عنوان :

تحقیق جنبش دانشجویی و نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه

تعداد صفحات : ۱۴۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

موضوع این پژوهش بررسی ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ بود. سوال اصلی ما این بود که چه ارتباطی بین نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ وجود داشت؟

در راستای آزمون و اثبات این فرضیه در فصل نخست این پژوهش ابتدا به مباحث نظری مربوط به نسبت و ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش های اجتماعی (و جنبش دانشجویی) می پردازیم در این فصل سه نظر در این خصوص مطرح شد (استقلال، دنباله روی و تاثیر متقابل) و نگارنده ، دیدگاه دوم یعنی دنباله رو بودن جنبش دانشجویی نسبت به نیرو‌های سیاسی خارج از دانشگاه را به عنوان فرضیه پژوهش برگزید و در پایان این فصل به علت و چرایی این دنباله رو بودن جنبش‌های دانشجویی می پردازیم.

در فصل دوم به منظور بررسی و آزمون فرضیه ابتدا به سیر تاریخی و توصیفی جنبش دانشجویی می پردازیم در این بخش جنبش دانشجویی به قبل و پس از انقلاب تقسیم می شود. جنبش دانشجویی در سالهای ۷۶-۱۳۵۷ را به چهار مقطع تقسیم نمودیم و در پایان مقطع چهارم (۷۶-۱۳۶۸)، به بررسی چهار تشکل دانشجویی (اتحادیه انجمن‌های اسلامی‌دانشجویان سراسر کشور، جامعه اسلامی‌دانشجویان، انجمن‌های اسلامی‌دانشجویی، بسیج دانشجویی) می پردازیم.

آخر فصل دوم به بررسی نیروها و جریانهای سیاسی سالهای ۷۶-۱۳۵۷ اختصاص می یابد در این بخش ابتدا اشاره مختصر به روشنفکران و روحانیون و تاثیر آنها بر دانشجویان در سالهای ۷۶-۱۳۵۷ نمودیم و سپس جناحها و نیروهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی‌تا سال ۱۳۷۶ را به ۶ دسته تقسیم می کنیم: چپ سنتی، راست سنتی، راست مدرن، راست  سنتی افراطی (رسا)، چپ مدرن و جناح روشن فکر تلفیقی.

اشاره می شود که یکی از نیروهای تأثیرگذار بر دانشجویان، روشنفکرانند. در سالهای اولیه انقلاب اکثر دانشجویان تحت تأثیر اندیشه های دکتر علی شریعتی بودند. اما به تدریج این اندیشه کنار زده شد. با کنار زدن اندیشه دکتر شریعتی، اندیشه رضا داوری به اندیشه مسلط تبدیل شد که نمونه عملی این اندیشه را در انقلاب فرهنگی و سالهای تک صدایی دفتر تحکیم وحدت شاهدیم.

با پایان جنگ عراق علیه ایران شاهد تغییرات ساختاری داخلی، منطقه ای و بین المللی بودیم. به تدریج روشنفکران نیز به تجدیدنظر در اندیشه های خود می پردازند.

نسل جدید روشنفکران پس از جنگ با انتقاد به دولت سازندگی و اقتدارگرایی آن، از آزادی و توسعه سیاسی و حقوق بشر… سخن به میان آوردند.

نمونه بارز این نسل از روشنفکران، دکتر سروش است. با تجدید نظر در قشر روشنفکر، انجمن های اسلامی نیز دست به تجدیدنظر و بازسازی می زنند و از شعارهایی چون آزادی، توسعه سیاسی و … دفاع می نمایند.

از نیروهای دیگری که در میان دانشجویان نفوذ زیادی داشته اند، روحانیون می باشند.

روحانیون سالهای ۷۶-۱۳۵۷ را می توان به دو دسته تقسیم نمود:

دسته اول، روحانیونی که با دانشجویان روابط نزدیک داشتند و روابط تقریباً متقابل بین آنها وجود داشت (روحانیون مبارز و انجمن های اسلامی).

دسته دوم، روحانیونی که با دانشجویان خواهان برقراری روابط مرید و مرادی بودند.

این دسته اخیر (جامعه روحانیت مبارز)، نه تنها محبوبیتی در بین دانشجویان (بویژه انجمن های اسلامی) پیدا نکردند در رویدادهای سیاسی مهم نظیر انتخابات کاملاً در مقابل دانشجویان (انجمن های اسلامی دانشجویان) قرار گرفتند.

فصل سوم این پژوهش در جهت آزمون فرضیه پژوهش به مستندسازی ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی در سالهای ۷۶-۱۳۵۷ اختصاص یافت.

به منظور رسیدن به این هدف سالهای ۷۶-۱۳۵۷ به چهار مقطع ( ۵۹-۱۳۵۷، ۶۲-۱۳۵۹، ۶۸-۱۳۶۲،۷۶-۱۳۶۸) تقسیم شد در ذیل هر مقطع احزاب و نیروهای سیاسی آن مقطع و ارتباطشان با جنبش دانشجویی بطور عینی و موردی بیان شد.

به نظر نگارنده، با این مستندسازی فرضیه پژوهش به اثبات رسید.

جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ ابزار و بازوی عمل نیروهای سیاسی بود و در رویدادهای مهم دنباله ‌رو جناحها و نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه بود. البته این به معنای آن نیست که جنبش دانشجویی به طور کلی از لحاظ فکری و عملی در اختیار نیرو‌های سیاسی بیرون از دانشگاه بوده است، چرا که همراهی و دنباله روی تشکل‌های دانشجویی با احزاب و نیروهای سیاسی از یک سو مطلق نیست و از طرف دیگر در مقاطع مختلف متفاوت است.

واژه های کلیدی: نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه ، جنبش دانشجویی، جنبش های اجتماعی ، چپ سنتی، راست سنتی، راست مدرن، راست سنتی افراطی، چپ مدرن و روشنفکر تلفیقی

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
طرح مسئله پژوهش    ۲
سؤال و فرضیه اصلی    ۳
مفاهیم وتعاریف    ۳
روش پژوهش و تحقیق    ۵
سابقه پژوهش و بررسی ادبیات موجود    ۵
سازماندهی پژوهش    ۹
فصل اول (چارچوب مفهومی)
جنبش های اجتماعی، اصول و کارکردها    ۱۴
طبقه بندی جنبشهای اجتماعی    ۱۸
چارچوب مفهومی    ۲۰
پی نوشت های فصل اول    ۳۱
فصل دوم
سیر و تاریخچه جنبش دانشجویی در ایران    ۳۴
۱- جنبش دانشجویی قبل از انقلاب اسلامی‌ایران    ۳۴
جنبش دانشجویی قبل از تأسیس دانشگاه تهران    ۳۴
جنبش دانشجویی پس از تأسیس دانشگاه تهران تا پیروزی انقلاب اسلامی:    ۳۷
الف ) دوره تأسیس دانشگاه تهران تا سقوط رضا شاه    ۳۸
ب) دوره سالهای ۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲    ۴۱
پ) دوره پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۰    ۴۶
ت) دوره سالهای آغازین دهه ۱۳۴۰ تا اوایل دهه ۱۳۵۰    ۴۹
ث) ‌دوره سالهای ۱۳۵۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی    ۵۱
۲- جنبش دانشجویی پس از انقلاب اسلامی‌تا سال ۱۳۷۶    ۵۳
الف ) جنبش دانشجویی در مقطع ۵۹-۱۳۵۷     ۵۴
ب) جنبش دانشجویی در مقطع ۶۲-۱۳۵۹ (انقلاب فرهنگی)    ۶۴
پ ) جنبش دانشجویی در مقطع ۶۸-۱۳۶۲    ۶۷
ت ) جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۶۸    ۷۲
اتحادیه انجمن های اسلامی‌دانشجویان سراسر کشور (دفتر تحکیم وحدت)    ۷۹
جامعه اسلامی‌دانشجویان    ۸۳
انجمن های اسلامی‌دانشجویی    ۸۵
بسیج دانشجویی    ۸۶
جریانها و نیروهای سیاسی سالهای ۷۶-۱۳۵۷    ۸۸
روشنفکران    ۸۸
روحانیون    ۹۰
جناحها و نیروهای سیاسی پس از انقلاب اسلامی‌تا۱۳۷۶ :    ۹۱
جناح چپ سنتی    ۹۳
جناح راست سنتی    ۹۴
جناح راست مدرن    ۹۵
جناح راست سنتی افراطی (رسا)    ۹۵
جناح چپ مدرن    ۹۶
جناح روشنفکر تلفیقی    ۹۷
پی نوشت های فصل دوم    ۹۹
فصل سوم
نسبت و ارتباط نیروهای سیاسی با جنبش دانشجویی در سالهای ۷۶-۱۳۵۷
۱-احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۵۹-۱۳۵۷ و ارتباط آنها باجنبش دانشجویی    ۱۱۳
۲- احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۶۲-۱۳۵۹ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی    ۱۱۷
۳- احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۶۸-۱۳۶۲ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی    ۱۲۰
۴- احزاب و نیروهای سیاسی سالهای ۷۶-۱۳۶۸ و ارتباط آنها با جنبش دانشجویی    ۱۲۳
پی نوشت های فصل سوم    ۱۲۶
نتیجه گیری    ۱۲۸
کتابنامه    ۱۳۲
منابع فارسی    ۱۳۳
الف ) کتابها    ۱۳۳
ب ) مقاله ها     ۱۳۷
پ ) کتابچه ها، جزوات و بولتن های تشکلهای دانشجویی    ۱۳۸
ت) روزنامه ها و نشریات    ۱۳۸
منابع انگلیسی    ۱۳۹

منابع فارسی

۱- آبراهامیان، یرواند، ایران بین دو انقلاب، ترجمه احمد گل محمدی و محمد ابراهیم فتاحی، تهران: نی، ۱۳۷۷٫

۲- ازغندی، علیرضا، سیاست خارجی در جمهوری اسلامی ایران، تهران: قومس ، ۱۳۸۱٫

۳- با تامور، تام، جامعه شناسی سیاسی، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران: انتشارات کیهان، زمستان ۱۳۶۸٫

۴- بازرگان، مهدی، انقلاب ایران در دو حرکت، چاپ چهارم، تهرام: انتشارات مظاهر، ۱۳۶۳٫

۵- ــــــــــــ، مدافعات، نهضت آزادی ایران خارج از کشور، ۱۳۵۶٫

۶- بشیریه، حسین، دیباچه‌ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی‌ایران، تهران: موسسه نگاه معاصر، ۱۳۸۱٫

۷-بهنود، مسعود، ۲۷۵ روز بازرگان، تهران: نشر علم، ۱۳۸۳٫

۸- پدرام ، مسعود، روشنفکران دینی و مدرنیته در ایران پس از انقلاب، تهران: گام نو، ۱۳۸۲٫

۹- ترابی، سید مصطفی، روحی، نبی‌الله، بسیج در پرتو قانون، تهران: سازمان تحقیقات خود کفایی بسیج، ۱۳۷۹٫

۱۰- حکمت، علی‌اصغر، سی خاطره، تهران: وحید، ۲۵۳۵٫

۱۱- خلیلی‌خو، محمدرضا، توسعه و نوسازی در ایران دوره رضا‌شاه، تهران: مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی، واحد شهید بهشتی، ۱۳۷۳٫

۱۲- دابسون، اندرو، فلسفه و اندیشه سیاسی سبزها، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: آگاه، ۱۳۷۷٫

۱۳- داداش پور، فرخزاد، دانشگاه در بحران: شناختی تازه از مسائل جوانان و آموزش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، بی‌تا.

۱۴- دوورژه، موریس، جامعه شناسی سیاسی، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، تیر ۱۳۷۶٫

۱۵- دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه، جلد ۴۹، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۴۰٫

مقالات:

۱- اصغرزاده، محمد ابراهیم، تسخیر سفارت آمریکا، ماهنامه بیان، شماره دهم، مهر و آبان۱۳۶۹٫

۲- باقری، علی، بررسی یک دهه جنبش دانشجویی، روزنامه سلام، سال هشتم ۳ آذر ۱۳۷۷٫

۳- بیات، کاوه، «دانشگاه تهران: اول بهمن ۱۳۴۰»، فصلنامه گفتگو، شماره ۵، پاییز ۱۳۷۳٫

۴- ثقفی، مراد، دانشجو، دولت و انقلاب، فصلنامه گفتگو، شماره ۵، پاییز ۱۳۷۳٫

۵- خانبا با تهرانی، مهدی، روایتی از سرگذشت کنفدراسیون، مجله مطالعات سیاسی، موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی،کتاب اول، پاییز۱۳۷۰٫

منابع انگلیسی:

۱- Banks, J.A. , The sociology of social movement, london: Macmillan, 1972, P.7.

۲- Paridar, parvin, women and The political in Twentieth century Iran, university press, 1995, PP 312-314.

۳- The Encyclopedia of higher education,  pp. 99.

طرح مسئله پژوهش

جنبشهای اجتماعی یکی از مؤلفه های بسیار تأثیرگذار در عرصه تحولات اجتماعی و سیاسی جوامع نوین به شمار می‌آیند. سرزمین ایران در طی صد ساله اخیر، شاهد جنبش های اجتماعی مختلفی بوده است. بخشی از این جنبش ها با توجه به خاستگاه آن و پایگاه اجتماعی اعضایش تحت عنوان جنبش های دانشجویی مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

جنبش دانشجویی در ایران از ابتدای شکل گیری از جنبشهای سیاسی و اجتماعی فعال و اثرگذار در فرایند سیاسی و اجتماعی در دوران معاصر بوده است. از وظایف و کارکردهای اصلی جنبش دانشجویی روشنگری و افشاء است به عبارتی جنبش دانشجویی باید به مثابه سیستم هشدار دهنده برای نظامهای حاکم و گروههای مختلف جامعه عمل کند. به سیاستها و برنامه های نادرست دولت و نظامهای حاکم در جهت اصلاح آنها، انتقاد و اعتراض کند.

لیکن از آسیب های بالقوه جنبش دانشجویی احتمال وابستگی آنان به گروه ها و طیف‌های سیاسی خارج از دانشگاه است. این وابستگی ، کارکرد انتقادی این جنبش را از بین برده و آن را به حرکتی پیرو، دنباله رو و تأیید کننده سیاستهای حاکم مبدل می‌سازد. البته روشن است که استقلال جنبش دانشجویی به هیچ عنوان به معنای عدم همکاری و همفکری با گروههای سیاسی خارج از دانشگاه نیست. جنبش دانشجویی و تشکلهای دانشجویی از یک سو می‌توانند با گروههای سیاسی خارج از دانشگاه و حکومت همکاری و همفکری داشته باشند و از سوی دیگر منتقد سیاستها و برنامه های آنها باشند.

بنابراین می‌توان گفت از وظایف و کارکردهای جنبش دانشجویی دید انتقادی داشتن نسبت به احزاب و نیروهای سیاسی است.

اما جنبش دانشجویی در ایران علیرغم داشتن نقش فعال و برجسته در برخی مناسبات اجتماعی و سیاسی، به دلایلی چون عدم استقلال مالی و سیاسی ،‌عدم خودآگاهی ، ضعف تئوریک و ضعف ایدئولوژی و ایدئولوگ از یک طرف و از سوی دیگر نیاز گروهها و نیروهای سیاسی به دانشجویان به منظور جلب آراء و حمایت مردمی‌(با توجه به نفوذ و تأثیر قشر دانشجو بر جامعه) در برخی از مقاطع تاریخی تحت تأثیر و دنباله رو گروههای سیاسی خارج از دانشگاه بوده است هدف از پژوهش حاضر، بررسی ارتباط نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ می‌باشد. برای بررسی این ارتباط این سؤال مطرح می‌شود که :

چه ارتباطی بین نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ وجود داشت؟

سؤال و فرضیه اصلی

برای بررسی و مطالعه نقش جنبش دانشجویی در تحولات سیاسی – اجتماعی ،شناخت و فهم ارتباط این جنبش با نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه از اهمیت زیادی برخوردار است.

هدف اصلی این پژوهش، پاسخ به این سؤال است که : چه ارتباطی بین نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ وجود داشت؟

نگارنده ضمن بیان سه دیدگاه در این زمینه (استقلال ، دنباله روی،‌تأثیر متقابل)، معتقد است: جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ تحت تأثیر و دنباله رو احزاب و نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه بوده است.

مفاهیم و تعاریف

جنبش های اجتماعی:

در لغت نامه دهخدا ذیل کلمه جنبش (جلد پنجم، صفحه ۷۸۶۷) آمده است: حرکت. مقابل آرام، سکون.

کاربرد اصطلاح جنبش های اجتماعی در اوایل قرن ۱۹ در اروپای غربی معمول شد و یکی از نخستین بحثهای منظم آن را می‌توان در کتاب لورنتس فون اشتاین بنام «تاریخ جنبش های اجتماعی در فرانسه از ۱۷۹۸ تا امروز » یافت.

جنبش های اجتماعی حرکتهایی است با گروههای سازمان یافته که در صددند تا عناصری از جامعه را تغییر دهند یا آنها را حفظ کنند.

مهمترین و جامعترین تعریف (به نظر نگارنده) در فرهنگ واژگان آکسفورد آمده است:

«جریان یا مجموعه ای از کنشها و تلاشها از سوی مجموعه ای از افراد که به شکلی کم و بیش پیوسته به سمت هدف خاصی حرکت می‌کنند یا به آن گرایش دارند. (رجوع کنید به ذیل عنوان جنبش های اجتماعی، اصول و کارکردهای آن)

جنبش دانشجویی:

حرکت مستمری که از دل دانشگاه بیرون می‌آید و به تدریج به تکامل می‌رسد اما در این جا باید بین آن حرکتی که اصالت دارد و مستقل از گروههای سیاسی خارج از دانشگاه است با حرکتی که وابسته به نهادها و گروههای سیاسی خارج از دانشگاه است و به نوعی پیرو و دنباله رو آن گروههاست، تمایز قائل شد.

نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه:

با توجه به این که نقطه تمرکز پژوهش سالهای ۷۶-۱۳۵۷ است. در این مقطع نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه به گروهها و اقشار و نیروهای مختلفی تقسیم می‌شوند اما هدف نگارنده بیشتر آن نیروهای سیاسی است که نقش مهمی‌به لحاظ تأثیرگذاری بر جنبش دانشجویی داشته اند. لذا، ابتدا بطور مختصر به ارتباط روشنفکران و روحانیون با جنبش دانشجویی اشاره می‌کنیم و سپس به نقش و ارتباط احزاب و جناحهای سیاسی با جنبش دانشجویی می‌پردازیم.

روشن است که با اشاره به احزاب و جناحهای سیاسی، نقش و تأثیر روشنفکران و روحانیون در درون این احزاب و جناحها بیشتر آشکار می‌گردد.

(به عبارتی بررسی احزاب و جناحهای سیاسی ، روشنفکران و روحانیون را هم در بر می‌گیرد)

روش پژوهش و تحقیق

نگارنده در این پژوهش جهت گردآوری داده ها از روش ترکیبی (توصیفی – تاریخی، علّی‌و کتابخانه ای) استفاده نموده است.

برای جمع آوری اطلاعات پیرامون موضوع پژوهش از روش کتابخانه ای، برای بررسی تاریخچه و فراز و فرود جنبش دانشجویی (از آغاز شکل گیری تا پس از انقلاب) از روش توصیفی – تاریخی و به منظور بررسی رابطه علی و معلولی بین دو متغیر نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه (متغیر مستقل) و جنبش دانشجویی (متغیر وابسته) از روش علّی‌استفاده شده است.

سابقه پژوهش و بررسی ادبیات موجود

نگارنده برای فصل چارچوب مفهومی کتابهای زیادی (به انگلیسی و فارسی) در زمینه جنبش های اجتماعی را بررسی نمود لیکن هیچ نوشته ای در این زمینه (که بطور صریح با چارچوب مفهومی تطبیق نماید) پیدا نکرد.

تنها کتاب «جامعه شناسی سیاسی» موریس دو ورژه به رابطه احزاب و تشکلها و سازمانهای سیاسی اجتماعی پرداخته بود.

نویسنده این کتاب معتقد است که ارتباط احزاب و سازمانهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی به سه حالت قابل تصور است:

۱- برخی سازمانها و گروههای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی تابع احزابند.

۲- برخی از احزاب کم و بیش تابع سازمانها و گروههای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی‌اند.

۳- حالت همکاری برابری میان این دو.

در این کتاب از جنبش های اجتماعی (و جنبش دانشجویی) ذکری به میان نیامده است.

بنابراین نگارنده از مباحث این کتاب نوعی الگوبرداری نموده و این سه حالت را با جنبش دانشجویی تطبیق و تفسیر نموده است.

از دیدگاههای هابرماس و هانتیگتون به دلیل آنکه هر دو (با وجود دیدگاههای کاملاً متفاوت) معتقد به جنبش دانشجویی با کارکرد روشنگری و انتقادگری بودند، در ذیل بحث مربوط به استقلال، رابط و میانجی بودن جنبش دانشجویی استفاده نمودیم.

هانتیگتون در «سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی» به صورت بسیار مختصر به دانشجویان و نقش فعال و تأثیرگذار آنها در جوامع پراتوری می‌پردازد و از دانشجویان در جوامع دستخوش نوسازی به عنوان مخالفانی مستقل از حکومت و گروههای سیاسی نام می‌برد.

در کتاب «یورگن هابرماس: نقد در حوزه عمومی» ، از هابرماس به عنوان فیلسوفی نام برده می‌شود که معتقد است دانشجویان به کارکرد و وظیفه روشنگری می‌پردازند. علیه ابزاری کردن آموزش مبارزه می‌کنند و در وظیفه انتقادگری خویش به دلیل عدم نفوذ مستقیم گروههای ذی نفع اقتصادی بر آنها، موفق عمل می‌کنند.

علیرضا کریمیان در کتاب «جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی» بیشتر به بحث تاریخی و توصیفی جنبش دانشجویی از تأسیس تا پیروزی انقلاب اسلامی‌(بخشی از این توصیف تاریخی در این پژوهش استفاده شده است) پرداخته است.

کریمیان در این کتاب به جز اشاراتی کوتاه از دیدگاههای میلز، مارکوزه و آلن تورن در مورد تأثیر متقابل جنبش های اجتماعی و نظر باتامور در باب نیاز جنبش‌های دانشجویی به سایر گروههای جامعه، بحث نظری جامعتری در این خصوص ارائه نداده است.

کتاب دیگری که در فصل چارچوب مفهومی از آن استفاده شده است، «جنبش های اجتماعی معاصر ایران» تألیف سعید زاهد است. نویسنده در این کتاب ضمن ارائه چارچوب مفهومی مناسب در باب جنبش های اجتماعی معاصر، اشاره ای به جنبش دانشجویی نکرده است و در واقع تنها به مستندسازی چارچوب مفهومی خویش با جنبش تنباکو، نهضت مشروطه و ملی شدن صنعت نفت پرداخته است.

بنابراین، از فصل چارچوب مفهومی این کتاب، دیدگاههای ویلسن و اسکات به عنوان نظریه پردازانی که به تبعی بودن و عدم استقلال جنبش های اجتماعی معتقدند، برای چارچوب مفهومی این پژوهش استفاده شده است.

از مهمترین کتابهایی که در فصل دوم از آنها استفاده شده است، کتاب «کنفدراسیون تاریخ جنبش دانشجویان ایران در خارج از کشور ۵۷-۱۳۳۲»، تألیف افشین متین است. در این کتاب سیر تاریخی جنبش دانشجویی از ۱۳۳۲ تا ۱۳۵۷ مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است.

کتاب دیگر در این زمینه «جنبش دانشجویی در ایران از تأسیس دانشگاه تا پیروزی انقلاب اسلامی» است. این دو کتاب اخیر، هر دو به بحث تاریخی و توصیفی در خصوص جنبش دانشجویی پرداخته اند.

البته علیرضا کریمیان نویسنده کتاب «جنبش دانشجویی در ایران از …. » بحث کوتاهی در خصوص ارتباط احزاب سیاسی با جنبش دانشجویی از آغاز تأسیس تا ۱۳۵۷ ارائه نموده است. اما در این زمینه به چارچوب مفهومی و شواهد مستندی در رابطه با تأثیرپذیری جنبش دانشجویی از احزاب سیاسی اشاره نکرده است.

از کتاب «کالبدشکافی جناحهای سیاسی ایران (۱۳۵۸ تا ۱۳۷۸ )»، تقسیم بندی جناحهای سیاسی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ را الگوبرداری نموده ایم. ضمن آنکه در این کتاب بدون ارائه فصل یا عنوانی در زمینه جنبش دانشجویی، در اشارات کوتاهی و با دلایل تاریخی و عینی به فرضیه این پژوهش (جنبش دانشجویی در سالهای پس از انقلاب تا ۱۳۷۶ تحت تأثیر گروههای سیاسی خارج از دانشگاه بوده است) پرداخته است.

با این حال، حمیدرضا ظریفی نیا در این کتاب به چرایی این تأثیرپذیری و عدم استقلال جنبش دانشجویی اشاره نکرده است.

دکتر حسین بشیریه در کتاب «دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران» ضمن بررسی نیروهای سیاسی در سالهای پس از انقلاب ، به جنبش دانشجویی و ویژگیهای آن در مقطع پس از انقلاب پرداخته اند. به نظر دکتر بشیریه انجمن های دانشجویان تا اوایل دهه ۱۳۷۰ ابزار اعمال قدرت سیاسی و ایدئولوژیک حکومت بودند. این دیدگاه با فرضیه این پژوهش کاملا هماهنگ و همسو است.

«درآمدی بر رفتار شناسی سیاسی دانشجویان در ایران امروز» کتاب دیگری است که بیشتر به کتابشناسی جنبش دانشجویی شبیه است.

مجید محمدی نویسنده این کتاب، ضمن ارائه ویژگیهای جنبش دانشجویی در ایران و بررسی چند تشکل دانشجویی، بیشتر به ادبیات رفتارشناسی سیاسی دانشجویان، پرداخته‌اند. کتابها و مقالاتی که در زمینه جنبش دانشجویی و دانشگاه به چاپ رسیده اند را معرفی می‌نماید. بنابراین بیشتر به کتابشناسی شبیه است مطالب این کتاب به جز بخش تشکلهای دانشجویی و بررسی ادبیات رفتارشناسی سیاسی دانشجویان ، دارای نظم و جهت مشخص نیست.

از یک طرف بین بخش مقدمه و کلیات با سایر بخش ها ارتباط معنی داری وجود ندارد و از طرف دیگر سالهای مورد بررسی بسیار پراکنده است بطوری که خواننده نمی‌تواند سالهای مورد بررسی در این کتاب را دریابد.

کتاب «دیروز، امروز و فردای جنبش دانشجویی در ایران» ، مهمترین کتابی است که در این پژوهش (در هر سه فصل) از آن استفاده شده است.

موضوع این کتاب مصاحبه و گفتگوی مسعود سفیری با کارشناسان مسائل سیاسی و فعالان جنبش دانشجویی در باب جنبش دانشجویی در ایران قبل و بعد از انقلاب است.

پاسخ به سؤالات مسعود سفیری (بویژه سؤالاتی که در مورد جنبش دانشجویی پس از انقلاب است) در این پژوهش بسیار راهگشا بود و بسیاری از دیدگاههای مصاحبه‌شوندگان با فرضیه پژوهش همخوانی داشت.

شاید بتوان گفت سؤالات تکراری، مهمترین مشکل این گفتگو بوده است چرا که در برخی سؤالات پاسخ به گونه ای ارائه شده است که ضرورت داشت تا پرسشی دیگر به غیر از آن سؤالات تکراری مطرح شود (به عبارتی دیگر مصاحبه ها بی رهنمود نبوده اند تا هر چه بیشتر ایده های جدید و … را به همراه داشته باشند)

شاید بهتر بود قبل از مصاحبه ها ، فصلی به بررسی سیر و فراز و فرود جنبش دانشجویی و دیدگاهی کلی در باب جنبش دانشجویی در ایران اختصاص داده می‌شد.

در مجموع می‌توان گفت در زمینه چارچوب مفهومی هیچ منبعی وجود نداشت که چنین دسته بندی از جنبش های اجتماعی ( ودانشجویی) و ارتباط آنها با احزاب و نیروهای سیاسی (استقلال، دنباله روی و تأثیر متقابل) ارائه نماید.

با وجود عدم بحث نظری در این زمینه،‌ نگارنده از کتابهای مختلف، دیدگاههایی را که نزدیک به هریک از این سه نظر (استقلال ، دنباله روی و تأثیر متقابل) بود به عنوان بحث نظری انتخاب و سپس آن را با وضعیت ایران تفسیر نمود.

در زمینه بحث تاریخی و توصیفی جنبش دانشجویی در مقطع قبل از انقلاب آثار بسیاری به چاپ رسیده است اما در زمینه جنبش دانشجویی پس از انقلاب، کتب و مقالاتی که بطور مناسب به بررسی این دوران بپردازند، هنوز منتشر نشده اند بنابراین نگارنده، ناگزیر از بررسی روزنامه ها، بولتن ها، بیانیه ها، اطلاعیه ها و جزوات موجود در تشکلهای دانشجویی بود.

سازماندهی پژوهش

پژوهش حاضر در پاسخ به این سؤال آغاز شد که «چه ارتباطی بین نیروهای سیاسی خارج از دانشگاه با جنبش دانشجویی در مقطع ۷۶-۱۳۵۷ وجود داشت؟

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .