عنوان :

تحقیق بررسی رابطه تک فرزندی با اختلالات رفتاری

تعداد صفحات : ۹۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

به طور کلی شخصیت مستقل و واحد کودک در همان مراحل اولیه زندگی شکل مگیرد.یک کودک ممکن است از نظر ارثی گرایش به خصوصیات شخصیتی معینی داشته باشد اما بسته به اینکه این تمایلات در چه محیطی، رشد یابد، شدت و ضعف آنها تفاوت می کند.

وجود تعارض، ناسازگاری، اختلالات رفتاری و خشونت هایی که زندگی مطلوب و امنیت اجتماعی را مختل می کند. اختلالات رفتاری ، رفتارهای گوناگون افراطی، مزمن وانحرافی که گستره آن شامل اعمال تهاجمی یا برانگیختگی ناگهانی تا اعمال افسرده گونه و گوشه گیرانه می باشد و بروز آنها به دور از انتظار مشاهده کننده است، به طوری که وی آرزوی توقف اینگونه رفتارها را دارد. یکی از مشکلات جوامع امروزی است.از عواملی که می تواند هم به عنوان محیطی برای پیش گیری و کاهش آن تلقی گردد، مدرسه است. در هر کلاس و مدرسه، دانش آموزانی وجود دارند که به دلیل خصوصیات و شرایط فردی، خانوداگی و اجتماعی در پذیرش انتظارات و مقررات محیط آموزشی و انطباق دادن خود با آن و نیز در رفتار و برخورد متعادل با هم سالان و هم کلاسی های خود دچار مشکل می باشند.یکی از این خصوصیات و شرایط فردی، تک فرزندی است که ممکن است عامل اصلی این اختلال و ناسازگاری باشد. بنابراین موضوع پژوهش حاضر بررسی رابطه تک فرزندی و اختلالات رفتاری در کودکان ۷ تا ۱۲ ساله شهرستان کرج می باشد.جامعه پژوهشی را تعدادی از مدارس ابتدایی شهرستان کرج بدون در نظر گرفتن جنسیت و به طور تصادفی تشکیل می دهند.نمونه تحقیق متشکل از ۳۰ کودک تک فرزند و ۳۰ کودک غیر تک فرزند می باشند. در آخر پس از پایان کار و انجام محاسبات آماری از طریق روش آماری x² (مجذور کا) مشاهده شد بین تک فرزندی و اختلالات رفتاری رابطه معنی داری وجود دارد.

واژه های کلیدی: تک فرزندی، چند فرزندی، اختلالات رفتاری

فهرست مطالب

چکیده  ۳
فصل اول
مقدمه . ۵
بیان مساله . ۷
اهمیت پژوهش  ۹
فرضیه پژوهش  ۱۱
تعاریف عملیاتی.  ۱۱
فصل دوم
اختلالات رفتاری.  ۱۳
تعاریف اختلالات رفتاری . ۱۴
رفتار بهنجار  ۱۸
برآورد درصد شیوع اختلالات رفتاری.  ۱۹
بررسی مختصری از تاریخچه و علل اختلالات رفتاری.  ۲۲
اصل فراموش شده ژنتیک  ۲۸
ارتباط نقش سیستم ایمنی با افزایش مشکلات رفتاری.  ۳۰
دسته بندی اختلالات رفتاری  ۳۲
انواع اختلالات رفتاری موجود در هر گروه از دسته بندی های گروه ترویج روانپزشکی  ۴۳
چگونگی ارتباط با والدین با فرزندان و تاثیر آن بر ویژگی های رفتاری آنان. ۴۹
چگونگی بروز اختلال در رفتار از نظر رفتار گرایان  ۵۴
روشهای رفتار درمانی.  ۵۹
اختلالات رفتاری در کودکان تک فرزند و چند فرزند شهر تهران  ۶۵
فصل سوم
جامعه آماری  ۶۸
ابزار پژوهش  ۶۹
اعتبار پرسشنامه راتر.  ۷۲
پایایی آزمون راتر.  ۷۳
روش اجرای تحقیق.  ۷۴
روش تحلیل آماری . ۷۵
فصل چهارم
بحث و نتیجه گیری.  ۸۰
پیشنهادات.  ۸۱
محدودیتها.  ۸۲
منابع  ۸۳
پیوست.   ۸۶
پرسشنامه ۸۷
پرسشنامه مشخصات مربوط به دانش آموز.  ۹۳

منابع

۱٫ اختلالات  زفتاری کودکان و روشهای اصلاح و ترمیم آن.مؤلف: دکتر  سیف نراقی، دکتر نادری – عزت الله.دفتر تحقیقات وانتشارات بدر.چاپ سوم.بهمن ۱۳۷۹٫تهران.

۲٫ ناسازگاری و مشکلات هیجانی و رفتاری کودکان.مؤلف: ود.پی.وارما. ترجمه وتخلیص: دکتر حسینیان، سیمین.انتشارات دانشگاه الزهراء(س) چاپ دوم.تهران.

۳٫ مشکلات رفتاری کودکان و راه حل آنها(نگرش علمی به امر تربیت کودکان نوپا و پیش دبستانی.مؤلف: تحقیق احمدی، نیلوفر.انتشارات: خانه آبیومشهد.چاپ اول ۱۳۸۴ .)

۴٫ ناسازگاری کودکان و نوجوانان( علل و رویکردها).مؤلف: دکتر گیتونی، منصف.مترجم: دکتر بازرگان، زهرا.انتشارات انجمن اولیاء و مربیان.تهران.چاپ سوم.بهار ۱۳۸۴٫

۵٫ اختلالات و آمار کاربردی در روان شناسانی و علوم تربیتی.مؤلف: دکتر دلاور، علی.انتشارات رشد.تهران.چاپ ششم.۱۳۸۱٫

۶٫ google، برگرفته از پایگاههای علمی پژوهشگاه اظلاعات و مدارک علمی ایران.اختلال رفتاری / کودک/ خانواده تک فرزند/ خانواده چند فرزندی/بررسی رفتار/ تهران/علوم انسانی.نویسنده: درخشانپور، فیروزه.صدر، سعید، تابستان ۱۳۸۲٫

۷٫ خلاصه روانپزشکی.علوم رفتاری – روانپزشکی.مؤلفان.کاپلان.سادوک.ترجمه دکتر پورافکاری، نصرت الله.ناشر: شهراب.آینده سازان – چاپ اول ۱۳۸۲٫

۸٫ زمینه روان شناسی هیلگارد.مؤلفان اتیکسنون، ریتاال.اتیسنون،ریچارد سی.اسمیت، ادواردای.بم، داریل رج.هوکسما، سوزان نولن.مترجمان: دکتر شهرارای، مهرناز.دکتر کریمی، یوسف.گاهان، نیسان.محی الدین، مهدی.ناشر: انتشاراترشد، مرکز نشر و پخش آثار روانشناسی و تربیتی.چاپ پانزدهم.زمستان ۱۳۸۰٫

«مقدمه»

بحث درباره رفتارهای انسان و چگونگی بروز اختلال در آن نیازمند بررسی دیدگاهها و نظریه های دانشمندان مختلفی است که با تمام پیچیدگی موضوع، سعی در شناخت بشر و چشمه های زایای نیازهای او دارند.علاقه و کنجکاوی در این زمینه پشینه ای به قدمت زندگی انسان بر کره زمین دارد.اما در یک صد سال اخیر مطالب بسیاری در این باره به رشته تحریر در آمده است که با وجود پراکندگی فراوان، می توان آنها را دسته بندی کرد.در انجام این مهم، در می یابیم که هر یک از دانشمندان در نظریه خود، انسان و رفتارهای او را از بعد خاص مورد بررسی و تحقیق قرار داده اند، و بر اساس دریافتهای تک بعدی خویش، صبورانه سعی در توجیه و توضیح انسان و رفتارهایش کرده اند و انسان را همان چیزی معرفی کرده اند که خود شخصاً دریافته اند که می توان گفت نظر به آنها به مثابه افرادی است که در مثال مولوی، در تاریکی،  بر بخشی از بدن فیل دست کشیده و تلاش در توضیح و تعریف آن موجود بر اساس آگاهی ناقص و محدود خویش دارند، زیرا در حقیقت انسان ترکیب بسیار جالب و قابل تحسینی از جسم (بدن) ، عقل (ذهن) و معنویات (بعد الهی) است و هر یک از اینها امکانات و امتیازات بی شمار برای او به ارمغان دارد که به دنبال خود نیازها و خواسته های بسیاری را نیز ایجاد می کند.

احتمالاً به کرات، اصطلاحات «مشکلات رفتاری» ، «آشفتگی هیجانی» و «بیماریهای روانی» را شنیده ایم.اما هنگامی که می خواهیم آنها را دقیقاً تجزیه و تحلیل و یا تعریف کنیم، این اصطلاحات، مبهم و کلی به نظر می آید و کار بسیار مشکل می نماید.

اصطلاح «اختلال رفتاری» که نتیجه بارز آشفتگی هیجانیاست معمولاً بشتر برای کودکانی که دچار تضاد هستند، به کار می رود.این اصطلاح، بدون آنکه تعریف شود، تقریباً از حدود ۸۵ سال پیش، در فرهنگ ادبیات روان شناسی وارد شده است.از آن هنگام معلمان، پزشکان، روان شناسان، رستاران و افراد دیگری که به مشکلات هیجانی و رفتاری کودکا علاقه مند هستند از این اصطلاح برای بیان مقصود خویش استفاده کرده اند.اما تعریف واحدی که مورد پذیرش همگان باشد، ارائه نشده است.(سیف نراقی – نادری)

 – بیان مسئله

به طور کلی شخصیت مستقل و واحد کودک در همان مراحل اولیه زندگی شکل مگیرد.یک کودک ممکن است از نظر ارثی گرایش به خصوصیات شخصیتی معینی داشته باشد اما بسته به اینکه این تمایلات در چه محیطی، رشد یابد، شدت و ضعف آنها تفاوت می کند.(دکتر نبی جمالی)

وجود تعارض، ناسازگاری، اختلالات رفاری و خشونت هایی که زندگی مطلوب و امنیت اجتمتعی را مختل می کندف یکی از مشکلات جوامع امروزی است.از عواملی که می تواند هم به عنوان محیطی برای پیش گیری و کاهش آن تلقی گردد، مدرسه است. در هر کلاس و مدرسه، دانش آموزانی وجود دارند که به دلیل خصوصیات و شرایط فردی، خانوداگی و اجتماعی در پذیرش انتظارات و مقررات محیط آموزشی و انطباق دادن خود با آن و نیز در رفتار و برخورد متعادل با هم سالان و هم کلاسی های خود دچار مشکل می باشند.یکی از این خصوصیات و شرایط فردی، تک فرزندی است که ممکن است عامل اصلی این اختلال و ناسازگاری باشد.البته این امر در حد یک فرضیه بیان شده وتحقیقات زیادی در این زمینه صورت نگرفته است.بنابراین انجام تحقیق در این زمینه برای یاری رساندن به کودکان و نوجوانان که با اختلالات رفتاری و ناسازگاری درگیرند و عامل اصلی آن تک فرزند بودن است امری مهم  می نماید.(دکتر گیتونی)

 – اهمیت پژوهش:

با توجه به اینکه در جوامع پیشرفته و در حال توسعه امروزی داشتن فرزند زیاد چندان مطلوب نیست و تامین لوازم آسایش زندگی برای تعداد کمتری از فرزندان مقدور است، لذا والدین به داشتن یک تا سه فرزند اکتفا می کنند.این تعداد کم فرزندان، فرزند سالاری را به دنبال خواهد داشت و در بعضی موارد نیز اختلالات رفتاری.بچه ها در محیط خانه به علت حمایتهای زیاد، تامین شدن بی اندازه، تجربه نکردن شکست ،لوس و بی مسئولیت بار می آیند و در آینده ای نه چندان دور در محیط اجتماع مشکل ساز خواهند بود، هم برای خود هم برای اطرافیان.بخصوص هنگامیکه در خانواده مسئله تک فرزندی وجود داشته باشد این امر محسوس تر است.والدین به خاطر علاقه زیاد به تنها فرزند زندگی خود در برخی موارد مشکلاتی را بوجود می آورند،حمایتهای بی مورد، نچشیدن طمع تلخ شکست هر چند کودک، تشویق و تقویت شدن به کارهای نادرستی که انجام می دهد و ندیدن اخم والدین و…. آنها را به افرادی از خود راضی و نوعی مشکل افرین برای سایرین تبدیل میکند.

برای کمک به والدینی که تنها یک فرزند دارند و بررسی رابطه این پدیده با اختلالات رفتاری انجام پژوهش امری مهم می نماید تا راهکاری برای این پدیده رو به رشد یافت.

 –  فرضیه پژوهش

–   اختلالات رفتاری در کودکان تک فرزند بیشتر از کودکانی است که تک فرزند نیستند.

 –  تعاریف عملیاتی

تک فرزندی: موقعیتی است که در آن مرد وزن بعنوان والدین به داشتن یک فرزند اکتفا می کنند.

چند فرزندی: موقعیتی است که در آن مرد و زن بیش از یک فرزند دارند.

اختلالات رفتاری: رفتارهای گوناگون افراطی، مزمن وانحرافی که گستره آن شامل اعمال تهاجمی یا برانگیختگی ناگهانی تا اعمال افسرده گونه و گوشه گیرانه می باشد و بروز آنها به دور از انتظار مشاهده کننده است، به طوری که وی آرزوی توقف اینگونه رفتارها را دارد.

اختلالات رفتاری

ردز و پال[۱] معتقدند که تعریف اختلالات رفتاری به لحاظ انفجار ایده ها و تعدد نظرات فراوانی که توسط متخصصین رشته های گوناگون علوم انسانی در این مورد مطرح می باشد.روشنی و صراحت خود را از دست داده است.برای مثال، کمی گرایان یا متخصصین آمار و روانشناسان واقعگرا بیشتر به میزان متوسط یا هنجار رفتارها نسبت به سن توجه دارند.بنابراین رفتار نابهنجار را«رفتار هنجاری می دانند که قلت یا شدت یافته است» روان شناسان اجتماعی، اختلالات رفتاری را ناشی از فشارهای اجتماع و کمبود راههای مناسب برای تخلیه این فشارها می دانند.بنابراین، آنان عقیده دارند که بیماریهای روانی وجود ندارند و این جامعه است که مریض می باشد.لذا آنان اختلالات رفتاری را «واکنشی طبیعی نسبت به فشارهای ناشی از مشکلات و مسائل اجتماعی می پندارند.» روان شناسان بالینی معتقدند که تنها، «انسانها وقتی برای حل مسائل و مشکلات جسمی خویش به پزشک مراجعه می کنند که آستانه ای از مسئله و مشکل را دارا باشند.بابراین، معیار مناسب و تعیین کننده ای برای رفتار نابهنجار یا مشکلات دیگر روانی میزان آستانه کسالت و ناراحتی است که فرد را وادار به مراجعه به روان شناس کرده است.»

امنون با در نظر گرفتن محورهای اساسی نظرات یاد شده در دنباله بحث، برخی از تعاریف متدوالی را که برای اختلالات رفتاری کودکان شده است می آوریم:

– تعاریف اختلالات رفتاری:

۱٫ کودکی دارای اختلالات رفتاری است که در رفارها و عملکردهایش نسبت به همسالان نقصان وجود دارد.برای مثال: کودک کم کوشش یا کم دقتی را در نظر بگیرید که این کم کوششی یا کم دقتی او ناشی از عواملی مانند بهره هوشی، حواس مختلف، فیزیولوژی اعصاب یا سایر عوامل زیستی نیست.اما این کم کوششی و کم دقتی بر روند یادگیری او ونیز تجربه های اجتماعی وی تاثیر منفی می گذارد و آنها را کاهش می دهد.بنابراین، او فردی ناتوان در ایجاد روابط و یا حفظ روابط سالم بین خود و همسالان و نیز بین خود و بزرگسالان از جمله معلیمین است.به عبارت دیگر رفتارها و تظاهر احساسات این چنین کودکی نسبت به همسالان و نیز بزرگسالان نامناسب و ناپخته است.بنابراین و در نتیجه حالات یادشده، طبیعی خواهد بود اگر اوفردی ناشاد و افسرده باشد، و بیشتر از سایرین دچار مشکلات تکلمی، دردهای جسمی وترسهای واهی گردد.البته این مشکلات خلقی سبب مشکلات درسی و مدرسه ی اونیز می گردد۱.

۲٫ پیت۲، کودک با اختلالات رفتاری را کودکی ماداند که رفتارهایش به اندازه نامناسب است که شرکت او در کلاس درس، باعث از هم گسیختن هواس یا آشفتگی ذهنی سایر  همسالان باشد و نیز فشاری بیش از  حد به معلم واردکند.

۳٫ کرک۳،رفتاری را انحرافی یا هیجانی تلقی می کند که ضمن نامتناسب بودن با سن فرد، شدید، مزمن یا مداوم باشد و گستره آن شامل رفتارهای بیش فعالی و پرخاشگرانه تا رفتارهای گوشه گیرانه است.ویژگی این گونه رفتارها این است که اولاً، تاثیر منفی بر فرآیند رشد و انطباق مناسب کودک با محیط دارد، ثانیاً مزاحمت برای زندگی دیگرانو استفاده آنان از شرایط بجود می آورد.

۴٫ هرینگ۱ می نویسد:«کودکی که به علت جسمی یا اثیرات محیطی به طور مزمن دارای یکی از ویژگی های زیر می باشد کودکی با اختلال رفتاری است:

الف – ناتوانی در یادگیری متناسب با بهره هوشی، توانایی حسی حرکتی و رشد فیزیکی

ب – ناتوانی در ایجاد و حفظ روابط اجتماعی مطلوب و مناسب

ج – ناتوانی در پاسخگویی به شرایط زندگی روزمره

د- رفتارهای افراطی گوناگونی که گستردگی آن از فعالیت بیش از اندازه یا بیش فعالی و پاسخهای ناگهانی تا رفتارهای افسرده گونه و گوشه گیرانه کشیده است.