عنوان :

تحقیق مشکلات هیجانی کودکان دارای اختلالات یادگیری در مقایسه با کودکان عادی

تعداد صفحات : ۶۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده :

دانش آموز با مشکلات ویژه یادگیری به دانش آموزانی اطلاق می شود که با وجود برخورداری از هوش طبیعی و نداشتن نقایص حسی ، آسیب های شدید مغزی و مشکلات شدید عاطفی ، اجتماعی ، قادر به بهره گیری کامل از امکانات آموزش و پرورش متداول نبوده و در یک یا چند ماده درسی ضعف محسوس و مشهود داشته باشد  .

اختلالات یادگیری با نارسایی های دیگری همراه است که عبارتند از : نقایص ادراکی , آسیب مغزی , بدکاری جزیی مغز ، نارسایی در خواندن و اختلال گویایی . این اصطلاح کودکانی را که به علت های دیگر با مسائل یادگیری مواجه می باشند )   نظیر  نقص بینایی ,  نقص شنوایی ,  نقص حرکتی, عقب ماندگی ذهنی ، آشفتگی عاطفی و یا عدم برخورداری از محیط فرهنگی و اقتصادی مناسب ) در بر نمی گیرد .

نقاشی در تشکیل شخصیت و روان کودک اهمیت بسزایی دارد و نه تنها ، به او امکان شناسا یی محیط و شرکت خود در آن را فراهم می سازد و یا سوالاتی برایش مطرح می سازد بلکه به او امکان می دهد تا مسائلی را که به صورت نا منظم از همه طرف برایش مطرح می شود ، به شکل صورت بندی منظم کند . به این ترتیب کودک با تجزیه ی مسائل مختلف موفق می شود شالوده کم و بیش منظم و درستی از آنها ارائه دهد .

پژوهش حاضر بر این هدف بود که به این سؤال پاسخ دهد که آیا بین کودکان دارای اختلالات یادگیری و کودکان عادی از لحاظ شاخص های عاطفی – هیجانی تست خانه – درخت – آدم تفاوت وجود دارد ؟ این شاخص ها شامل شاخص های اضطراب ، پرخاشگری ، افسردگی ، تکانشگری و ناسازگاری بوده است .

نتایج پژوهش نشان می دهد که در شاخص های پرخاشگری و افسردگی بین کودکان دارای اختلالات یادگیری و کودکان عادی تفاوت معناداری مشاهده شده است .

باید توجه داشت که وجود مشکلات هیجانی و اختلالات عاطفی در کودکان دارای مشکلات یادگیری کاملا” الزامی نیست و این امر نیازمند پژوهش بیشتر است و همچنین به نظر می رسد ، لزوم پژوهش بیشتر برای ارزیابی اعتبار شاخص های فرافکن تست های نقاشی وجود داشته باشد .

کلمات کلیدی :  اختلالات یادگیری ( learning disorder) – مشکلات هیجانی – اضطراب – پرخاشگری – افسردگی – تکانشگری – ناسازگاری – تست خانه ،درخت ، آدم .

فهرست مطالب

فصل اول : موضوع پژوهش
مقدمه            ۲
بیان مسئله     ۴
اهمیت پژوهش           ۶
فرضیه های پژوهش     ۷
اهداف پژوهش          ۸
مفاهیم و اصطلاحات بکار رفته در پژوهش  ۹
۱-اختلالات یادگیری           ۹
۲-مشکلات هیجانی          ۱۰
۱-۲- اضطراب    ۱۰
۲-۲- پرخاشگری             ۱۰
۳-۲- افسردگی ۱۱
۴-۲- تکانشگری              ۱۱
۵-۲- ناسازگاری  ۱۲
فصل دوم : بررسی متون
۱- پیشینه نظری پژوهش        ۱۴
۱-۱- تعریف        ۱۴
۲-۱- دوره های مختلف در تعریف اختلالات یادگیری      ۱۶
۳-۱- تشخیص دانش آموزان مبتلا به اختلالات یادگیری   ۱۸
۴-۱- چه عواملی باعث بروز اختلالات یادگیری می شود؟      ۲۰
۵-۱- شیوع مشکلات یادگیری چقدر است ؟      ۲۳
۶-۱- گروه بندی کودکان دارای اختلالات یادگیری          ۲۴
۷-۱- انواع ناتوانی های یادگیری       ۲۵
۱-۷-۱- اختلال خواندن   ۲۶
۲-۷-۱- اختلال بیان نوشتاری         ۲۹
۳-۷-۱- اختلال ریاضیات              ۳۰
۲- پیشینه عملیاتی پژوهش  ۳۱
۱-۲- شناخت مشکلات هیجانی کودکان دارای اختلال های یادگیری با استفاده از
تست خانه – درخت – آدم (HTP) و تست آدم (DAP) در مقایسه با کودکان عادی   ۳۱
۲-۲- بررسی شیوع و علل اختلالات یادگیری در دانش آموزان دوره ابتدایی استان اردبیل ۳۱
۳-۲- فراوانی صرع در کودکان و نوجوانان با اختلالات یادگیری       ۳۲
۴-۲- مقایسه مهارت های اجتماعی و مشکلات رفتاری در دو گروه از کودکان عادی
و مبتلا به اختلالات یادگیری در خانه و مدرسه ۳۳
۵-۲- مقایسه ویژگی های روانشناختی دانش آموزان نارسانویس و عادی پایه سوم ابتدایی  ۳۳
فصل سوم : روش اجرای پژوهش
طرح پژوهش و روش تحقیق۳۶
جامعه آماری ، گروه نمونه و روش نمونه گیری ۳۷
ابزار پژوهش     ۳۸
روش اجرای آزمون       ۳۹
روش تحلیل آزمون       ۴۰
فصل چهارم : یافته های پژوهش
تجزیه و تحلیل آماری داده ها       ۴۲
شاخص اضطراب           ۴۳
شاخص پرخاشگری    ۴۴
شاخص افسردگی       ۴۵
شاخص تکانشگری       ۴۶
شاخص ناسازگاری      ۴۷
فصل پنجم : نتایج پژوهش
بحث و نتیجه گیری    ۴۹
محدودیت های پژوهش             ۵۰
پیشنهادات     ۵۰
فهرست منابع      ۵۱

 فهرست منابع:

– دادستان ، پریرخ – ارزشیابی شخصیتی کودکان بر اساس آزمون های ترسیمی – انتشارات رشد -۱۳۷۴

– اولیوریو فراری، آنا – نقاشی کودکان و مفاهیم آن – ترجمه : عبدالرضا صرافان – انتشارات دستان – چاپ نهم – ۱۳۸۵

– نابدل ، یوسف – روان پزشک مشاور در خانه شما – نشر اوحدی – چاپ دوم – پاییز ۱۳۸۴

– گری گراث ، مارنات – راهنمای سنجش روانی ( جلد دوم ) – ترجمه : حسن پاشا شریفی ، محمد رضا نیکخو – انتشارات رشد – چاپ دوم ۱۳۸۶

– کاپلان و سادوک – خلاصه روانپزشکی در علوم رفتاری – ترجمه : نصرت اله پور افکاری – انتشارات شهرآب – ۱۳۷۵

– شاملو ، سعید – بهداشت روانی – انتشارات رشد – ۱۳۸۲

– سلحشور ، ماندانا – پرخاشگری در کودکان و روشهای رویارویی با آن – انتشارات واژه آرا – چاپ اول – ۱۳۷۸

– تروورجی ، پاول و سیمون جی ، انرایت – فشار روانی ، اضطراب و راه های مقابله با آن – ترجمه : عباس بخش پور رودسری

– شکوهی یکتا ، محسن و پرند ، اکرم – اختلالات رفتاری کودکان و نوجوانان – نشر طبیب – چاپ اول – بهار۱۳۸۴

– کریمی ، یوسف – اختلالات یادگیری – نشر ساوالان – زمستان ۱۳۸۴

– نادری ، عزت اله و سیف نراقی ، مریم – اختلالات یادگیری – انتشارات امیر کبیر – چاپ هشتم – ۱۳۸۲

مقدمه

کودکان دارای اختلال های یادگیری گروهی از کودکان استثنایی هستند که ظاهری طبیعی و هوشبهری نزدیک به بهنجار و گاه بالاتر از بهنجار دارند. این کودکان فقط در یک زمینه خاص مشکل یادگیری دارند . اختلال یادگیری زمانی تشخیص داده می شود که مهارت های خواندن , نوشتن و ریاضی به طور چشمگیری کمتر از حد انتظار باشد . حدود ۱۰ درصد کودکان مبتلا به این ناتوانی هستند.  (نابدل، ۱۳۸۴)

بیش از یک قرن است که متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی و گفتاردرمانی در پی تشخیص و درمان این قبیل کودکان بوده اند. برای به دست آوردن تصویر دقیق از جهان درونی کودک و به ویژه کودکان  دارای اختلال یادگیری، باید راهی انتخاب شود که از مقاومتها و دفاع های ناهشیار پیشگیری شود . بنابراین از دیدگاه روان تحلیل گری یک رویکرد غیر مستقیم مانند استفاده از نقاشی های فرافکن امری اساسی است.

 نقاشی در تشکیل شخصیت و روان کودک اهمیت بسزایی دارد و نه تنها ، به او امکان شناسا یی محیط و شرکت خود در آن را فراهم می سازد و یا سوالاتی برایش مطرح می سازد بلکه به او امکان می دهد تا مسائلی را که به صورت نا منظم از همه طرف برایش مطرح می شود ، به شکل صورت بندی منظم کند . به این ترتیب کودک با تجزیه ی مسائل مختلف موفق می شود شالوده کم و بیش منظم و درستی از آنها ارائه دهد .(اولیوریوفراری ،ترجمه صرافان ، ۱۳۸۵)

کودک از طریق خلق آثار نمادی ، مضمون ها، پویایی ها و نگرشهای مهمی را به تصویر میکشد. نظریه ی روان تحلیل گری همچنین فرض میکند که نه تنها این بیان نمادین امکان پذیر است، بلکه ادراک ها و پاسخ های فرد به جهان خود نیز عملاً براساس ویژگیها و نیروهای درونی تعیین می شوند. وقتی از شخصی خواسته شود یک محرک بدون ساخت را تفسیر کند، جلوه های این پویایی های درونی که در مورد هر فرد ویژگیهای خاص خود را دارد، به احتمال زیاد به وقوع می پیوندد. چنانکه همین امر هنگامی که شخص روی یک برگ کاغذ سفید نقاشی می کند نیز جلوه گر می شود . این فرافکنی جنبه های درونی، به احتمال زیاد تصورهای ذهنی، احساس ها، افکار و خاطرات اضطراب انگیز را شامل می شود.  فهم این فرافکنی ها بالقوه میتواند زمینه ها، تعارضها و پویایی های درونی شخص راآشکار سازد .(مارنات ، ترجمه شریفی و نیکخو ، ۱۳۸۶)

کودک همه ی مسایل زندگی خود را به واسطه ی نقاشی به تجربه در می آورد، خود را می آزماید و ” من ”  خویشتن را بنا می کند. نقاشی به منزله ی فرافکنی ناهشیار، با هدف شناخت شخصیت و حل مشکلات روانی کودکان به کار گرفته شده است .  این روش امکان نزدیکتر شدن به کودک و پاسخگویی به سؤال هایی را که وی توانایی بیان آنها را ندارد، فراهم می سازد.

 بیان مساله  

کوشش برای شناخت افراد بر اساس تفسیر هایی که از جهان خود به عمل می آورند تاریخی طولانی و اغلب قابل احترام دارد . به همین ترتیب ، تفسیر هایی که معمولا از آثار هنری به عمل می آید بیانگر ویژگی های متفاوت هنرمند و آنچه که آفریده است تلقی می شود . چنانکه همر (۱۹۵۸) اظهار می دارد ” هنگامی که هنرمند تصویری را نقاشی می کند ، او دو چیز می کشد ، خودش و مدل را ” .

گرچه روش های شهودی تفسیر نقاشی ها تاریخ طولانی دارد و به قرن ها پیش باز می گردد ، رویکرد تجربی در این مورد تنها در ۳۰ یا ۴۰ سال گذشته رواج یافته است .

تفسیر نقاشی ها عمدتا به نظریه ی روان تحلیل گری مبتنی است . یکی از فرض های اساسی این شیوه آن است که بسیاری از جنبه های مهم شخصیت از طریق خود سنجی هشیارانه به دست نمی آید و لذا پرسشنامه ها برای این منظور ارزش محدودی دارند .

نقاشی های فرافکن فنون بیانی هستند ، زیرا جنبه هایی از خصایص شخص را هنگامی که به گونه ای از فعالیت می پردازد نشان می دهند . (مارنات ، ترجمه شریفی و نیکخو ،۱۳۸۶)

 نقاشی کودک به ما نشان می دهد که وی خود  را چگونه می بیند، چگونه متحول میشود و چگونه با جهان پیرامون خویش ارتباط برقرار می کند. نقاشی به منزله ی فرافکنی روان شناختی جهان کودکانه ، در فراسوی لذتی که برای کودک ایجاد می کند، آشکار کننده ی تمامی شخصیت اوست. (دادستان ، ۱۳۷۴)

 در واقع آزمون های نقاشی ، نقاشی های فرافکن را از سنجش شناختی فراتر برد و در جهت تفسیر شخصیت گسترش داد. باک با تدوین آزمون خانه، درخت ، آدم این نظریه را مطرح کرد که شخص علاوه برمفهومی که به تصویر انسان می دهد، برای خانه و درخت نیز معنایی قایل است.درخت، خانه یا آدمک هر یک به منزله ی تجسم رمزی و ناهشیار شخصیت کودک هستند و تعادل عاطفی و طراز عقلی وی را نشان می دهند. (همان)

با توجه به نقاشی کودکان و با تأکید بر ویژگیهایی که در تست نقاشی خانه- درخت – آدم وجود دارد و همچنین با ذکر این مطلب که، اختلالهای یادگیری غالباً در پیشرفت کودک در مدرسه وضع دردناکی پیش می آورد و در برخی موارد به ضعف روحیه، احترام به نفس پایین، احساس ناکامی مزمن و روابط ضعیف با همتاها منجر می شود . همچنین اختلالهای یادگیری با خطر بالاتر ابتلا به اختلال های همراه از جمله اختلال بیش فعالی، کمبود توجه ،اختلال های ارتباطی، اختلال های سلوک و اختلال های افسردگی همراه هستند. داد ه ها حاکی از آن است که تا ۲۵ درصد کودکان مبتلا به اختلال خواندن مبتلا به بیش فعالی هستند و کودکان مبتلا به اختلال نوشتن تصور می شود در خطر بالاتر مشکلات اجتماعی قرار دارند و برخی از آنها دچار ضعف احترام به نفس و علا یم افسردگی می گردند . (کاپلان و سادوک ، ترجمه پور افکاری ،۱۳۷۵)

به این ترتیب سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که آیا بین مشکلات هیجانی کودکان دارای اختلالات یادگیری و کودکان عادی در شهر زاهدان تفاوتی وجود دارد ؟ به عبارت دیگرآیا می توان وجود اختلال های عاطفی هیجانی (مانند اضطراب، پرخاشگری، افسردگی، تکانشگری و ناسازگاری ) در کودکان دارای مشکلات یادگیری را با استناد بر شاخص های فرافکن نقاشی آنها و مقایسه با نقاشی های کودکان عادی شناسایی و بررسی کرد.

 اهمیت پژوهش

اهمیت این دسته از پژوهش ها در آن است که با شناخت عمیق تر و بیشتر کودکان و دانستن مسایل و ویژگیهای خاص هر گروه از کودکان ، نخست قادر به تشخیص آنها ازمیان سایر کودکان شود و دیگر آنکه به ارائه راه حل ها و راهنمایی های مناسب جهت رفع و یا حداقل بهبود مشکلات این دسته از کودکان کمک کند.

با توجه به این مسئله که بسیاری از کودکان دارای اختلال یادگیری مضطرب،نامطمئن،بی اختیار و سرکش هستند و به دنبال شکست های پی در پی دچار ناکامی شده اند که موجب منزوی شدن و یا پرخاشگر شدن آنها می شود ، اگر کودکی در محرومیت عاطفی طولانی قرار گیرد، مبانی روانی و حتی شاید فیزیولوژیکی یادگیری در وی به طور نا مطلوبی صدمه می بیند .مطالعاتی که در زمینه ی دانش آموزان دارای اختلالهای یادگیری در ایران صورت گرفته کمتر به بعد مسائل عاطفی و اجتماعی آنان پرداخته اند و به دلیل اینکه این دانش آموزان از لحاظ عاطفی – اجتماعی صدمه می بینند و عزت نفس آنان پایین می آید مشکلات آنان را افزون می نماید و موجب میشود که آنان علاوه بر اختلال های یادگیری، مشکلات اجتماعی و رفتاری هم پیدا کنند و به همین سبب ممکن است که اطرافیان آنان را طرد کنند و در نتیجه اگر در درمان این دانش آموزان به مسائل عاطفی – اجتماعی آنان نپردازیم، فقط مشکلات شناختی و یادگیری آنها را برطرف ساخته ایم اما مشکلات عاطفی باقی می ماند.

علاوه بر این در تشخیص اولیه باید ویژگی های رفتار عاطفی – اجتماعی دانش آموزان را در نظر بگیریم، زیرا گاهی اختلالهای یادگیری با مسائل عاطفی – اجتماعی خود را نشان می دهد و اما اگر با ویژگی های رفتاری این دانش آموزان آشنا نباشیم ممکن است تشخیص اشتباه بدهیم (مثلاً با کودکان بیش فعال آنها را یکی بدانیم(  .بنابراین شناخت رفتار عاطفی – اجتماعی دانش آموزان دارای مشکلات یادگیری ، هم در تشحیص و هم در درمان ضرورت می یابد.

 فرضیه های پژوهش

فرضیه های این پژوهش شامل موارد زیر می باشد:

۱٫ میزان شاخص های اضطراب درآزمون HTP در کودکان عادی و کودکان دارای مشکلات یادگیری تفاوت دارد.

۲ . میزان شاخص های پرخاشگری درکودکان عادی و کودکان دارای مشکلات یادگیری تفاوت دارد.

۳٫ میزان شاخص های افسردگی درکودکان عادی و کودکان دارای مشکلات یادگیری تفاوت دارد.

۴٫ میزان شاخص های تکانشگری درکودکان عادی و کودکان دارای مشکلات یادگیری تفاوت دارد.

۵٫ میزان شاخص های ناسازگاری درکودکان عادی و کودکان دارای مشکلات یادگیری تفاوت دارد .

 اهداف پژوهش

هدف کلی از انجام این پژوهش این است که با بررسی و تحلیل نقاشی های کودکان به این نتیجه برسیم که آیا بین مشکلات هیجانی کودکان دارای اختلالات یادگیری و کودکان عادی تفاوتی وجود دارد یا خیر ؟ مثلا اینکه آیا کودکان دارای اختلالات یادگیری میزان بیشتری از شاخص های اضطراب ، پرخاشگری ، افسردگی ، تکانشگری و ناسازگاری را در مقایسه با کودکان عادی نشان می دهند .

هدف ویژه این پژوهش آن است که با شناخت بیشتر و عمیق تر مسایل این دسته از کودکان  بتوانیم راه حل هایی جهت رفع و یا بهبود مشکلات آنان ارائه دهیم .

 مفاهیم و اصطلاحات بکار رفته در پژوهش

۱–اختلالات یادگیری

 ( learning disorder)

 بعضی از کودکان عقب مانده ذهنی نیستند اما فقط در یک زمینه خاص مشکل یادگیری دارند . اختلال یادگیری زمانی تشخیص داده می شود که مهارت های خواندن ، نوشتن و ریاضی به طور چشمگیری کمتر از حد انتظار باشد .  مثلا کودکانی هستند که در یادگیری ریاضیات مشکل دارند که اختلال در ریاضیات ( mathematic disorders ) خوانده می شود . از دیگر انواع اختلالات یادگیری اختلال در خواندن ( reading disorder )  است و بالاخره اختلال در بیان نوشتاری ( disorder of written expression)  یا به اصطلاح مهارت های نگارشی است .

این اختلالات بسیار شایع هستند و هر کدام از انواع آن که ذکر شد از میزان شیوعی برابر ۵-۴ % برخوردارند . کودکی که مبتلا به اختلال یادگیری است باید به عنوان یک بیمار که یک نقص یا یک اختلال دارد شناخت و به او کمک کرد.(نابدل ، ۱۳۸۴)

این دانش آموزان در یک یا چند فرایند روانی اساسی در ارتباط با فهمیدن و یا کار برد زبان شفاهی و کتبی نا توانی نشان میدهند. این ناتوانی ممکن است خود را در فعالیت هایی از قبیل گوش دادن ، فکر کردن ، سخن گفتن ، خواندن و نوشتن ، هجی کردن ویا حساب کردن نشان دهد .(وبلاگ مرکز اختلالات یادگیری فیروزی میبد ، ۱۳۸۶)

 ۲- مشکلات هیجانی :

شامل اضطراب ، پرخاشگری ، افسردگی ، تکانشگری و ناسازگاری می باشد که در زیر هر کدام  جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد :

 ۱-۲- اضطراب :

دست یافتن به تعریفی از اصطلاح اضطراب بسیار دشوار است . اکثر نظریه پردازان با لانگ موافقند که اضطراب یک مفهوم فرضی است یعنی اضطراب نوعی تصور است که وجود خارجی وعینی ندارد ولی تغییر پدیده های مشاهده ای میتواند مفید باشد . اضطراب را می توان بر حسب افکار تعبیر کرد .برای مثال من وحشت زده هستم یا آن را بر حسب واکنش های جسمانی تفسیر کرد مثل افزایش ضربان قلب ، تعریق یا بر حسب رفتار فرد مثل اجتناب ورزیدن از یک موقعیت یا گریز از آن را در نظر گرفت .( تروورجی و سیمون جی ، ترجمه بخش پور،۱۳۸۶)

اضطراب عبارت است از ترسی که در اثر به خطر افتادن یکی از ارزشهای اصولی زندگی شخص ایجاد می شود . می توان اضطراب را نوعی درد داخلی دانست که منجر به بهم ریختن تعادل شخص می شود اضطراب یک محرک بسیار قوی است . امکان دارد این محرک مضر باشد واین خود بستگی دارد به درجه ترس ومقدار خطری که متوجه فرد می شود .(شاملو، ۱۳۸۲)

تمام کودکان اضطراب و بی قراری را تجربه می کنند . کودکان مضطرب ، اغلب کودکانی ساکت ، عصبی ، شاکی ، ناراضی و کم طاقت هستند و اغلب درباره همه چیز مشکل دارند . (وبلاگ فاطمه اسلامیه ، ۷/۳/۱۳۸۵)

 ۲-۲- پرخاشگری:

پرخاشگری رفتاری را گویند که با هدف صدمه زدن – چه به صورت بدنی و چه به صورت کلامی – به فرد دیگر انجام می شود .( سلحشور، ۱۳۷۸)

فروید پرخاشگری را یکی ازغرایزعمده بشری می دانست . او در مورد پرخاشگری دو دید کاملا متفاوت داشت . در ابتدا معتقد بود زمانی که فرد در ارضای انگیزه های خود دچار ناکامی شود ، دست به پرخاشگری می زند. بعدها پرخاشگری را در ردیف دیگر سائق های جنسی و انرژی جنسی می دانست . علاوه بر این تاکید وی بیشتر روی مرحله دوم از مراحل رشد روانی – جنسی بود . فروید درباره امکان از بین بردن پرخاشگری نظر خوبی نداشت و معتقد بود تنها می توان شدت و مسیر آن را تغییر داد. (همان)

یکی از دلایل عمده ای که باعث پرخاشگری و گاه حتی فراتر رفته و تبدیل به شکستن هنجار ها و بزهکاری می گردد سرزنش و نکوهش های بسیار والدین در دوران کودکی و نوجوانی می باشد. (وبلاگ فاطمه اسلامیه ، ۱۸/۱۲/۱۳۸۵)

 ۳-۲- افسردگی :

اصطلاح افسردگی ، به تجربه ی خلق غمگین فراگیر اشاره دارد . تجربه ی ذهنی غم یا ملامت در تعریف بالینی افسردگی در مرکز توجه قرار دارد .(شکوهی یکتا و پرند ، ۱۳۸۴) به طور کلی، افسردگی عبارت است از احساس درماندگی و به بن بست رسیدن؛ افسردگی در کودک و بزرگسال معنای مشابهی ندارد و نشانه های هر کدام متفاوت است . گاهی این اختلال علائم جسمانی دارد و گاهی علائم روانی؛ در بسیاری از موارد نیز علائم جسمانی و روانی همزمان دیده می شود. پژوهش ها نشان داده است که افسردگی می تواند از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید آید. (وبلاگ             فاطمهاسلامیه،۲۴/۳/۱۳۸۵)

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .