مقدمه

پروردگار از همان لحظه خلقت انسانها را اشرف مخلوقات خود بر روی زمین قرار داد و انسانهایی را از میان بندگانش انتخاب نمود که بتواند آموزش های لازم را برای هدایت و راهنمایی بندگان خود بر روی زمین اجرا نمایند هر انسانی از لحظه تولد نیاز به آموزش و تربیت دارد این آموزش ها از تولد شروع می شود تا کودک بتواند خود را با محیط اطراف خود سازگار نماید. اولین و مهم ترین بخش آموزش ها در خانواده ها صورت می گیرد که ابتدایی ترین این آموزش ها آموختن زبان مادری به کودک می باشد بعد مراحل تربیت رفته رفته با سن کودک پیشرفته تر می گردد که شامل توقعاتی است که پدر و مادر از فرزند خویش دارند تا به سنی برسد که بتواند روی پای خود بایستد و درک و توانایی ذهنی خود را گسترش داده و به مرحله خلاقیت ذهنی و بلوغ فکری برسد.

آموزش نیاز هر کشوری است که با توجه به فرهنگ و نیاز جامعه برای افراد جامعه توسط برنامه ریزان تعیین می گردد همان طور که انسان نیازهای فیزیولوژیکی و عاطفی و اجتماعی و غیره را دارد نیاز به آموزش فیزیکی از نیازهای اساسی هر فرد می باشد که توسط سازمانی به نام آموزش و پرورش برآورده می گردد.

آموزش و پرورش یکی از مراکزی است که می تواند کودک را در آن به توانایی آموختن و پرورش ذهنی خود برساند در آموزش و پرورش نیز مراحلی وجود دارد که فرد را به سوی دانشگاه ها و موسسات آموزشی می کشاند و بعد روانه بازار کار می نماید. در این نظام آموزشی که به صورت مرحله ای می باشد فرد را به سوی مقاطع مختلف تحصیلی و سپس به مدارج عالی علمی دانشگاهی هدایت می نماید که در دانشگاه و نیز آموزش ها رنگ کلیدی تر و تخصصی تر به خود می گیرد تا در پایان تحصیلات خود در دانشگاه بتواند فرد را وارد جامعه نماید و شروع به کار کند که هم بتواند نیازهای اجتماعی و اقتصادی خود و هم نیاز جامعه را بر آورد سازد.

  بیان مساله

از دیدگاه برنامه ریزان اقتصادی اوضاع و احوال آموزش از جهات کاملاً متفاوتی مورد انتقاد است. به این معنی که توسعه آموزش و کیفیت کار آن با نیازهای اقتصادی و تقاضاهای اجتماعی از در ناهماهنگی درآمده و گسترش کمی آموزش که بیشتر بر ملاحظات سیاسی متکی بود کمتر رابطه ای با نیازها و امکانات اقتصادی داشته و جامعه را در محدوده مشکلات اقتصادی و اجتماعی جدید قرار داده است. پیدایش این تضاد در بطن جامعه از شیوه عدم تجانس استراتژی های اقتصادی و اجتماعی از یک سو و آموزش از سوی دیگر است. این تضاد مشخصه های متعددی دارد که از میان آن ها بیکاری جوانان، بخصوص بیکاری فزایند فارغ التحصیلان دانشگاهی به نحو خاصی جلب نظر می کند.(قریشی راد، فخرالسادات. ۱۳۸۷، ص۴۸-۴۷)

این امر قبل از هر چیز نمایانگر این واقعیت است که دانشگاه ها وظایف خود را در زمینه آماده ساختن فرد برای احراز شغل به خوبی انجام نمی دهند. بنحوی که هم اکنون می بینیم فارغ التحصیلان دانشگاهی با مشکلات جدی در زمینه پیدا کردن شغل رو برو هستند. در تشریح مکانیسم این وضع پیچیده کارشناسان امور اقتصادی وسایل آموزشی از اصطلاح رکود تورمی آموزش کمک می گیرند. رکود اشتغال و تورم آموزشی را باید در ورشکستگی تکنیک های برنامه ریزی انسانی، نظام آموزشی و رکود اقتصادی که در آن تقاضای شغل بیش از عرضه آن است، جستجو کرد که نتیجه این عدم تعادل به صورت بیماری پنهان و آشکار ظاهر می شود. (نصیر زاده، بیژن. ۱۳۷۹ ، ص۷۸)

اگر دیدگاه انتقادی اقتصاد را از اوضاع آموزشی عمیق تر مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهیم به این نتیجه دست می یابیم که نسبی بودن کیفیت آموزش از یکسو و بالا بردن سطح هزینه های آموزش دانشگاه نتایج رضایت بخشی در زمینه توسعه اقتصادی به دست نداده اند. بیش از نیمی از افراد که وارد دانشگاه می شوند نمی توانند تخصصی را که مبتنی بر نیازهای نوین جامعه باشد فراگیرند، در نتیجه پس از فراغت از تحصیل نمی توانند شغل مناسب و فراخور خویش پیدا کنند، و جز کسب مدارک عالیه انگیزه دیگری ندارند. (داداشی پور، میثم. ۱۳۵۵،ص۲۰)

کار و تلاش بخش مهمی از شخصیت انسان ها است. اهمیت اشتغال و بحث و بررسی در این زمینه را می توان از اصول قانون اساسی به سهولت استنباط نمود. به موجب اصل ۲۸ و بند دوم اصل ۴۳ قانون اساسی ایجاد اشتغال کامل یکی از هدف ها و جهت گیری های توسعه بیان شده است. (اعظمی، منصور. ۱۳۸۴،ص۹۱)

اصول مزبور تا حدودی سیاست اشتغال کشور را تدوین کرده است و تصمیم گیرندگان و سیاستگزاران کشور را ملزم ساخته که به شناسایی عوامل موثر در عرضه و تقاضای نیروی کار به منظور ایجاد توازن کمی و کیفی مساله اشتغال بپردازد. ایجاد اشتغال کامل خود یکی از عوامل زمینه ساز تحقق هدف های دیگر نظیر رفع فقیر، تامین بهداشت، آموزشی و مسکن می باشد. دولت موظف است با رعایت نیاز جامعه امکان اشتغال به کار و شرایط مادی را برای احراز شغل برای تمامی فارغ التحصیلان فراهم نماید.

اشتغال و بیکاری یکی از مسایل مهم و اساسی جامعه در حال توسعه ایران است. آمارها نشان می دهد در دهه ۷۵-۶۵ نظام آموزش عالی ایران دو برابر پنجاه سال گذشته دانشجو تربیت کرده، طی همین دهه تعداد دانشجویان در بخش دولتی کشور معادل ۲۴۵ درصد و دانشجویان دانشگاه آزاد سالانه برابر ۴۳ درصد افزایش داشته است. از اینرو کشور همه همه ساله با دانش آموخته عالی بیکار بسیاری روبروست به نحوی که در سال ۱۳۸۷ نرخ بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاه ها رقم ۷/۸۵ درصد را نشان می دهد. (نصیرزاده، بهرامی.۱۳۷۹، ص۱۲۰).

هرزبرگ[۱] معتقد است که انگیزش شغلی تحت تاثیر عوامل درونی و خارجی می باشد عوامل انگیزش درونی از انجام کار ناشی شود و موجب رضایتمندی فردی شوند مثل موفقیت، پیشرفت، قدردانی و ماهیت کار و عوامل خارجی عمدتاً با محیط و زمینه شغل ارتباط دارد و شامل خط مشی و مقررات و شرایط محیط کار، حقوق، دستمزد و امنیت شغلی می شود.

مشکل جدی نظام آموزشی و پرورشی این است که تعداد زیادی از فارغ التحصیلان نمی توانند مشاغل مناسبی را به دست آورند حتی تعداد چشمگیری از آنان بیکار می مانند و بر جمعیت بیکار افزوده می شود. جوانان ما برای ورود به دانشگاه ها با توجه به رشته های مختلف دانشگاهی که وجود دارد. مجبور به انتخاب رشته هایی می شوند که مورد علاقه آنان نیست و معیار انتخاب رشته بر پایه مدرک تحصیلی و یا داشتن کار در جامعه است بدین دلیل مجبور به ادامه تحصیل در رشته ای می شوند که مورد علاقه آنان نیست و مجبور از علاقه خود چشم پوشی نموده در نتیجه امید به آینده شغلی خود را از دست می دهند.

در این پژوهش بر آن شده ایم تا موضوع میزان امید به آینده شغلی دانشجویان دنشگاه پیام نور اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ را مورد بررسی قرار دهیم.

 اهمیت پژوهش

علت این که چرا محقق این موضوع را انتخاب نموده این است که با توجه به بحران بیکاری که هر ساله بر جمعیت بیکاران کشور افزوده می شود و با توجه به تعداد دانشگاه ها از جمله دولتی، آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی، شبانه و تربیت معلم و همچنین نیاز جامعه به نیروی کار باعث شده محقق به این فکر بیفتد که عرضه نیروی کار که از طریق دانشگاه های مربوطه که ساله چندین هزار فارغ التحصیل می شوند و تقاضای کم نیروی فعال و تحصیل کرده به کار این موضوع مهم می آید و با توجه به ارزش مدرک تحصیلی که هر دانشگاه به دانشجویان خود می دهد و جامعه نیز همه مدارک دانشگاه ها را نمی پذیرد و اندکی از آنها را به استخدام در می آورد به نظر مهم می آید.

کار و تلاش بخش مهمی از شخصیت انسان ها است. اهمیت اشتغال و بحث و بررسی در این ریشه را می توان از اصول قانون اساسی به سهولت استنباط نمود. به موجب اصل ۲۸ و بند دوم اصل ۴۳ قانون اساسی ایجاد اشتغال کامل یکی از هدف ها و جهت گیری های توسعه بیان شده است اصول مزبور تا حدودی سیاست اشتغال کشور را تدوین کرده است و تصمیم گیرندگان و سیاستگزاران کشور را ملزم ساخته که به شناسایی عوامل موثر در عرضه و تقاضای نیروی کار به منظور ایجاد توازن کمی و کیفی مساله اشتغال بپردازد. ایجاد اشتغال کامل خود یکی از عوامل زمینه ساز تحقق هدف های دیگر نظیر رفع فقر، تامین بهداشت، آموزش و مسکن می باشد. (منصور، جهانگیر. سال۱۳۸۴، ص۶۵).

 ضرورت پژوهش

این است که جامعه ای که فاقد این امید باشد تاثیرات ناخوشایندی روی افراد آن جامعه و بالاخص قشر جوان و دانشجویان آن جامعه خواهد داشت. نگرانی، اضطراب ، تلاش کردن برای زندگی، ترک علایق اجتماعی و غرقه شدن در سرگرمیهای غیر مفید و غیره از نمونه های آن است و شرایط سقوط آن جامعه را فراهم می سازد و باعث مهاجرت افراد متخصص و فرار مغزها از کشور خواهد شد. انسان بر حسب ساختمان وجودی خود نمی تواند نسبت به آینده خود بی تفاوت باشد ولی وقتی که جامعه آینده روشن و مطمئنی داشته باشد فرد امید به آینده اش را از دست نمی دهد و برای رسیدن به اهدافش تلاش می کند. بنابراین اگر مسئولان مربوطه با به وجود آوردن امکانات شغلی برای فارغ التحصیلان دانشگاهی آینده شغلی آنان راتضمین کنند امید به آینده شغلی را در دانشجویان افزایش می یابد. (گنجی، حمزه.سال ۱۳۸۶،ص۲۰).

 اهداف پژوهشی

اهداف کلی:

بررسی میزان امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان می باشد.

اهداف جزئی:

–  بررسی میزان امید به آینده شغلی دانشجویان پیام نور با میزان درآمد شغل آینده

–  بررسی میزان امید به آینده شغلی دانشجویان پیام نور با میزان پایگاه اجتماعی

–  بررسی میزان امید به آینده شغلی دانشجویان پیام نور باتوجه به برنامه ریزیهای دولت

–  بررسی میزان امید به آینده شغلی دانشجویان پیام نور با میزان علاقه به رشته تحصیلی

 سوالات تحقیق

سوال۱- چه رابطه ای بین درآمد شغلی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ وجود دارد؟

سوال۲- چه رابطه ای بین پایگاه اجتماعی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ وجود دارد؟

سوال۳- چه رابطه ای بین برنامه ریزی دولت و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ وجود دارد؟

سوال۴- چه رابطه ای بین علاقه به رشته تحصیلی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ وجود دارد؟

 فرضیه های تحقیق

فرضیه۱- بین درآمد شغلی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ رابطه وجود دارد.

فرضیه ۲- کسب پایگاه اجتماعی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ رابطه وجود دارد.

فرضیه ۳- بین برنامه ریزی دولت و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ رابطه وجود دارد.

فرضیه ۴- بین علاقه به رشته تحصیلی و امید به آینده شغلی دانشجویان دانشگاه پیام نور شهر اصفهان در سال تحصیلی ۸۸-۸۷ رابطه وجود دارد.

 تعاریف لغوی (کلید واژه ها)

میزان: مقیاس و مقدار هر چیز، حد، قدر، پیمایش، قسم، مقدار، قد (دهخدا، علی اکبر. ص۱۹۴۲۱)
امید: آرزو، اصل، امله، ترجی، ارتجاء، ترجیه، آرمان (دهخدا، علی اکبر. ص۲۹۰۴)
شغل: پیشه، کار، صنعتگر، صنعتکار، استادکار، پیشه ور، پیشه گر (دهخدا، علی اکبر. ص۱۲۶۲۵)
دانشجو: علم جوینده،  طالب علم، جویای فضل و معرفت،  شاگرد مدارس عالی،  محصل دانشگاه ها (دهخدا، علی اکبر. ص۹۱۲۰)
دانشگاه: جای تعلیم، محل آموزش، مدرسه عالی وسیع شامل چند دانشکده و موسسه،  مجموعه مدارس عالی،  دارالفنون، دارالعلوم (دهخدا، علی اکبر. ص۹۱۲۱)

تعاریف مفهومی

امید به آینده: یک رشته افکار مثبت به دلیل ارضای برخی از نیازهای انسان نسبت به گذراندن زندگی که در آینده و برای شخص رخ می دهد. (جولیوس گوته- ویلیام ال.کولب- ویراستار: محمد جواد زاهدی مازندرانی.)
کیفیت زندگی شغل: عبارت است از تصور و طرز تلقی افراد از کیفیت زندگی به طور اخص و به تعبیر دیگر کیفیت زندگی برای هر فرد با گروهی از افراد با فرهنگ و طرز تلقی مشابه به ویژگی خاص خود را دارد و به طور کلی کیفیت زندگی شغلی به معنی تصورات ذهنی و ادراک و برداشتهای کارکنان یک سازمان است که مطلوبیت فیزیکی و روانی محیط کار خود را در آن سازمان دارد (توسامی- سوون- ترجمه و تالیف م.آزاد).
روابط اجتماعی: یعنی فرد در زندگی خود تا چه اندازه با دیگران در ارتباط و تعامل است. این متغیر از تئوری اجتماعی میلر استخراج شده است که با دو معرف سنجیده می شود.

۱٫ ارتباط و تعامل با دیگران

۲٫ تمایل به شرکت در کارهای گروهی.

تعاریف عملیاتی

۱- امید به آینده: با استفاده از پرسشنامه که توسط محقق از قبل ساخته شده است که شامل ۷ سوال است که پرسش ها شامل عوامل اقتصادی که نقش تاثیر گذار بر امید به آینده و شغل دانشجویان می باشد را بررسی می نماید.

۲- کیفیت زندگی شغل : آینده شغلی ارزیابی فرد با استفاده از پرسشنامه که توسط محقق از قبل ساخته شده است که شامل ۸ سوال می باشد که فرد تا چه حد عوامل اجتماعی بر امید به آینده و شغلی خود تاثیر دارد و با استفاده از این پرسشنامه توان ارزیابی فرد نسبت به تجربه گذشته آن و اینکه انتخاب همین شغل در آینده نیز وجود دارد بطور کامل مور سنجش و بررسی قرار می دهد.