عنوان :
مقاله معماری اسلامی
تعداد صفحات : ۲۸
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
در نیمه اول قرن پنجم هجری در شرق ایران حکومت جدیدی به نام سلجوقیان روی کار آمد که حدود ۱۵۰ سال دوام یافت. این دوره یکی از درخشانترین دوره های ابداع و توسعه صنایع و هنرهای مختلف اسلامی است. در این دوره معماری و هنرهای وابسته به آن مانند آجرکاری و گچبری نیز با الهام ا زمعماری عصر پیش از اسلام به شکوفایی رسید.
با تأسیس سلسله ایرانیان به زودی مراکز حکومت آنان مانند تبریز, بغداد, سلطانیه و اصفهان, محل اجتماع هنرمندان شد و بنا های مذهبی و غیر مذهبی متعددی در قسمت های مختلف ایران با تزینات بسیار برجسته گچبری و آجرکاری بنا شد.
مطالعه درباره معماری ایران, نشان دهنده چگونگی گسترش آن در طی پانزده قرن گذشته است. در هر دوره بناهایی با ویژگیهای گوناگون در روستاها, شهرها, جاده های کاروانی, مناطق کویری, گذرگاههای کوهستانی و شهرهای ساحلی ایجاد گردیده که کاربردهای متفاوت داشته اند. اهمیت معماری اسلامی وقتی آشکار می شود, که بدانیم در ساخته های این دوره به کاربرد مادی و معنوی بناها ـ که از مهمترین ویژگیهای آن است ـ توجه شده است.
بطور کلی بناهای دوره اسلامی را می توان به دو گروه عمده تقسیم کرد:
الف) بناهای مذهبی. شامل مساجد, آرامگاهها, مدارس, حسینیه ها, تکایا, و مصلی ها؛ ب) بناهای غیر مذهبی. شامل پلها, کاخها, کاروانسراها, حمامها, بازارها, قلعه ها و آب انبارها.
در دو گروه فوق از بناهای دوره اسلامی, مکانی برای عبادت, تجارت و سکونت وجود داشته است.
مصالحی که در ایجاد بناهای دوره اسلامی به کار رفته متنوع است. آجر مهمترین مصالح ساختمانی در ایران قبل و بعد از اسلام بوده است. آجر علاوه بر استفاده در ساختن بدنه بنا برای تزیین آن نیز نقش مهمی داشت و از اوایل اسلام تا دوره تیموری تزیین بیشتر بناها با آجرکاری است. و در قسمتهای مختلف بنا مانند ایوانها, طاقنماها, گنبدها, مناره ها و اتاقها به کار می رفت(برجهای خرقان, گنبد قابوس, مناره مسجد ساوه).
گچ از دیگر مصالح ساختمانی است که در تمامی ادوار, در معماری استفاده شده است. از آنجایی که گچ از مصالح ارزان قیمت بوده و زود سفت می شده است, کاربردهای متعدد داشته و مورد توجه معماران بوده است. گچبری برای آراستن سطوح داخلی بناها, نوشتن کتیبه ها, تزیین محرابها, زیر گنبدها و ایوانها به کار می رفته است. (مانند اصفهان: محراب اولجایتو, زنجان: گنبد سلطانیه, همدان: گنبد علویان و اشترجان: محراب اشترجان).
استفاده از کاشی برای تزیین و همچنین استحکام بخشیدن به بناها می باشد. تزیین بخشهای گوناگون بنا, از پوشش گنبد و مناره گرفته تا سطح داخلی بنا و زیر گنبد و دیوارها و محراب با کاشیهای مختلف, بویژه کاشیهای معرق, به بناهای مذهبی و غیر مذهبی ایران دوره اسلامی زیبایی خاصی بخشیده است(مانند گناباد: مسجد گناباد و غیاثیه, خرگرد: مدرسه خرگرد, مشهد: مسجد گوهر شاد, تبریز: مسجد کبود, اصفهان: مسجد شیخ لطف الله و مسجد امام).
واژه های کلیدی: معماری اسلامی، بادگیر، پله، سردابه، مصالح ساختمانی، مساجد، رواق، ایوان،
فهرست مطالب
مقدمه ۴
معماری در دوره اسلامی ۵
ویژگی های معماری ایران در دوره ی اسلامی ۶
بادگیر ۶
پله ۷
سردابه ۷
روشهای ساخت و تزیین ۸
مصالح ساختمانی ۹
کاربرد بناها ۱۱
مساجد ۱۲
مدارس ۱۳
آرامگاهها و زیارتگاهها ۱۴
حسینیه ها, تکایا و مصلی ها ۱۵
پلها ۱۵
کاخها ۱۶
کاروانسراها ۱۷
حمامها ۱۸
قلعه ها ۱۹
آب انبارها ۲۰
بازارها ۲۱
عناصر تشکیل دهنده معماری ۲۲
میانسرا ۲۳
ایوان ۲۳
رواق ۲۴
شبستان ستوندار ۲۴
چهار صفه ۲۵
هجره ۲۵
نتیجه گیری ۲۷
منابع : ۲۸
منابع :
خلفای راشدین ۱۱ـ۴۰ ه.ق./ ۶۳۲ ـ ۶۶۱م
خلفای بنی امیه ـ پایتخت در دمشق ۴۱ـ ۱۳۲ ه.ق./ ۶۶۱ ـ ۷۴۹م
خلفای عباسی ـ پایتخت در بغداد ۱۳۲ـ ۶۵۶ ه.ق./ ۷۴۹/۷۵۰ ـ ۱۲۵۸م
آل بویه ـ جنوب و مراکز ایران و بغداد ۳۲۰ ـ ۴۵۴ ه.ق./ ۷۳۲ ـ ۱۰۶۲م
سامانیان در خراسان و ماوراءالنهر ۲۰۴ ـ ۳۹۵ ه.ق./ ۸۱۹ ـ۱۰۰۴/۱۰۰۵م
غزنویان در خراسان ۳۶۶ ـ ۵۸۲ ه.ق./ ۴۲۱ ـ ۱۰۳۱م
سلجوقیان در عراق و ایران ۴۲۹ ـ ۵۹۰ ه.ق./ ۱۰۳۸ ـ ۱۱۹۴/ ۱۱۹۵م
ایلخانیان ـ پایتختها, مراغه, تبریز, ۶۵۴ ـ ۷۳۶ ه.ق./ ۱۲۵۶ ـ ۱۳۳۵م
مقدمه
ظهور اسلام در آغاز قرن هفتم میلادی بنیاد بسیاری از کشورهای کهن و متمدن آن زمان را دگرگون ساخت و قدرت و نفوذ آن در ترکستان غربی و پنجاب از یک طرف و اسپانیا از طرف دیگر گسترش یافت. به این ترتیب با پیدایش تغیرات اساسی در سرزمینهای مذکور, هنر و تمدن کهن آسیا, شمال افریقا و حتی بخشی از اروپا دگرگون شد و شالوده هنر های اسلامی که ترکیبی از هنر حکومتهای مغلوب (مانند ساسانیان و حکومت بیزانس) با فرهنگ اسلامی بود شکل گرفت.
تشکل هنر اسلامی تقریباً, با روی کار آمدن سلسله اموی در سال ۴۱ هجری مصادف بود و این امر با انتقال مرکز خلافت از مدینه به دمشق بی ارتباط نبود. تغییر مرکز حکومت, مسلمانان را مستقیماً با هنربیگانه یعنی هنر ایران و روم آشنا کرد و از همین زمان بود که هنر دوره بنی امیه, که التقاطی از هنر سرزمینهای همجوار بود, راه تازه ای در پیش گرفت.
در دوره امویان در زمینه احداث بناها ی مذهبی و غیر مذهبی فعالیت قابل توجهی صورت گرفت؛ از جمله می توان به بناهای قبه الصخره, مسجد جامع دمشق, قصرالعمره و بالاخره کاخ المشتی اشاره کرد که از شاهکارهای معماری اوایل اسلام به حساب می آیند. این بناها تزیینات بسیار زیبایی همچون نقاشی, حجاری, موزاییک و گچبری دارند. در ۱۳۳ هجری قمری با آغاز حکومت عباسیان در عراق ـ پایتخت سابق ساسانیان ـ یک شیوه هنری کاملاً ایرانی به وجود آمد و هنرهای مختلف این عصر با الهام از عناصر دوره ساسانیان شکل تازه ای به خود گرفت.
معماری در دوره اسلامی
ایجاد شهر دایره ای شکل بغداد و مسجد سامره را می توان الهام گرفته از معماری شهر هاترا و معماری ساسانی دانست. در همین زمان سلسله های مستقل و ملی مانند طاهریان, صفاریان, سامانیان در ایران تأسیس گردید که در آفرینش هنرهای مختلف مانند سفال سازی, معماری و تزئینات آن درخشش تازه ای یافت؛ به نحوی که در دوره های بعد هنرمندان از آنها الهام گرفتند.
در نیمه اول قرن پنجم هجری در شرق ایران حکومت جدیدی به نام سلجوقیان روی کار آمد که حدود ۱۵۰ سال دوام یافت. این دوره یکی از درخشانترین دوره های ابداع و توسعه صنایع و هنرهای مختلف اسلامی است. در این دوره معماری و هنرهای وابسته به آن مانند آجرکاری و گچبری نیز با الهام ا زمعماری عصر پیش از اسلام به شکوفایی رسید.
در اوایل قرن هفتم هجری, هجوم مغولان, بسیاری از کشورهای اسلامی از جمله ایران را به ویرانی کشید, ولی دیری نگذشت که مغولان فرهنگ و سنن ممل مغلوب را پذیرفتند و حتی حامی هنر و هنرمندان اسلامی شدند.
با تأسیس سلسله ایرانیان به زودی مراکز حکومت آنان مانند تبریز, بغداد, سلطانیه و اصفهان, محل اجتماع هنرمندان شد و بنا های مذهبی و غیر مذهبی متعددی در قسمت های مختلف ایران با تزینات بسیار برجسته گچبری و آجرکاری بنا شد. در اواسط قرن هشتم هجری, حمله تیمور بار دیگر شهرها و مراکز اسلامی را به ویرانی کشید, ولی دوباره شهرها آباد شد و سمرقند و بخارا پایتخت تیموریان گردید و با بناهای متعدد مذهبی و غیر مذهبی آراسته شد. در تزینات این بناها از کاشی کاری معرق, که بهترین نمونه کاشی کاری است, استفاده شده است. در اوایل قرن دهم هجری صفویان در ایران به حکومت رسیدند و به ترتیب شهرهای تبریز, قزوین و اصفهان را به پایتختی برگزیدند. در این زمان هنرهای مختلف بویژه معماری شکوه و زیبایی خاصی یافت و بنا های مختلف این دوره با تزیینات متنوع کاشی کاری ـ که بتدریج جایگزین آجرکاری و گچکاری دوره های قبل گردیده بود ـ آراسته شد. از قرن چهاردهم هجری به بعد, معماری و تزیینات به شیوه دوره های قبل ادامه نیافت و تزیینات جدید جایگزین هنر معماری سنتی گردید.
ویژگی های معماری ایران در دوره ی اسلامی
بادگیر
معماران و استادکاران ایرانی با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناطق گوناگون ایران شیوه های معماری را در شهر های مختلف توسعه بخشیدند؛ همان طور که به دلیل سرما ایجاد بناهای فاقد میانسرا در آذربایجان متداول بوده, ساختن بادگیر نیز در مناطق کویری رواج داشته است.
سالیان بس دراز, بادگیر یکی از اجزای مهم بناها در نواحی گرم و خشک ایران بوده است. هر بادگیر شامل برجهای تهویه بر فراز ساختمان است. در بالای هر برج یک رشته دهانه های عمودی وجود دارد که در مقابل بادهای وزان قرار گرفته و برای گرفتن نسیم و هدایت آن به اتاق همکف یا زیرزمین که رطوبت را از یک حوض آب اخذ می کند, تعبیه شده است.
در شهرهای کویری ایران مانند کاشان, یزد و کرمان از بادگیر در بناهای مختلف به نحوه مطلوب استفاده شده است. در بعضی بناها حتی چندین بادگیر ساخته شده (مانند آب انبار پنج بادگیر یزد).
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
