عنوان :

تحقیق بررسی مقایسه میزان افسردگی دختران داشجو وپسران دانشجو

تعداد صفحات :۱۲۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

امروزه بیشترین میزان شیوع افسردگی در جوانان است این امر به صورتی که درگذشته علت را به عوامل روانشناختی نسبت می¬دادند ولی بررسی ها نشان داده است که افسردگی و ناسازگاری در رفتار با دگرگونی های سریع احتمالاً افزایش می¬یابد و این مسأله به اختلاف من واقعی ومن آرمانی بر می¬گردد. که نتیجه آن ناکافی است. نشانه های افسردگی در جوانان نیز متغیر است واین تغییر پذیری به طور عمده ناشی از ناهمگرایی دیدگاه متخصصان بالینی از یک سوء و غلبه یکی از ابعاد افسردگی ازسوی دیگر است. دو مشخصه اساسی افسردگی ناامیدی و غمگینی است شخص رکود وحشتناکی احساس می¬کند و نمی¬تواند تصمیمی بگیرد یا فعالیتی را شروع کند یا به چیزی علاقمند شود.
علاوه بر شدت افسردگی و کاهش ظرفیت های مشخص از نظر کیفی مانند معیارهای کمی می-تواند احساس غم را به عنوان تجربه¬ای طبیعی در بیماری افسردگی مشخص کند همراه با تغییر خلق و علائم دیگری چون خستگی ولو مختصر، اشتغال خاطر، حالت بد بینی و ناامیدی و غمگینی ، کاهش فعالیت و اراده وحتی استعداد می¬باشد. چون جوانان دانشجو ومتخصص فعالترین و بهترین بخش جامعه هستند که در آینده اداره بخشهایی از جامعه را به دست می¬آورند به همین علت باید بیشتر مورد توجه باشند تا اگر دچار مشکلات شدند بتوانیم هر چه سریعتر آن مشکل راشناسایی و رفع کنیم. چون در حال حاضر افسردگی شایعترین اختلال روانی دربین جوانان است و بیماران افسرده حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بیماران روانی را تشکیل می¬دهند باید به آن توجه بیشتری کرد تا با شناخت علائم آن برای پیشگیری و درمان راه حلهای مناسب پیدا کرد افسردگی یک انحراف عاطفی است به عبارت دیگر افکار منحرف و فریب آلود مجموعه¬ای از احساسات غم و اندوه عدم اعتماد به نفس بی تفاوتی و بی حوصلگی خستگی و ضعف ، ناامیدی و یاس و … راتحت عنوان افسردگی به دنبال خود می¬کشد و قربانی خود را به طرف خودکشی سوق می¬دهد. بنابراین باید گفت افکار غیر منطقی و غیر واقعی و فریب آلود میکروب و علت افسردگی هستند و چنانچه این افکار تصحیح و اصلاح شوند افسردگی درمان خواهد یافت.
پژوهش حاضر به منظور بررسی مقایسه میزان افسردگی دختران داشجو وپسران دانشجو صورت گرفته است. جامعه آماری شامل کیله دانشجویان دختر وپسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز می¬باشد.
نمونه پژوهش شامل ۶۰ نفر بوده که ۳۰ نفر از دختران و ۳۰ نفر از پسران دانشجو بوده که این پژوهش به روش نمونه¬گیری پس رویدادی از نوع (علی- مقایسه¬ای ) انجام گرفته است و با استفاده از آزمون افسردگی «بک» پژوهش انجام گرفت.
سپس با استفاده از ابزار آماری و با بررسی میانگین دو گروه مقدار t محاسبه شده از t جدول کوچکتر بوده بنابراین نتیجه گرفته می¬شود که فرضیه پژوهش رد شده و فرضیه صفر تأیید شده است. یعنی بین میزان افسردگی دختران و پسران دانشجو تفاوت ناچیزی وجود دارد که این تفاوت معنادار نمی¬باشد.
واژه های کلیدی: افسردگی، جوانان، خودکشی، علائم روانی، آزمون بک

فهرست مطالب

چکیده ۷
مقدمه ۹
سئوال پژوهش ۱۴
فرضیه پژوهش ۱۴
متغیرها ۱۴
تعریف مفهومی افسردگی ۱۴
تعریف عملیاتی افسردگی ۱۶
تاریخچه افسردگی ۱۸
تعاریف افسردگی ۱۹
طبقه بندی افسردگی ۲۲
افسردگی اولیه ۲۳
افسردگی ثانویه ۲۳
۱-نشانه های هیجانی ۲۴
۲-نشانه های شناختی ۲۶
۳-نشانههای انگیزشی ۲۷
۴-نشانه های بدنی ۲۸
ب- افسردگی دو قطبی (مانیک- دپرسیو) ۲۹
نشانه های مانی ۳۰
۱-نشانه های خلقی یا عاطفی ۳۰
۲-نشانه های فکری و شناختی ۳۱
۳-نشانه های انگیزشی ۳۲
۴-نشانه های جسمی یا تنی ۳۲
ج – افسردگی دورهای ۳۳
د- افسردگی مزمن ۳۳
۱-افسردگی پنهان ۳۳
۲-افسردگی اتکالی ۳۴
۳-افسردگی رجعتی با افسردگی دوره یائسگی ۳۴
۴-افسردگی بعد از زایمان ۳۵
انواع افسردگی ۳۵
افسردگی خفیف ۳۵
افسردگی شدید ۳۶
بیماریهای افسردگی ۳۸
الف- بیماری افسردگی واکنشی(نوروز افسردگی) ۳۸
ب- بیماری افسردگی روانی(پسیکوز افسردگی) ۳۸
انواع واکنشهای افسردگی ۳۹
۱- افسردگی ساده ۳۹
۲- افسردگی حاد ۴۰
۳- افسردگی بهت زده ۴۱
۴-واکنش جنون افسردگی ۴۱
۵-افسردگی پیری ۴۱
۶-نوروز افسردگی ۴۲
نظریه های مختلف افسردگی ۴۲
نظریه یادگیری افسردگی ۴۲
نظریه روان پویشی افسردگی ۴۳
هشت نکته فروید عبارتند از ۴۶
۵ نکته آبراهام عبارتند از ۴۶
نظریه زیست شناختی افسردگی ۴۸
نظریه زیستی- شیمیایی افسردگی ۴۹
نظریه روانی – عاطفی افسردگی ۵۱
سبب شناسی افسردگی ۵۱
الف- تأثیر وراثت ۵۱
ب- تأثیر صفات روحی و اخلاقی ۵۲
ج- تأثیر عوامل جسمانی و فیزیولوژیکی ۵۲
شکل گیری افسردگی در جریان تحول ۵۳
الف- افسردگی های دوره اول کودکی ۵۳
۱-بی حالتی خلقی ۵۴
۲-سکون حرکتی ۵۴
۳-فقر تعاملی = کناره گیری ۵۴
ب- افسردگی های دوره دوم وسوم کودکی ۵۵
شیوع افسردگی ۵۸
علائم بالینی افسردگی ۶۳
علائم روانی افسردگی ۶۳
علائم جسمی (بدنی) افسردگی ۶۴
علل افسردگی ۶۵
الف- علل جسمی ۶۵
ب – علل روانی ۶۶
ج- علل اجتماعی ۶۶
سن و افسردگی ۶۶
تفاوت های جنسی در افسردگی ۶۸
خودکشی ۷۱
افسردگی و خودکشی ۷۲
طول دوران افسردگی ۷۳
درمان افسردگی ۷۵
الف- دارو درمانی ۷۵
ب- روان درمانی ۷۶
ج- رفتار درمانی ۷۸
د- شناخت در مانی ۷۹
ه- در مان شوک در مانی(الکترو شوک) ۸۰
پیشینه پژوهش در ایران ۸۲
پیشینه پژوهش در خارج از کشور ۸۳
روش پژوهش ۸۷
جامعه ۸۷
نمونه ۸۷
ابزار اندازهگیری ۸۸
در جات تشخیص افسردگی ۹۱
روش آماری ۹۱
تجزیه وتحلیل آماری ۹۹
بحث وبررسی پژوهش ۱۰۲
دلایل تأیید فرض صفر و رد فرض پژوهش ۱۰۴
نتیجه گیری نهایی ۱۰۵
محدودیت های پژوهش ۱۰۵
پیشنهادات ۱۰۷
ضمیمه ۱۰۸
آزمون افسردگی بک ۱۱۲
منابع ۱۱۸

فهرست منابع

۱٫ آزاد، حسین(۱۳۷۸) . آسیب شناسی روانی، تهران ، انتشارات پاژنگ.
۲٫ آزاد، حسین.(۱۳۸۰) . روانشناسی مرضی کودک، تهران ،انتشارات رشد.
۳٫ اخوت، ولی الله .(۱۳۸۲) . افسردگی ، تهران، انتشارات دهخدا.
۴٫ امانت، ابراهیم .(۱۳۷۶) . افسردگی و خودکشی ، تهران انتشارات دانشگاه.
۵٫ برنز ، دیوید.(۱۳۷۵). روانپزشکی افسردگی(ترجمه مهدی قراچه داغی)، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی
۶٫ پرتو، داریوش (۱۳۸۰) تحقیق آزمایشی در پراکندگی افسردگی، مجله روانشناسی دانشگاه تربیت معلم ،شماره ۱۳
۷٫ پلاجمی، کلایتون وجیمز باریت.(۱۳۷۹)، در مان افسردگی (ترجمه حسن سلطانیفر) ، تهران ، انتشارات رشد.
۸٫ پورات،سیف، فیض .(۱۳۷۵) . رفتار درمانی کاربردو بازده ،تهران انتشارات فردوس.
۹٫ پورافکاری ، نصرت الله ، (۱۳۷۸). نشانه شناسی بیماریهای روانی، تبریز ، انتشارات تبریز.
۱۰٫ دوپالو، جی ریموند وابلاو، کیت راسل.(۱۳۸۱) در مان افسردگی .(ترجمه مهدی قراچه داغی)، تهران . نشر البرز
۱۱٫ دادستان، پریرخ.(۱۳۷۸). روانشناسی مرضی تحول از کودکی تا بزرگسالی ، تهران ،انتشارات رشد.
۱۲٫ راسل، میچل.(۱۳۸۰) . افسردگی .(ترجمه غلامرضا خواجه پور).تهران انتشارات سینا.
۱۳٫ رواندوست، وحید.(۱۳۷۸) افسردگی ، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
۱۴٫ روزنهان، دیویدال وسلیگمن، مارتین.ای . پی .(۱۳۸۰) آسیب شناسی روانی (ترجمه یحیی سید محمدی)،تهران، نشر ساوالان.
۱۵٫ شاملو، سعید، (۱۳۸۰).آسیب شناسی روانی، تهران، انتشارات دانشگاه.
۱۶٫ شاملو، سعید.(۱۳۷۴) . بهداشت روانی ،تهران، انتشارات رشد.
۱۷٫ شرفی، محمدرضا،(۱۳۷۸) . مراحل رشد و تحول انسان .تهران انتشارات فرهنگ و ارشاد
۱۸٫ شعاری نژاد، علی اکبر ، (۱۳۷۰) فرهنگ وعلوم رفتاری .تهران .انتشارات امیر کبیر .
۱۹٫ صنعتی. علی (۱۳۷۸) خلاصه مقالات سمپوزیوم استرس .تهران. انتشارات البرز .
۲۰٫ صبائیان.زهرا (۱۳۸۴) .بررسی افسردگی بین دانشجویان متأهل و مجرد دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز پایان نامه کارشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز دانشکده روانشناسی .
۲۱٫ فدایی .فربد.(۱۳۸۰) نشریه روانشناسی مرکز روانپزشکی رازی. شمار ه ۱۲
۲۲٫ قراچه داغی .مهدی (۱۳۷۹) روانشناسی افسردگی. تهران. انتشارات خاتون.
۲۳٫ قراچه داغی . مهدی (۱۳۸۰) شناخت در مانی. تهران. انتشارات ۲۰۰۰
۲۴٫ قهرمانی ، ابراهیم جعفر (۱۳۷۴) نشانه شناسی بیماری های روانی تهران انتشارات چهر.
۲۵٫ معانی . ایرج (۱۳۷۸) افسردگی های روانی. تهران . انتشارات چابخش.
۲۶٫ وهاب¬زاده، جواد (۱۳۷۶) مباحث عمده در روانپزشکی تهران چاپخانه ۱۷ شهریور.
۲۷٫ هاشمیان. کیانوش (۱۳۷۹) زمینه روانشناسی تهران انتشارات رشد.

مقدمه

درطول قرن بیستم انسان بیش از تمام تاریخ دستخوش دگرگونی از نظر شیوه­های زندگی روابط اجتماعی ومسائل بهداشتی و پزشکی شده است. امروزه زندگی پیچیده ماشینی ایجاب می­کند که با ظرافت خاص علمی به قضایا و پدیده­های محیط زندگی نگریسته شود. این ظرافت زمانی به اوج اهمیت می­رسد که پدیده­های مورد بررسی درارتباط مستقیم با انسان باشد.

و در نتیجه جستجو برای شناخت واقعی خویشتن بیش از هر زمان دیگری برای انسان اجتناب ناپذیر است تا در این رهگذر بتوانند به گونه­ای مطلوب و سازنده با دنیای بیرون و درون خود رابطه منطقی برقرار کند وبر اساس یک شناخت درست و سنجیده با مسائل و مشکلات و پیچیدگی های زندگی خود رو به رو شودو از افتادن در دام نگرانیها و تشویشهای فکری و نگرشهای غلط خود را محفوظ نگه دارد.

گذشته نشان داده است که بسیاری از بیماریهای شایع غیر فراگیر بیماریهای روانی در کشورهای پیشرفته و صنعتی زائیده عواملی هستند که خود انسان آنها را خلق کرده و گرفتار آن شده است.لذا چنین عواملی قابل پیشگیری هستند(میلانی فر، ۱۳۷۹).

مشاهدات معمولی نشان می­دهند که موفقیت شخص در سازش با مسائل زندگی به دلایل گوناگون تغییر می­کند مثلاً در مواردی از قبیل شکست در عشق ، از دست دادن پول، بیماری، حادثه، مرگ فرد مورد علاقه ، ممکن است چنان انسان ازلحظه تولد تا هنگام مرگ به دیگران وابسته و نیازمند باشد و برای زنده ماندن از لحاظ جسمانی ، روانی ، اجتماعی به پرستاری و مراقبت دیگران نیاز دارد. انسان به تنهایی نمی­تواند بار مشکلات خویش را به دوش کشد.

بارزترین علامت اختلالات عاطفی، تغییرات و نوسات اخلاقی کم دست که به شدت با اخلاق افراد سالم فرق دارد و به صورت افسردگی و یا خوشحالی زیاده از حد تظاهر می­کند.(شاملو، ۱۳۸۰).

این باور که همه ما در برخورد با دشواری های زندگی واکنش شادی نشان می­دهیم اغلب با تبلیغات روانشناسی و روانپزشکی از رنج و اندوه همخوانی ندارد. نتیجه فریبنده این نظریه به تأیید نرسیده است.

جستجو واکنشی برای سبب یابی سالم هر بیمار بد حالی است که از در وارد می­شود و این در حالی است که جواب ساده و طبیعی و خیر خواهانه وجود دارد که می­توان آن را در قالب نسخه­ای نوشت.(دوپالو، ۱۳۸۱).

افسردگی از قدیمی ترین بیماری های شناخته شده و متداولترین انواع اختلالات روانی در همه زمانها و مکان هاست وتقریباً همه ما در طول زندگی گاهی احساس غم و افسردگی کرده­ایم.

مردم درموقعیتهای خاص همچون مشاجره با یک دوست و همکار، شکست شغلی، تحصیلی، بیماری پیری یا از دست دادن عزیزان احساس غمگینی می­کنند افسردگی واکنش طبیعی انسان به فشارهای محیطی است.(راسل، ۱۳۷۴)

طبق تحقیقات انجام شده افسردگی در بین زنان آشکارا تأیید شده است. در جامعه ما جنس مونث بیشتر از جنس مذکر به ابزار نشانه های افسردگی تمایل داشته است در حالی که مردان برای خشم و بی تفاوتی بیشتر تقویت می­شوند(روزنهان، ۱۳۸۰).

رابطه افسردگی با جنس زن می­تواند به دلیل فعالیتهای آنزیم های شیمیایی ، استعداد ژنتیکی و دوره ماهیانه افسردگی پیش از قاعدگی دانست که به دلیل تغییرات خلق آنان است که بر آسیب پذیری زنان تأثیر می­گذارد همچنین امکان دارد ناقلان زنانه ژن افسردگی ، افسرده شوند در حال که ناقلان مردانه این ژن الکلی می­شوند. و اینکه زنان تصور ذهنی از بدن و تعقیب لاغری از طریق رژیم غذایی مربوط می­شود. رژیم غذایی یک چرخه ناکامی و درماندگی را تشکیل می­دهد.(روزنهان ، ۱۳۸۰)

می­توان به تحقیقاتی اشاره کرد که در سال ۱۹۷۸ توسط آریتی انجام شد ونشان داد که حدود ۷۵ درصد بیماران افسردگی حاد دارند. تحقیق دیگری که در استرالیا توسط جیمز درسال ۱۹۷۸ انجام شد و نتایج آن حاکی از آن بود که تعداد خودکشی بین بیماران روانی ۴ برابر بیشتر در مردها و ۹ برابر درزنها.

هدف پژوهش و بیان ضرورت آن:

چون جوانان دانشجو ومتخصص فعالترین و بهترین بخش جامعه هستند که در آینده اداره بخشهایی از جامعه را به دست می­آورند به همین علت باید بیشتر مورد توجه باشند تا اگر دچار مشکلات شدند بتوانیم هر چه سریعتر آن مشکل راشناسایی و رفع کنیم. چون در حال حاضر افسردگی شایعترین اختلال روانی دربین جوانان است و بیماران افسرده حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد بیماران روانی را تشکیل می­دهند باید به آن توجه بیشتری کرد تا با شناخت علائم آن برای پیشگیری و درمان راه حلهای مناسب پیدا کرد افسردگی یک انحراف عاطفی است به عبارت دیگر افکار منحرف و فریب آلود مجموعه­ای از احساسات غم و اندوه عدم اعتماد به نفس بی تفاوتی و بی حوصلگی خستگی و ضعف ، ناامیدی و یاس و … راتحت عنوان افسردگی به دنبال خود می­کشد و قربانی خود را به طرف خودکشی سوق می­دهد. بنابراین باید گفت افکار غیر منطقی و غیر واقعی و فریب آلود میکروب و علت افسردگی هستند و چنانچه این افکار تصحیح و اصلاح شوند افسردگی درمان خواهد یافت.

سئوال پژوهش:

آیا بین افسردگی دختران و پسران دانشجو تفاوت معنا دار وجود دارد؟

فرضیه پژوهش

افسردگی دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر است.

متغیرها:

مستقل: جنسیت در این تحقیق متغیر مستقل است.

وابسته: میزان افسردگی متغیر وابسته است.

تعریف مفهومی افسردگی

درسطح معمول بالینی افسردگی نشانگانی است که تحت خلق افسرده است وبراساس بیان لفظی یا غیر منطقی عواطف غمگین و اضطرابی و یا حالت های بر انگیختگی نشان داده می­شود.

افت گذرا یا دوام دار تنود عصبی – روانی که به صورت یک مولفه بدنی (سردردها خستگی پذیری بی اشتهایی بی خوابی یبوست کاهش فشار خون و جز آن) ویک مولفه روانی احساس به پایان رسیدن نیرو کمتری توانمندی غمگینی و جز آن )نمایان می­شود.

سقوط غیر قابل توجه تنود حیاتی در این حالت در قلمرو بدنی با خستگی دائم آشکار می­شود. درقلمرو شناختی به صورت پراکندگی دقت ومشکل کوشش فکری و در قلمرو عاطفی وروانی به شکل حالتی مالیخولیایی که با هشیاری فرد نسبت به ناتوانمندی واکنش همراه است متجلی می­شود.

حالت روانی ناخوشی که با دلزدگی یأس و خستگی پذیری مشخص می­شود و در بیشتر مواقع با اضطرابی کم وبیش شدید همراه است.

دریک جمع بندی کلی توجه می­شویم که مفهوم افسردگی به گونه  متفاوت به کار رفته:

به منظور مشخص کردن احساس های غمگینی،یأس ، ناامیدی، و جز آن و بروز آنها به عنوان نشانه یک اختلال .

به منظور توصیف اختصاری یک نشانگان که شامل نشانه های عاطفی شناختی ، حرکتی، فیزیولوژیکی وغدد مترشحه است.(دادستان، ۱۳۷۸).

جنسیت: یعنی زن (xx) و مرد (xy) . انسانها از نظر جنسیت به ۲ دسته زن ومرد تقسیم می­شوند جنسیت تفاوتهای ظاهری را به همراه دارد.

تعریف عملیاتی افسردگی:

داشتن نمره­ای در حد نمره­ افسردگی آزمون بک در این پژوهش مورد نظر است و افرادی که دارای نمره­ای در حد افسردگی آزمون بک بودند به عنوان افراد افسرده مشخص شده­اند.

فصل دوم

گستره نظری پژوهش

تاریخچه افسردگی

تاریخچه افسردگی نه تنها در بسیاری از پژوهشها شایعترین اختلال روانی گزارش شده بلکه از قدیمی ترین نشانه های روانی است که در متون پزشکی به آن پرداخته اند. حدوداً ۸ قرن پیش از میلاد مسیح شرح داده بودند. واژه و مفهوم «ملانکولی» در نوشته های بقراطی قرن ۴ پیش از میلاد ارائه شده چنانچه ارسطو می­گوید:

آنها که درفلسفه ، سیاست،شعر و هنر به جایگاه والایی می­رسند همه گرایش ملانکولی دارند.(صنعتی،۱۳۷۱).

«افسردگی» تنها بیماری مردان شکست خورده، داغدیده، درماندگی،؛ ناتوان و آواره یا در بیمارستانها زندانی بودند بود. دانش روانشناختی افسردگی بیشتر نتیجه تلاش پژوهندگان این حوزه درسی وچند سال گذشته بوده است.(صنعتی ، ۱۳۷۸).

در سال ۱۹۱۵ در مقاله مشهور خود درباره ملانکول چنین نوشت: به احتمال زیاد یک عامل جسمی در آرامش حال بیمار به هنگام شب در خود دارد. پدیده­ای که نمی­توان آن را به صورت روانزاد توجیه کرد.(قهرمانی، ۱۳۷۴).

حدود ۴۵۰ سال قبل از میلاد بقراط از میلاد اصطلاح مانی و ملانکولی را برای توصیف اختلالات روانی بکار بر د و حدود ۱۰۰ سال قبل از میلاد کورنیلسون سلسوس در کتاب dem edicna افسردگی را ناشی از صفرای سیاه معرفی نمود.

پزشکان دیگر از جمله ارسطو، جالینوس نیز این واژه ها را به کار بردند درقرون وسطی که طبابت در ممالک اسلامی رونق داشت رازی و ابن سینا و پزشک یهودی میمونه ملانکولی رابیماری شخصی تلقی نمودند. درسال ۱۹۸۶ نوبت نوعی بیماری روانی را توصیف نمود و آن را malanch licus manico نامید (قهرمانی ، ۱۳۷۴)

درقرن نوزدهم مولفان در گروه هذیان هایی که تک جنونی نامیده می­شوند هزیان جزیی غمگینی با «مالیخولیایی هذیانی» را متمایز کردند ودر وهله بعد مفاهیم جنون ادواری و جنون دوشکلی با پارژه به منظور متمایزکردن افسردگی مراجعین که در تناوب با حالات شادی نا آرام بودند ظاهر شدند و سپس بیماری اخیر توسط امیل کاپلین در سال ۱۸۹۹ روان گسستگی آشفتگی افسردگی (مانیک- دپرسیو) نامیده شد.(دادستان، ۱۳۷۸)

تعاریف افسردگی

افسردگی یک از رایجترین اختلالهای عاطفی است افسردگی پاسخ طبیعی آدمی به فشارهای زندگی است. عدم موفقیت در تحصیل یا کار، از دست دادن یکی از عزیزان و آگاهی از اینکه بیماری یا پیری توان ما را به تحلیل می­برد.از جمله موقعیتهایی هستند که اغلب موجب بروز افسردگی می­شوند (هاشمیان، ۱۳۷۹).

افسردگی تنها زمانی نابهنجار تلقی می­شود که با واقعه­ای که رخ داده متناسب نباشد و یا فراتر از حدی که برای اکثر مردم نقطه آغاز بهبود است ادامه یابد. شخص افسرده در احساس بی کفایتی و بی اندیشی غوطه ور می­شود ، گاه زیر گریه می­زند، ممکن است به فکر خود کشی بیفتد(هاشمیان، ۱۳۷۹).

افسردگی ها در شایعترین اختلالات روانی هستند اکثریت بیمارانی که از افسردگی در عذابند به پزشک مراجعه می­کنند اکثراً از ناراحتیهای جسمانی، ازنداشتن انرژی ، احساس ضعف شکایت کرده و به همین دلیل بدون تشخیص باقی می­مانند. خوشبختانه اکثر این بیماران پس از چند هفته یا حداکثرچند ماه بهبود می­یابند.(پور افکاری، ۱۳۷۸)

کلمه افسردگی هنگامی که به یک حالت روحی نسبت داده می­شود که تمام معانی عامیانه را در خود داشته باشد و نشانگر احساس کسالت روان، کمبود انرژی ، ازدست رفتگی و ناامیدی و بی فایده بودن است و بی علاقگی و بد بینی نیز به همراه آن آید.(راسل، ۱۳۸۰)

حالت افسردگی اغلب پس از نومیدی ویا احساس از دست دادن چیزی به وجود می­آید ولی بسیاری از اوقات هم ظاهراً ناگهانی و خود به خود ایجاد می­شود .(رواندوست، ۱۳۷۸)

اندوه است که به قول فرویدبه هنگام سوگواری و مالیخولیا[۱]

اما در نهایت واکنشی جامع می­باشد که در ضمیر انسان نهفته است بنابراین وظیفه درمان ترکیبی از اقدامات حمایتی در دوران ناراحتی است که با تشریع امر فقدان و متقاعد ساختن بیمار به اینکه فقدان و گرفتاری پیش آمده نه تنها نابود کننده نیست بلکه اغلب امری اجتناب ناپذیر است ورسالت خود را انجام می­دهد و درواقع فرایندی که به جریان احساس اثر می­گذارد تا شخص با رسیدن به خود آگاهی جدید احساسات خود را کنترل کند.(دوپالو، ۱۳۸۱).

این منطق آرایی می­تواند بسیار خطرناک باشد زیرا در منظم روانپزشکی در نهایت نیمی از واقعیتها را مطرح می­سازد. بحثی در این نیست که همه مادر مواردی در برابر احساسات واحد آسیب پذیر هستیم.

مطمئناًدر زندگی هر کسی کمبودهایی وجود دارد وبسیاری از آنها در ذهن شخص نهفته است. اما همه ناراحتیهای ذهنی که مراقبت های بالینی را ایجاب می­کنند ناشی ازاین کمبودها و خسران ها نیستند. (همان منبع، ۱۳۸۱)

طبقه بندی افسردگی

هر گروه از روانشناسان با توجه به عوامل ایجاد کننده بیماری و علائم آن به نوعی تقسیم بندی رسیده­اند و از آنجا که علل و علائم افسردگی متنوع و گوناگون است.

در گذشته افسردگی ها را به دو دسته نوروزی و پسیکوتیک[۲]تقسیم بندی
می­کردند(قهرمانی، ۱۳۷۴)

تقسیم بندی توسط پتیل در ۱۹۷۱ انجام گرفت که وی بر اساس مسأله درون افسردگی را تقسیم کرد که عبارتند از:

افسردگی روان گستر
افسردگی اضطرابی
افسردگی همراه با خصومت
افسردگی فرد جوان همراه با اختلالات شخصیت.(دادستان، ۱۳۷۳)

طبقه بندی تقسیم افسردگی به دودسته اولیه و ثانویه بود.

افسردگی اولیه:

به آن گروه از افسردگی ها اطلاق می­شود که علائم افسردگی هسته اصلی بیماری مریض بود وبیماری روانی یا جسمی دیگری همراه با مولد اصلی افسردگی نمی­باشد.

افسردگی ثانویه:

افسردگی است که علائم هسته اصلی بیماری نبوده ومعمولاً همیشه همراه با یک بیماری روانی یا جسمی دیگر است.(قهرمانی، ۱۳۷۴)

در طبقه بندی دیگر افسردگی به دو دسته تقسیم می­شود:

الف: واکنشی[۳]                                                                          ب: سرشتی[۴]

که نوع سرشتی را بیشتر ارثی و شدیدتر تلقی کرده و نوع واکنشی را به عوامل محیطی نسبت داده­اند که می­تواند هم شدیدتر و هم خفیفتر باشد.(معانی، ۱۳۷۸)

طبقه بندی دیگر افسردگی که یک گروه ازدانشمندان کرده­اند عبارتند از :

الف- افسردگی یک قطبی

ب- افسردگی دوقطبی

ج – افسردگی دوره­ای

د – افسردگی مزمن. (قهرمانی، ۱۳۷۴)

الف – افسردگی یک قطبی

افسردگی یک قطبی که طی آن فرد فقط ازنشانه­های افسردگی رنج می­برد بدون اینکه اصلاً به بیماری دیگری مبتلا باشد.

۱-نشانه های هیجانی:

نشانه های هیجانی عبارتند از : غمگین،دفع، بد بخت، درمانده، نا امید، تنها، نا خشنود، اندهگین، بی ارزش ، شرمنده، حقیر، نگران، بی مصرف، گناهکار، غم برجسته ترین و فراوان ترین نشانه هیجانی در افسردگی است. غم آنچنان بر زندگی یک بیمار حاکم بود که تقریباً در تمام ساعات بیداری خود گریه می­کرد. اوبه خاطر گریه بیش ازحد نمی­توانست از عهده مکالمه اجتماعی برآید. این حالت با چنان شدتی در درمان رخ داد که تقریباً هیچ درمانی صورت نگرفت.(قهرمانی، ۱۳۴۷)

این خلق افسرده(مالیخولیایی) در اوقات روز فرق می­کند. عموماً افراد افسرده هنگام صبح وضع بدتری دارند و وقتی روز سپری می­شود به نظر می­رسد که خلق آنها اندکی سبک می­شود که همراه با احساسهای غم و احساسهای اضطراب نیز اغلب در افسردگی وجود دارند. فقدان مسرت و از بین رفتن شادی زندگی تقریباً به اندازه غم در افسردگی فراگیر است.

فعالیتهایی که قبلاً موجب احساس خشنودی می­شدند کند و یکنواخت می­شوند. بی علاقگی معمولاً درآغاز در چند فعالیت مانند کار وجود دارند اما زمانی که افسردگی شدت و افزایش می­یابد.بی علاقگی عملاً هر فعالیتی که شخص انجام می­دهد گسترش می­یابد، لذت ناشی از تفریحات، سرگرمی و خانواده کاهش می­یابد و افراد معاشرتی که قبلاً از رفتن به مهمانی لذت می­بردند از گردهمایی اجتماعی خودداری می­کنند و بالاخره حتی کارکردهای زیستی ، نظیر خوردن، میل جنسی جاذبه خود را از دست می­دهد.

۹۲% از بیماران افسرده دیگر از دلبستگیهای موجود در زندگی خود احساس خشنودی نمی­کنند. ۶۴% بیماران افسرده احساس خود نسبت به دیگران را از دست می­دهند. (پورافکاری ، ۱۳۷۹).

فقدان مسرت، از بین رفتن شادی زندگی ، تقریباً به اندازه غم در افسردگی فراگیر است. و نیز فعالیتهایی که قبلاً موجب احساس خشنودی می­شوند کند و یکنواخت می­شوند. بی علاقگی معمولاً در آغاز فقط در چند فعالیت مثل کار وجود دارد. اما زمانی که شدت افسردگی افزایش می­یابد، بی علاقگی عملاً به هر فعالیتی که شخص انجام می­دهد گسترش می­یابد. لذت ناشی از تفریحات، سرگرمی وخانواده کاهش می­یابد. افراد معاشرتی که قبلاًاز رفتن به مهمانی لذت می­برند از گردهمایی های اجتماعی خود داری می­کنند. بالاخره حتی کارکردهای زیستی نظیر خوردن و میل جنسی جاذبه خود را ازدست می­دهند. ۹۲ درصد بیماران افسرده دیگر از دلبستگیهای موجود در زندگی خود احساس خشنودی نمی­کنند و ۶۴ درصد بیماران افسرده احساس خودنسبت به دیگران را از دست می­دهند.(دوپالو، ۱۳۸۱)

۲-نشانه های شناختی

نظر منفی نسبی به خود فرد افسرده اغلب عزت نفس کمی دارد. او باور دارد که شکست خورده ومسئول شکست خودش است. او معتقد است که حقیر وبی کفایت و نا لایق است. او باور دارد فاقد ویژگیهای لازم برای موفق شدن در زمینه هایی از زندگی خویش است که برای او اهمیت دارند.

خواه این ویژگی،هوش ، جذابیت، ثروت و تندرستی باشند.( دادستان، ۱۳۷۸).

اعتقاد به آینده ناامیدانه علاوه بر عقاید منفی و احساس گناه نسبت به خود، فرد افسرده تقریباً همیشه آینده را با بد بینی و نا امیدی زیاد می­بیند و او متعقد است که اقدامات وی حتی اگر بتواند از عهده آنها بر آید محکوم به شکست هستند. (روزنهان، ۱۳۷۹)

۳-نشانه­های انگیزشی

افراد افسرده مشکل زیادی برای شروع فعالیت دارند مثلاً مدیر تبلیغات ابتکار عمل خود را برای برنامه و برای فروش عمده از دست می­دهد . استاد دانشگاه نمی­تواند خود را برای سخنرانی هایش آماده کند ودانشجو اشتیاق مطالعه را از دست می­دهد.(روزنهان، ۱۳۸۰).

در حالت شدید عدم شروع پاسخ و فلج اراده است .چنین بیماری نمی­تواند حتی خود را با به انجام کارهایی که برای زندگی ضروری هستند وا دارد. او را باید به زور از تخت بیروان آورد، لباس بر تنش پوشاند و تغذیه­اش کرد. در افسردگی حاد ممکن است ممکن است کندی روانی – حرکتی وجود داشته باشد که طی آن حرکات کند می­شوند و بیمار بیش از اندازه آهسته راه می­رود و صحبت می­کند.(همان منبع، ۱۳۸۰)

مشکل در تصمیم گیری نشانه رایج افسردگی است. این تصمیم گیری برای فرو افسرده می­تواند وحشت انگیز باشد. هر تصمیمی جدی و حیاتی است اهمیت موفقیت یا شکست و ترس از تصمیم گیری غلط می­تواند فلج کننده باشد.(همان منبع، ۱۳۸۰)

۴-نشانه های بدنی

شاید موذیانه ترین نشانه ها در افسردگی تغییرات جسمانی باشد. زمانی که افسردگی وخیم تر می­شود تمام لذات زیستی و روانی که درزندگی ارزش دارد از بین می­روند. ازدست دادن اشتها در افراد افسرده رایج است . آدم پرخور در می­یابد که دیگر غذا برای او خوشمزه نیست. در افسردگی متوسط و شدید ازدست دادن زن رخ می­دهد ولی در افسردگی خفیف کاهش افزایش وزن و گاهی کاهش وزن دیده می­شود. اختلال خواب نیز شایع است. افراد افسرده ممکن است مشکل به خواب رفتن در شب را داشته باشند یا امکان دارد صبح زود از خواب بیدار شوند و به سختی بتوانند دوباره به خواب روند. اختلال خواب و کاهش وزن به ضعف و خستگی می­انجامد.

فرد افسرده ممکن است میل جنسی خود را از دست بدهد. مشکلات نعوظی در مردان و فقدان انگیختگی درزنان عوارض جانبی رایج افسردگی هستند.(روزنهان، ۱۳۸۰)

فرد افسرده اغلب در خود فرو رفته است و بر زمان حال تمرکز دارد. بدن او توجه وی را به خود جلب می­کند و نگرانی فزاینده در مورد دردها و رنجها می­تواند رخ دهد. علاوه بر نگرانی زیاد در مورد سلامتی، افراد افسرده ممکن است در برابر بیماری جسمانی آسیب پذیر باشند، زیرا وقتی افسردگی شدید می­شود می­تواند سایقهای زیستی اساسی را ضعیف کند.(همان منبع ، ۱۳۸۰)

ب- افسردگی دو قطبی (مانیک- دپرسیو)

۸۰ تا ۹۰ درصد افسردگی ها یک قطبی هستند و بدون مانی روی می­دهند. بین ۵ تا ۲۰ درصد از افسردگیها باقی می­مانند که به صورت بخشی از مانیک- دپرسیو رخ می­دهند و آنها را افسردگی های قطبی می­گویند. افسردگیهای دو قطبی را به این صورت طبقه بندی می­کنیم.درصورت وجود نشانه های مانیک، چنانچه فرد در گذشته یک یا چند دوره افسردگی نداشته باشد او را فردی که فقط به دوره مانیک مبتلاشده است تشخیص می­دهند. مانی خود می­تواند بدون افسردگی رخ دهد گر چه این حالت بسیار نادر است. وقتی که دوره مانیک واقع شده باشد، معمولاً دوره افسردگی بالاخره روی خواهد داد.(امانت، ۱۳۷۶)

افسردگی دو قطبی که در طول آن افسردگی و هم مانی رخ می­دهد. شکل مزمن مانی را اختلال هیپومانیک مزمن یا شخصیت هیپومانیک می­نامند. زمانی این تشخیص داده می­شود که فرد ۲ سال بی وقفه به حالت مانیک دچار شده باشد.

بالاخره چنانچه افسردگی با نزدیک شدن زمستان آغاز شده باشد آن را اختلال عاطفی فصلی می­خوانند.(روزنهان، ۱۳۸۰)

علائم مانی عبارتند از: سرخوشی ، گشاده رویی، تحریک پذیر، پر حرفی، عزت نفس کاذب، پرورش فکر  افراطی، افکار شتابان، بی خوابی ناشی از آنها کاملاً با عملکرد فرد مغایر است. وجود این ۲ اختلال خلقی که ظاهراً در ۲ جهت مختلف پیش می­روند و باعث پیدایش نام اختلال های عاطفی شده است تا افسردگی یک قطبی و افسردگی دوقطبی و مانی را در بر می­گیرد. از آنجا که نشانه های افسردگی مانیک- دپرسیو شبیه نشانه هایی هستند که در مورد افسردگی یک قطبی شرح آن داده شد. برای اینکه تصویر روشنی از افسردگی ۲ قطبی داشته باشیم کافی است به قطب دیگر یعنی مانی اشاره شود. (روزنهان، ۱۳۸۰)

نشانه های مانی

۱-نشانه های خلقی یا عاطفی

خلق فرد در حالت مانیک شنگول، سرحال، والاست. البته شنگولی بلند پروازانه درمانی عمومیت ندارد. غالباً خلق حاکم تحرکی پذیر است و این حالت به ویژه زمانی ایجاد می­شود که روی خواسته های فرد گرفته شده باشد و در صورتی که ناکام شوند می­توانند شلیک گریه را سر دهند این دلیلی است بر این باور مانی کاملاً مخالف افسردگی نیست بلکه عنصر افسردگی نیرومندی همراه با او وجود دارد.(همان منبع، ۱۳۸۰)

۲-نشانه های فکری و شناختی