عنوان :

تحقیق علل تشکیل شهرهای جدید در جهان

تعداد صفحات : ۳۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

پس از انقلاب کشاورزی ایجاد شهرها، دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان بود. این امر، روند اجتماعی برجسته ای بود که بیشتر موجب دگرگونی در روابط متقابل انسان با محیط و انسانهای دیگر گردید. فرایند تشکیل و توسعه شهرها در سراسر جهان، پیوسته و بر اساس روابط متقابل  محیطهای طبیعی و فرهنگی بوده است.

کشور ایران نیز بعنوان یک کشور قدیمی که مدنیت و فرهنگ شهرنشینی در آن بسیار پرسابقه است و از اثرات منفی مشکلات و معضلات شهری مذکور در امان نمانده است. رشد شهرنشینی و افزایش سریع جمعیت شهری تبعات منفی ناشی از آن از مهمترین مسائل و مواردی است که در سطح ملی و منطقه ای اذهان عمومی و برنامه ریزان شهری و شهرسازان و حتی مسئولین کشوری را به خود مشغول کرده است.

در ایران نیز، ایجاد شهرهای جدید بعنوان یکی از راه حلهای اساسی و مناسب جهت رفع و کاهش معضلات شهری کلانشهرها مورد توجه قرار گرفته و در اطراف تعدادی از شهرهای بزرگ طراحی و اجرا گردیده اند.

این مقاله سعی بر آن دارد تا به بررسی علل تشکیل شهرهای جدید در جهان بپردازد.

بر همین اساس ابتدا به سابقه تاریخی ایجاد شهرهای جدید پرداخته شده و چند تعریف از شهرهای جدید ارائه گردیده است. در ادامه سابقه احداث شهرهای جدید بطور مختصر بیان گردیده و سپس عوامل لزوم شهرهای جدید بصورت کلی بیان می گردد. شهرهای جدید بر اساس وسعت، فاصله جمعیت نوع و سطح فعالیتها در چندین الگوی کلی که شامل شهرهای جدید مستقل، شهرهای جدید اقماری و شهرهای جدید پیوسته می باشد طبقه بندی شده که به بررسی اجمالی آنها پرداخته شده و در پایان نتیجه گیری خواهد شد.

در باره جایگاه و نقش شهرهای جدید در روند و نظام شهرنشینی ایران چهار دوره کاملاً متمایز را می توان بررسی کرد: ۱) در فاصله بین دو جنگ جهانی یا مرحله انتقالی، شهرهای جدید در ایران بدون راهبردی مشخص و مبتنی بر کارکردهای عمده و بر پایه یک هسته‌ اولیه روستایی تکوین می یابد (زاهدان و نوشهر) که در حال حاضر پررونق و موفق و به عنوان یک شهر تلقی می شوند؛ ۲) در دوره جنگ جهانی دوم تا اواسط دهه ۱۳۴۰، شهرهای جدید بدون راهبرد مشخص و بر پایه یک هسته شهری و مبتنی بر عملکرد تک پایه ای و خوابگاهی و برای توسعه صنعت و سایر رشته های صنعت شکل می گیرند؛ ۳) از اواسط دهه ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۵۷ که از آن به نام دوره خیز می توان یاد کرد شهرهای جدید با راهبرد بهره برداری از منابع طبیعی و بدون وجود یک هسته اولیه شکل می گیرند که نقش عمده آنها توسعه ناحیه ای، ارائه مسکن و سوداگری زمین بوده است؛ ۴) پس از پیروزی انقلاب اسلامی بر پایه راهبرد پالایش و ساماندهی فضایی ما در شهرهای ناحیه ای و ابرشهر تهران و توزیع رشد متعادل اقتصادی – اجتماعی، ۲۸ شهر جدید اقماری به شکل مصوب و غیر مصوب بدون هسته اولیه و با نقش اسکان بهینه و جذب سرریزهای جمعیتی مناطق با پیش بینی شش میلیون نفر جمعیت تا سال ۱۳۶۵ طراحی میشوند.

اکنون که سالها از احداث این شهرها می گذرد و هدف از احداث آنها بررسی می شود، مشخص می گردد که این شهرها مسائل بسیاری را در مرحله اولیه و شکل گیری و نیز نظام اسکان کشور پدید آورده اند.

واژه های کلیدی: شهرهای جدید، الگوی کلی، شهرهای جدید اقماری و شهرهای جدید پیوسته ،ایران،

فهرست مطالب

چکیده:    ۱
مقدمه    ۲
بیان موضوع:    ۴
چند تعریف برای شهرهای جدید:    ۶
مسابقه احداث شهرهای جدید:    ۶
عوامل لزوم احداث شهرهای جدید:    ۹
گونه شناسی و طبقه بندی شهرهای جدید    ۱۱
شهرهای جدید مستقل    ۱۱
شهرهای جدید اقماری    ۱۳
شهرهای جدید پیوسته:    ۱۴
نتایج حاصل از تجارب فوق    ۱۵
خلاصه:    ۱۶
پیوست ۱    ۱۸
شهرهای موازی    ۱۸
واحد توسعه    ۱۹
شهرهای جدید مهاجرنشین (Coloncal New Towns)    ۱۹
شهرهای جدید سرریز پذیر    ۱۹
پایتختهای جدید    ۲۰
شهرهای جدید صنعتی    ۲۲
پیوست ۲    ۲۴
سابقه ایجاد شهرهای جدید در ایران    ۲۴
الف-دوره اول در فاصله دو جنگ جهانی:    ۲۴
ب) دوره‌ی دوم: پس از جنگ جهانی دوم تا اواسط دهه ۱۳۴۰:    ۲۴
ج-دوره سوم: از نیمه دوم دهه ۱۳۴۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی (۱۳۵۷).    ۲۵
د) دوره چهارم: سالهای پس از انقلاب اسلامی (۱۳۵۷ تا کنون).    ۲۷
دلایل ایجاد شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی:    ۲۸
بررسی مسائل مربوط به شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی:    ۲۹
اهداف عمده شهرهای جدید پس از انقلاب اسلامی    ۳۰
مهمترین اهداف شهرهای جدید را به شرح زیر می توان برشمرد:    ۳۰
نتیجه گیری    ۳۱
منابع:    ۳۴

منابع:

۱-استروفسکی، واتسلاف؛ ۱۳۷۳٫ شهرسازی معاصر؛ از نخستین سرچشمه ها تا منشور آتن، ترجمه لادن اعتضادی، تهران، وزارت مسکن و شهرساز

۲-اعتماد، گیتی؛ ۱۳۶۸، برنامه ریزی شهرهای جدید. مجموعه مقالات شهرهای جدید، فرهنگی جدید در شهرنشینی، شرکت عمران شهرهای جدید، وزارت مسکن و شهرسازی

۳-اوراتو، مهندسین مشاورساز؛ ۱۳۶۹٫ مطالعات راهبردی شهر جدید سهند، جلد ششم، وزارت مسکن و شهرسازی

۴-اوراتو، مهندسین مشاور شهرساز؛ ۱۳۷۵٫ مطالعه طرح جامع شهر جدید سهند، خلاصه گزارش، وزارت مسکن و شهرسازی

۵-توفیق، فیروز؛ ۱۳۷۲، گسترش شتابان شهرنشینی در ایران، مجله آبادی سال سوم، شماره نهم، تهران

۶-داداشپور، بهنام، ۱۳۸۱، شهر جدید سهند، دانشگاه تبریز، تبریز

۷-زنجانی، حبیب اله و فریدون رحمانی، راهنمای جمعیت شهرهای ایران ۱۳۵۵-۱۳۷۰ مرکز تحقیقات معماری و شهرسازی

۷-زیاری، کرامت اله، ۱۳۷۸، برنامه ریزی شهرهای جدید، انتشارات سمت، تهران.

۹-شیعه، اسماعیل، چاپ هفتم، ۱۳۷۶، مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت تهران

۱۰-مجتهدزاده، غلامحسین؛ ۱۳۷۶، برنامه ریزی شهرهای جدید در ایران، تهران، انتشارات دانشگاه پیام نور

۱۱-محمدی، جمال، ۱۳۷۲، نگاهی به ابعاد تئوریک ایجاد شهرهای جدید، سمینار شهرهای جدید. انتظارات شرکت عمران شهرهای جدید.

۱۲-نظریان، اصغر، ۱۳۷۲٫ جغرافیای جمعیت ایران، انتشارات دانشگاه پیام نور ایران.

مقدمه

پس از انقلاب کشاورزی ایجاد شهرها، دومین انقلاب عظیم در فرهنگ انسان بود. این امر، روند اجتماعی برجسته ای بود که بیشتر موجب دگرگونی در روابط متقابل انسان با محیط و انسانهای دیگر گردید. در حقیقت، تغییر در واکنشهای انسانها نسبت به هم و نسبت به محیط، به تحول اجتماعی و دگرگونی فضایی امکان داد که نمود عینی آن بصورت یک پدیده نو که اصطلاحاً «شهر» نامیده می شد، نمایان گردید. بنابراین، پیدایش شهرها را باید نقطه عطفی در تاریخ اجتماعی انسان بحساب آورد (نظریان، ۱۳۷۴، ص ۹)

فرایند تشکیل و توسعه شهرها در سراسر جهان، پیوسته و بر اساس روابط متقابل  محیطهای طبیعی و فرهنگی بوده است. با  اینکه پیدایش شهرها باعث رشد فرهنگ و تمدن و روابط اجتماعی میان انسانها گردید و مسیر زندگی او را به نحو دلخواه تغییر داد اما با توجه به تحولاتی که در طول تاریخ، بخصوص، در صد سال اخیر در ارتباط با استقرار حکومتها، دولتهای مرتبط با اقتصاد صنعتی و سرمایه داری جهان، موجب دگرگونی در روند تمدن و فرهنگ عمومی شهرنشینی، عملکرد شهرها، توسعه و گسترش آنها و دگرگونی فضای پیرامون آنها گردیده است. در دنیای امروز یک حرکت انفجاری و فزاینده در شهرنشینی بوجود آمده است و جمعیت و تعداد شهرها روز به روز در حال افزایش می باشد و این امر سبب پیدایش عوارض و مشکلات فراوانی در زندگی شهرنشینی انسانها گردیده است. این معضلات بخصوص در کشورهای توسعه نیافته و کمتر توسعه یافته نمود بیشتری یافته است. زیرا در اینگونه کشورها اختلاف سطح درآمد بین شهر و روستا، عدم برنامه ریزی صحیح برای توزیع اصولی امکانات و منابع بین شهرها و فضای پیرامونشان، عدم توجه اصولی و منطقی به برنامه ریزی ناحیه ای و منطقه ای، عدم توجه به توسعه و رشد صحیح و متناسب شهرها و غیره، موجب پیدایش شرهای بزرگ ناموزون و نامتناسب و بدون توجه به نظام سلسله مراتب شهری در این کشورها گردیده است و این مسائل باعث بروز بسیاری از معضلات شهری شده است که از ننآن جملعه

جمله آنها می‌توان به افزایش جمعیت و تراکم شدید جمعیت شهرنشینی، انواع آلودگی های زیست محیطی، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، بروز انواع مشکلات اجتماعی و فرهنگی، افزایش شغلهای کاذب، افزایش بیکاری، حاشیه نشینی و … اشاره نمود. (داداشپور، ۱۳۸۱، ص ۵)

با توجه به مسائل و مشکلات فوق، انواع راهکارها و راه حلها جهت غلبه بر آنها و ایجاد تعادل و توازن در رشد شهری و ارتباط منطقی بین شهرها و فضای پیرامون ارائه و اجرا گردیده اند که یکی از آنها، ایجاد «شهرهای جدید» بعنوان راهکار اساسی جهت حل معضلات شهرهای بزرگ و ایجاد تعادل در توزیع امکانات و توازن در نظام سلسله مراتبی شهرها بود که با دیدگاههای متفاوت و معیارهای مختلف در نقاط گوناگون جهان طراحی و احداث گردیدند.

کشور ایران نیز بعنوان یک کشور قدیمی که مدنیت و فرهنگ شهرنشینی در آن بسیار پرسابقه است و از اثرات منفی مشکلات و معضلات شهری مذکور در امان نمانده است. رشد شهرنشینی و افزایش سریع جمعیت شهری تبعات منفی ناشی از آن از مهمترین مسائل و مواردی است که در سطح ملی و منطقه ای اذهان عمومی و برنامه ریزان شهری و شهرسازان و حتی مسئولین کشوری را به خود مشغول کرده است.

در ایران نیز، ایجاد شهرهای جدید بعنوان یکی از راه حلهای اساسی و مناسب جهت رفع و کاهش معضلات شهری کلانشهرها مورد توجه قرار گرفته و در اطراف تعدادی از شهرهای بزرگ طراحی و اجرا گردیده اند. (داداشپور، ۱۳۸۱، ص ۷ الی ۱۵)

مقاله حاضر شهرهای جدید را مورد بررسی قرار می دهد.

 بیان موضوع:

بحث شهرهای جدید یا نوشهرها، سابقه در تاریخ شهرنشینی بشر دارد چنان که، فرایند پدیده ای تحت عنوان شهرهای جدید را می توان در اواخر دوره باستان یا در قرون وسطی نیز ملاحظه کرد. در این دوران، در پهنه وسیع امپراطوری های بزرگی همچون ایران و رم، این پدیده بخوبی قابل مشاهده و بررسی می باشد.

اما طرح ایجاد شهرهای جدید به شکل کلاسیک و مدرن را، می توان به اوایل قرن بیستم، یعنی زمانی که به واسطه انقلاب صنعتی، تغییرات گسترده و همه جانبه ای در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بخش بزرگی از جوامع بشری بوجود آمد، نسبت داد. یکی از نمادهای بارز این دگرگونی ها را می توان رشد روزافزون جمعیت شهری شهرنشینی و گسترش دامنه فیزیکی شهرها دانست.

با گذشت زمان، این گسترش، یک سری مسائل و مشکلاتی را در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و سیاسی و زیست محیطی ببار آورد که مسؤولان و برنامه ریزان شهری را بر آن دانست تا در جهت رفع آنها چاره اندیشی کنند که یکی از مهمترین تدابیری که در جهت رفع این موانع و مشکلات اندیشیده شد طرح ساخت شهرهای جدید یا نوشهرها بود.

بیش از نیم قرن است که نظریه شهرهای جدید، (بصورت مدرن و جدی) به اشکال مختلف در نظامهای سرمایه داری، سوسیالیستی سابق و جهان سوم به تناسب ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و خصوصیات طبیعی آنها بکار گرفته شده است؛ نظریه شهرهای جدید در کشورهای سرمایه داری غرب، برای اجرای راهبرد عدم تمرکز، مهار و رشد شهرهای بزرگ، جذب سرریزهای جمعیتی، توزیع فضایی بهینه جمعیت و صنعت و ساماندهی فضایی پایتخت و مادرشهرها بکار گرفته شد که نتایج گوناگونی ببار آورده است.

در کشورهای سوسیالیستی سابق، نظریه شهرهای جدید، برای اجرای راهبرد ایجاد قطب رشد، جلوگیری از رشد شهرهای بزرگ، استفاده از منابع داخلی، توزیع فضایی جمعیت و صنعت، توسعه نواحی عقب مانده و آمایش سرزمین بکارگرفته شده که نتایج گوناگونی ببار آورده است؛ بطوریکه این نظریه در شوروی سابق موفق بوده و بعنوان نظریه تمرکززدایی پذیرفته شده است؛ اما در لهستان و مجارستان چندان موفق نبوده، بطوریکه مجارستان به سوی سیاست توسعه شهرهای کوچک و میانه روی آورده است. در جهان سوم، این نظریه برای اجرای راهبرد عدم تمرکز، آمایش سرزمین، ایجاد قطب رشد، توسعه ناحیه ای، انتقال مراکز اداری، ساماندهی فضایی شهرهای بزرگ، ایجاد قطب سرویس دهی به نواحی روستایی، ایجاد مراکزی برای یکپارچه سازی روستاها و تجدید ساخت شهرهای تخریب شده بکار گرفته شد و نتایج گوناگونی ببار آورده است. (زیاری، ۱۳۷۸، ص ۷۳ – ص ۷۴)

امروزه، رشد سریع شهرها و گسترش بی حد و مرز قطبهای اجتماعی، اقتصادی و صنعتی، بخصوص رشد غول آسای شهرهای بزرگ، نشانگر استقبال روزافزون توده های مردم از پدیده شهرنشینی است. علی الخصوص که سکونت در شهرهای بزرگتر، بیشتر مورد توجه قرار می گیرد که این پدیده زمینه‌ای است برای بروز بحرانهای اجتماعی و اقتصادی از یک طرف و ایجاد مسائل مربوط به محیط زیست و بالاخره مسائل فرهنگی و انسانی از طرف دیگر (بخشنده نصرت، ۱۳۷۸ ص ۳۸۵)

جدا شدن روستائیان از روستا و روی آوردن آنها به شهرها در نتیجه کمبود امکانات رفاهی، زیستی و بخصوص اشتغال در مناطق روستایی، موجبات اصلی رشد سریع شهرهاست. (گیتی اعتماد و دیگران، ۱۳۶۳، ص ۵۶)

شهرهای جدید در نظام های اجتماعی – اقتصادی جهان و با توجه به تحولات نظریه ای، بسیار دگرگون شده اند و هنوز تعریف جامع و جدیدی ارائه نشده است، اما می توان تعاریف ذیل را برای آنها پذیرفت:

چند تعریف برای شهرهای جدید:

۱)ایجاد شهرهای جدید عملی ارادی است که فرض را بر وجود یک منبع قدرت یا سازمانی می گذارد که تأمین کننده مکان و منابع برای توسعه شهر و اعمال کنترل مداوم بر آنست تا شهر به اندازه بادوامی برسد.

۲)شهرهای جدی، اجتماعهای برنامه ریزی شده ای هستند که در پاسخ به اهداف از پیش تعیین شده ایجاد می شوند.

۳)شهر جدید، اجتماعی خوداتکاست با جمعیت و مسافت مشخص، فاصله ای معین از مادرشهر، برنامه ریزی از پیش تعیین شده، اهداف معین و همچنین برخوردار از تمام تسهیلات لازم برای یک محیط مستقل

۴)معمولاً شهرهای جدید برای تمرکززدایی کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در ناحیه شهری شهرهای بزرگ طراحی می شوند تا با وجود جاذبه نزدیکی به شهرهای بزرگ تشویق به خروج از مادرشهر شوند تا اسکان به همراه اجرای برنامه های توسعه اقتصادی – اجتماعی فراهم آید؛ بدین ترتیب جذب سرریزهای جمعیتی، ساماندهی فضایی مادرشهر و ناحیه شهری، بهبود وضعیت محیط کار، زندگی سالم و اجتماعی کامل میسر شود. در واقع مفهوم شهر جدید، مفهوم اجزای یک شهر در ارتباط ارگانیک با یکدیگر است (داداشپور، ۱۳۸۱، ص ۵)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .