عنوان :

تحقیق ارتباط کلامی ( گفت و گو )

تعداد صفحات : ۵۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

رایج‌ترین ویژگی تعامل انسان که به سختی آن را قابل ملاحظه می‌دانیم، این است که ما صحبت می‌کنیم. بعضی اوقات با اشخاص خاص، بعضی اوقات با هر کس که گوش می‌دهد، و در زمانی که کسی را برای گوش کردن نمی‌یابیم، با خودمان صحبت می‌کنیم. اگرچه زبان انسان، نقش‌های بسیار متنوعی را ایفاء میکند ولی در اینجا به آن کاربرد‌‌های زبان خواهیم پرداخت که برای ارتباط انسان، ابزاری است.

ولی قبل از مرور کاربردهای گوناگون، نخست باید بین استفاده از زبان برای انجام دادن کاری، واستفاده از زبان در انجام کاری تمیز قایل شویم، بدون شک یک حقیقت بسیار مهم درباره انسان این است که ما زبان را در اکثر  افکارمان به کار می‌بریم. احتمال دارد که برخی از افکار راکه به آن می‌اندیشیم، و به ویژه افکار مجرد و انتزاعی را، اگر زبانی در دسترس نداشتیم، نمی‌توانستیم به آنها بیاندیشیم. این حقیقت ممکن است برای حیات شناختی ما مهم باشد ، ولی برای مفهوم کاربرد شناختی کاربرد زبان ، یعنی استفاده از زبان برای انجام  کارها، مهم نیست . وقتی توجه خود را  بر اینکه مردم با استفاده از زبان می خواهند چه بکنند،  معطوف می‌کنیم، در واقع توجه خود را معطوف به این می‌کنیم که شخص با کلمات درمواقع خاصی چه می‌مند ، در واقع بر نیات، مقاصد، تاورها ،و  آرزوها ‌یی که یک متکلم در صحبت کردن دارد، متمرکز می‌شویم .

 صحبت کردن همواره بدون تلاش وامری عادی است، ولی کاربرد موفق زبان عملی فوق‌العاده پیچیده است.

در این مقاله به طور اجمالی پنج موضوع ویژه در کاربردشناسی را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهیم: جملات و افعال اجرایی، کنش های کلامی، معنا- گفته- دلالت، پیش فرض کاربردشناسی، و ارجاع متکلم. هر نظریه عام کاربردشناسی بسنده باید توجیه گرا این پدیده ها باشد. نکته موجود درباره کاربرد شناسی این است که اتفاق نظر کلی در مورد شکل عام یک نظریه کاربردشناختی وجود دارد، و پژوهش ها و تحقیق های جالب تر و سخت تری باید در درون این نظریه صورت بگیرد.

واژه های کلیدی: ارتباط کلامی، کاربرد زبان، فرض ها، ارجاع متکلم

فهرست مطالب

مقدمه    ۶
طرح مسئله    ۶
(الگوی  پیام ارتباط زبانی)    ۹
مشکلات موجود در الگوی پیام    ۱۳
۹-۲- رویکردی استنتاجی به پدیده‌ ارتباط    ۲۰
فرض ها    ۲۲
فرض زبان (LP )    ۲۲
فرض ارتباطی (CP)    ۲۲
فرض تحت اللفضلی بودن (LP)    ۲۳
فرض های محاوره ای (Con Ps)    ۲۳
ارتباط مستقیم و تحت اللفضلی    ۲۳
استراتژی مستقیم    ۲۴
(گام اول)    ۲۴
(گام دوم)    ۲۵
(گام سوم)    ۲۵
(گام چهارم)    ۲۶
استراتژی تحت اللفضلی    ۲۷
(گام پنجم)    ۲۷
(گام ششم)    ۲۷
ارتباط غیر تحت اللفضلی    ۲۸
اغراق    ۲۸
طنز، طعنه    ۲۸
صنایع ادبی    ۲۹
مجاز    ۲۹
استعاره    ۲۹
(گام ۵)    ۲۹
(گام ۶)    ۳۰
ارتباط غیر مستقیم    ۳۰
(گام هفتم)    ۳۲
(گام هشتم)    ۳۲
نتیجه: نظریه های استنتاجی و الگوی پیام    ۳۲
گفتمان و محاوره    ۳۳
زبان و بافت    ۳۴
ساخت محاوره به ترتیب زمان    ۳۵
صحت گشایی    ۳۵
۱- عادی و روزمره    ۳۶
۲- غیررسمی    ۳۶
۳- رسمی    ۳۷
نوبت گیری    ۳۷
پایان صحبت    ۳۸
جملات اجرایی    ۳۹
کنش های کلامی    ۴۱
معنا، گفتار، و دلالت    ۴۳
معنای متکلم    ۴۴
گفته    ۴۴
دلالت    ۴۵
کمیت    ۴۵
کیفیت    ۴۵
ربط    ۴۶
روش    ۴۶
پیش فرض کاربرد شناختی    ۴۶
انواع پیش فرض    ۴۶
ارجاع متکلم    ۴۸
ارجاع تحت اللفضلی مفرد    ۴۸
ارجاع مفرد غیرتحت اللفضلی    ۴۹
ارجاع مفرد غیرمستقیم    ۴۹
نتیجه    ۵۰
مقدمه    ۶
طرح مسئله    ۶
(الگوی  پیام ارتباط زبانی)    ۹
مشکلات موجود در الگوی پیام    ۱۳
۹-۲- رویکردی استنتاجی به پدیده‌ ارتباط    ۲۰
فرض ها    ۲۲
فرض زبان (LP )    ۲۲
فرض ارتباطی (CP)    ۲۲
فرض تحت اللفضلی بودن (LP)    ۲۳
فرض های محاوره ای (Con Ps)    ۲۳
ارتباط مستقیم و تحت اللفضلی    ۲۳
استراتژی مستقیم    ۲۴
(گام اول)    ۲۴
(گام دوم)    ۲۵
(گام سوم)    ۲۵
(گام چهارم)    ۲۶
استراتژی تحت اللفضلی    ۲۷
(گام پنجم)    ۲۷
(گام ششم)    ۲۷
ارتباط غیر تحت اللفضلی    ۲۸
اغراق    ۲۸
طنز، طعنه    ۲۸
صنایع ادبی    ۲۹
مجاز    ۲۹
استعاره    ۲۹
(گام ۵)    ۲۹
(گام ۶)    ۳۰
ارتباط غیر مستقیم    ۳۰
(گام هفتم)    ۳۲
(گام هشتم)    ۳۲
نتیجه: نظریه های استنتاجی و الگوی پیام    ۳۲
گفتمان و محاوره    ۳۳
زبان و بافت    ۳۴
ساخت محاوره به ترتیب زمان    ۳۵
صحت گشایی    ۳۵
۱- عادی و روزمره    ۳۶
۲- غیررسمی    ۳۶
۳- رسمی    ۳۷
نوبت گیری    ۳۷
پایان صحبت    ۳۸
جملات اجرایی    ۳۹
کنش های کلامی    ۴۱
معنا، گفتار، و دلالت    ۴۳
معنای متکلم    ۴۴
گفته    ۴۴
دلالت    ۴۵
کمیت    ۴۵
کیفیت    ۴۵
ربط    ۴۶
روش    ۴۶
پیش فرض کاربرد شناختی    ۴۶
انواع پیش فرض    ۴۶
ارجاع متکلم    ۴۸
ارجاع تحت اللفضلی مفرد    ۴۸
ارجاع مفرد غیرتحت اللفضلی    ۴۹
ارجاع مفرد غیرمستقیم    ۴۹
نتیجه    ۵۰

مقدمه

جامعه‌شناسی، و انسان‌شناسی بر روی شماری از موضوعات آن صورت می‌گیرد که بسیاری از آنها را در این مورد بررسی قرار خواهیم داد.

در این فصل توجه خود را معطوف به کاربرد اصلی زبان ، یعنی ارتباط ، خواهیم کرد. خواهیم دید ارتباط چه مشکلاتی برای کاربرد شناسی ایجاد می‌کند و دارای کدام ساخت است . در نهایت به برخی موضوعات ویژه در کاربرد‌شناسی خواهیم پرداخت.

طرح مسئله

شاید رایج‌ترین ویژگی تعامل انسان که به سختی آن را قابل ملاحظه می‌دانیم، این است که ما صحبت می‌کنیم. بعضی اوقات با اشخاص خاص، بعضی اوقات با هر کس که گوش می‌دهد، و در زمانی که کسی را برای گوش کردن نمی‌بابیم، با خودمان صحبت می‌کنیم. اگرچه زبان انسان، نقش‌های بسیار متنوعی را ایفاء میکند- از بیدار کردن کسی در صبح زود با گفتن تا نامگذاری یک کشتی با گفتن ولی در اینجا به آن کاربرد‌‌های زبان خواهیم پرداخت که برای ارتباط انسان، ابزاری است. برای مثال، متکلمین ماهرزبان انگلیسی حقایقی از قبیل زیر را می‌دانند:

الف- برای سلام به کارمی‌رود.

ب- برای خداحافظی به کار می‌رود.

ج – گروه به طور صحیح می‌تواند توسط متکلم در یک موقعیت خاص برای اشاره به میز خاصی بکار برود.

د – گروه به طور صحیح می‌تواند توسط متکلم در یک موقعیت خاص برای اشاره به میز خاصی بکار برود.

ه – برای درخواست نمک به کار می‌رود.

و – برای پرسیدن سن شخصی به کار می‌رود.

ز – برای بیان اینکه باران می‌بارد، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ح – برای قول دادن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 ما از این فهرست می‌توانیم به شمه‌ای از انواع گسترده کاربردهای احتمالی زبان دست یابیم، ولی قبل از مرور این کاربردهای گوناگون، نخست باید بین استفاده از زبان برای انجام دادن کاری، واستفاده از زبان در انجام کاری تمیز قایل شویم، بدون شک یک حقیقت بسیار مهم درباره انسان این است که ما زبان را در اکثر  افکارمان به کار می‌بریم. احتمال دارد که برخی از افکار راکه به آن می‌اندیشیم، و به ویژه افکار مجرد و انتزاعی را، اگر زبانی در دسترس نداشتیم، نمی‌توانستیم به آنها بیاندیشیم. این حقیقت ممکن است برای حیات شناختی ما مهم باشد ، ولی برای مفهوم کاربرد شناختی کاربرد زبان ، یعنی استفاده از زبان برای انجام  کارها، مهم نیست . وقتی توجه خود را  بر اینکه مردم با استفاده از زبان می خواهند چه بکنند،  معطوف می‌کنیم، در واقع توجه خود را معطوف به این می‌کنیم که شخص با کلمات درمواقع خاصی چه می‌مند ، در واقع بر نیات، مقاصد، تاورها ،و  آرزوها ‌یی که یک متکلم در صحبت کردن دارد، متمرکز می‌شویم .

 صحبت کردن همواره بدون تلاش وامری عادی است، ولی کاربرد موفق زبان عملی فوق‌العاده پیچیده است، همانطور که این موضوع را هرکس به عنوان فردی بزرگسال که سعی کرده است تا زبان دومی را یاد بگیرد، می‌داند. افز‌ون بر این‌، کاربرد یک زبان بیش از دانستن آن وقادر به تولید وفهم جملات آن است. ارتباط    همچنین امری اجتماعی است،           که معمولاَ در درون بافت نسبتاَ به خوبی تعریف شده موقعیت اجتماعی صورت می‌گیرد. در چنین بافتی ما به دیگران اتکا می ‌کنیم تا در درک ما از اینکه آن موقعیت چیست، سهیم باشند. با مردمی که می‌شناسیم ، به فهمیدن مشترک متکی هستیم تا  ارتباط تسهیل شود. ولی این فرایند ،چگونه  فرآیندی است؟ ارتباط زبانی به آسانی حاصل می‌شود ولی مسلم است که به آسانی قابل توصیح نیست، هر نظریه ارتباط زبانی که شایستگی این عنوان را داشته باشد،باید سعی ن‌‌ماید تا به سؤالات زیر پاسخ دهد:

۱- ارتباط زبانی (موفق) چیست؟ ۲- ارتباط (موفق) چگونه صورت می‌گیرد؟ برای مثال ، فرض کنید‌ که یک متکلم قصد د ارد تا به شنونده‌ای گزارشکند که جاده یخ زده است. چه چیزی متکلم را قادر می‌سازد تا بتواند این موضوع را به شنونده بگوید؟     ‌

( جای تعجب است که این سوالات در پیشینه هیچ رشته اصلی بطور جامع مورد بررسی قرار نگرفته‌اند. زبان‌شناسی با توجه به ویژگی ساختاری زبان، سعی کرده است تا پدیده‌های ارتباطی را در خارج از قلمرو اصلی آنها بداند. به همین منوال ، می‌توان آن علایق فلسفی درباره معنی، صدق، وارجاع را  بدون بررسی جزئیات امر ارتباط  دنبال کرد. روانشناسی سنتی توجه خود را معطوف به پردازش جمله‌ها می‌کند، اما علاقه زیادی به ویژگی‌‌های پدیده‌های ارتباطی ندارد. در نهایت، برخی جامعه‌شناسان و انسان‌شناسان شروع به بررسی گفتگوها و مکالمات کرده‌‌اند، با این وجود مسئله ماهیت خود ارتباط را نادیده گرفته‌اند (یا فرض کرده‌اند که پاسخ آن را داده‌اند) . بنابراین، چیزی که مورد نیاز است، رویکردی منسجم به پدیده ارتباط است که در آن مسئله ماهیت ارتباط مرکز تحقیق و بررسی باشد.)  فقط  در سالهای اخیر شکل یک نظریه بسنده ارتباط شروع به شکل‌گیری کرده است،و.زمان و پژ وهش بیشتری مورد نیاز است تا مفصلاً آن را کشف کند.

(الگوی  پیام ارتباط زبانی)

در چهل سال گذشته متداولترین و معروف ترین برداشت از ارتباط زبانی انسان، آن چیزی  بوده که ما آن را الگوی پیام می‌نامیم . وقتی الگوی پیام به عنوان یک « فرستنده» و شنونده به عنوان یک گیرنده فر ض می‌شود، و مسیر کلامی – گوشی( یعنی موج صوتی) نیز کانال صحیح می‌باشد الگوی پیام در ارتباط انسانی در شکل ۹ـ۱ نشان داده شده و در (۶ ) خلاصه شده است.

شکل ۹ـ۱ ( الگوی پیام ارتباط متکلم پیامی در مغزش دارد که می‌خواهد به شنونده انتقا ل دهد و بتابراین متکلم از برخی صورت‌های زبان برای رمزگذاری پیام به منزله معنای آن سود می‌جوید وآن را تولید می‌کند. شنونده با شنیدن صحبت، شروع به تشخیص اصوات، نحو و معنا می‌کند، و سپس با دانش  ربای خود این معانی را به صورت یک پیام رمز‌گشایی شده‌ موفق تضنیف می‌نماید.

این الگو توجیه‌گر برخی ویژگی‌های متداول گفتگو است: یعنی این الگو پیش‌بینی می‌کند زمانی ارتباط موفق است که شنونده همان پیامی را رمز‌گشایی شده با پیام رمز‌گذاری شده متفاوت باشد، ارتباط مختلف می‌شود. به همین منوال، این الگو، زبان را به منزله‌ پلی‌بین متکلم و شنونده می‌داند که اندیشه‌های « خصوصی» توسط اصوات « همگانی» منتقلش می‌شود، که در نتیجه این اصوات به عنوان وسیله‌آی برای انتقال پیام مربوطه عمل می‌کند.

الگوی پیام گرچه دارای شمای جدیدی است، ولی حداقل به سه قرن قبل و به فیلسوف معروف جان‌لاک[۱] بر می‌‌گردد، که در سال ۱۶۹۱ چنین نوشت:

بنابراین، انسان به طور طبیعی دارای چنان اندامی شد که مناسب تولید اصوات باشد، که آنها را کلمه می نامیم. ولی این به تنهایی برای تولید زبان کافی نبود. چون طوطیان و برخی پرندگان دیگر را می‌توان آموخت تا اصوات را به اندازه  کافی قابل تشخیص ادا کنند، به هیچ وجه نمی‌توان آن را زبان دانست.

پس، افزون بر اصوات صوتی، لازم آمد تا بتواند این اصوا را به مثابه علایمی  از برداشت های داخلی به کار برد، و آنها را به منزله‌ نشانه‌هایی برای ایده های ذهنی خود قرار دهد، تا بدین وسیله این ایده‌ها ر بتوان برای دیگران نمایاند و افکار اذهان انسان‌ها بتواند از فردی به دیگری منتقل شود.

جهت راحتی و سود جامعه که بدون انتقال افکار نباشد، لازم شد که انسان برخی نشانه های خارجی قابل فهم وملموس را پیدا کند، که از طریق آن ایده‌های غیر ملموس، که افکارشان آنها را می‌ساخت، برای دیگران شناخته شود.

افزون بر این، بسیاری از گفته های معاصر وجود دارد که اساساً همین ایده را می‌رسانند:

متکلم: بنابه دلایلی که زبان شناختی نیست، پیامی را که مایل است به شنوندگانش منتقل سازد، بر می‌گزیند، یعنی افکاری را که می‌خواهد آنها دریافت کنند. یا دستوراتی را که می‌خواهد به آنها بدهد، با سئوالاتی که می‌خواهد از آنها  بپرسد. این پیام به شکل نمایی آوایی از گفته‌ها به واسطه‌ نظام قواعد زبانی، که متکلم مجهز به آن است، رمز‌گذاری می شود. پس این رمز‌گذاری تبدیل به سیگنالی برای اندام‌های تولید گفتار متکلم می‌شود، و او گفته‌ای را بیان می‌کند که دارای صورت آ‌وایی مناسب است، در عوض، اندام‌های شنیداری شنونده این صورت آوایی را دریافت می‌کند. اصوات گفتاری که این اندام‌های تولید گفتار متکلم می‌شود، و او گفته ای را بیان می‌کند که دارای صورت آوایی مناسب است.

 مشکلات موجود در الگوی پیام

شنونده برای تعیین معنای بیانات، باید قادر باشد که جملاتی را که منعکس کننده‌ ویژگی‌های ساختی پییده  زبان انسان است، از قبیل ابهام ساختگی و وابستگی‌های ناپیوسته ( بحث این موارد در فصل ۵ را بخاطر بیاورید)، از طریق ذهنی پردازش کند. رمز‌گشایی معنای( معناهای ) یک جمله ، بدون شک بخشی مهم از ارتباط دژبانی است، ولی فرایند ارتباط با پردازش ویژگی‌های ساختی و رمز‌گشایی پایان نمی‌یابد. در واقع، موارد قابل ملاحظه بیشتری برای پردازش وجود  دارد، و در اینجاست که الگوی پیام را به طور اجمال بررسی خواهیم کرد، و در این کار امیدواریم بتوانیم تصوری از اینکه تا چه حدی پردازش ارتباط پیچیده و غامض می‌باشد، ارائه نماییم.