عنوان :

تحقیق تاثیر قصه درمانی برای درمان بیماری های روان شناختی کودکان

تعداد صفحات : ۸۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

برای اینکه یک قصه بتواند واقعاً توجه کودک را جلب کند باید او را سرگرم سازد و کنجکاویش را بر انگیزد . اما برای غنی سازی  زندگی کودک، قصه باید علاوه بر سرگرم سازی و تحریک کنجکاوی، تخیل او را نیز برانگیزد و به او کمک کند تا فهم و ادراک خود را بالا برد و عواطف خویش را منظم سازد و علاوه بر این با نگرانی های و آرزوهای کودک هم آهنگ شود تا کودک بتواند به مسائل و مشکلات خود پی ببرد و در همان حال راه حل هایی برای مسائلی که او را پریشان می سازد به او عرضه دارد. خلاصه آنکه قصه باید در یک زمان یا همه جنبه های شخصیت کودک ارتباط حاصل کند بی آنکه هرگز جدی بودن معماهای درونی او را از نظر دور دارد بلکه بلعکس ، آنها را کاملاً باور کند و پا به پای آن اعتماد کودک را به خویش و به آینده افزایش دهد.

هدف از پژوهش حاضر تعیین تاثیر قصه درمانی بر کاهش اختلالهای روانشناختی کودکان ۳ الی ۶ ساده درقالب طرح آزمایشی بوده در چهار چوب روش آزمایشی با اجرای پیش آزمون ۱۵ کودک ۳ الی ۶ ساله که دارای اختلالهای نقص توجه – ترس- پرخاشگری – رفتار اجتماعی و افسردگی بودند از روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند برنامه قصه درمانی به مدت ۲۴ جلسه بر روی آنها انجام شد و در پایان پس آزمون گرفته شد.

یافته ها با اجرای پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان و افسردگی کودکان چوایت نشان میدهد نقص توجه، ترس ، پر خاشگری و افسردگی کودکان ۳ الی ۶ ساله کاهش پیدا کرده اما رفتار اجتماعی تغییری نکرده است. اعتبار پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان پیش دبستانی فرم والددر این آزمون (۸۴/.) و پرسشنامه افسردگی کودکان چوایت (۸۳/.) بر آورد گردیده است.اجرای برنامه قصه درمانی بر اختلالهای روانشناختی کودکان نقص توجه- ترس- پرخاشگری و افسردگی در کودکان موثر بوده و آن را کاهش  داده است.

ایجاد تغییر در کارکردهای روان شناختی بطور مستقیم در افراد، بویژه کودکان همواره آسان نیست ولی می توان از راه قصه درمانی به این هدف دست یافت. در فرایند قصه درمانی مشکلات فرد برونی می شود. چگونگی تاثیر مشکل بر زندگی او و نیز چگونگی تاثیر خود فرد بر مشکلات به تصویر کشیده می شود،درباره ی مشکل به صورت روشن بحث می شود، مسئولیت مشکل فرد به خودش واگذار می شود، قصه ای تدوین می شود که مشکل را بهتر توصیف کند، فرد قصه اش را با دیگران در یک گروه در میان می گذارد، و بر مبنای باز خوردی که از دیگران و درمانگر دریافت می کند، قصه اش را به گونه ای دیگر باز نویسی می کند.

کودکان دارای نیازهای ویژه به دلیل محدودیتهایی که در کارکردهای شناختی ، هیجانی، انگیزش و رفتاری دارند، نمی توانند بطور موثر از آموزش ها یا روش های درمانی مستقیم بهره گیرند، از این رو به کار گیری فنون غیر مستقیم مانند قصه گویی و قصه درمانی می تواند به گونه ای اثر بخش کاستی های آنها را بهبود و ترمیم نماید.

این یافته ها اثر قصه درمانی بر اختلالهای روان شناختی کودکان را بطور موثر نشان داد و بکارگیری قصه ها و داستانهای شفا بخش سنتی و بومی ایرانی و اسلامی در فعالیتهای آموزشی، تربیتی و درمانی برای بهینه سازی فرایند تحول روان شناختی درمان و ارتقای سلامت روان کودکان و نوجوانان تاکید دارد.

کلید واژه :  قصه درمانی ، نقص توجه ، ترس ، رفتار اجتماعی ، پرخاشگری ، افسردگی

فهرست مطالب

فصـــــــــــــل اول
مقدمه    ۱
بیان مسئله    ۱
ضرورت انجام تحقیق    ۲
اهداف تحقیق    ۳
فرضیه  ها    ۳
تعاریف توصیفی    ۴
واژه های کلیدی قصه درمانی    ۴
نقص توجه در کودکان    ۴
ترس در کودکان    ۴
رفتار اجتماعی در کودکان    ۵
پرخاشگری در کودکان    ۵
افسردگی کودکان    ۵
تعاریف عملیاتی    ۶
فصـــــــــــــل دوم
مقدمه    ۷
قصه گویی    ۷
نکاتی در مورد قصه گویی برای کودکان    ۸
شرایط قصه گو    ۹
روش های قصه گویی    ۱۰
هدف و ارزشهای قصه    ۱۱
افسانه های جن و پری ومعمای هستی    ۱۲
افسانه های جن و پری شکل بی همتا هنر    ۱۳
زندگی از دید درون آن( در فایده خیال پروری)    ۱۶
افسانه های جن و پری و اسطوره    ۱۸
اصل لذت در برابر اصل واقعیت    ۱۹
خوشنودی غیر مستقیم    ۲۱
اهمیت تجسم خارجی شخصیت ها و روی دادهای تخیلی    ۲۲
دگرگونی ها تخیل درباره ی « نا مادری پلید»    ۲۴
سامان دادن به آشفتگی    ۲۸
بیم از خیال    ۳۰
کاربرد روان شناختی قصه    ۳۲
قصه درمانی کودکان    ۳۴
رابطه قصه درمانی و بیماریهای روحی از جمله افسردگی    ۳۵
مروری بر تحقیقات داخل و خارج کشور    ۴۰
زنده باد گرگ    ۴۷
هدیه عشق    ۴۸
عملی و آموزنده    ۴۹
هر کنجکاوی جنسی نیست    ۵۱
اندازه گیری دقیق هراسها    ۵۲
نمونه ای از داستانها    ۶۰
مو طلائی و سه خرس    ۶۴
فصـــــــــــــل سوم
روش تحقیق یا طرح پژوهش    ۶۶
روش نمونه گیری    ۶۶
ابزار اندازه گیری    ۶۶
کتابهای قصه    ۶۸
کارت کلمات    ۶۹
اشیاء    ۶۹
از روشها و فنون قصه درمانی که استفاده شد    ۶۹
فصـــــــــــــل چهارم
مقدمه    ۷۲
فرضیه اول    ۷۳
فرضیه دوم    ۷۴
فرضیه سوم    ۷۵
فرضیه چهارم    ۷۶
فرضیه پنجم    ۷۷
فصـــــــــــــل پنجم
بحث و نتیجه گیری    ۷۹
محدودیتها    ۸۱
پیشنهادات    ۸۲
منابع    ۸۳

منابع

بروبتلهایم کتاب کودکان به قصه نیاز دارند ( کاربرد افسانه و افسون ترجمه ی کمال بهروز کیا)

اسلام، فرزانه (۱۳۷۹) تاثیر آموزش درک دیدگاه بر افزایش توانایی در کودکان با ناتوانی هوشی خفیف ، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

تامپسون، چارلول؛ رودولف ، لینداب، ۰ بی تا،۱۳۸۴). مشاور ه با کودکان .( ترجمه ی جواد طهوریان،). تهران .رشد

روشن ، آرتور( بی تا) .۱۳۸۵ قصه گویی( چگونه از داستان برای کمک به کودکان در رفع مشکلات زندگی بهره ببریم). ( ترجمه بهزاد یزادنی و مژگان عمادی،). تهران : جوانه رشد.

سیدی، طاهری (۱۳۷۹) . تاثیر قصه گویی درکاهش رفتارهای پرخاشگری کودکان، پایان نامه ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

شپبانی، شهناز؛ یوسفی لویه، مجید ؛ دلاوری ؛ علی(۱۳۸۵) تاثیر قصه درمانی بر کاهش علائم افسردگی در کودکان افسرده ، پژوهش در کودکان استثنایی، سال ششم ، شماره ۴،۹۱۶-۸۹۳٫

کداسن، هایدی؛ شفر، چارلز( بی تا) ، برگزیده ای از روش های بازی درمانی ، ( ترجمه ی سوسن صابری و پریوش وکیلی، ۱۳۸۲) تهران، آگه ، ارجمند.

گلدارد، کاترین؛ دیوید( بی تا) ، (۱۳۸۲) راهنمای عملی مشاوره با کودکان ( ترجمه ی مینو پرنیانی،) تهران ، رشد.

محمد اسماعیل، الهه (۱۳۸۳) ، بازی درمانی ، نظریه ها ، روش ها و کاربردهای بالینی تهران دانژه.

یوسفی لویه، معصومه؛ دلاور، علی؛ یوسفی لویه؛ مجید( زیر چاپ) ، تاثیر قصه درمانی بر کاهش نشانه های اضطرابی کودکان مضطرب پژوهش در کودکان استثنایی

یوسفی لویه، مجیدغ متین؛ آذر (۱۳۸۳)، تاثیر قصه درمانی بر راهبردهای رویارویی با مشکلات یادگیری ، پژوهش در کودکان استثنایی ، سال ششم ، شماره ۲، ۶۲۲-۶۰۳٫

پروچاسکا، جیمزاو و نورکراس ، جان . سی. _۱۳۸۱) . نظریه های روان درمان، ترجمه یحیی سید محمدی، تهران، انتشارات رشد.

تامپسون، چارلز ل.و رودلف، لینداب(۱۳۸۴) .مشاوره با کودکان ، ترجمه جواد طهوریان . تهران: انتشارات رشد.

زارب ، ژانت . م (۱۳۸۳) . ارزیابی و شناخت – رفتار درمانی نوجوانان. ترجمه محمد خدایاری فرد و یاسمین عابدینی ، تهران.

شرودر ، کارولین اس و گوردون ، بتی ان ( ۱۳۸۵) . سنجش و درمان مشکلات دوران کودکی . ترجمه مهرداد فیروز بخت ، تهران: انتشارات دانژه

فاسلر، ریوید جی و دومس ، لین اس ( ۱۳۸۴) . کمکم کن، غمگینم( راهنمای پیشگیری ودرمان افسردگی در کودکان و نوجوانان). ترجمه نسرین پارسا . تهران : انتشارات رشد.

کداسن ، هایدی وشفر ، چارلز(۱۳۸۲) . برگزیده ای از روشهای بازی درمانی  . ترجمه سوسن صابری و پریوش وکیلی . تهران : انتشارات آگاه وارجمند

کیزرلینک، لینده فن(۱۳۸۱) . مقابله با ترس : چگونه با تعریف داستان ترس را از فرزندان خود دور کنیم. ترجمه سید حسن ناصری. مشهد : به نشر.

گال، مردیت، بورگ ، والتر و گال، جویس،. (۱۳۸۳) روشهای تحقیق کمی و کیفی درعلوم تربیتی و روان شناسی ، ( جلد دوم) . ترجمه احمد رضا نصر و همکاران . تهران : انتشارات دانشگاه شهید بهشتی و سمت.

محمد اسماعیل ، الهه( ۱۳۸۱) . بازی درمانی در درمان کودکان مبتلا به اختلال رفتاری. وزارت آموزش و پرورش : سازمان آموزش و پرورش استثنایی ، پژوهشکده کودکان استثنایی

Angus.L.,Levitt,.H.And Hardtke,K.(1999). The narrative process coding system: research applicatipn and implications for psychotherapy. Practice,55,1255-70

Arad, D.(2004) . If your mother were an anima; would she be?

Creating play stories in family therapy: the Animal Attribution story – telling technique. Family process.

Barret, L.,Beer, D.and Kielhofner, G.(1999). The importance of volitional narrative in trearmnent: An ethnographic case study in a week program. Work, 12 ,79-92.

Carlson, GA. (2000) . The challenge of diangnsing depression in chidood and adolescence. J.Affect Disord, 61, 3-8

Compton, SN, March, JS, Brent, D, Albano, Weering R, Curry, J.

(۲۰۰۴) . Chidren and adolescents: an evidence- bosed medicin review. J Am Acad child Addesc Pschiatry, 43 , 930-59

Dhavale , Hs. (2001) . Deprssion in childhood and adolescents . JIndian Med Assoc, 99, 34-5, 38

Desocio, 99, 34-5, 38.

Desxcio,JE. (2005) Assessing self- development through narrative approaches in

Doan , R.E.(1998) . The king is dead: long live the king: Narrative therapy and practicing what we preach.Family Process 37, 379-85.

Drauker , CB.(1998). Narrativethrapy for women who have live with violence.

Arch Psychiatr Nurs, 12 , 162-8

Harrington, R, Whittaker, J, Shoebridge, P. Campbell, F.(1998)

Sustematic review of Efficacu of cognive behavior therapies in childhood and adolescent depressive disorder. B M J. 316, 1559-63.

Henney, l  Kozlwska, K. (2002) . Healing traumatized children:Creating illustrated story books in family therapy. Family Process, 4137-65.

Howard, G.S.(1991) . Culture tales . A narrative approach to thinking , cross- cultural paychology , and psychothotherapy. American Psyhol,46. 187-97

Kestenbaum, C.J.(2003) .Memory, narrative and the search identity in psychoanalytic psychotherapy : a second chance. Journal of Am Acad Psychoanal Dyn Psyhiatry, 31, 647-61.

مقدمه

افراد هنگام بیان داستان توالی و رابطه های معنا دار را کشف می کنند و ثبت وضعیت خود بینش عمیق تری به دست می آورند( دیوایودی، ۱۹۹۷) در کتابهای مقدس انجیل و قرآن نیز یکی از رویکردهای مهم برای آموزش شیوه های درست زندگی و کشف حقایق استفاده استعاره ها، حکایت ها و قصه های اقوام و مردمان مختلف است. (کراوفورد، براون و کرافورد، ۲۰۰۴) ، در میان فیلسوفان باستان ، افلاطون اولین اندیشمندی است که بر اهمیت قصه برای کودکان و نوجوانان در کتاب مشهور خود« جمهوریت» تأکید کرده است(رحماندوست، ۱۳۸۱)

هانس کریستین اندرسن (۱۸۷۵-۱۸۰۵) مفهوم ادبیات کودکان را پایه ریزی کرد و از این دو لقب پدر ادبیات کودکان نام گرفت (مجازی،۱۳۷۴) . متخصصان آموزش و پرورش دو هدف متمایز را بر ای قصه گویی کودکان مطرح کرده اند، هدف نخست کار کرد اطلاعاتی قصه گویی در ارائه بخشی از دانش درباره ی جهان و فرهنگ است و هدف دوم کار کرد انتقالی در آموزش و یاد داده است که شیوه های تفکر و عمل را به افراد می آموزد ( بریزنبرگ و مک گراث، ۲۰۰۱)

 بیان مسئله

در سالهای اخیر وجود افسردگی در کودکان و نوجوانان نه تنها محرز دانسته شده و یک مشکل فراگیر جهانی به حساب می آید و این افسردگی کودکی اگر راههای پیشگیری از ان را بکار نبریم مشکلات جدی برای سلامت عمومی فرد ، خانواده و جامعه به همراه دارد به گونه ای که پژوهشها نشان داده است که شناسایی افسردگی کودکی و نوجوتانی می تواند احتمال بیماری های روانی دیگر ، ناراحتی های شدید ، رفتارهای ناسازگرانه و حتی مرگ و میر کودکان و نوجوانان را کاهش می دهد . همین طور عوامل پرخاشگری ، ترس ، رفتار اجتماعی و نقص توجه که هر کدام آنها اگر راه درست برخورد با آن را ندادشته باشیم . در کودکان باعث مشکل جدی از قبیل رفتارهای پرخاشگرانه و ضد اجتماعی و بیش فعالی کودکان و انواع فوبی در کودکان خواهد شد.

بعضی از روانشناسان معتقد ند بسیاری از مشکلات در دوران پیش دبستانی جنبه تحولی داشته و خود به خود بر طرف می شود . این گفته در مورد برخی از رفتارهای کودکان صادق است . امااگر مشکلات رفتاری برای چندین ماه و بدون مشکلات روابط خانوادگی و محیطی ادامه یابد ارجاع به موقع کودک به درمانگرحداقل از عوارض جانبی جلوگیری می کند . مسئله ای که اینجا برای بنده مطرح است این که  بنده می خواهم به بررسی ارزش قصه و کاربرد آن در فرایند آموزشی ، اجتماعی و درمانی مشکلات روان شناختی کودکان از جمله تاثیر قصه درمانی بر کاهش علایم نقص توجه ، ترس ، رفتار اجتماعی ، پرخاشگری و افسردگی بپردازیم .

خطرهای روانی از نظر روان شناسی psychologicadanjers

افسردگی در کودکان freeze یا depression children

نقص توجه failorattention

ترس fear-fob

رفتار اجتماعی sacialtreat

پرخاشگری fiorius

 ضرورت انجام تحقیق

هدف اصلی نشان دادن اهمیت افسانه های جن و پری برای یاری کودک در راه حل مسائل روانی رشد و دستیابی به تکامل شخصیت اوست. کمک به بزرگترها یعنی مادران و پدران و همه ی کسانی که عهده دار سرپرستی و تربیت و پرورش کودکان می باشند تا اهمیت این افسانه ها را در این راه بهتر درک کنند. همچنین معنا و مفهوم بخشیدن دوباره به زندگی کودکانی که به شدت ناسازگارند و کودکانی که زندگی برایشان پر معنا نیست و کودکانی که به کمک های خاص از لحاظ روحی و اجتماعی نیازمندند( گفته ی برونوتبلها یم از کتاب کودکان به قصه نیاز دارند / کاربردهای افسانه و افسون ترجمه ی کمال بهروز کیا).

 اهداف تحقیق

۱٫ تعیین رابطه بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون نقص توجه

۲٫ تعیین رابطه بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون ترس

۳٫ تعیین رابطه بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون رفتار اجتماعی

۴٫ تعیین رابطه بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون پرخاشگری

۵٫ تعیین رابطه بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون افسردگی

 فرضیه  ها

۱٫ بین میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون نقص توجه تفاوت معنا داری وجود دارد .

۲٫ بین میانگین نمرات بیش آزمون و پس آزمون ترس تفاوت معنی دارد وجود دارد .

۳٫ بین میانگین نمرات بیش آزمون و پس آزمون رفتار اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد .

۴٫ بین میانگین نمرات بیش آزمون و پس آزمون پرخاشگری تفاوت معنی داری وجود دارد .

۵٫ بین میانگین نمرات بیش آزمون و پس آزمون افسردگی تفاوت معنی داری وجود دارد .

 تعاریف توصیفی

واژه های کلیدی قصه درمانی[۱]

از جمله درمانها ی روانشناختی ترغیب کودک به شرح دادن قصه خودش به هر طریقی که می تواند بسیار درمان کنند ه است ولی می تواند از تسکین بخشیدن نشانه های بیماری یا اختلال موثر واقع شود(فاسل و دو مس  ترجمه پارسا ، ۱۳۸۴)این در متون پژوهشی قصه درمانی نامیده می شود .

 نقص توجه در کودکان[۲]

اختلال در توجه و عدم تمرکز ذهنی از شایعترین اختلالات رفتاری در کودکان که با بیش فعالی کودکان ارتباط محکمی دارد تشخیص ارتباط محکمی دارد تشخیص نقص توجه زمانی داده می شود که نبود توجه شش ماه یا بیشتر دوام داشته باشد و تغییر در رفتار کودک بوجود آید از جمله ۱-اغلب در تمام کودکان کارهایی که شروع کردند با شکست مواجه می شوند ۲٫ اغلب به نظر می رسد که گوش نمی کنند ۳٫ به آسانی برآشفته می شوند ۴٫در دلبستگی به فعالیتهای بازیچه ای مشکلاتی دارند ۴٫در تمرکز نمودن روی کارها ی مدرسه یا سایر وظایفی که نیاز به توجه طولانی دارد دچار اشکال هستند .

 ترس در کودکان[۳]

به عنوان واکنش طبیعی نسبت به تهدیدهای واقعی تعریف می شود و سه نوع پاسخ تولید می کند ۱٫ رفتار آشکار  ۲٫ افکار و احساسات ۳٫ فعالیت فیزیولوژکی اگر سه نوع پاسخ به مدت طولانی ادامه داشته باشد و ناسازارگانه باشد گفته می شود ترس به فوبیا تبدیل شده است

 رفتار اجتماعی در کودکان[۴]

به عنوان نمونه ای از رفتار هائی که در میان گروهی از مردم عادی و طبیعی تلقی می شود و انحراف از آن غیر طبیعی (نابهنجار )محسوب می شود .در واقع نوعی سازگاری فرد با محیط فرهنگی و میزان شباهت و هماهنگی رفتار و شخصیت وی با .جامعه اش است یا به عبارتی توانایی سازش با تجربه های زندگی به صورت کار آمد .

 پرخاشگری در کودکان [۵]

نوعی اختلال سلوکی که با اخم کردن ، طفره رفتن ، سماجت کردن و تخطی از قانون و مقررات و خشونت مستقیم و یا غیر مستقیم دیده می شود در بین پسران این عارضه بیشتر از دختران ودر خانوادها های که اختلالهای تشخیص ضد اجتماعی یا مسائل الکلی یا مواد مخدر در پدر و مادر یا در هر دو وجود دارد بیشتر ملاحظه می شود .کودکان ونوجوانان پرخاشگر قوانین مهم را یا از طریق فرار از آموزشگاه ، استفاذه از مواد مخدر یا اغلب اوقات ….با همکلاسی های ، خواهر و برادر های خود نزاع می کنند به دستور معلمان و والدین خود گردن نمی نهند ، دیده می شود .

 افسردگی کودکان freeze children یا derssionchildren

اختلال ناتوانی کننده ای است همانند اختلال افسردگی اساسی در بزرگسالی (ریا…، ۲۰۰۳)مطابق با dsm-ivتشخیص افسردگی کودکان زمانی داده می شود که در یک یا چند دوره دو هفته ای شواهدی دال بر تغییر کارکرد نشان بدهد . از جمله اینکه کودک افسرده ممکن است تحریک پذیر یا بی علاقه شود و از خیلی چیزها لذت نبرد یا هر دو حالت را داشته باشید .

 تعاریف عملیاتی

نقص توجه: واژه ای که به وسیله آزمون پرسشنامه رفتاری کودکان پیش دبستانی ۶-۳ (فرم والد) مورد سنجش قرار گرفت .
ترس : واژه ای که به وسیله آزمون پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان پیش دبستانی ۶-۳ساله (فرم والد )مورد سنجش قرار گرفت .
رفتار اجتماعی : واژه ای که به وسیله آزمون پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان پیش دبستانی  ۶-۳ ساله (فرم والد ) مورد سنجش قرار گرفت .
پرخاشگری : واژه ای که به وسیله آزمون پرسشنامه مشکلات رفتاری کودکان پیش دبستانی ۶-۳ ساله (فرم والد )مورد سنجش قرار گرفت
افسردگی : واژه ای که به وسیله آزمون افسردگی کودکان …..(GDIGL)مورد سنجش قرار گرفت .