عنوان :

مقاله مشخصات بیولوژیکی ماهی کلیکا

تعداد صفحات : ۶۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله درباره مشخصات بیولوژیکی ماهی کلیکا، تاریخچه صید ماهی کلیکا، تغییرات پس از صید در ماهی، هیستامین و چگونگی تشکیل آن، تاریخچه و وضعیت تولید پودر ماهی در ایران و …. بحث می شود.

ماهی کلیکا از ماهیهای ریز پلاژیک است و ماهیهای پلاژیک به گروه ماهیهای مهاجر اطلاق می شود که در سطح میان و نزدیک به کف دریا دست جمعی زندگی می کنند و قادرند مسافت زیادی را طی نمایند. تخمریزی آنها در دریای دور و نزدیک ساحل انجام می گیرد و تخم آنها پلاژیک است و به طور کلی صید جهانی گونه های پلاژیک ریز در دنیا رقم بسیار بالایی دارد به طوریکه می توان در طی مدت کوتاه مقادیر زیادی لز آنها را صید نمود. اکثر ماهیان این دسته از اولین حلقه زنجیره غذایی یعنی پلانکتون بوده و بدین ترتیب مستقیماً از نواحی غنی از مواد غذایی که در آنجا کلوپی فرمیسclupeiformis و خانواده clupeidae می باشد، کلیکا عمده توده ماهیان استخر دریای خزر است و صید آنها اکنون از طریق روش جذب نوری صورت می پذیرد.

دریای خزر بعنوان بزرگترین دریاچه جهان، زیستگاه ۱۱۴ گونه و زیر گونه از انواع ماهیان و آبزیان است. در حال حاضر ۲۵ گونه از نظر اقتصادی قابل بهره برداری هستند. آبزیان تجاری این دریاچه به سه گروه عمده ماهی کلیکا، تاسماهیان(از قبیل ماهی سفید، کفال، کپور و …) تقسیم می شوند. ذخایر کلیکا ماهیان بزرگترین توده زنده دریای خزر محسوب می گردند. براساس نتیج تحقیقات انجام شده پیش بینی شده است که سالانه هشتاد و پنج هزار تن از ذخایر کلیکا در حوزه جنوبی دریای خزر استحصال می گردد.

وبا توجه به ریز بودن ماهی اکثراً بعنوان یک ماهی صنعتی معرفی گشته است. اگر چه ماهی کلیکا از جمله ماهیان با پروتئین بالا و چربی متوسط و دارای املاح و اسیدهای آمینه ضروری و اسیدهای چرب امگا ۳ و ۶ است و از نظر ارزش غذایی همتای سایر ماهیان می باشد اما بلحاظ وجود مشکلات موجود در صید، حمل نگهداری آن بیش از ۹۵ درصد از صید انجام شده صرف تولید پودر ماهی می گردد.

 واژه های کلیدی: ماهی کلیکا، صید ماهی،دریای خزر، هیستامین، دی.ال گیزروزین، پودر ماهی، روش خشک کردن، کیسه گیری

فهرست مطالب

مشخصات بیولوژیکی ماهی کلیکا    ۱
تاریخچه صید ماهی کلیکا    ۳
مصارف ماهی کلیکا    ۴
تخمریزی کلیکا ماهیان    ۷
وزن    ۹
ماهیان پلاژیک    ۱۱
چکیده ای در مورد صید کلیکا ماهیان    ۱۲
صید    ۱۴
مواد و روشها    ۱۵
میزان صید وصید در واحد تلاش کلیکا ماهیان در مناطق صید تجاری    ۱۹
نسبتهای جنسی    ۲۲
مروری بر بیولوژی و صید ماهیان کلیکا    ۲۲
الف- کلیکای باریک یا آنچوی    Clupeonella engrauliformis                  ۲۳
ب- کلیکای دریای خزر کلیکای چشم درشت   Clupeonella grimi               ۲۴
ج- کلیکای دریای خزر، منطقه مدیترانه، آلامانکا    ۲۵
د- کلیکای منطقه مدیترانه      Clupenella abrau                                     ۲۶
ترکیب گونه ای صید    ۲۷
فراوانی بچه ماهیان در صیدهای تجاری    ۲۸
تغییرات پس از صید در ماهی    ۲۹
الف خود هضمی    ۳۱
ب) اکسیداسیون و هیدرولیز چربیها    ۳۳
ج) تغییرات باکتریولوژی    ۳۴
آمینهای بیوژنیک در ماهیها    ۳۶
هیستامین و چگونگی تشکیل آن    ۳۸
میزان سمیت هیستامین وحد مجاز آن در فرآورده های آبزیان    ۳۹
اثرات هیستامین در جوجه های گوشتی    ۴۱
دی.ال گیزروزین و چگونگی تشکیل آن    ۴۲
از کابردهای ماهی کلیکا    ۴۵
تهیه سس از ماهی کلیکا    ۴۷
پودر ماهی    ۴۹
تاریخچه و وضعیت تولید پودر ماهی در ایران    ۵۰
اهمیت مصرف پودر ماهی    ۵۱
الف- در صنعت پرورش طیور    ۵۱
ب- در صنعت پرورش ماهی    ۵۲
روشهای تولید پودر ماهی و کیفیت فرآورده های تولیدی    ۵۲
فرآیند تولید پودر ماهی    ۵۴
فشردن (پرس کردن)    ۵۶
تفکیک مواد موجود مایع پرس    ۵۶
تغلیظ آب چسبناک    ۵۷
خشک کردن    ۵۷
افزودن آنتی اکسیدان    ۵۹
کیسه گیری    ۵۹
نتیجه گیری    ۵۹
منابع:    ۶۲

منابع:

۱- گزارش نهائی طرحهای تحقیقاتی

۲- مونیتورینگ (بیولوژیکی و صید )کیلکا ماهیان

۳- استفاده از مجله ی آبزیان

مشخصات بیولوژیکی ماهی کلیکا

کلیکا ماهیان، بزرگترین توده زنده دریای خزر را تشکیل می دهند و براساس مطالعات شوروی سابق، وزن توده زنده در این دریا۰۰۰/۸۰۰ تن بوده که حدود ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تن از آن در حوزه جنوبی دریای خزر قابل برداشت می باشد(۴).

ماهی کلیکا از جمله ماهیان پلاژیک دریای خزر است که بصورت گله ای در اعماق میانی زندگی می کند. این ماهی از خانواده شگ ماهیان) (Herring) و جنس کلوپئونلا (clupeonella) می باشد. در سواحل جنوبی دریای خزر سه گونه از ماهی کلیکا زندگی می کنند:

۱- کلیکای آنچوی clupeonella engrauliformis

۲- کلیکای چشم درشت c.delicatula

۳- کلیکای معمولی c.delicatula

سه گونه فوق از نظر زیستگاه دارای اختلالاتی می باشند بدین ترتیب که کلیکای معمولی در نواحی ساحلی، کلیکای چشم درشت در اعماق پائین تر و کلیکای آنچوی در آبهای نسبتاً دور از ساحل زیست می نمایند. گونه آنچوی در حوزه مرکزی و جنوبی دریای خزر به وفور یافت می شود.

تراکم ماهی کلیکا در فصول مختلف سال در حوزه جنوبی دریای خزر متفاوت بوده، بطوریکه در زمستان عمق مطلوب صید آن ۷۰ تا۸۰ متر، در تابستان ۴۰ تا ۵۵ متر و در فصل معتدل عمق ۶۰تا ۷۰ متر می باشد. گونه معمولی در نزدیکی سطح آب، گونه آنچوی در لایه میانی و گونه چشم درشت در لایه تحتانی و نزدیک به کف زیست می کند.

تاریخچه صید ماهی کلیکا

صید ماهی از دریای خزر توسط شوروی سابق از دهه ۱۹۳۰ آغاز گردید و بتدریـج افزایش یافت، آخرین آمار مربوط به صید کلیکا توسط سازمان صیادی روسـیـه در سال۱۹۹۰، مقدار ۵/۲۴۳ هزار تن را نشان می دهد. بیشترین مقدار صیدکلیکا توسط این کشور در دهه های اخیر مربوط به ۱۹۷۰ است که در این سال۲/۴۲۳ هزار تن کلیکا صید شده است. برآوردهای انجام شده نشان می دهد که با توجه به ذخایر کلیکا دریای خزر مقدار صید این ماهی تا سقف۱۰۰ هزار تن برای ایران میسر است. بررسیهای انجام شده توسط مراکز تحقیقات شیلات گیلان و مازندران که با استفاده از کشتی تحقیقاتی در آبهای ساحلی ایران در حوزه جنوبی دریا خزر در سال ۱۳۶۹ انجام شده است حوزه های مختلف دریای خزر از نظر تراکم ماهی کلیکا را مشخص کرده است.معمولاً مقارن با طلوع آفتاب، شناورها به اسکله مراجعت نموده و نسبت به تخلیه صید انجام شده و حمل آن توسط کامیونهای بدون سیسنم سرما به محل مصرف مبادرت می گردد.(۹)

 مصارف ماهی کلیکا

کلیکا ماهی کوچکی است که میانگین اندازه طول آن نزدیک به ۹ سانتیمتر است و به خاطر ریز بودن این ماهی(۱۵۰ عدد تقریباً یک کیلوگرم) تمیز کردن و تخلیه امعاء و احشاء آن به روش سنتی دشوار است و فرآوری آن می بایست توسط دستگاه انجام گردد و بهمین خاطر ماهی کلیکا یک ماهی صنعتی بوده و فرآوری و آماده سازی آن پس از صید نیز نیازمند فرآیند تولید صنعتی است، ظرافت و حساسیت این ماهی از مهمترین ویژگیهای آن است که در مراحل پس از صید اهمیت پیدا می کند. کلیکا به سبب ظرافت و ویژگیهای اندام در مقابل کلیه عوامی طبیعی از قبیل دما، فشار، ضربه و …حساس بوده و جهت فرآوری این ماهی خصوصاً مصرف انسانی، روش نگهداری و جابجائی آن بایستی به گونه ای باشد که ضمن حفظ تازگی و کیفیت آن، تحت تأثیر کمترین فشار و ضربه و سایر عوامل طبیعی قرار گیرد نخستین فشار بر پیکر این ماهی،در زمان تخلیه صید بر روی عرشه و انتقال آن به دورن گونیهای نایلونی (به وزن تقزیبی ۵۰ کیلو گرم) و سپس انباشتن گونیها بر روی هم، انتقال گونی به داخل کامیون و تخلیه مجدد این گونیها در محل عمل آوری وارد می آید.

بررسیهای انجام شده نشان می دهد که متأسفانه به خاطر حمل و نقل و نگهداری نامناسب، ماهی صید شده جهت مصارف انسانی قابل استفاده نیست و حدود۹۵% از آن به آرد ماهی تبدیل می گردد. در صورتیکه این ماهی همانند سایر ماهیها از نظر غذایی ارزشمند است و بطور متوسط ۲۰-۱۸ درصد پروتئین،۲/۵-۵/۱ درصد چربی (اسیدهای چرب غیر اشباع امگا ۳و۶) مواد معدنی (فسفر،کلسیم،یدوفلوئور)، ویتامینهای محلول در آب چربی و اسیدهای آمینه ضروری می باشد و در صورت اصلاح روش حمل و نگهداری این ماهی را می توان مستقیماً به مصرف انسانی رسانید. تحقیقات به عمل آمده نشان می دهد که حمل و نقل و نگهداری ماهی در مخزن آب سردchilled sea)

در این بررسی که از عمق ۴ تا ۸۰ متری انجام شده، نوار ساحلی از نظر تراکم صید به ۷ منطقه تقسیم شده است پر تراکم ترین منطقه صید در غرب بابلسر و اطراف فرید کنار است که با داشتن میانگین بیش از ۱۲۰۰ کیلو گرم در ساعت در اولویت نخست قرار می گیرد حوزه غرب امیر آباد و نیز شرق انزلی بین پلارود و شیرود، کلارآباد،شرق نوشهر، علمده، محمود آباد و در یاسر با داشتن میانگین ۸۰۰ الی۱۰۰۰ کیلو گرم در ساعت اولویت سوم قرار دارند. نتیجه بررسی نشان می دهد که جایگاههای پرتراکم در منطقه مازندران قرار دارند.(۴)

معمول ترین و مناسب ترین روشهای صید ماهی کلیکا روش صید با تور مخروطی (قیفی) شکل بوسیله نور زیر آبی و ایرلیفت است در این روش، از تور مخروطی شکل و نور زیر آبی در لنجهای صیادی استفاده می شود. میزان صید با تغییرات دوره ای قرص ماه همراه است به طوریکه در شبهایی که قرص ماه کامل باشد، صید کم و در شبهای تاریک، میزان صید بیشتر است. صید در مناطق صیادی به فاصله ۵ تا ۷ مایلی از ساحل انجام می گیرد. ماهی صید شده بداخل جعبه چوبی تعبیه شده در عرشه شناور با حجم تقریبی۶۰۰ لیتر تخلیه و سپس بتدریج به جعبه های پلاستیکی یا کیسه های نایلونی منتقل می شود و تا رسیدن شناور به ساحل در روی عرشه نگهداری می گردد.

(water و غوطه ور نمودن آن، می توان ماهی را جهت مصارف انسانی استفاده نمود. در این روش ماهی در مخازن پلی اتیلنی با آب دریا و یخ مخلوط می شود(به ترتیب نسبتهای ۵+۵۵ و ۵+۲۵ و ۲۰درصد ماهی،یخ و آب دریا) و به محل فرآوری حمل و نگهداری می گردد(۹).

در روش csw درجه حرارت آب تا ^۰c2- کاهش یافته و ماهی در محیط سرد قرار گرفته و بخاطر قدرت شناوری، تقریباً برابر وزن خود در آب شناور می ماند و پس از یک ساعت درجه حرارت بدن ماهی به صفر درجه سانتیگراد می رسد. حضور نمک و دمای زیر صفر از شروع و پیشرفت جمود پس از مرگ جلوگیری نموده و رشد باکتریهای عامل فساد را کاهش داده و فعالیت آنزیم ها را کند و زمان ماندگاری محصول را افزایش می دهد. به علت شناور بودن ماهی در این روش کمترین ضربه به ماهی وارد شده و ماهیها کمتر با یکدیگر تماس پیدا می کنند و همچنین ماهی تماس کمتری با هوا داشته و از خشک شدن سطح پوست و اکسیداسیون جلوگیری می شود. ماهی نگهداری شده با این روش برای مصارف انسانی(محصولات منجمد و تولید محصولات خمیری) کاملاً قابل استفاده است.(۱۸).

تخم ریزی کلیکا ماهیان

کلیکا ماهیان شامل سه گونه در دریای خزر هستند که تخمریزی آنها طبق اطلاعات انجام شده درطی سالهای ۷۹-۷۶ و مطالعات روسها بشرح ذیل می باشد:

الف- آنچوی:این ماهی دارای دو تخمریزی بهاره و پائیزه است در فصل بهار حدود ۲۰% جمعیت و در فصل پائیز حدود۸۰% جمعیت تخمریزی می کنند. رشد تخمدان ماهی کلیکای آنچوی در اواخر فصل بهار(خرداد ماه) آغاز می شود به طوری که فراوانی نسبی ماهیان مرحله ۲ رسیدگی از ۱۰۰% به ۷۲% کاهش یافته و این روند ادامه خواهد داشت و در مهر ماه فراوانی ماهیان مرحله ۲ رسیدگی جنسی به حداقل خود می رسد(۵/۲۲%). سپس فراوانی آنها افزایش یافته و در اسفند ماه به ۱۰۰% می رسد. همانطوریکه در نمودار۱۰ نشان داده شده فراوانی ماهیان ماده آماده و یا در حال تخمریزی، مراحلهVI-LL,V,IVدر تخمریزی فصل بهار بسیار کم بود(کمتر از ۷۰%) ولی در فصل پائیز فراوانی ماده های مراحل فوق حتی به بیش از ۵۰% هم رسیدند. مطالعات سالهای گذشته نشان می دهد که رشد گناد در فروردین ماه آغاز شده و فراوانی ماهیان آماده تخمریزی بیشتر از سال۱۳۷۹ بود(فضلی،۱۳۸۰).

ب- کلیکای چشم درشت: صید کلیکای چشم درشت در سواحل ایران بیشتر در ماههای سرد سال انجام می شود. فراوانی مراحل مختلف رسیدگی جنسی این ماهی در ماههای اردیبهشت،آذر،دی،بهمن،اسفند است. همانطوری که ملاحظه می شود در تمام ماههای فوق فراوانی ماهیان آماده و یا در حال تخمریزی زیاد می باشد.

تخمریزی این ماهی در تمام فصول دیده می شود ولی تخمریزی اصلی آن در فصل زمستان است.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .