عنوان :

مقاله نقش قائم مقام فراهانی در سیاست داخلی و خارجی در عصر

قاجاریه

تعداد صفحات : ۱۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هدف مقاله حاضر، معرفی زندگی نامه مشاهیر و شخصیت قائم مقام فراهانی می باشد و آشنا شدن نسل نوجوان و جوان با زندگی این ستاره ی درخشان عصر قاجاریه است.

قائم مقام فراهانی از ادبا و شاعران بزرگ دوره قاجاریه نیز بود که در نظم و نثر مهارت فوق العاده داشته و در شعر ثنایی تخلص می کرد. « منشأت قائم مقام » و مثنوی « جلایرنامه » از آثار اوست.

چهره ای که در آن روزگار عطر و بوی خاص خود را داشته است و با عطر و بوی خود فضای ایران را پرکرده و در پربارکردن فرهنگ و تمدن این مرز و بوم نقش بسزا داشته است.

باتوجه به شواهد موجود می توان فهمید که قائم مقام فراهانی مردی فوق العاده باهوش و صاحب فکری عزم و ثابت بود. او به واسطه ی اطلاعات سیاسی و اجتماعی که داشت سعی می کرد در همه زمینه ها از خود شجاعت نشان دهد و باعث آبادانی کشور عزیزمان بشود. اگرچه شاه و اطرافیان برای تصمیم گرفتن امور مملکتی با او مخالفت می کردند ولی بعدا همان مخالفان می فهمیدند که اشتباه کرده اند و به زیرکی و باهوشی قائم مقام، حسادت می ورزیدند.

کلید واژه ها : سعایت- سیدالوزراء- سیاست داخلی و خارجی- قائم مقام فراهانی- نسل جوان- نوجو آرمان گرا.

فهرست مطالب

مقدمه :    ۱
نگاهی کوتاه به زندگی قائم مقام :    ۲
برخی از خصوصیات قائم مقام :    ۳
زندگی قائم مقام و ارتباط آن با سیاست خارجی کشور:    ۴
عهدنامه ترکمانچای :    ۶
نقش کشورهای اروپایی در ایران :    ۷
برخورد قائم مقام با انگلیسی ها :    ۸
خلاصه و چکیده :    ۱۱
منابع و مأخذ :    ۱۲

منابع و مأخذ :

۱ . فلسفی ، بهرام ؛ قائم مقام در آینه زمان ، انتشارات ادیب ، تهران ، ۱۳۸۲ ، چاپ اول .

۲ . قائم مقام فراهانی، ابوالقاسم ؛ منشأت قائم مقام ، انتشارات شرق ، تهران ، ۱۳۶۴ .

۳ . گرنت وات سون رابرت ؛ تاریخ ایران در دوره قاجاریه ، ترجمه : وحید مازندرانی ، انتشارات امیرکبیر ، تهران ، ۱۳۴۸ ، چاپ دوم .

۴ . ناسخ التواریخ ، دوره قاجاریه .

مقدمه :

نسل جوان، نوجو و آرمان گراست و در مراحل متفاوت زندگی، نمونه هایی می طلبد تا با استفاده از راه و رسم آنان در فراز و نشیب زندگی استوارتر گام بردارند.

هدف از تهیه این مجموعه، که زندگی نامه مشاهیر و شخصیت قائم مقام فراهانی را شامل می شود؛ آشنا شدن نسل نوجوان و جوان با زندگی این ستاره ی درخشان عصر قاجاریه است.

چهره ای که در آن روزگار عطر و بوی خاص خود را داشته است و با عطر و بوی خود فضای ایران را پرکرده و در پربارکردن فرهنگ و تمدن این مرز و بوم نقش بسزا داشته است.

امید است با ارائه این مجموعه توانسته باشیم، همچون قطره های باران، روح تشنه نسل نوجوان و جوان امروزی را سیراب کنم و با بهره گیری از شعله شمع وجود این بزرگان آنان را به دنیای امید و روشنی رهنمود سازیم.

اما آنچه در این مجموعه می خوانیم شامل برخی از شجاعت ها و مردانگی های قائم مقام فراهانی در ارتباط با اداره امورکشوری و سیاست او با برقراری رابطه خوب و مفید با کشورهای دیگر، جهت آبادانی کشور عزیزمان ایران است.

نگاهی کوتاه به زندگی قائم مقام :

نامش ابوالقاسم و معروف به قائم مقام فراهانی بود. در فراهان فراهان به دنیا آمد. پدرش میرزا عیسی وزیرعباس میرزا نائب السلطنه بود. به اذغان دوست و دشمن او دارای کمالات بسیار بود. ادیب، نویسنده، شاعر، سیاستمدار، پارسا و پاکدامن بود.

در سال ۱۲۳۷ ه . ق . میرزای بزرگ از دنیا رفت و تمامی القاب و عناوین و پست های وی به فرزندش میرزا ابوالقاسم قائم مقام رسید.[۱] کسانی که به لیاقت ذاتی او حسادت می کردند، از سعایت و دشمنی نسبت به او خودداری نکردند، تا آنجا که عباس میرزا را تحت تأثیر قرار دادند و او ضمن گزارش های خود از شاه، درخواست کرد که او را معزول کند و شاه او را در سال ۱۲۳۹ ( ه . ق ) معزول کرد. دو سال بعد به دنبال نابسامانی اوضاع آذربایجان، شاه مجددا او را به وزارت نائب السلطنه منصوب کرد. هرچند در همین سال، تحت تأثیر پیروزی بر عثمانی و تحریک شاهزادگان و اُقراء داخلی شاه تصمیم گرفت دوباره به روسیه حمله کند. لذا به آذربایجان سفر کرد. در جلسه ی مشاوره تنها مخالف جنگ، قائم مقام بود و به همین جهت دشمنان او را متهم به درستی با روسیه کردند و شاه او را معزول کرد و به مشهد تبعید نمود.

جنگ بین ایران و روس ها آغاز شد. این دوره ی دوم جنگ با روس ها بود. جنگی که موجب معاده ننگین ترکمانچای شد و اگر درایت قائم مقام نبود شاید تبریز هم از ایران جدا می شد.

در سال ۱۲۴۳ ( ه . ق ) روسیه به تبریز رسید، فتحعلی شاه، فرخ خان پیش خدمت خود را به مشهد فرستاد و پس از عذرخواهی او را به تهران طلبید و برای عقد صلح با دولت روسیه به تبریز فرستاد. عهدنامه ترکمانچای به خط قائم مقام نوشته شد.[۲]

در سال ۱۲۴۹ ( ه .ق ) نائب السلطنه عباس میرزا درمشهد درگذشت. او قبل از مرگ درکنار حرم امام رضا (ع) از میرزا و قائم مقام خواست که یکدیگر را یاد می کنند از قائم مقام خواست که میرزا را برتخت پادشاهی بنشاند و یکسال بعد که فتحعلی شاه از دنیا رفت با کمک قائم مقام، محمد میرزا برتخت پادشاهی نشست و قائم مقام صدر اعظم وی شد.

یکسال بعد با توطئه و دسیسه انگلیسی ها و سعایت شاهزادگان، در ۲۵ صفر سال ۱۲۵۱ ( ه . ق ) مطابق ۲۰ ژوئن ۱۸۳۵ ( م ) قائم مقام به دستور محمد شاه دستگیر شد و در آخرین روز ماه صفر او را خفه کردند و روحش به دیار باقی شتافت، جسد او را بدون غسل وکفن در شاه عبدالعظیم به خاک سپردند.