542 views
عنوان :
تعداد صفحات : ۵۱
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
در این مقاله، به بررسی و تطبیق مدینه فاضله افلاطون با جامعه دینی عصر ظهورمی پردازیم.
در مقایسه و تطبیق این دو مدینه فاضله میتوان به چند نکته اشاره کرد:
۱-مدینه فاضله افلاطون، به لحاظ ساختاری و قوانین درون جمعیاش (مثل مالکیت، ازدواج، فرزندان، نحوه برخورداری از امکانات و مزایای طبقات مختلف و نیز ارتقای به طبقات دیگر و…) با ساختار و قوانین مدینه فاضله عصر ظهور متفاوت است و قابل تطبیق نیست.
در چینش افراد مدینه فاضله افلاطونی میتوان آنها را در چند گروه و طبقه قرار داد اما مهم آن است که چه امتیازاتی از لحاظ فردی و جمعی (مالی و رتبه و…) برای آنها در نظر گرفت. گفتنی است که در مدینه فاضله عصر ظهور، اختلاف طبقاتی وجود ندارد و همگان در برابر قوانین و احکام شرع یکسانند، قوانین و احکام آن در چهارچوب خاصی است. احکام دین اسلام که از طرف خداوند متعال برای سعادت انسانها از طریق انبیا به مردم ارسال شد، و قوانین نهایی او بهواسطه پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) ارسال و ابلاغ گردید و توسط جانشینان آن، یعنی خاندان پاکش دوازده امام معصوم: ترویج و تبیین گردید، و در نهایت به لطف و عنایت آخرین ولیّ خدا، یعنی حضرت مهدی(عج) تمامی احکام و دستورات الهی در یک جامعه واحد جهانی مستقر خواهد شد. لذا از لحاظ ساختاری و طبقهبندی و قوانین جامعه باهم متفاوتند.
۲٫ از لحاظ ویژگی و مدینه فاضله در مدینه فاضله افلاطون، چهار ویژگی مهم مطرح بود: عدالت، شجاعت، خویشتنداری و دانایی. به نظر افلاطون، جامعه نیک باید این چهار خصوصیت را دارا باشد تا به کمال و سعادت برسد.
اما در مدینه فاضله امام عصر(عج) علاوه بر این فضائل دیگری مانند: تقوا، خدامحوری، تعبد، اطاعت از خدا و… مطرح بوده است. یعنی در این جامعه، بدون تقوا و اطاعت از خدا و دستوراتش و اطاعت از ولیّ خدا، هیچ عملی، درست و پذیرفته نیست. لذا در این زمینه، گرچه تا حدودی در بعضی اوصاف این دو مدینه با هم مطابقت نسب دارند، اما در موارد بسیاری هم، یکسان نیستند.
۳٫ در مدینه فاضله افلاطون، فیلسوف راستین که عالم مُثل (حقایق اشیاء) را نظاره کرده، شایسته ریاست مدینه را دارد، فقط اوست که میتواند جامعه را به سعادت برساند (مانند ناخدای کشتی).
اما در مدینه فاضله الهی عصر ظهور، امام معصوم که از جانب خدا تعیین و نصب شده و دارای علم و حکمت و تدبیر است، بهعنوان حاکم و رئیس مدینه خواهد بود. علم امام، علم الهی و غیبی است. لذا امام و رئیس مدینه فاضله عصر ظهور با آگاهی کامل از همه حقایق، جامعه را به سعادت ابدی رهنمون مینماید. فیلسوف راستین در نظر افلاطون، انسان وارستهای است که توانست به حقایق اشیاء (صور معقول و مجرد) برسد، اما از جانب خدا فرستاده نشده و دستورهای او دستورات خدا نیست؛ در حالی که امام معصوم خلیفه خدا، ولیّ خدا، وجهالله، عینالله و صفتالله و اسم خدا است. لذا از اینروی رئیس مدینه با هم یکی نیستند.
۴٫ به رغم این تفاوتها، هدف نهایی در مدینه فاضله افلاطون رسیدن به عالم مُثل و نظاره حقایق اشیاء و معرفت حقیقی یافتن است.
که در این ویژگی با مدینه فاضله عصر ظهور مطابقت دارد، اما این تطابق کامل نیست. چون سعادت ابدی برای مدینه فاضله عصر ظهور، همان وصال به حق است یعنی قرب و رسیدن به خدا و هرچهقدر این قرب بیشتر باشد فرد و جامعه سعادتمند خواهند بود.
اما در مدینه فاضله افلاطون خدا به این معنا که واحد و خالق و مدیر امور و برای رسیدن به کمال ارسال رسل کرده و کتاب و دستورات نازل نموده باشد، نیست. از این جهت اختلاف در اهداف این دو دیدگاه وجود دارد.
هدف در هر دو نظریه سعادت ابدی است امری است که میتوان مشابهت و انطباق را تا حدودی در نظر گرفت و نیز عدالت شاخصه اصلی برای رسیدن به آن هدف است. اما در بقیه موارد انطباق و مشابهتی وجود ندارند.
واژگان کلیدی: مدینه فاضله، جامعه دینی الهی، عدالت، امنیت، سعادت ابدی، حکیم حاکم، امام عصر(عج) ، ساختار مدینه، اوصاف مدینه، اهداف مدینه.
چکیده ۵
مقدمه ۶
ساختار مدینه فاضله افلاطون ۱۱
ساختار مدینه فاضله (جامعه دینی الهی) امام عصر ۱۲
اوصاف مدینه فاضله افلاطون ۱۵
ویژگی اول دانایی ۱۵
ویژگی دوم شجاعت ۱۶
ویژگی سوم خویشتنداری ۱۶
فرق بین شجاعت و دانایی با خویشتنداری؟ ۱۶
ویژگی چهارم عدالت ۱۷
ویژگیهای شخص عادل ۱۷
بررسی چهار ویژگی مدینه فاضله در فرد ۱۸
نظر افلاطون درباره عدالت در فرد ۱۹
بررسی جامعه دینی الهی عصر ظهور ۲۰
۱-ویژگی اول ۲۰
۲ـ ویژگی دوم ۲۲
۳ـ ویژگی سوم ۲۵
۴ـ ویژگی چهارم: عدالت ۲۸
نکته اول ۲۸
نکته دوم ۳۰
نکته سوم ۳۱
نکته چهارم ۳۱
رئیس مدینه فاضله افلاطون ۳۲
رئیس مدینه فاضله عصر ظهور ۳۵
صفات و ویژگیهای امام در رهبری مدینه فاضله ۳۸
۱٫ عصمت ۳۸
۲٫ علم امام ۳۹
۳٫ شجاعت ۴۰
۴٫ زهد و تقوا ۴۱
۵٫ سلامت جسمی و روحی ۴۱
۶٫ برتری امام بر دیگران ۴۱
اهداف مدینه فاضله افلاطون ۴۲
اهداف مدینه فاضله عصر ظهور ۴۵
چرا امام عصر را حیات دهنده واقعی در زمین دانستهاند؟ ۴۷
۱٫ برای بررسی و تطبیق مدینه فاضله افلاطون و جامعه دینی عصر ظهور، لازم است به دو سؤال پاسخ داده شود: مبانی اندیشه مدینه فاضله افلاطون چیست؟ و مبانی اندیشه جامعه دینی عصر ظهور کدام است؟
افلاطون فیلسوفی دوئالیسم[۱] است، یعنی به وجود دو عالَم اعتقاد دارد: عالَم واقعی و حقیقی که همه حقایق به صورت ثابت و ازلی در آن مستقرند. وی، این عالَم را عالَم مُثُل[۲] نامیده که آن را عالم صُور[۳] و معقولات هم گفتهاند. عالم دیگر، جهان محسوس است که پدیدهها در آن متغیر و جزئیاند.
به نظر افلاطون، شناخت و معرفت (اپیستمه) هنگامی تحقق پیدا میکند که متعلق معرفت، ثابت و کلی باشد؛ یعنی علم فقط به کلیات تعلّق میگیرد. او، کلیات ثابت و لایتغیر را در عالَم مُثل جای میدهد و آنها را مانند قواعد ریاضی میداند. اما عالم محسوسات در نظر او متغیر و جزئی است و علم و شناخت واقعی به آن تعلق نمیگیرد بلکه آن را ظن و گمان (دوکسا) میداند.[۴]
افلاطون طبق این اصول و مبانی، فضیلت و کمال واقعی را شناخت و رسیدن به حقایق ثابت و ازلی میداند که در عالَم مُثل موجودند. لذا در بحث معرفتشناسی، قایل به تذکار، یعنی یادآوری است. به اعتقاد وی ما در ابتدا، حقایق عالَم مُثل را مشاهده کرده بودیم اما به دلیل هبوط و جدایی از آن جهان، دچار فراموشی شدهایم. لذا باید سیر و سلوک عقلی[۵] و کوشش فراوان کنیم تا دوباره آن حقایق را مشاهده نماییم.
با توجه به این اصول و مبانی، قصد اصلی افلاطون از تأسیس مدینه فاضله، فراهم کردن زمینهای برای سهولت در معرفت به حقایق ازلی و ثابت است. وی تأسیس مدینهای را در نظر داشت که سکاندارش به عالَم مُثل رسیده و به چگونگی رسیدن و سیر به آن عالم را کاملاً آگاه است. او تدابیر و قوانینی را در آرمانشهر برمیگیرد که موجب رشد فکری و آموزش افراد جامعه میشوند و در نهایت، شناخت به حقایق و رسیدن به کمال نهایی را در پی خواهند داشت.
از ابتدای کتاب جمهوری، چنین به نظر میآید که افلاطون از تأسیس مدینه فاضله، پیدایی عدالت حقیقی را برای رسیدن به هدف نهایی (سعادت کامل) در نظر داشته است. سعادت کامل آدمی در شناخت و معرفت عالم مثل و مثال، خیر تعریف میشود. مبانی اندیشه جامعه دینی امام عصر۴ همان اصول و مبانی دین مبین اسلام است که قرآن و سخنان پیامبر مکرم اسلام۶ و امامان معصوم: به خوبی آنها را تبیین کردهاند.
اولین و مهمترین اصلی که جامعه دینی و الهی عصر ظهور، سرلوحه کار خود قرار میدهد، خدامحوری و توحید است. خدای یگانه همواره حاضر و ناظر امور است. خلقت جن و انس از آن روی بوده که تنها او را بپرستند:
gوَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِیَعْبُدُونf؛[۶]
جن و انس را نیافریدم جز برای آنکه مرا بپرستند.
عبودیت خدای واحد، جز در سایه معرفت و شناخت او، امکانپذیر نیست. هنگامی که حقیقت معرفت و حقیقت قرآن و کلام خدا تبیین گردد، شناخت خدای واحد و توحید تحقق مییابد. تفسیر باطن قرآن و تبیین حقیقت کلام خدا، تنها بر عهده پیامبر و معصومان: است؛ زیرا ایشان به حقیقت خداوند و صفات او معرفت کامل دارند. شناخت حقیقی در آرمانشهر مهدی موعود۴ تحقق خواهد یافت؛ زیرا در این آرمانشهر، ولیّ خدا و باطن حقیقت، ظهور و حضور مییابد. با چنین معرفتی، تقرب به خدا و وصال او که هدف نهایی ادیان الهی و دین اسلام است، محقق خواهد شد.
۲٫ ظهور امام زمان۴ در قرآن وعده داده شده است.[۷] همچنین روایات معصومان: بر ظهور ایشان دلالت و تصریح دارد. وجود مقدس امام زمان۴ پس از ظهور، حکومت و مدینه فاضله متناسب با آن حکومت را بنا میگذارد. این حکومت و مدینه فاضله، انسانها را از بند ظلم و ستم رها میسازد. آن حضرت همچنین در قالب برنامههای دینی و اخلاق اسلامی، انسانها را به سعادت ابدی، به معنای واقعی کلمه رهنمون خواهد نمود. این سعادت ابدی چیزی جز قرب الیالله نیست.
او میآید تا وعده الهی محقق گردد؛ او میآید تا بشر طعم واقعی عدالت، سعادت، فضیلت و خیر را بچشد؛ او میآید تا گمگشتگان راه حقیقت را به سرمنزل مقصود برساند؛ او میآید تا شیفتگان به ولایت و اهلبیت: را یاری نماید؛ او میآید تا معرفت و علم حقیقی را به دانشپژوهان و تشنگان حقیقت اعطا فرماید.[۸]
آن امام که منصوب از جانب خدا و پیامبرش است، حکومتی الهی دارد. علم و معرفت امام معصوم از جانب خداست. امام عصمت دارد، لذا فعل و قولش الهی خواهد بود. او خلیفه واقعی خدا به شمار میرود؛ نوری خدایی است که عالم را با وجود مقدسش روشن میکند و حیات واقعی به انسان و عالم میدهد. نبض حیات عالَم در دست اوست. پس شایسته و لازم مینماید که در انتظار او باشیم و هر لحظه به یاد او و برای خشنودیاش گام برداریم.
۳٫ وقتی سخن از حکومت الهی حضرت ولیعصر۴ به میان میآید، اولین چیزی که به ذهن هر مؤمن مسلمانی خطور میکند، عدالتگستری است. در آن مدینه فاضله، هیچگونه ظلم و ستمی راه ندارد یعنی هر چیزی سر جای خودش قرار دارد.
دانشمندان و فلاسفه هم در طول تاریخ اندیشه، از دوران باستان تاکنون، در فکر حکومتِ عدالتگستر و مدینه فاضله بودهاند. حتی طرحها و نظریات خودشان را بیان کردهاند. از جمله ایشان افلاطون [۴۲۷ یا ۴۲۸ ـ ۳۴۸ قبل از میلاد] حکیم یونانی است. او در اثر معروفش جمهوری[۹] به تأسیس مدینه فاضله میپردازد.
در این مقاله، مدینه فاضله افلاطون را با جامعه دینی مطلوب امام زمان۴ بررسی و مقایسه خواهیم نمود. آنچه در این مقاله تبیین شده، تطبیق کامل این دو نیست. امید است محققان ارجمند با پژوهشهای بیشتر بتوانند حق مطلب را بهتر ادا نمایند.
۴٫ با توجه به اینکه افلاطون فیلسوفی یونانی است و یونانیان قایل به خلقت نیستند، مقایسه این نوع تفکر با اندیشه الهی اسلامی که شالوده و اصول تفکرش بر خلقت و آفرینش مبتنی است، تا حدودی مشکل میآفریند. اما با وجود این، وی آرمانشهرش را تا حدودی بر اساس علمِ اخلاق تدوین کرده است، یعنی نظریه سیاسیاش با علم اخلاق او ارتباط نزدیک دارد.[۱۰]
به نظر افلاطون، قوانین اخلاقی مطلقی وجود دارد که بر همه آدمیان و همه کشورها حکومت میکند.[۱۱] به نظر وی[۱۲] حقایق تمام اشیاء و موجودات در عالم دیگری است و آن را عالم مُثل نامیده است. در آنجا حقایق همه موجودات وجود دارد؛ حقیقت عدالت، حقیقت انسان، حقیقت زیبایی، حقیقت تکتک موجودات و اشیاء. افلاطون، هر کدام از این حقایق را به عنوان «مثال» نامیده است؛ «مثال خیر»[۱۳] را بالاترین و باارزشترین حقیقت میداند، سعادت انسان را رسیدن به مثال خیر (خیر اعلا) دانسته است.
اگرچه افلاطون در ابتدای جمهوری بدنبال عدالت در جامعه و فرد است ولی در ادامه برای یافتن عدالت، ناگزیر میشود جامعهای را تأسیس نماید تا عدالت واقعی در آن دیده شود. اما هدف افلاطون واقعاً و صرفاً این نبوده است، بلکه افلاطون معتقد است که در چنین دولتشهری، به فضیلت و سعادت ابدی میرسد.
با توجه به این نکات اخلاقی و حقیقتیابی در فلسفه افلاطون، توانستیم روزنهای بیابیم تا وارد بحث و بررسی شویم و عزم خود را جزم نماییم تا بتوانیم بررسی و تطبیق این دو دیدگاه را پیش ببریم.
۵٫ آیا مدینه فاضله افلاطون تحققپذیر مینماید؟ البته این سؤال از خود افلاطون هم شده است.
افلاطون در کتاب جمهوری بیان کرده که شاید چنین مدینهای تحقق نیابد و یا بسیار مشکل باشد، اما این نوع حکومت و دولتشهر، لازمه زندگی سعادتمندانه است و در آن میتوان به کشف حقایق ثابت و ازلی دست یافت.
بعضی معتقدند که افلاطون با طرح چنین نظریهای، به اوضاع و احوال سیاسی زمانه خودش توجه داشته و کوشش وی برای اصلاح اوضاع جاری و در جهت هدایت جامعه و حکومت بوده است.[۱۴]
عدهای هم معتقدند که جامعه افلاطون، آرمانی بوده است که انسانها باید در حد توانشان به آن نزدیک شوند، اما نمیتوانند به صورت نسخهای موبهمو از آن تقلید نمایند.[۱۵]
اما شایسته آن است که این مسئله را از زبان خود افلاطون بشنویم. او در کتاب جمهوری به زبان سقراط با دیگران به بحث و بررسی عدالت و تأسیس مدینه پرداخته است.
از سقراط سؤال کردند: … از چه راه میتوان جامعه و دولتی را که وصف کردی به مرحله واقعیت درآورد.[۱۶]
سقراط پاسخ داد: اگر نتوانیم ثابت کنیم که چنان جامعهای امکان دارد به مرحله واقعیت درآید، این امر دلیل نارسایی تصویر ماست.[۱۷]
افلاطون معتقد است، فقط فیلسوفِ واقعی میتواند چنین جامعهای را هدایت کند، لذا در ادامه میگوید: … اگر در روزگاران گذشته، زمانی ضرورتی اجتناب ناپذیر، فیلسوفان راستین را در کشوری ناگزیر ساخته باشند که زمام حکومت را به دست گیرند، یا امروز در کشوری بیگانه، چنین وضعی برقرار باشد، و یا اگر در آینده روزی چنین واقعهای روی بنماید، فقط در آن زمان است که میتوانیم گفت نظام سیاسی مورد نظر ما قدم به مرحله واقعیت گذاشته یا خواهد گذاشت، و تنها در چنان وضعی ممکن است خدای فلسفه بر جامعه آدمیان حکم براند. تحقق آن وضع به هیچ وجه محال نیست گرچه خود تصدیق میکنم که بسیار دشوار است.[۱۸]
همچنین گفته است: اگر از میان آنان [فیلسوفان واقعی] یکی پیدا شود و زمام جامعهای را که آماده پیروی از اوست بهدست گیرد، همین کافی خواهد بود که آنچه امروز ناممکن مینماید تحقق پیدا کند و صورت عمل به خود گیرد.[۱۹]
اما مدینه فاضله عصر ظهور، به گواهی آیات قرآن بدون هیچگونه تردیدی محقق خواهد شد. در سوره انبیاء آیه ۱۰۵ و ۱۰۶، خداوند متعال فرموده است:
gوَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ * إِنَّ فِی هَذَا لَبَلاغًا لِقَوْمٍ عَابِدِینَf؛[۲۰]
یعنی «در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: بندگان شایستهام وارث (حکام) زمین خواهند شد. در این، ابلاغ روشنی است برای جمعیت عبادت کنندهگان»
در تفسیر معروف مجمع البیان در ذیل آیه فوق از امام باقر۷ روایت شده است «هم أصحاب المهدی فی آخرالزمان» اینها همان یاران مهدی۴ در آخر زمان خواهند بود.» همان مردان و زنان خودساختهای که وارث همه میراثهای زمین خواهند شد و شایستگی این رسالت بزرگ را خواهند داشت.[۲۱] البته، گفتنی است که مصلح بزرگ در ادیان دیگر هم مطرح شده است، کتب زرتشتیان، هندیان، تورات و انجیل و… وعده به ظهور او دادهاند.[۲۲]
مردی بیرون آید از زمین تازیان…، مردی بزرگسر، و بزرگتن، و بزرگساق، و بر آیین جدّ خویش و با سپاه بسیار، روی به ایران نهد و آبادانی نماید و زمین را پر داد کند.[۲۳]
آنچه در روایات شیعه و سنی آمده، دلیل واضح و متقن بر ظهور حضرت ولیعصر۴ است. او با قدرت الهی و یاری دوستان و عاشقان باوفایش، حکومت جهانیِ عدالتگستر را تأسیس خواهد کرد و در آرمانشهر و دولت کریمه او، همگان به حقیقت و سعادت ابدی نایل خواهند شد ـ به امید آن روز.
مسئله اصلی در ابتدای کتاب جمهوری، بحث عدالت بوده است. افلاطون برای بررسی و تعریف عدالت، ناگزیر شد که آن را در مقیاس بزرگتری جستجو کند، زیرا از نظر وی، شناختِ عدالت در مقیاس بزرگتر آسانتر است.[۲۴] لذا معتقد شد که عدالت در جامعه بهتر و آسانتر قابل شناخت و بررسی است. بدین جهت، درصدد ایجاد مدینهای برآمد تا در آن عدالت به درستی رعایت شود.
افلاطون تأسیس یک جامعه را مبتنی بر نیاز افراد آن به یکدیگر از لحاظ اقتصادی و معیشتی میداند. چنانکه ارسطو نیز، مانند استادش معتقد است که انسان بالطّبع اجتماعی است[۲۵] و زندگی جمعی را به زندگی فردی و به دور از روابط اجتماعی ترجیح میدهد.
نیازهای هر انسانی ـ غذا، مسکن، لباس ـ بیشتر از آن است که خودش بتواند آنها را تأمین کند، از این رو، تعدادی از آنها در یکجا جمع میشوند تا در انجام کارهای لازم، با همدیگر همکاری و تعاون داشته باشند، زیرا پیروی از اصل تقسیم کار بهتر از آن است که هر کسی خودش برای انجام دادن تمام کارها اقدام نماید.[۲۶]
طبیعی است که هر کسی برای برخی از کارها استعداد بیشتری دارد و کسب تخصص هم امری است که بهرهوری صحیح و بهتر، از آن نشات گرفته است. لذا برای معلوم ساختن اینکه «عدالت و ظلم» در کجای این شهر ابتدایی قرار دارد، باید در شیوه زندگی آنها تأمل کنیم. نیازهای افراد در جامعه، مانند خوراک، مسکن و پوشاک، حرفههایی را که میطلبند باید در راستای تجربه و تخصصشان باشد (کشاورزی، آهنگری، بنایی، خیاطی، نقاشی و…) . افلاطون در ادامه بررسی جامعه میگوید: اگر شهر ما کمی پر تجمّل باشد، باید جامعهای بزرگتر داشته باشیم تا در آن عدهای دیگر هم قرار گیرند، مثلاً صنعتگران، بازرگانان، هنرمندان و… لذا احتیاج به آموزش قانون و رعایت به آن، برقراری نظم اجتماعی و همچنین امنیت داخلی و خارجی و حتی توسعه اراضی، نیازمند به جنگجویان و پاسداران هستیم، چون بنا به اصل تقسیم کار و تخصص، باید طبقه خاصی از پاسداران وجود داشته باشند تا کارهای مربوط به خودشان را انجام دهند.[۲۷]
طبقه سوم در مدینه فاضله افلاطون، فرمانروایان (حاکمان) هستند. او معتقد است که آنان از طبقه پاسداران و با دقّت بسیار، انتخاب میشوند.
در نتیجه، دولتشهر آرمانی افلاطون از لحاظ ساختاری، شامل سه طبقه بزرگ است: صنعتگران و پیشهوران در پایینترین طبقه قرار دارند؛ پاسداران و نظامیان (مددکاران) در طبقه دوّم و حاکمان و فرمانروایان در رأس قرار گرفتهاند.
[۱] . Dualism.
[۲] . Ideas.
[۳] . forms.
[۴] . دوره آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی ، ج۲، ص۱۰۴۹٫
[۵] . dialectic.
[۶] . سوره ذاریات، آیه۵۶٫
[۷] . سوره انبیاء آیه۱۰۵؛ سوره قصص، آیه۵؛ سوره نور، آیه۵۵٫
[۸] . «لو لم یبق من الدنیا إلّا یوم واحد، لطوَّل الله ذلک الیوم حتّی یخرج رجل من ولدی فیملأها عدلاً و قسطاً کما ملئت جوراً و ظلماً؛ اگر از دنیا تنها یک روز باقی بماند خداوند آن روز را طولانی گرداند تا آنکه مردی از فرزندان من خروج خواهد کرد، پس زمین را از عدل و داد پر خواهد کرد آنچنان که از ظلم و ستم پر شده بود.» (لطفالله صافی گلپایگانی، منتخب الأثر، ج۲، ص۲۴۷؛ مرحوم مجلسی در جلد سیزدهم بحارالأنوار، روایات فراوانی در اینباره آورده است.)
[۹] . Republic (جمهوری به معنی کشور یا درباره عدالت است).
[۱۰] . فردریک کاپلستون، تاریخ فلسفه، ترجمه سید جلالالدین مجتبوی ، ج۱، ص۲۵۷ ـ ۲۵۸٫
[۱۱] . همان.
[۱۲] . ، افلاطون، دوره آثار ، ج۲، ص۱۰۴۹٫
[۱۳] . Idea of the good.
[۱۴] . دبلیو. کی. سی گاتری، افلاطون (جمهوری)، ترجمه حسن فتحی، ص۹۹٫
[۱۵] . همان.
[۱۶] . دوره آثار افلاطون ، ج۲، ص۱۰۰۲٫
[۱۷] . همان، ص۱۰۰۳٫
[۱۸] . همان، ص۱۰۴۶٫
[۱۹] . همان، ص۱۰۳۹٫
[۲۰] . سوره انبیاء، آیه ۱۰۵ و ۱۰۶٫
[۲۱] . ناصر مکارم شیرازی، حکومت جهانی مهدی۴، ص۱۲۲٫
[۲۲] . همان، ص۵۳٫
[۲۳] . همان.
[۲۴] . نک: دوره آثار افلاطون ، ج۲، ص۸۶۷٫
[۲۵] . تاریخ فلسفه، ج۱، ص۲۵۷٫
[۲۶] . همان، ص۸۶۸٫
[۲۷] . همان، ص۸۷۵٫
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .