه دیه را به معنایی عام‌تر از معانی پیش‌گفته به‌کار برده‌اند؛ به گونه‌ای که بر ارش نیز اطلاق شده است. در این معنا دیه مقدار مالی است که به سبب جنایت بر نفس یا مادون نفس پرداخت می‌شود؛ اعم از آنکه مقدار آن در شرع تعیین شده باشد یا نشده باشد.]

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .