عنوان :

پایان نامه بررسی فقهی آیات نکاح در تفاسیر منتخب شیعه واهل سنّت

تعداد صفحات : ۲۲۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

موضوع این پایان نامه بررسی فقهی آیات نکاح در تفاسیر منتخب شیعه واهل سنت می باشد و یکی از مسائلی که از جنبه های گوناگون تفسیری،فقهی ، حقوقی قابل بحث و بررسی می باشد مسائل مربوط به نکاح است و اهمیت آن بیشتر به علت احکام تکلیفی و وضعی و آثارمهمی که در زندگی فردی واجتماعی افراد برآن مترتب می باشداست.در موردنکاح ومسائل مربوط به آن، نظرات مختلفی از جانب مفسرین و فقهای شیعه و اهل سنت بیان شده است. که بابررسی فقهی به عمل آمده دراین موضوع، به طور خلاصه می توان گفت در زمینه ی اهداف نکاح و اسباب و موجبات تحریم نکاح،اختلاف و تشتت آراء مفسران دومذهب اسلامی نسبت به دیگر موضوعات نکاح کمتر رخ داده است.وازبررسی تفسیرقرآنی  مفسران نتیجه حاصل شد که خداوند کریم نکاح را با اهداف خاصی چون، بازداشتن ازگناه،ارضای غریزه جنسی، حفظ انساب،برخورداری ازسکون وآرامش ،توسعه رزق، حفظ نوع بشر،مودّت ورحمت،داشتن فرزندان صالح واعراف، تشریع نموده است. که این نکاح مشروح،تنها درچهارچوب عقدنکاح،وبارعایت شرایط اهلیت طرفین؛ یعنی رسیدن به سن بلوغ ورشد، صحیح می باشد. ودرنکاح مشروع، زوجه ازحقوقی چون مهریه ونفقه وحق حضانت وشیر دادن و حقّ هم‌خوابگى وزناشویى وزوج ازحقّ استمتاع وحقِّ طلاق وحقّ اطاعت ، اظهارزینت ازطرف زوجه، نگه داشتن عدّه برخوردارمی گردد .وبانشوز زوجه زن ازحق نفقه محروم می گردد. ودرازدواج عواملی چون خویشاوندىِ نسبى،سببی،رضاعی و زنا وطلاق سوم واحصان و اعتدادوهمسرپنجم،ازدواج بازن کافرغیرکتابی، ازموانع نکاح،وعواملی چون؛ارتداد ،طلاق ، لعان، وفات، ظهارو ایلاء ، اسلام،ازعوامل ازهم گسستگی نکاح می باشد.

مفسران شیعه واهل سنت در موارد زیر اختلاف نظر دارند.

۱- نکاح موقت ازنظرفقهاومفسران اهل سنت تحریم شده است(استنادشان به مؤمنون/۵-۷،معارج/۲۹-۳۱ ،نساء/۱۲ طلاق/۱، بقره/۲۳۴)،ولی مفسران شیعه بااستناد به آیات قرآنیِ(نساء/۴و۲۴) آن رامباح دانسته اند.    ۲- برخلاف نظر مفسران اهل سنت؛ مفسران شیعه حضور شاهد در موقع اجرای صیغه عقد ازدواج را تنها مستحب می­دانندنه لازم وضروری ،(با استنادبه این که درسوره نساء/۳،نور/۳۲ ازشاهدیادی نشده)

واژه های کلیدی :فقه ،ازدواج دائم،نکاح موقت،نفقه، مهریه،موانع نکاح،مفسران،شیعه،اهل سنت،

فهرست مطالب

فصل اول: تعیین موضوع تحقیق،اهداف تحقیق،پیشینه ی تحقیق،روش تحقیق،جنبه ی جدیدونوآوریبودن طرح ، تعریف اصطلاحات و مفاهیم عنوان طرح، محدودیت های تحقیق    ۱
مقدمه    ۲
۱-۱:تعریف مساله    ۴
۱-۲: اهمیت و ضرورت تحقیق    ۴
۱-۳: هدف کلی:     ۵
۱-۴: اهدف جزئی:            ۵
۱-۵: سوالات تحقیق          ۶
۱- ۶: فرضیه ها:             ۶
۱-۷: سابقه وپیشینه ی تحقیق    ۸
۱-۸: روش تحقیق    ۹
۱-۹: جنبه ی جدید ونوآوری بودن طرح:     ۱۰
۱-۱۰: تعریف اصطلاحات و مفاهیم عنوان طرح    ۱۱
۱-۱۰-۱:فقه    ۱۱
۱-۱۰-۲:آیات    ۱۲
۱-۱۰-۳:نکاح    ۱۲
۱-۱۰-۴:مفسرین    ۱۵
۱-۱۰-۵:شیعه    ۱۶
۱-۱۰-۶:اهل سنت    ۱۸
۱-۱۱: محدودیت های تحقیق    ۲۰
فصل دوم :بررسی فقهی آیات نکاح درتفاسیرمنتخب شیعه واهل سنّت    ۲۱
مقدمه    ۲۲
گفتار اول:اهداف ازدواج از نظر آیات قرآن    ۲۲
۲-۱-۱:حفظ انساب    ۲۲
۲-۱-۲: برخورداری از سکون و آرامش    ۲۳
۲-۱-۳: حفظ نوع بشر    ۲۳
۲-۱-۴: داشتن فرزندان صالح    ۲۴
۲-۱-۵:مودت و رحمت    ۲۵
۲-۱-۶: ارضای غریزه جنسی    ۲۵
۲-۱-۷: بازداشتن ازگناه    ۲۶
۲-۱-۸: توسعه رزق    ۲۶
۲-۱-۹:مقاصد ازدواج ازنظر اهل تسنن    ۲۸
گفتار دوّم: شرایط اهلیّت طرفین نکاح    ۲۹
۲-۲-۱: بلوغ نکاح    ۲۹
۲-۲-۲: رشد    ۳۱
گفتارسوم: حقوق زوجیّت    ۳۴
۲-۳-۱: حقوق زن بر شوهر    ۳۵
الف: مهریّه    ۳۵
ب: نفقه    ۳۶
ج: حقّ حضانت و شیر دادن    ۳۷
د: حقّ هم‌خوابگى و زناشویى    ۳۷
۲-۳-۲:حقوق شوهر بر زن    ۳۸
الف: حقِّ طلاق    ۳۸
ب: حقّ استمتاع    ۳۸
ج: حقّ اطاعت    ۳۹
د: اظهار زینت    ۳۹
هـ: نگه داشتن عدّه    ۳۹
۲-۳-۳:حقوق متقابل زن و شوهر    ۳۹
الف: اهمّیّت دادن به دین و اخلاق یک‌دیگر    ۴۰
ب: حسن معاشرت    ۴۰
ج: حقّ ارث    ۴۰
۲-۳-۴:ازدواج مجدّد    ۴۲
الف: ازدواج مجدّد مرد    ۴۲
ب: ازدواج مجدّد زن    ۴۲
گفتارچهارم: خصایص پیامبراسلام در ازدواج    ۴۳
۲-۴-۱:جواز نکاح دائم با بیش از ۴ همسر    ۴۳
۲-۴-۲:جواز نکاح با لفظ «هبه»    ۴۳
۲-۴-۳:تخییر همسران پیامبر(صلى الله علیه وآله)در جدایى یا ادامه زندگى با او     ۴۳
۲-۴-۴: ممنوعیّت ازدواج با کنیزان    ۴۴
۲-۴-۵: دو چندان بودن کیفر و پاداش همسران پیامبر    ۴۴
۲-۴-۶:سقوط رعایت «حق قَسْم»    ۴۴
۲-۴-۷:ممنوعیّت ازدواج با همسران پیغمبر     ۴۴
گفتارپنجم: اقسام ازدواج در اسلام از نظر مفسرین قرآن    ۴۶
گفتارششم: مقدمات ازدواج در اسلام    ۴۷
نگاه به همسرآینده ۲-۶-۱:    ۴۷
۲-۶-۲: خواستگارى     ۴۷
۲-۶-۳: عقد و شرایط ضمن آن در ازدواج    ۴۸
الف: عقد ازدواج    ۴۸
ب: شرایط ضمن عقد ازدواج    ۴۸
۲-۶-۴:آسان گیرى در ازدواج از نظر اسلام    ۴۸
گفتار هفتم:  بررسی فقهی صیغه عقد از نظرشیعه واهل سنت     ۵۰
۲-۷-۱: ضرورت اجرای صیغه در عقد    ۵۱
۲-۷-۲: لزوم یا عدم لزوم صیغه خاص در عقد ازدواج      ۵۱
۲-۷-۳: نحوه اجرای صیغه عقد ازدواج از نظر مذاهب چهارگانه     ۵۲
الف:از نظرمفسران و فقیهان حنفی    ۵۲
ب:صیغه عقد ازدواج از نگاه فقیهان مالکی، شافعی و حنبلی    ۵۲
ج:کیفیت اجرای صیغه عقد ازدواج از نظرمفسران و فقیهان امامی    ۵۳
۲-۷-۴:اشهاد در عقد ازدواج در فقه مذاهب چهار گانه       ۵۴
الف: اشهاد در فقه حنفی    ۵۴
ب:اشهاد در فقه شافعی و حنبلی    ۵۵
ج:اشهاد درفقه مالکی    ۵۵
د:شهادت در عقد ازدواج از نگاه مفسران وفقیهان امامی     ۵۶
گفتارهشتم:  موانع ازدواج از نظر مفسرین قرآن    ۵۷
۲-۸-۱:خویشاوندى نسبى    ۵۷
۲-۸-۲:خویشاوندى رضاعى(شیرخوارى)     ۵۸
۲-۸-۳:خویشاوندى سببى(ازدواج)    ۵۸
۲-۸-۴:زنا    ۶۱
۲-۸-۵: طلاق سوم     ۶۳
همسر داشتن یا در عدّه بودن (احصان و اعتداد)  ۲-۸-۶:    ۶۳
۲-۸-۷: همسر پنجم    ۶۴
۲-۸-۸:کفر    ۶۵
گفتارنهم: آرای مفسران و فقهای اسلام در زمینه نکاح باغیرمسلمانان    ۶۷
۲-۹-۱:ازدواج با کنیزان غیر مسلمان از نظر مفسرین شیعه واهل سنت    ۸۲
۲-۹-۲:همخوابی با کنیزان غیر مسلمان       ۸۵
۲-۹-۳:ازدواج زنان مسلمان با مردان غیر مسلمان     ۹۶
۲-۹-۴:ازدواج موقت مسلمان با بیگانه    ۱۰۰
گفتار دهم: بررسی فقهی آیات مربوط به نکاح با دختران نابالغ وصغیره    ۱۰۰
۲-۱۰-۱:بررسی آیه ۴ سوره طلاق درموردنکاح دختران نابالغ    ۱۰۰
۲-۱۰-۲:بررسی آیه ۳۲ سوره نور درموردنکاح دختران نابالغ    ۱۰۱
گفتار یازدهم: عوامل ازهم‌گسستگى ازدواج    ۱۰۳
۲-۱۱-۱: ارتداد    ۱۰۳
۲-۱۱-۲: اسلام    ۱۰۳
۲-۱۱-۳: طلاق    ۱۰۴
۲-۱۱-۴: وفات    ۱۰۴
۲-۱۱-۵: لعان    ۱۰۴
۲-۱۱-۶: ظهار و ایلاء    ۱۰۵
گفتار دوازدهم: ازدواج موقت(مُتعه)     ۱۰۶
۲-۱۲-۱:متعه از منظر قرآن     ۱۰۶
۲-۱۲-۲: ارکان متعه     ۱۰۷
الف: صیغه¬ی عقد      ۱۰۷
ب: تعیین مدت    ۱۰۷
ج: تعیین مهر    ۱۰۷
۲-۱۲-۳:فسلفه و حکمت متعه در اسلام     ۱۰۸
۲-۱۲-۴:ادله¬ی قرآنی اهل سنت بر عدم¬ جواز متعه    ۱۰۸
الف: نسخ با آیات احکام ازدواج    ۱۰۸
ب: نسخ با آیه¬ی ارث    ۱۰۹
ج: نسخ با آیات طلاق و عدّه    ۱۰۹
۲-۱۲-۵:پاسخ شیعه بر اهل سنت درمورد عدم نسخ متعه در اسلام    ۱۱۰
۲-۱۲-۶:بررسی فقهی ازدواج موقت    ۱۱۱
الف: تعریف فقهی نکاح موقت    ۱۱۲
ب- ازدواج موقت از دیدگاه شیعه    ۱۱۲
۲-۱۲-۷: ادله جواز ازدواج موقت در شیعه    ۱۱۳
۲-۱۲-۸:شرایط واحکام ازدواج موقت در شیعه    ۱۱۴
۲-۱۲-۹:ازدواج موقت از دیدگاه اهل سنت    ۱۱۶
۲-۱۲-۱۰:ازدواج موقت یاازدواج دائم     ۱۱۸
۲-۱۲-۱۱:بررسی بیشترتفسیری آیات ازدواج موقت    ۱۲۰
گفتار سیزدهم: :نکاحهای تحریم شده ی دوران جاهلیت    ۱۲۹
۲-۱۳-۱:نکاح الَمقْتْ    ۱۲۹
۲-۱۳-۲:نکاح‏الشِّغار    ۱۳۰
۲-۱۳-۳:نکاحُ‏الخِدْنْ    ۱۳۱
۲-۱۳-۴:نکاح البَدَل    ۱۳۲
۲-۱۳-۵: محدویت تعدد ازواج    ۱۳۴
گفتارچهاردهم:  مهریه از نظرمفسرین قرآن    ۱۳۵
۲-۱۴-۱: مهر یک پشتوانه اجتماعى براى زن ‏    ۱۳۹
۲-۱۴-۲: چرایی مهریه     ۱۴۰
۲-۱۴-۳:فلسفه وجوب مهر    ۱۴۱
۲-۱۴-۴:فلسفه ی تعیین مهریه    ۱۴۶
۲-۱۴-۵:صدقاتهن و اجورهن چه نسبتی با مهریه دارد    ۱۴۸
۲-۱۴-۶:در اسلام به کدامیک از شیربها و مهریه اشاره شده است و چرا؟    ۱۴۹
۲-۱۴-۷:حداکثر مهریه ای که یک دختر می تواند پیشنهاد کند چه مقدار است ؟    ۱۴۹
۲-۱۴-۸:چرا در اسلام حد و مرزی برای مهریه معین نشده است؟    ۱۵۰
۲-۱۴-۹:چه چیزهایی را می‌توان در اسلام مهر قرار داد؟    ۱۵۲
گفتارپانزدهم: :بررسی فقهی آیات مربوط به نفقه در نکاح    ۱۵۳
۲-۱۵-۱:تعریف لغوی نفقه    ۱۵۳
۲-۱۵-۲:تعریف اصطلاحی نفقه     ۱۵۳
۲-۱۵-۳:اقسام نفقه     ۱۵۴
۲-۱۵-۴:نفقه از دیدگاه قرآن     ۱۵۵
۲-۱۵-۵: مبانی نفقه در فقه    ۱۵۷
الف)- رابطه تمکین خاص با نفقه    ۱۵۷
ب)- رابطه عقد با نفقه    ۱۵۸
ج)- رابطه ریاست شوهر با نفقه    ۱۵۸
۲-۱۵-۶:نفقه دوران عقد    ۱۶۰
۲-۱۵-۷:نفقه نکاح منقطع    ۱۶۲
۲-۱۵-۸:موانع تمکین    ۱۶۲
۲-۱۵-۹:ملاک تعیین نفقه    ۱۶۳
۲-۱۵-۱۰:حدود و مصادیق نفقه در فقه    ۱۶۳
۲-۱۵-۱۱:امتیازات نفقه زوجه    ۱۶۵
الف)- یک جانبه بودن نفقه    ۱۶۵
ب)- عدم تاثیر فقر و تمکّن در نفقه    ۱۶۵
ج)- قابل مطالبه بودن نفقه گذشته    ۱۶۶
د)- تناسب با وضع اجتماعی زن    ۱۶۶
ه‍ )- مقدم بودن طلب زن    ۱۶۶
۲-۱۵-۱۲:انفاق تکلیف یا حق    ۱۶۶
۲-۱۵-۱۳:سقوط تکلیف انفاق    ۱۶۸
الف)- نشوز زوجه    ۱۶۸
ب)- انحلال نکاح     ۱۶۹
۲-۱۵-۱۴:ضمانت اجرای مدنی پرداخت نفقه    ۱۶۹
الف): الزام به پرداخت    ۱۷۰
ب)- الزام به طلاق     ۱۷۰
الف)- استنکاف زوج    ۱۷۰
ب)- عجز زوج    ۱۷۱
۲-۱۵-۱۵:آیا تنگدستى شوهر وعجز او از پرداخت نفقه مانع عقد ازدواج است؟     ۱۷۳
۲-۱۵-۱۶: تنگدستى شوهر هنگام ازدواج و آگاهى زن    ۱۷۵
۲-۱۵-۱۷: عدم آگاهى زن از فقر شوهر    ۱۷۷
۲-۱۵-۱۸: پیدایش تنگدستى پس از ازدواج در نکاح     ۱۸۰
گفتارشانزدهم:  بررسی فقهی آیات مربوط به نشوز و شقاق     ۱۸۴
۲-۱۶-۱:بررسی نشوز مرد     ۱۸۶
۲-۱۶-۲:بررسی ضعف یا عدم تمایل مرد.     ۱۸۸
۲-۱۶-۳:ناسازگاری زن و شوهر    ۱۸۹
۲-۱۶-۴:سیری در منابع فقهی مبحث نشوز وشقاق     ۱۹۱
۲-۱۶-۵:تبیین تمکین و نشوز    ۱۹۲
الف ـ تمکین    ۱۹۳
ب ـ نشوز    ۱۹۴
فصل سوم: جمع بندی ونتیجه گیری وارایه ی پیشنهادات    ۱۹۹
۳-۱:بحث و نتیجه گیری کلی    ۲۰۰
۳-۲:پیشنهادات     ۲۰۱
۳-۲-۱:پیشنهادات کاربردی    ۲۰۱
۳-۲-۲:پیشنهادات پژوهشی    ۲۰۲
منابع ومآخذ    ۲۰۳
منابع عربی     ۲۰۴
منابع فارسی    ۲۱۲

منابع

منابع عربی

۱- قرآن کریم

۲- ابن ادریس،محمد بن احمد بن ادریس بن حسین بن قاسم بن عیسی حلی،السرائر،قم، مؤسسه نشر اسلامی، ۱۴۱۱ ق

۳- ابن اعثم، محمد بن على کوفى، الفتوح، بیروت، داراحیاء التراث العربى، ۱۴۰۹ق

۴- ابن الأثیر، المبارک بن محمد الجزری، النهایه فی غریب الحدیث والأثر، تحقیق رائد بن صبری بن أبی علفه، عمان، بیت الأفکار، ۲۰۰۵ م

۵- ابن انباری، عبدالرحمن بن محمد، انصاف فی مسائل الخلاف، قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، ۱۳۸۷ه ش

۶- ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر، المهذب، سلسله الینابیع الفقهیه، گردآورنده علی اصغر مروارید، بیروت،  مؤسسه فقه الشیعه، ۱۴۱۳ق

۷- ابن حجر عسقلانى، احمدبن علی، الاصابه، کلکته، ۱۸۵۳م؛

۸- ابن حجر عسقلانی،احمد بن علی‏، تهذیب التهذیب، بیروت ، دار الفکر، الطبعه الأولى ، ۱۴۰۴- م۱۹۸۴،ج‏۶ ، ص‏۳۶۰

۹- ابن قدامه المقدسی، عبدالله بن احمد ،المغنی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۰۳ق

۱۰- ابن قیّم الجوزیه، شمس الدین ابی عبدالله محمد بن ابی بکر ، احکام اهل الذمّه، بیروت، دارالعلم لِلْمَلایین، چاپ اول، ۱۴۱۰ق

۱۱- ابن منظور، محمد بن مکرم‏؛( لسان العرب), بیروت دار احیإ التراث العربى، چاپ اول،  ۱۴۰۸ق

۱۲- ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، بیروت، دارالمعرفه، چاپ دوم، ۱۴۱۷ق،

۱۳- ابوزهره, محمد, الاحوال الشخصیه, بیروت, دارالفکر، چاپ سوم،  ۱۹۸۳م

۱۴- احمد امین، ظهر الاسلام، قاهره، مکتبه النهضه المصریه، ۱۹۹۹ ،

۱۵- احمدبن حنبل، مسند، تحقیق شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسه الرساله، چاپ اول، ۱۴۱۴ هـ

۱۶- اراکی، محمدعلی: «کتاب النکاح»، قم، نورنگار، چ اول، ۱۳۷۷ش

۱۷- اربلی، علی بن عیسی اربلی  , کشف الغمه، به کوشش علی آل کوثر و علی الفاضلی ، تهران، ۱۴۲۶

۱۸- اشعرى، ابوالحسن ، الابانه عن اصول الدیانه، قاهره، دارالطباعه المحمدیه، چاپ اول، ۱۴۰۹ق

۱۹- آل بحرالعلوم, سیدمحمد، بلغه الفقیه، تهران مکتبه الصادق,چاپ چهارم:  , ۱۳۶۲ه ش،

۲۰- آلوسی، سید محمود ،تفسیر روح‌المعانى، بیروت، دار الفکر ۱۴۱۷ق ،

۲۱- آلوسی، سید محمودشکری، بلوغ الأرب فی‏معرفه‏احوال‏العرب ،القاهره، دارالکتب الحدیثه، ۱۹۷۵م

۲۲- امام شافعی، محمّدبن ادریس، احکام القرآن، قم: کتابخانه آیت اللّه العظمی مرعشی نجفی،
۱۴۰۵ه،

۲۳- امام مسلم،مسلم بن الحجاج أبوالحسین القشیری النیشابوری ،صحیح مسلم،بیروت،دار الفکر،۱۳۹۸ق.

۲۴- امین،سید محسن ، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ق

۲۵- بحرالعلوم، عزالدین، الزواج فى القرآن والسنه، بیروت، دارالزهراء، ۱۴۰۴ق

منابع فارسی

امامی، سیّد حسن: «حقوق مدنی»، تهران، انتشارات اسلامیّه، چ ششم، ۱۳۷۰ش،

جوادی آملی ،عبدالله ، زن در آئینه جلال وجمال، تهران، رجا، ۱۳۶۹ ش

خسروشاهی، قدرت اللَّه ومصطفی دانش پژوه؛ فلسفه حقوق،قم،مؤسسه امام خمینی،۱۳۷۹ش

دهخدا ، علی اکبر ،لغت نامه، تهران، موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع), ۱۳۴۷:

شرف الدین؛سیدحسین؛تبیین جامعه شناختی مهریه؛قم:انتشارات مؤسسه امام خمینی،۱۳۸۰ش

شیخی،محمدتقی:«جامعه‌شناسی زنان و خانواده»،تهران،شرکت سهامی انتشار،چ اول، ۱۳۸۰ش

صدر،حسن، حقوق زن در اسلام و اروپا ، تهران، انتشارات میلاد، ۱۳۵۷ ش،

طباطبایی، سید محمد حسین،تفسیر المیزان،ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی. قم ،دفتر انتشارات اسلامی حوزه علمیه ۱۳۶۳ش

قاری سیدفاطمی، سیدمحمد: «تزویج کودکان»، قم، فصلنامه نامه مفید، تابستان ۱۳۷۴، ش۲

کاتوزیان، ناصر: «حقوق مدنی خانواده»، تهران، بهمن برنا، چ پنجم, ۱۳۷۸ش

محقق داماد، مصطفی، بررسی فقهی حقوق خانواده نکاح و انحلال آن، تهران، نشر علوم اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴

محمدی ری شهری، محمد،میزان الحکمه همراه با ترجمه فارسی، قم،دار الحدیث،۱۳۷۷ش

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار،تهران، انتشارات صدرا، چ دوم ، ۱۳۷۹،

مقدمه:

((ونزلناعلیک الکتاب تبیانا لکل شیء))نحل:۸۹  ((ای رسول خدا همانا برتو قرآن نازل کردیم،درحالی که بیان کننده ی همه چیز است))   قرآن اولین پایه فقه اسلامی ومصدر اساسی تشریع دردین مبین اسلام می باشد،این کتاب عزیز در طی۲۳سال به تدریج بر پیامبر اکرم-صلی الله واله وسلم-نازل شد، وقانون اساسی است که شامل تمام دستورات دینی وقوانین مدنی،جزائی ونظامی و…می باشد.   نخستین وظیفه قوانین اسلامی تنظیم روابط زن و مرد است که بر پایه های مناسب استوار می باشد و در واقع انسانی ترین عامل تنظیم این روابط همان ازدواج است و می توان آن را شایسته ترین شیوه اتحاد برای بهبود پیشرفت آینده تعریف کرد .  بر اساس ازدواج وتشکیل خانواده امنیت وآسایش و آرامش که مهمترین خواست بشر است عینیت خود را پیدا می کند .   خداوند کریم می فرماید :                                                                                         ((و من آیاته ان خلق لکم من انفسکم ازواجا لتسکنو ا الیها و جعل بینکم موده و رحمه ان ذلک لایات لقوم یتفکرون)).   ( سوره روم آیه ۲۱ )        (از آیات ونشانه های خدا اینکه آفرید همسرهایتان از خودتان تا آرام بگیرید به سوی آنها و بین شما دوستی و مهربانی این برای کسانی که در نشانه های خدا تفکرمی کنند)    وپیغمبر اکرم می فرماید:((من تزوج فقد احوز نصف فلیق الله نصف الاخره )) هرکس ازدواج کند نصف دین خود را به دست آورده است پس پرهیزکاری کند در نصف دیگر آن. لذا ازدواج از نظر قرآن وآیین مبین اسلام دارای قدر واهمیت فراوان است و اسلام برای ازدواج شرایط بسیار سهل وآسانی قرار داده است. تا اینکه انسان این میل وغریزه ی مهمی که همچون نیاز به آب وغذا در نهاد انسان به ودیعه گذاشته شده است،برطرف سازد. زیرادر صورت عدم ارضاء منطقی،ممکن است بیشترین انحرافات رادر سرنوشت دنیوی واخروی خود ایجاد کند وبه ویژه دردوران جوانی ، فعال ترین وپرثمرترین دوران زندگیش را به تباهی بکشاند.وما می دانیم که هرمکتبی ایده ی خاصی رادر نحوه ی برخورد با این میل نیرومند،فرا روی بشر نهاده است،عده ای مثل بودا،مانی،گاندی،با توجه به اینکه استدلالشان این بود که میل جنسی اصولا میل پلیدی است وباعث بسیاری از مفاسد وجنایت ها می شود،خواسته اند آن را به کلی نابود سازند. وبرخی دیگر مثل فروید،گفته اند که ارضاء آن تا حدسیری،تنها راه جلوگیری از طغیان آن است.اما همان طور که اشاره گردید نظراسلام که دین اعتدال ومنطبق با فطرت انسان است این است که علاوه براین که نباید هیچ یک از امیال غریزی وفطری انسان سرکوب شودویا بی پاسخ بماند،نباید اجازه داد میلی از امیال انسان بیش از حد لازم رشد کند زیرا زیاده روی در یک میل سبب می‌شود امیال فطری و غریزی دیگر رشد نکند و انسان را از رسیدن به کمال لایق محروم می‌کند زیرا هم سرکوب امیال غریزی گناه است و هم تجاوز از حد لازم و از نظر اسلام و قرآن ازدواج برای کسی که نیاز به آن دارد، به طوری که اگر ازدواج نکند به حرام می‌افتد واجب است و همچنین یکی از قوانین درخشان اسلام از دیدگاه مذهب شیعه این است که یگانه راه ارضاء کننده میل جنسی را ازدواج و همسر گزینی می‌داند و معتقد است نکاح و زناشوئی یک سنت فطری است و از دیدگاه ایشان ازدواج به دو نحو می‌تواند صورت بگیرد ۱- ازدواج دائم ۲- ازدواج موقت در ازدواج دائم زن و مرد با هم توافق می‌کنند که تا پایان عمر خود، همسر هم باشند . ازدواج دائم یک ازدواج فراگیر و گسترده است که در سرتاسر جهان به چشم می‌خورد و نظر اسلام، در این زمینه نظر امضائی است . در ازدواج موقت، زن و مرد با هم توافق می‌کنند که تا مدت معین همسر هم باشند و در صورت توافق می‌توانند مدت را تمدید و یا به ازدواج دائم تبدیل کنند و یا به خوبی و خوشی از هم جدا شوند و در مورد ازدواج موقت اختلاف نظر است: برخی معتقدند ازدواج موقت از اختصاصات اسلام است که توسط شارع تأسیس شده است و برخی آن را همچون ازدواج دائم امضائی می‌دانند که این نظر صحیح به نظر نمی‌رسد. نظیر تعدد زوجات که پیش از اسلام رایج بوده و اسلام را محدود به حدی و مشروط به شرطی کرده است. کما اینکه توصیه فرموده در ازدواج موقت مهر زنان راپرداخت نمائید .هنگامی که ازدواج دائم برای همگان میسر نباشد ، زمینه فحشا و هرزگی در جامعه رو به فزونی می رود، ازدواج موقت راهکاری مناسب برای حل مشکلات جنسی جوانان و پیشگیری از فساد و مبارزه با آن است. مذاهب اسلامی به استناد قرآن کریم، سنت نبوی(ص) و اقوال صحابه و تابعین در مشروعیت این ازدواج در عصر پیامبر (ص) تردید نکرده‏اند و تنها آنچه محل اختلاف است استمرار یا نسخ این حکم الهی است؛ بنابراین بررسی احکام نکاح، ضرورت می یابد واز آنجاکه قرآن، مهمترین سند دستیابی به احکام الهی است، دراین پایان نامه تلاش می شودتا احکام فقهی نکاح از آیات قرآن، استخراج گردد. واختلاف شیعه واهل سنت در برداشت از آیات با رجوع به تفاسیر موارد اتّفاق واختلاف نظر بازشناسیم.

۱-۱:تعریف مسأله

قرآن منبع بی بدیل احکام و قوانین مدنی جوامع اسلامی به شمار می‌رود، بخشی از آیات قرآن ناظر بر روابط خاص مسلمانان و بیانگر احکام فقهی مربوط به اینگونه روابط است. که دسته ای از این آیات شریفه در سایه رهنمودهای اهل بیت، همواره مورد استناد فقهای شیعه بوده و علمای اهل سنت نیز از این آیات استفاده های فراوان برده اند.  این پژوهش به بررسی آیات مربوط به نکاح، از قبیل اهداف نکاح، نکاح متعه، نفقه زوجه، مهریه زوجه و موانع نکاح می‌پردازد.

۱-۲: اهمیت و ضرورت تحقیق

شکی نیست که مسأله ی نکاح یک رابطه ی حقوقی عاطفی است که یا برای همیشه در دوران زندگی(ازدواج دائم)، یا برای مدت معینی(ازدواج موقت)، به وسیله ی عقد مخصوص بین زن ومرد حاصل می شود. وشارع بدین وسیله به زن وشوهر حق می دهد، از یکدیگر تمتع جنسی ببرند.و همچنین با امر نکاح اسلامی هسته ی مرکزی زندگی اجتماعی یعنی خانواده شکل گیرد. تاعلاوه براینکه زن وشوهر وفرزندان تولد یافته در محیط گرم خانواده، از حق وحقوق شرعی وقانونی خود مثل برخورداری زن وفرزند از نفقه و…برخوردار گردند. و همچنین از بی بند وباری جنسی و پیامدهای بد وخطرناک آن نیز در امان ومصون باشند. لذابا توجه به این که شارع عزیز، تمام احکام وقوانین مدنی زندگی بشررا درآیات نورانی قرآن قرار داده وتوسط پیامبرعظیم الشأن اسلام برای بشرنازل کرده است.ضرورت می طلبد که برای تبیین بیشتراین موضوع مهم اجتماعی، به تحقیق در باره ی نکاح ومباحث مهم مربوط به این موضوع، از نظر مفسیرین کلام وحی الهی ازدو مذهب شیعه واهل سنت پرداخته شود .    همچنین شایداین پژوهش، بتواند به عنوان گامی برای ایجاد انگیزش در محققین جهت مطالعه ی بیشتر در این موضوع تلقی شود. تحقیقی که نشان دهد نکاح اسلامی مبتنی بر آموزه های قرآنی چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟با توجه به مشکلات خاص جوانان دراین دوران اجتماعی ازنظر آیات الهی نکاح موقت چگونه وباچه ویژگیهایی می تواند انجام گیرد؟ به راستی  جواب به این پرسشها می‌تواند پاسخی برای بسیاری ازنیاز ها و سؤالات بشریت، علی الخصوص مسلمانان جهان باشد.

۱-۳: هدف کلی:

 مطالعه‌وبررسی فقهی آیات مربوط به  مسائل مهم نکاح از قبیل: اهداف نکاح،شرایط اهلیّت طرفین نکاح،حقوق زوجین، مقدمات ازدواج، موانع ازدواج، عوامل از هم گسستگی ازدواج و نکاح موقت،نکاح با بیگانگان،نکاح دخترصغیره ، مهریه ،نفقه،نشوزوشقاق درنکاح واسباب وموجبات تحریم نکاح .

۱-۴: اهدف جزئی: 

  ۱- شناخت و تبیین اهداف نکاح، از نظر مفسرین شیعه واهل سنت

۲- شناخت و تبیین شرایط اهلیّت طرفین نکاح ،از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت

۳- شناخت و تبیین حقوق

۴- شناخت و تبیین مقدمات ازدواج، از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت

۵- شناخت و تبین موانع ازدواج، از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت

۶- شناخت و تبیین عوامل از هم گسستگی ازدواج، از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت

۷- شناخت و تبیین مسائل مربوط به ازدواج با کنیزان غیر مسلمان، در اسلام از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت

۸- شناخت و تبیین مسائل مربوط به  نکاح، مثل نفقه ومهریه از نظر مفسرین شیعه واهل سنت.   

۹- شناخت و تبیین بیشترآیات مربوط به نکاح موقت، از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت  

 ۱۰- شناخت وجوه اشتراک و افتراق نکاح، در دو مذهب شیعه واهل سنت، ازنظر مفسران.

۱۱- وحدت بخشی بیشتر بین مسلمانان جهان، با تبیین وشناخت  وجوه اشتراک نکاح ازدیدگاه مفسرین آنها.

۱-۵: سوالات تحقیق

۱-۵-۱: سوال اصلی:   آیات نکاح از نظر مفسرین دومذهب اسلامی شیعه واهل سنت، در بر دارنده ی چه احکام فقهی مهمی می باشد؟

۱-۵-۲: سوالات فرعی:   

 ۱- ازنظرمفسرین شیعه واهل سنت، چه آیاتی به مساله ی مهم نکاح می پردازد؟

۲– از نظرمفسرین آیات الهی، نکاح دارای چه اهداف مهمی می باشد ؟  

  ۳– ازنظرمفسرین شیعه واهل اهل سنت، چه آیاتی در بردارنده ی مشروعیت یا تحریم ازدواج موقت در اسلام می باشد؟                  ۴-از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت، چه آیاتی دربردارنده مسائل مربوط به حقوق زوجین می‌باشد؟

۵- از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت، موانع امر ازدواج و عوامل از انحلال ازدواج چه می‌باشند؟

۶- از دیدگاه مفسرین شیعه و اهل سنت، ازدواج با کنیزان غیر مسلمان و دختران نابالغ دارای چه حکمی است؟

۷- ازدیدگاه مفسران قرآنی شیعه واهل سنت، مسائل مهم اجتماعی وحقوقی مربوط به نکاح مثل پرداخت مهریه ونفقه درچه آیاتی بیان شده است؟   

  ۸- وجوه اشتراک وافتراق دیدگاههای مفسرین شیعه واهل سنت، درباره ی امرنکاح چیست واستدلال آنها به چه آیاتی می باشد؟

۱-۶: فرضیه ها:

۱- درقران کریم دربعضی ازسوره های آن،در یک یا چندآیه به مساله ی نکاح پرداخته است.

۲- ازدیدگاه مفسران وفقهای شیعه،بعضی آیات مشروعیت نکاح موقت را اثبات می کند.امّا ازنظرمفسران وفقهای اهل سنّت، آیاتی ظهور درتحریم ازدواج موقت دارد.

۳- ازمنظرمفسرین آیات الهی،نکاح در زندگی فردی واجتماعی بشر، دارای اهمیت والایی می باشد. 

  ۴- شارع مقدس درآیات قرانی نکاح، برای امرنکاح شرایط خاصی مثل رشید بودن انسان و…بیان نموده است.  

   ۵- از نظر مفسرین شیعه و اهل سنت، عواملی نیز وجود دارد که به دنبال عقد نکاح موجب از هم گسستگی ازدواج می گردد.

۶- به دنبال جریان عقدنکاح، مرد وزن ملزم به رعایت قوانین خاصی، مثل پرداخت نفقه ومهریه از جانب شوهرو…. می باشد.

۷- ازنظربعضی آیات نکاح ، رعایت محرمات ازدواج  وموانع نکاح الزامی می باشد. 

  ۸- مفسرین شیعه واهل سنت در بیان مسائل مربوط به نکاح در بسیاری ازجهات دارای وحدت نظرمی باشند.

۱-۷: سابقه و پیشینیه تحقیق

بابررسی کتابهای فقهی وتفسیری علما و مفسرین شیعه و اهل سنت از تاریخ نسبتاً دور تاکنون نشان می‌دهد که کتابهای متعددی در باب ازدواج و بررسی آیات نکاح، به تحریر درآمده است که از جمله آنها می‌توان به تفسیر کشف الاسرار رشیدالدین میبدی اشاره کرد که در جلد ۲ ص ۴۰۹ به بررسی فقهی تعدد زوجات پرداخته و در جلد ۲ ص۴۶۲ به بررسی فقهی محرمات نسبی و سببی باب نکاح پرداخته است و دیگر کتب نگارش یافته در مورد امر نکاح از نظر مفسرین شیعه، می‌توان به کتاب «احکام خانواده و نکاح» تألیف آیت اله سیدمحمد تقی مدرسی اشاره کرد که این کتاب آیات و روایات نکاح را مورد بحث قرار داده و احکام فقهی آنرا استخراج نموده است و همچنین کتاب ارشمند «نظام حقوق زن در اسلام» که مجموعه مقالات استاد شهید مرتضی مطهری است که گردآوری شده ، این کتاب علاوه بر بررسی مباحث فقهی نکاح به موضوعات دیگر از جمله مسائل اجتماعی، روانی و اخلاقی و … زنان و نکاح پرداخته است و شبهات فراوانی را پاسخ می‌دهد.  در کتب فقها و علمای اهل سنت نیز نکاح مورد دقت زیادی قرار گرفته است.از جمله کتبی که در آن از آیات شریفه در استنباط احکام و استناد به آنها استفاده زیادی شده کتب «الام» تألیف محمد بن ادریس شافعی- «بدائع الصنائع»تألیف کاسانی حنفی «مغنی المحتاج»تألیف محمدالشربینی-«المغنی علی المختصرالخرفی» تألیف عبدالله بن قدامه و کتب فراوان دیگر که کتاب النکاح را به صورت

استدلال قرآنی مورد امعان نظر قرار داده اند.

۱-۸: روش تحقیق

اسنادی-کتابخانه ای

چون کتاب گنجینه مکتوب دانش ومعرفت بشری را تشکیل می دهدو کتابخانه مخزن ارزشمند و متمرکزی از مجموعه معارف بشری است، که می تواند تجارب ، دانش ، معلومات وآگاهیهای نوع بشررا که حاصل کاوشهای علمی انجام شده در طول تاریخ است را در معرض استفاده جویندگان و پویندگان علم ودانش قرار دهد تا آنها نیز با تلاش تحقیقاتی خود برغنای این مخزن بیفزایند.لذا روش اسنادی – کتابخانه ای در بیشتر تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می گیرد و دربعضی از آنها موضوع تحقیق از حیث روش ، ماهیتا کتابخانه ای است و از آغاز تا انتها متکی بر یافته های تحقیق کتابخانه ای است. وحتی در تحقیقاتی که ظاهراً ماهیت کتابخانه ای ندارند نیز محققان ناگزیر از کاربرد روش اسنادی-کتابخانه ای در تحقیق خود هستند، در این گروه تحقیقات اعم از توصیفی  ، تجربی و غیره ، محقق باید ادبیات و سوابق مساله و موضوع تحقیق را مطالعه کند. درنتیجه ، باید از روش اسنادی- کتابخانه ای استفاده کند و نتایج مطالعات خود را درابزار مناسب اعم از فیش ، جدول ، فرم ، ثبت و نگهداری نماید و درپایان کار نسبت به طبقه بندی و بهره برداری از آنها اقدام کند. ودر تحقیقاتی مانند این طرح که ماهیت کتابخانه ای دارند تقریبا تمام تلاش محقق در کتابخانه ها صورت می پذیرد،وبا مطالعه کتابهای تفسیری مفسران شیعه واهل سنت ودیگر متون فقهی و حقوقی مرتبط با این طرح وبا فیش برداری از این مفاهیم و طبقه بندی موضوعات و جمع بندی نهایی، با تایپ وتکثیر آنها این تحقیق به پایان می یابد.

۱-۹: جنبه ی جدید ونوآوری بودن طرح:

با توجه به اینکه در زمینه ی نکاح، تاکنون تحقیقهای متعددی صورت گرفته، در این پایان نامه سعی گردیده شده است؛ با نگرش دقیق به تفاسیرمختلف قرآنی شیعه واهل سنت که در برگیرنده ی مسائل مهم نکاح می باشد، علاوه بر پرداختن به مسائل مربوطه ازقبیل: مقدمات وشرایط اولیه ی قبل از انعقاد نکاح وچگونگی اجرای عقد نکاح، واهداف مهم نکاح و شرایط اهلیت طرفین نکاح و حقوق زوجیت و با بررسی مسائل حقوقی اجتماعی به وجودآمده ی پس ازنکاح مثل مسأله ی مهم مهریه ونفقه در ازدواج ، به پاره ای دیگر از جنبه ها ی مهم نکاح اسلامی مثل نکاح متعه و موانع وموجبات تحریم امر نکاح و چگونگی ازدواج با بیگانگان ودختر بچه ها پرداخته شود.وبا در نظر گرفتن موارد اشتراک نظر مفسرین شیعه واهل سنت درزمینه ی نکاح، که با استناد به آیات قرآن بیان نموده اند، انشاء الله در جهت ژرف اندیشی مسلمانان وایجاد وحدت بخشی بیشتر به آنان برآییم.

 ۱–۱۰: تعریف اصطلاحات و مفاهیم عنوان طرح

۱-۱۰-۱: فقهReligious jurisprudenc

فقه در لغت، به معنای دانستن و فهمیدن است،(۱) به معنای درک کردن چیزهای مخفی نیز آمده است. راغب در مفردات، آن را پی بردن از معلومات حاضر به معلومات غایب معنا کرده است(۲)

در اصطلاح بنابر اینکه فقه یک علم می‌باشد، به علم و استنباط احکام شرع از روی رأی و اجتهاد فقه اطلاق می‌شود.
کلمه فقه به تدریج، در اصطلاح علما، به خصوص فقها، فقط به «فقه الاحکام اختصاص یافته است و امروزه از کلمه «فقه» فقط مسائل عملی اسلام از واجب و حرام و مانند آن‏ها به نظر می‏آید. به عبارتی علمای اسلام با الهام از برخی روایات ، تعالیم اسلامی را به سه بخش  عقاید ،  اخلاق  و احکام و قوانین عملی تقسیم کرده‏اند. آنان کلمه «فقه» را فقط در مورد «احکام و قوانین عملی اسلام» به کار برده‏ اند.
کلمه «فقه» در قرآن کریم ، به معنای تدبّر، تعمّق و فهم عمیق به کار رفته است(۳) همین مفهوم گسترده برای فقه، در روایات نیز به چشم می‏خورد. به عنوان نمونه، امام صادق صلوات الله علیه می‏ فرمایند: «اذَا ارادَ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَیْراً فَقَّهَهُ فِی الدّینِ؛(۴)هر گاه خداوند خیر و سعادت بنده‏ای را بخواهد او را در د ن ، بصیر و آگاه می‏گرداند.. بنابراین، «فقه» در لسان قرآن کریم و روایات اسلامی، مفهومی گسترده دارد و عبارت از شناختی عمیق و وسیع نسبت به همه معارف دینی و دستورهای اسلامی است و به ب ش خاصی اختصاص نداردفقیه در اصطلاح به کسانی که احکام شرعیه را توسط رأی و اجتهاد خویش به واسطه قرآن کریم، سنت ، عقل و اجماع بدست می‌آورند گفته می‌شود(۵)

۱-۱۰-۲: آیاتverses

آیات جمع کلمه ی آیه می باشدکه آیه به معنای علامت و نشانه است و در کاربرد قرآن گاه همین معنا ملاحظه شده است؛ از این جهت هر آیه ای در قرآن، نشانه صدق و راستی آورنده آن و علامت عجز و ناتوانی مخالفان و حاکی از جدایی آن آیه از آیه های قبل و بعد خود است. گاه از آیه به معجزه تعبیر شده است؛ نظیر آیه ۱۴۵ سوره بقره. در برخی موارد، مخلوقات به نام آیات مورد توجه قرار گرفته اند؛ مانند آیه ۱۳۳ سوره اعراف. حد و مرز هر یک از آیات قرآن، را پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله) مشخص فرموده است.

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .