عنوان :

پایان نامه بحران

تعداد صفحات : ۱۰۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تحقیق حاضر در رابطه با بحران می باشد. ابتدا به تعریف بحران و انواع آن پرداخته شده است. بحران را میتوان شرایطی غیرعادی دانست که درآن مشکلات ناگهانی و پیش بینی ناپذیر پدید می آیند و درچنین شرایطی ضوابط و هنجارها و قوانین مرسوم دیگر کارساز نیستند.در ادامه در مورد مدیریت بحران بحث می کند که مدیریت بحران دربرگیرنده ی یک سری عملیات و اقدامات پیوسته و پویا بوده و به طور کلی براساس تابع کلاسیک مدیریت که شامل برنامه ریزی، سازماندهی، تشکیلات، رهبری و کنترل است. استوار میباشد. درواقع در مدیریت بحران معمولاٌ چندین سازمان مختلف دگیرانجام وظایفی می شوند که باید با هماهنگی کامل نسبت به پیشگیری ازبحران، کاهش اثرات آن و آمادگی لازم اقدام نمایند. هم چنین سازمان های مربوطه باید به نحود مطلوبی نسبت به انجام تمهیدات لازم وضروری و همچنین بهبود امور و اوضاع بعد از بروز بحران اقدام به عمل آورند.

برنامه ریزی برای کنترل بحران ازچهار مرحله تشکیل می شود:

الف – نخست باید حوادث ناگوار پیش بینی شوند،

ب- پس باید برنامه های اقتضایی تنظیم گردند،

ج- پس ازآن باید گروه های مدیریت بحران آموزش داده شوند و سازماندهی گردند،

د- و سرانجام باید برای تکمیل برنامه ها، به صورت عملی تمرین شود.

هربحران درزمانبندی های مختلف فرایند برنامه ریزی مدیریت بحران از نظر زمانی و عملیاتی به صورت زیر تقسیم بندی می شود:

۱-قبل از بحران ۲-آغاز بحران (حین حادثه)  ۳-حین بحران ۴-پس از بحران

سپس در مورد اهمیت شهر تهران و اینکه چه بحران هایی شهر تهران را تهدید می کند، توضیحاتی داده شده است.

سپس ساختار های آسیب پذیر  تهران را بین می کند که این موضوع که درصورت وقوع بحران خصوصاً بحران زلزله درتهران> چه ساختارهایی آسیب خواهد دید> درپژوهش های مختلف و با دیدگاه های گوناگون بیان شده است. درمجموع تمام این نظرات به یک موضوع مشترک دربین شهراشاره دارد اما نحوه ی دسته بندی آن ها متفاوت است.دراین تحقیق سعی براین شده است که دو مورد ازاین نظرات گفته شود.

دیدگاه اول:

اثرات ناشی از زلزله درتمامی ابعاد زندگی بشر رسوخ می کند و به همین دلیل او را به مقابله با خود فرا می خواند. این اثرات به صورت آسیب های جانی- مالی واجتماعی نمایان میشود که تمام این اثرات زیانبار این پدیده ی طبیعی به بحران زمین لرزه می شود. دراین راستا تاثیر این بحران برانسان ها> جامعه> زیستگاه  انسان ها و جوامع انسانی قابل تامل است.

با توجه به بررسی های انجام شده درعلم شهرسازی سیستم های شهری متاثر از ۶ نوع تخریب و آسیب ناشی ازبحران زمین لرزه است. که این موارد آسیب های انسانی> کالبدی> فرهنگی –اجتماعی> اقتصادی> مدیریتی سازمانی زیست محیطی رادر بر می گیرد.

واژه های کلیدی: بحران، شهر تهران، مدیریت بحران، بحران زلزله

فهرست مطالب

۱-۱: بحران   ۶
۱-۱-۱: انواع بحران   ۸
۱-۱-۲: آثار وخصوصیات بحران   ۹
۱-۱-۳:بحران زلزله   ۱۱
۱-۱-۳-۱: ماهیت بحران زلزله   ۱۴
۱-۲: مدیریت بحران   ۱۴
برنامه ریزی برای کنترل بحران ازچهار مرحله تشکیل می شود   ۱۹
۱-۲-۱-۲: آغاز بحران (حین حادثه):   ۲۴
۱-۲-۱-۳: حین بحران   ۲۵
II) آغاز بحران    ۲۶
۳٫۴) راهبردهایجامع پیشنهادی مدیریت بحران ناشی از زلزله   ۲۷
۳٫۵) فعالیتها و اقدامات مربوط به مدیریت و بحران ناشی از زلزله و خطمشیهای اجرایی.   ۲۷
۳٫۲٫۳) اثرات زلزله برجامعه انسانی    ۲۸
۲-ازبین رفتن یاکاهش سطح خدمات عمومی شامل    ۳۰
III)حین بحران    ۳۴
IV) پس از بحران   ۳۶
۱-۲-۳: ماهیت بحران زلزله   ۳۹
۱-۲-۲: چرخه مدیریت بحران   ۴۱
۱-۲-۲-۱:پیشگیری از بحران    ۴۱
۱-۲-۲-۲: کاهش اثرات مخرب بحران    ۴۲
۱-۲-۲-۳: آمادگی    ۴۴
۱-۲-۲-۵: بهبودی و بازسازی   ۴۶
۱-۲-۲-۶: توسعه ی عمرانی    ۴۷
۱-۲-۴: منابع دولتی مدیریت بحران   ۴۹
گروه های عملیاتی عبارتند از   ۵۰
۲-۱: اهمیت شهر تهران   ۵۳
۲-۳: چه بحران هایی تهران را تهدید می کند   ۵۵
۳-۳: بررسی وضعیت لرزه خیزی تهران   ۵۶
۲-۴: آسیب پذیری شهر تهران   ۶۰
۲-۴-۱: عوامل موثر درپیدایش آسیب پذیری   ۶۳
۲-۴-۱-۱: گسترش شهرنشینی    ۶۳
۲-۴-۱-۲: رشد جمعیت   ۶۴
۲-۴-۱-۳: گسترش فقر   ۶۵
۲-۴-۱-۴: تغییرات فرهنگی   ۶۵
۲-۴-۱-۵: فقدان آگاهی ونبوداطلاعات   ۶۶
۲-۴-۲: ساختار های آسیب پذیر  تهران   ۶۷
۲-۴-۲-۱: دیدگاه اول   ۶۷
الف-اثرات زلزله بر انسان   ۶۷
ب: اثرات زلزله برزیستگاه انسان   ۶۸
ج: اثرات زلزله برجامعه انسانی   ۶۹
۲-۴-۲-۲: دیدگاه دوم   ۷۰
الف- آسیب های انسانی   ۷۱
ب-آسیب های کالبدی (فیزیکی)   ۷۳
۳٫۲٫۲) اثرات زلزله برزیستگاه انسان   ۷۸
ج) آسیب های فرهنگی اجتماعی   ۸۰
د- آسیب های اقتصادی    ۸۲
ه-آسیب های مدیریتی – سازمانی   ۸۴
و-آسیب های زیست محیطی    ۸۶
۲-۵: تجربه های تلخ زلزله های پیشین   ۸۷
۴-۱: اقدامات مدیریت بحران زلزله درتهران   ۹۵
منابع  ۱۰۱

منابع

۱-  فریبرزناطقی الهی : «مدیریت بحران زمین لرزه ابرشهرها با رویکرد به برنامه ی مدیریت بحران زمین لرزه شهر تهران» تهران> پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی لزله> 1379

۲-  عزیزالله رودینی:« فرآیند مدیریت برای توسعه ی ایمنی و آمادگی درمقابل سوانح»> مجموعه مقالات اولین همایش علمی – تحقیقی > مدیریت امداد ونجات > تهران > موسسه ی آموزش عالی علمی – کاربردی هلال ایران< اسفند ۸۱٫

۳-  سید بهشید حسینی: «ایمنی و مسائل زیست محیطی> مدیریت سراغ وخودامدادی محله ای»>همایش علمی-کاربردی توسعه ی محله ای> چشم انداز توسعه ی پایدار شهرتهران> مرکز تحقیقات حوزه ی اموراجتماعی شهرداری تهران وموسسه ی عالی آموزش و پژوهشی مدیریت و برنامه ریزی> اسفند۸۳

۴-  فریبرز ناطقی الهی و گوهرتاج فرانه رزاقی : «مدیریت بحران برای کاهش عوارض زمین لرزه در واحد های صنعتی»> مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله> جلد چهارم> تدوین مهران تیر و محسن غفوری آشتیانی> تهران> پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله> اردیبشهت ۷۸>

۵-  مصطفی و سیروس علیدوستی وعبدالله زندیه :«کاربرد مدیریت بحران درکاهش ضایعات ناشی از زلزله» تهران> مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران> مهر ۱۳۷۲>

۶-  علی رضائیان : «مدیریت بحران»> مجموعه مقالات اولین همایش علمی-تحقیقی> مدیریت امداد و نجات> تهران> موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران > اسفند۸۱٫

۷-  محسن ابراهیمی و سید عباس جزایری :«طرح جامع مدیریت بحران کشور جمهوری اسلامی ایران»> مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهدنسی زلزله> جلد دوم> تدوین محسن غفوری آشتیانی و فریبرز ناطقی الهی > تهران> پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهدسی زلزله > اردیبشهت ۷۴>

۸-  سید محمد مهدی کلانتریان: «زلزله و نقش نیروهای نظامی»>فصل نامه ی فرآماد> سال پنجم> شماره ی ۱۵>

۹-  ملیحه حمیدی : «نقش برنامه ریزی و طراحی شهری درکاهش خطرات و مدریت بحران» مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله> جلد دوم> تدوین محسن غفوری آشتیانی و فریبرز ناطقی الهی> تهران> پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی ومهندسی زلزله> اردیبهشت ۷۴>

۱۰-ژیلاپویان وفریبرز ناطقی الهی: «آسیب پذیری ابرشهرها دربرابر زمین لرزه> مطالعه مورد-شهر تهران»> مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله> جلدچهارم> تدوین مهران تیو و محسن غفوری آشتیانی< تهران<پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله> اردیبهشت ۷۸

۱۱- فریبرزناطق الهی: «مدیریت بحران (زمین لرزه)» جلد دوم> شماره گزارش ۷۹-۷۶>مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران> اردیبشهت ۷۶

۱۲-دکتر ابراهیمی > مهندس افراء> مهندس شناسنده> مهندس کیا> «پیوست ۱: محاسبه کاهش آسیب پذیری شهر تهران درمقابل زلزله ونحوه ی برخورد با عوارض آن» سیستم جامع مدیریت بحران> گزارش شماره ی ۳۶۹> تهران>مرکزمطالعات وبرنامه ریزی شهر تهران> مرداد ۱۳۷۱

۱۳- پروین پرتوی: «بررسی موانع> محدودیت ها و تقابل ها درزمینه ی اجرای معیارهای کاهش آسیب پذیری دربرابر زلزله» مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله. جلد دوم> تدوین محسن غفوری آشتیانی وفریبرز ناطقی الهی> تهران> پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی ومهندسی زلزله> اردیبهشت ۷۴

۱۴- اصغر شیرازپور«زلزله و آتشوزی»> پیام نظام مهندسی> ماهنامه ی حرفه ای –تخصصی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران> سال ۱۱>دوره ۳> شماره ۷> تهران> مرکز نشرسحر> اسفند ۸۴

۱۵- سید بهشید حسینی: «مدریت بحران وزمین لرزه بم»> فصل نامه شهرسازی و معماری آبادی> سال سیزدهم> شماره ۴۰ و ۴۱ شماره ی پنجم و ششم دوره جدید> تهران> پاییز وزمستان ۸۲٫

۱۶- علیرضا ابلقی: «مدیریت بحران ووضعیت لرزه خیزی» (گفتگو با دکتر فریبرز ناطقی الهی) هفت شهر> فصلنامه بحران و به سازی شهری> سال پنجم و ششم> شماره ۱۸و۱۹ تهران موسسه ی پژوهشی وانتشاراتی مولیان جم زمستان۸۲

۱۷- سهراب تکبیری: «زلزله> مدیریت بحران> طراحی محیط»هفت شهر>فصلنامه ی عمران وبه سازی شهری> سال پنجم و ششم> شماره ۱۸و۱۹ تهران> موسسه ی پژوهشی وانتشاراتی مولیان جم> زمستان ۸۲

۱۸- پیروز حناچی:«سخن نخست» فصلنامه ی شهرسازی و معماری آبادی: سال سیزدهم> شماره ی ۴۰و۴۱> شماره ی پنجم دوره جدید> تهران > پائیز و زمستان ۸۲

۱۹- فریبرز ناطقی الهی> یاسمین استوارایزد خواد: «برنامه ی کاهش اثرات و ساختار مدیریت بحران زمین لرزه درمراکز بهداشتی -درمانی»> مجموعه مقالات اولین همایش علمی وتحقیقی> مدیریت امداد ونجات> تهران> موسسه آموزش عالی علمی- کاربردی هلال ایران- اسفند ۸۱٫

۱-۱: بحران

«مفهوم بحران درعصر حاضر گاهی باعث ایجاد سوالاتی دراذهان عمومی میگردد. چرا بحران تا این اندازه فکر بشررا مشغول کرده است. بحران درطول تاریخ مکتوب بشری همواره با انسان بوده و چه بسا که بیش از آن نیز موجود بوده باشد. نسل های بشر همواره مجبور به تحمل بحران ها و خسارت ها و صدمات ناشسی از آن بوده و پس از چندی نیزا مشقات آن رهایی یافته و بهبودی حاصل نموده اند و زندگی بشری هم چنان ادامه یافته است»[۱]با توجه به پیچیدگی ها و ابهامات این موضوع، تعاریف متعددی به دست آمده به دلیل این تنوع، رسیدن به یک تعریف همه جانبه و واحد دشوار است. که بعضی از این تعاریف به صورت زیر بیان شده اند:

«ریشه واژه ی «Crisis» از کلمه یونانی «krinein»به معنی نقطه عطف «Turning point»به خصوص درمورد بیماری است و همچنین به معنی بروز زمان خطر در مورد مسائل سیاسی – اقتصادی است، درعین حال، بحران به عنوان نقطه ی حساس «critical point» تلقی می شود که درنهایت ممکن است ناشی از یک تحول مناسب یا نامناسب باشد، مانند مرگ و زندگی – دشمنی و دوستی- تعادل یا ناپایداری درروابط بین کشورها و …»[۲]

«حادثه ای که به طور طبیعی و یاتوسط بشر به طور ناگهانی و یا به صورت فزاینده به وجود آید و سختی و مشقتی را به جامعه ی انسانی تحمیل نماید»[۳]

«اصولاٌ بحران وضعتی است که طی آن روش های معمول و متداول مواجهه با مشکلات و مسائل فاقد کارآیی باشند.»[۴]

«ازدید سیستمیک یک بحران عبارتند از وضعیتی که نظم سیستم اصلی یا قسمت هایی از آن را که ما سیستم فرعی می نامیم مختل کرده و پایداری آنرا به هم می زند»[۵]«واقعه پیش بینی نشده است که به دلیل اضطراب وفوریت باید موردتوجه فوری قرارگیرد، زیرا، عدم توجه ورسیدگی بلافاصله به آن، موجب وخیم تر شدن اوضاع می شود.»[۶]«بحران را میتوان شرایطی غیرعادی دانست که درآن مشکلات ناگهانی و پیش بینی ناپذیر پدید می آیند و درچنین شرایطی ضوابط و هنجارها و قوانین مرسوم دیگر کارساز نیستند.»[۷]

۱-۱-۱: انواع بحران

کارشناسان مدیریت بحران انواع بحران ها را به صورت های زیر دسته بندی و تعریف کرده اند: یکی از این دسته بندیها به صورت نموداری است که محور افقی آن، بحران های داخلی و خارجی را ازهم متمایز می سازد و محور عمودی، بحران ها را ازحیث ماهیت فنی بودن یا اقتصادی بودن دربرابر اجتماعی یا سازمانی بودن تفکیک میکند. به این ترتیب ۴ وضعیت کلی در این نمودار دیده میشود که برای هر وضعیت کلی نمونه هایی ذکر شده اند:همانطور که درنمودار فوق دیده می شود، سوانح طبیعی ازجمله زمین لرزه در وضعیت بحران های فنی – اقتصادی خارجی قرار دارند. که این نوع بحران دراین تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است.

«دردسته بندی دیگری محققان چهار نوع بلایا را شناسایی نموده اند:»

الف) طبیعی : مانند زلزله – سیل –طوفان – آتشفشان – خشکسالی –موج های دریایی ناشی از زلزله – گردبادهایی استوایی-شکاف زمین – آتش سوزی طبیعی جنگل ها و بیشه ها

ب) انسانی: مانند جنگ-شورش های اجتماعی

ج)تکنولوژی : مانند انفجار نیروگاه های اتمی

د) اکولوژی : مانند آلودگی های وسیع کره زمین و آلودگی های جوی ومحیط زیست»[۸]

«با توجه به دسته بندی بالا، بلایای طبیعی همانند بحران هایی که توسط خود انسان ایجاد می شوند باعث ایجاد تلفات انسانی، خسارت های اقتصادی و اجتماعی میگردند و از این بابت صدمات قابل توجهی را –محیط زیست وارد می سازند. بشر درطول سالیان متمادی تا حدودی آموخته است که چگونه بابحران های طبیعی روبرو گردد، اماخطرات این گونه بحران ها همواره جوامع انسانی تهدید نموده و صدمات و خسارت های عمده ای را در مواقع بروز به این جوامع تحمیل می نمایند.»

+ منبع: . فریبرز ناطقی الهی: «مدیریت بحران زمین لرزه ابرشهرها با رویکرد به برنامه ی مدیریت بحران زمین لرزه شهر تهران»، تهران، پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله ، ۱۳۷۹،ص ۱۰و ۱۱

۱-۱-۲: آثار وخصوصیات بحران

تجزیه و تحلیل اثرات ناشی از بحران های مختلف با توجه به شرایط محلی، دارای اهمیت بسیار زیادی برای مدیران مسئول بحران ها می باشد، زیرابا انجام چنین بررسی هایی می توان بسیاری از نیازهای لازم وضروری مطرح درمواقع بروز بحران را ازقبل مورد شناسایی قرارداده و تشریح نموده و این امر، به خصوص دررابطه با پیش بینی اقدامات اساسی مورد نیاز دربخش های «امدادرسانی» و «بهبودی» دارای اهمیت به سزایی می باشد.

«به طور کلی اثرات و خصوصیات بحران را میتوان درسه بخش زیر طبقه بندی نمود:

الف- سطح جهانی: تازمانی که پیش گیری های لازم و ضروری درموردبروز بحران ها و کاهش اثرات مخرب آن ها در سطح جهانی به حد متعادف و قابل قبولی نرسد، اثرات ناشی از بحران ها کماکان زندگی بشر و جوامع را تحت الشعاع قرار خواهد داد»[۹]

ب«سطح ملی: اثرات بحران دراین بخش – بصورت های زیر است:

–         ازدست رفتن دارایی های موجودملی به صورت های مختلف

–    تخصیص دادن منابع و عزم ملی جهت بهبودی و بازسازی اوضاع و شرایط پس از وقوع بحران به جای تخصیص دادن منابع ملی جهت توسعه ی اقتصاد ملی.

درواقع کشورها نیاز مبرمی جهت تهیه و تنظیم طرح های جامع مدیریت بحران درچارچوب کلی سیستم مدیریت بحران به منظور مقابله با هرگونه خطرات ناشی از بحران های مختلف را دارند»[۱۰]

ج- مدیریت عملی بحران : درمجموع به بررسی منابع موجود و نیازهای واقعی اجرایی مدیریت درشرایط بحرانی و در سطوح مختلف دولت پرداخته و با توجه به محدودیت منابع و همچنین به منظور جلوگیری از تشکیلات و سازماندهی اضافی، بهترین راه حل های ممکن را ارایه می نماید.»[۱۱]

به طور ساده تر بحران ها اثرات عمومی خود را به صورت زیر نشان می دهند:

فوت، آسیب دیدگی ، خسارت وازدست دادن دارایی، خسارت و نابودی مواد و محصولات غذایی، قطع جریان تولید، قطع روند عادی زندگی، نابودی وضعیت معیشتی، قطع روند عادی ارایه ی سرویس های ضروری، خسارت دیدن تاسیسات زیربنایی و سیستم های دولتی، خسارت اقتصادی درسطح ملی، اثرات ثانویه ی روانی واجتماعی.

۱-۱-۳:بحران زلزله

«فشارهای درونی زمین گاه با ایجاد نیروهای داخلی، با آزادسازی انرژی ناشی از فشار دو صفحه از پوسته همراه است که سبب بروز زلزله می شود.»[۱۲]

«زمین لرزه یک پدیده طبیعی است که به علت لرزش های شدید ناشی از حرکات صفحات تکنوتیکی رخ داده و در زمین ایجاد گسستگی و گسل می نماید»[۱۳]

زلزله هارا برحسب بزرگی [۱۴](M) و شدت [۱۵](I)آنها که دو معیار هستند، بیان می دارند. بزرگی زلزله معیاری است که قدرت یک زلزله یا انرژی یاانرژِی آزاد شده ناشی از آن راکه توسط دستگاههای لرزه نگاری اندازه گیری میشود نشان میدهد. شدت زلزله معیاری است جهت تعیین میزان یک زلزله بریک محل خاص که براساس تاثیرات مشهود زلزله برمردم، ساختمان ها و سطح زمین تعیین میگردد. معیار اخیر مبنای اصلی جهت برنامه ریزی وتصمیم گیری درامر مدیریت بحران به شمار می رود.[۱۶]زلزله به عنوان یک پدیده طبیعی به خودی خود نتایج نامطلوبی درپی ندارد، آنچه از این پدیده یک فاجعه می سازد، عدم پیش گیری از تاثیر آن وعدم آمادگی جهت مقابله با عواقب آن و مشخصات کالبدی و عملکردی سکونت گاه است که باعث ایجاد آسب پذیری و اثرات زیانبارشده و تاثیر سوانح و جامعه را تشدید می کند. به هرصورت مادامی که عدم خسارت زا و بحران ساز آن باشیم. چنین عواقبی براثر وجود آسب پذیری درابعاد مختلف مربوط به زندگی بشر  پدید می آیند که بررسی و شناسایی آن ها، مدیریت بحران را کاهش ابعاد خطر رهنمون خواهد ساخت. «اثرات ناشی از زمین لرزه خود را به صورت آسیب های جانی، مالی و اجتماعی نمایان کرده و آثار ناهنجار حاصله وعدم مقابله با آنها بحران زمین لرزه را ایجاد می کند.دراین راستا می توان به تاثیر آن برانسان ها، جامعه، برزیستگاه انسان ها وجوامع انسانی اشاره کرد»[۱۷]

اثرات آن برانسان و جامعه بصورت اضطراب از مرگ و تاثیر آن برروحیه کاری است که منجر به بروز واکنش های هیجانی شدید دربرابر حوادث عادی زندگی می شود. تاثیراصلی زلزله برزیستگاه انسان،شامل ابعاد فیزیکی می شود. بحران خود را به مشکل ازبین رفتن یا صدمه وارد آمدن بر تاسیسات زیر بنایی شامل گازرسانی، برق، آب، ارتباطات و حمل و نقل نشان می دهد و درنهایت اثر آن به جوامع انسانی فراتر رفته و در مشکل های مختلف عدم کارایی اقتصادی محل آسیب دیده، جابجا شدن جمعیت و افزایش مهاجرت ها وغیره ظاهر می شود.

۱-۱-۳-۱: ماهیت بحران زلزله

«به منظور شناخت ماهیت مطالعات واهداف برنامه ریزی مدیریت بحران ابتدا باید به بررسی اجمالی ماهیت بحران ناشی از وقوع زلزله و مجموعه عواملی که زلزله را ازیک لرزش طبیعی زمین به یک بحران فراگیرملی تبدیل می کند پرداخت، که بصورت مولفه هایی از زیر بیان می شود:

الف- غیر قابل پیش بینی بودن زمان وقوع و شدت زلزله ووقوع غافلگیرانه ی آن و عدم تطابق اورگانیک سازه های موجود جهت مقاومت دربرابر آن

ب- غیر مستمر بودن وقوع زلزله و عدم وجود دوره ی زمانی منظم برای وقوع آن

ج- وسعت منطقه ی آسیب پذیر و گسترش آن درفاصله زمانی بسیارکوتاه

د- تعداد و تنوع تظاهر طبیعی زلزله دراشکال مختلف: شکست زمین، لغزش زمین، سقوط سنگ درمناطق کوهستانی، آبگونی زمین و…

ه- تعداد و تنوع تظاهر بحران ناشی از وقوع زلزله به صورت های تخریب ابنیه و تاسیسات زیرساختی، آتش سوزی و انفجار، مشکلات بهداشتی، ناامنی اجتماعی و …

و- گسترش زنجیره ای بحران از وضعیت ساده به پیچیده درتمامی عرصه های حیات اجتماعی جامعه»

۱-۲: مدیریت بحران

بشراز ابتدا به دلیل عدم آگاهی و دانش کافی وقوع پدیده های طبیعی و به دنبال آن به وجود آمدن بحران های ناشی از آن ها را جز سرنوشت وتقدیر خود می پنداشت و درنهایت مغلوب این بحران ها (بلایا) می شد. با گذشت زمان و پابرجا بودن بحران های طبیعی و افزایش خسارت های ناشی از آنها، با پیشرفت علم و دانش بحران های که به چاره جویی درجهت کم رنگ کردن و کاهش اثرات مخرب ناشی از این مشکل برآید. و به تدریج روش های کنترل، مهار و حتی پیش بینی آن برافق ذهن انسان پدیدار گشت. به گونه که رشته وعلم نوینی درمدیریت تحت عنوان مدیریت بحران برای توسعه ی ایمنی و آمادگی درمقابل سوانح مطرح شد. تعاریف متعددی از مفهوم مدیریت بحران موجود است که هم اکنون دراین تحقیق به ذکر نمونه هایی از آنها می پردازیم:

«مدیریت بحراندروقاع عبارتندازایجاد آمادگی وفراهم نمودن تمهیدات و تدارکات لازم، سازماندهی برای رویارویی بابحران و یابه حداقل رساندن آثار تخریبی آن»
«مدیریتی است که موضوع بحران را برنامه ریزی، سازماندهی و اداره نماید»
«مدیریت بحران پیش بینی، تدارک آمادگی قبلی برای روبرویی و دفع رویدادهایی است که بقاء و حیات سازمان را مورد تهدید جدی قرار می دهند.»[۱۸]درتعریفی از وزارت کشور (۱۳۸۰) مدیریت بحران «تلاش سازمان یافته برای پیشگیری، آمادگی و مقابله در برابر بحران و بازسازی متعاقب آن» است.[۱۹]«نظام و حرفه کاربرد دانش، تکنولوژی، برنامه ریزی و مدیریت جهت مقابله باحوادث غیر مترقبه که می تواند تعداد بسیاری از انسان ها رابه قتل برساند یامجروح کند، خسارات وسیع به اموال برساند و زندگی جامعه را مختل نماید.»[۲۰]«فرایند استفاده از منابع یک سازمان جهت حصول اهدافی خاص از طریق برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل»[۲۱]

امروزه درروش شناسی مدریت می توان از نظر تئوری دوحد نهایی برای مدیریت قائل شد:

دریک سوی این حد «مدیریت برمبنای واکنش های آنی» قرارداد. دراین مدیریت، برنامه ریزی، کمی قبل از شروع به اقدام و یا همزمان با اقدامات انجام می پذیرد یا اصولاٌ برنامه ای وجود نداشته واگر هم وجود داشته باشد حکم آزمایش و خطا رادارد. به عبارتی چنین سبکی از اثر بخشی و بهره وری ناچیزی برخوردار است. در سوی دیگر این حد، «مدیریت برمبنای هدف و نتیجه قراردارد که درآن، اهداف مطلوب تعیین و تعریف گردیده و طرح عملیاتی و وسایل نیل به آنها مشخص می شود. دراین نوع از مدیریت طرحی وجود دارد تابتوان برموانع و محدودیت های محیط غلبه نمود و درزمان بحران اولویت ها را مشخص ساخت. عملاٌ هیچ یک از این دو حد نهایی دردنیای واقعیت وجود ندارند. بنابراین هرچند نمی توان به مدیریت برمبنای هدف و نتیجه در نهایت خویش دست یافت ولی واضح است که هرگاه قسمت اعظم کوشش های مدیر معطوف به «مدیریت برمبنای هدف و نتیجه» باشد مدیریت موثر تر خواهد بود.[۲۲]

مدیریت بحران دربرگیرنده ی یک سری عملیات و اقدامات پیوسته و پویا بوده و به طور کلی براساس تابع کلاسیک مدیریت که شامل برنامه ریزی، سازماندهی، تشکیلات، رهبری و کنترل است. استوار میباشد. درواقع در مدیریت بحران معمولاٌ چندین سازمان مختلف دگیرانجام وظایفی می شوند که باید با هماهنگی کامل نسبت به پیشگیری ازبحران، کاهش اثرات آن و آمادگی لازم اقدام نمایند. هم چنین سازمان های مربوطه باید به نحود مطلوبی نسبت به انجام تمهیدات لازم وضروری و همچنین بهبود امور و اوضاع بعد از بروز بحران اقدام به عمل آورند. لذا تعریف جامعی از مدیریت بحران را به شرح زیر می تواند ارایه نمود:

«مدیریت بحران علمی کاربردی است که به وسیله ی مشاهد سیستماتیک بحران ها و تجزیه و تحلیل آنها درجستجوی یافتن ابزاری است که به وسیله ی آنها بتوان ازبروز بحران ها، پیشگیری نموده و یا درصورت بروز آن درخصوص کاهش اثرات آن، آمادگی لازم، امداد رسانی سریع و بهبودی و بازسازی اوضاع اقدام نمود.»[۲۳]

«مدیریت بحران به منزله ی یک رشته علمی، به طور کلی درحوزه مدیریت استراتژیک قرار میگیرد و به طور کلی خاص به مباحث کنترل استراتژیک مرتبط می شود»[۲۴]

«مدیریت بحران تنها یک مقوله ی مدیریتی نیست، بلکه به شدت تابع ویژگی های فیزیکی سکونت گاه هاست. برنامه ریزی برای مدیریت بحران نباید تنها یک اقدام تشکیلاتی –عملیاتی شود بلکه باید تاثیرطراحی و سازماندهی کالبدی و عملکردی سکونت گاه ها درکم و کیف آن توجه داشت.»[۲۶]

«مدیریت بحران ناشی از زلزله رامیتوان بسیج و سازماندهی کلیه امکانات وتوان مندی های کشور برای مقابله با بحران ناشی ازوقوع زلزله و تبدیل آن به شرایط عادی و فرصتی برای بازسازی مطلوب و مناسب شهرهای آسیب پذیر تعبیه نمود»[۲۷]

درمبحث مدیریت بحران زلزله را برای مواجه شدن بایک بحران تدابیری باید اتخاذ گردد تا کمترین تلفات جانی وخسارات مالی رادربرمی گیرد که این تدابیر در سه دسته ی زیربیان شده اند:

الف- پیشگیری     ب-امداد و کمک رسانی و مقابله با اثرات حاصله از زلزله

ج-برنامه ریزی جهت اسکان موقت و سایر برنامه ها جهت زدودن اثرات ناشی از زلزله دراذهان زلزله زدگان .

با توجه به تدابیرفوق برنامه های مدیریت بحران برای کاهش آسیب پذیری دربرابررویداد زلزله، اهداف زیر را دنبال می کند:

تخلیه و اسکان موقت درشرایط بحران

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .