عنوان :

تحقیق بررسی میزان اضطراب در میان زنان شاغل و خانه دار

تعداد صفحات :۱۴۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

اضطراب نتیجه وجود یک «سیستم سازه» در فرد است که سبب شکست وی می گردد زیرا برخی تجربیات در خارج از حیطه سازه های موجود فرد قرار گرفته و دیگر نمی تواند درباره اتفاقات آینده پیش بینی نماید.
اضطراب، ترس از یک عامل ناشناخته و نامعلوم که موجب پریشانی فکر و گاه بروز علایم احساس خطر از جمله طپش قلب و رنگ پریدگی نیز می شود. بنابراین در فرایند اضطراب، بر خلاف (ترس طبیعی و واقعی) یک عامل حقیقی ترس آور یا خطرناک یا آسیب زننده وجود ندارد بلکه فقط به طور خودکار ذهن آدمی دچار احساس خطر می شود. حالت اضطراب غالبا در هنگام شب تشدید می شود و فرد را از خوابیدن باز می دارد و شاید بدین علت که در شب به علت تاریکی، خود به خود ذهن انسان حساس تر و حواس او تیزتر می شوند و لذا مغز آمادگی بیشتر برای تولید فرایند «احساس خطر» پیدا می کند.
البته هر موجود باهوشی اضطراب دارد می توان گفت که اضطراب سهم انسان است که کمی فکر کند یک امر کاملا طبیعی است و مسائل زندگی فردی ، اجتما عی و جهانی ایجاب می کند که ما بطور دایم از خود سازگاری نشان می دهیم و همه افراد در اوقاتی از زندگی خویش اضطراب را تجربه می کنند و دستخوش آن شده اند اما هنگامیکه علت محسوسی وجود نداشته و شخص مدت زمانی طولانی از اضطراب رنج می برد امری نابهنجار محسوب می گردد. البته آ‌نچه از یافته های محققان استنباط می گردد این است که مجموعه عوامل محیطی بخصوص خانواده و مندرسه و نظام آموزشی حاکم و مهمتر از همه نگرشها و رفتارهای آنها در جهت تامین و توسعه امنیت که از عوامل کاهش و پیشگیری اضطراب به میزان زیاد به شمار می رود و با رعایت برخی موارد یاد آ‌وری شده و از جمله ۱- ارزیابی واقع بینانه فرد از خودش ۲- قرار ندادن اضطراب در مدار توجه ۳- رفتارهای سازنده مشورت ۴- شایستگی غلبه آن ۵- برطرف نمودن محرکهای نامطلوب به میزان زیادی از اضطراب پیشگیری می کند.
پژوهش حاضر نیز به منظور بررسی میزان اضطراب بین زنان شاغل و خانه دار است که بر روی ۱۰۰ زن تهرانی بین ۲۵ تا ۴۵ ساله انجام شده است تا معلوم شود که اضطراب بین زنان خانه دار بیشتر است یا زنان شاغل و علیت این امر چه عواملی می توان باشد و راههای پیشگیری و یا کاهش اضطراب چه می تواند باشد.
هدف این پژوهش شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است و اینکه کارخانه بیشتر باعث اضطراب می شود و یا کار بیرون از منزل و خانه دار بودن یا شاغل بودن زنان ما چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟
نتنایج پژوهش حاضر از طریق مقایسه واریانسهای دو گروهو مقایسه T جدول با T بدست آ‌مده است و از لحاظ آماری فرضیه پژوهش حاضر مبنی بر وجود تفاوت بین اضطراب زنان شاغل و خانه دار مورد تایید قرار گرفته است.
واژه های کلیدی: اضطراب، زنان شاغل، زنان خانه دار

 فهرست مطالب

چکیده ۱
فصل اول : مقدمه
پیشگفتار ۳
مقدمه ۵
بیان مساله ۱۰
پرسش پژوهش ۱۰
فرضیه پژوهش ۱۰
اهداف پژوهش ۱۱
اهمیت و ضرورت پژوهش ۱۱
متغیر ها ۱۳
متغیر مستقل ۱۳
متغییر وابسته ۱۴
متغیر تعدیل کننده ۱۴
متغیر کنترل کننده ۱۴
تعاریف واژه ها ۱۵
الف: مفهومی ۱۵
ب: عملیاتی ۱۵
فصل دوم: پیشینه پژوهش
اضطراب ۱۷
Anxienty 17
اجزای اضطراب ۱۹
الف) جنبه فیزیولوژیکی ۱۹
ب) جنبه شناختی ۱۹
خصیصه های اضطراب ۲۰
واکنش های اضطراب ۲۱
اضطراب عمیق به چه شکل صورت می گیرد ۲۱
هنگامی که اضطراب افزایش می یابد ۲۲
تظاهرات بدنی اضطراب ۲۲
تظاهرات روانی اضطراب ۲۳
الف) اضطراب امواج آزاد ۲۳
ب) بی تابی ۲۴
ج) تنش ۲۴
د) هراس ۲۴
عکس العمل به اضطراب ۲۵
انواع اضطراب ۲۵
۱- اضطراب عینی ۲۵
۲- اضطراب روان نژندی ۲۶
۳- اضطراب اخلاقی ۲۷
راههای کاهش اضطراب ۲۷
۱- دارو ۲۸
۲- ریلکسیشن ۳۰
۳- رفتار درمانی ۳۰
مکانیسمهای دفاعی اضطراب ۳۱
سرکوبی ۳۱
فرافکنی ۳۲
درون فکنی ۳۳
همانند سازی ۳۴
انکار ۳۵
جا به جایی ۳۵
خیالبافی ۳۶
والایش ۳۷
دلیل تراشی ۳۸
فخر فروشی ۳۸
بازگشت ۳۹
عکس العمل سازی ۳۹
واکنش وارونه ۴۰
انزوا ۴۰
نظریه ها و اضطراب ۴۱
نظریه روان تحلیل گری روانکاوی ۴۱
نظریه رفتاری ۴۳
نظریه اصالت وجود ۴۴
نظریه زیست شناختی ۴۴
نظریه سرشتی ۴۵
نظریه فردی ۴۵
نظریه انسان گرایانه ۴۶
اضطراب (تحقیقات جدید ، ۱۳۸۴) ۴۷
هنجاریابی آزمون اضطراب اشپیل برگر در شهر مشهد ۴۷
کار ۵۰
معیارهای شرایط کار ۵۲
معیارهای فیزیولوژیک ۵۲
معیارهای روانی ۵۳
معیارهای تولید ۵۴
مکتبهای فکری در روان شناسی کار ۵۴
الگوی دیوان سالاری ۵۴
عناصر اصلی این الگو ۵۴
الگوی تایلوریسم (تفکر علمی) ۵۵
الگوی اداری ۵۵
الگوی معاصر روان شناسی کار ۵۶
عوامل اضطراب زا و کار ۵۶
اضطراب در دوران اشتغال (تحقیقات جدید ۱۳۸۴) ۶۰
عوامل اضطراب زا ۶۰
۱- منابع تنش زای عمومی در زندگی روزمره افراد ۶۰
۲- منابع تنشی زای عمده مرتبط با مشاغل افراد ۶۱
آثار و عوارض اضطراب در دوران اشتغال ۶۳
عوارض و آثار فردی/ جسمانی ۶۳
عوارض و آثار رفتاری ۶۳
آثار رفتاری در محیط کار ۶۴
روان شناسی زنان ۶۶
فرضیه روانکاوی ۶۷
دیدگاه هلن دویچ (۱۹۸۲-۱۸۸۴) ۶۸
اعتماد به نفس زنان ۶۹
زنان و کار ۷۰
زنان و کار (خانه) ۷۱
زنان خانه دار ۷۱
(ارزش کار خانگی زنان) (تحقیقات جدید) ۷۳
بررسی میزان آگاهی زنان خانه دار ساکن تهران از علل بیخوابی و
مسائل بهداشتی، روانی مربوط به آن ۷۴
(پایان نامه کارشناسی ارشد) ایران داودی به راهنمایی نصرت روشن
روان ۷۵
زنان و کار (خارج از خانه) ۷۵
پنهان کاری ۷۷
حاکمیت – محکومیت ۷۸
نابرابری موقتی ۷۸
نابرابری دائمی ۷۸
پیامدهای استرس ۷۹
محیط فیزیکی خطرناک ۸۰
بازارهای کار و ساختارهای صنعتی در زندگی شغلی بانوان ۸۱
نخست ۸۲
دوم ۸۲
سوم ۸۲
(تحقیقات روزنامه ای در مورد مشاغل و کارکردن زنان در بیرون
از خانه) ۸۴
مشاغل دارای مالکیت زنان ۳/۱ تا ۴/۱ کسب و کارهای اقتصاد
رسمی جهان را شامل می شود ۸۴
نگاه جنسیتی نسبت به زنان در قانون کار غیر کارشناسی است ۸۵
یک در صد افزایش در جمعیت زنان بیکار برابر ۱۹ در صد کاهش
نرخ مشارکت ۸۷
افزایش شهری شدن از نرخ مشارکت زنان می کاهد ۸۷
آیا گریه کردن یک خصیصه زنانه است؟ (تحقیقات جدید) ۸۸
توصیه مهم ۹۰
بررسی شدت برخی عوامل استرس زای شغلی در پرستاران ۹۰
نتابج ۹۱
شیوه های مقابله با اضطراب در دوران اشتغال ۹۲
شیوه و راهکارهای فردی ۹۲
دستور العمل (یک) ۹۷
مرکز اطلاعات و آمار زنان ۹۸
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
جامعه آماری ۱۰۰
نمونه ی پژوهش ۱۰۰
روش نمونه گیری ۱۰۰
ابزار پژوهش ۱۰۱
تست اضطراب کتل ۱۰۱
روش اجرای تست ۱۰۶
روش نمره گزاری ۱۰۷
روش های تحلیل آماری ۱۰۸
فصل چهارم: ارائه داده های پژوهش
الف) توصیف داده ها ۱۰۹
نتیجه گیری ۱۱۲
فصل پنجم: بررسی و تحلیل نتایج
بحث و نتیجه گیری و بررسی در مورد داده ها ۱۱۴
پیشنهادها ۱۱۶
فهرست منابع ۱۱۷
ضمائم
پرسشنامه ۱۲۱

فهرست منابع

– روز نهان – سلیگمن (۱۳۸۲). ترجمه یحیی سید محمدی، آسیب روانی ۱و ۲ تهران نشر ارسباران.
۲- الیور، رابرت.۱۳۸۳٫ مترجمین: فریبا حسنی، ژاله افشار، مهناز استکی. روان شناسی مراقبت از سلامتی تهران، انتشارات: شید اسب .
۳- کارلسون ، نیل آر.۱۳۸۱٫ ترجمه: دکتر، مهرداد پژوهان.۱۳۸۲ مبانی روان شناسی فیزیولوژیک. تهران، انتشارات: غزل.
۴- اتیکسون، ریچارد۱۳۸۰٫ ترجمه محمد تقی، براهنی و همکاران. زمینه روان شناسی هیلگارد. تهران: رشد.
۵- الن شولتز، سیدنی، شولتز دوان پی.۱۳۸۲ ترجمه: علی اکبر سیف و همکاران. تاریخ روان شناسی نوین. تهران، انتشارات: دوران.
۶- دکتر کریمی، یوسف. ۱۳۸۲٫ روان شناسی شخصیت تهران، نشر: ویرایش.
۷- دکتر پریور، علی. ۱۳۷۵٫ نابسامانیهای روانی. تهران، نشر: کومش.
۸- چارتهم ، رابرت. ۱۳۷۹٫ روان شناسی اضطراب.
۹- کاپلان، هارولد . سادوک ، بنیانمین.۱۳۷۱ مترجم: نصرت ا… پور افکاری خلاصه روان پزشکی جلد دوم تبریز. موسسه تحقیقاتی وانتشاراتی ذوقی.
۱۰- دکتر فرجاد ، محمد حسین. ۱۳۷۷٫ مشکلات و اختلالهای روانی تهران نشر بدر.
۱۱- دکتر پاشاشریفی، حسن. ۱۳۷۶٫ نظریه و کاربرد آزمونهای هوش و شخصیت تهران. نشر: سخن.
۱۲- آلن .ا. راس. ۱۳۷۸ ترجمه سیاوش، جمال فر. روان شناسی شخصیت تهران. نشر: روان.
۱۳- دکتر میلانی فر، بهروز. ۱۳۷۸٫ روان شناسی کودکان و نوجوانان تهران. نشر: قوس.
۱۴- مانفورا، سیدنی.۱۳۶۹ ترجمه: طلعت، شهریاری. روان پرستاری تهران مرکز نشر: دانشگاهی.
۱۵- باربارا دال بوم . هال.۱۳۷۷ ترجمه: زهره قایینی. روان شناسی زن تهران. نشر: چاپ گستر.
۱۶- دکتر نوری ، مهدی. ۱۳۷۵٫ رشد و تکامل شخصیت رفتار بهنجار و نابهنجار. کرج انتشارات: دانشگاه آزاد کرج.
۱۷- دکتر پاشاشریفی، حسن. شریفی، نسترن. ۱۳۸۰٫ روشهای تحقیق در علوم رفتاری تهران، نشر: سخن.
۱۸- منینگ، مریلین، هداک،پاترشیا.۱۳۷۶ ترجمه: دکتر سهراب، خلیلی شورینی. زنان، مدریت و رهبری. تهران. کتاب ماد وابسته به نشر: مرکز.
۱۹- هاید ژانت. ترجمه: بهزاد رحمتی. روان شناسی زنان ترجمه، نشر: لادن.
۲۰- فرانکل لوئیس.۱۳۷۷ ترجمه: شکوه السادات، خونساری نژاد. روان شناسی زن. تهران. نشر: شکوه دانش.
۲۱- دکتر گنجی، حمزه. ۱۳۸۱٫ روان شناسی کار. نشر: ارسباران.
۲۲- ساعتچی محمود ۱۳۷۹٫ روان شناسی کار. تهران. نشر: ویرایش.
۲۳- زندی پور، طیبه. ۱۳۸۳٫ برنامه ریزی تحصیلی و شغلی تهران. وابسته به آموزش و پرورش.
۲۴- طهماسبی، سهیلا. ۱۳۸۴٫ مجله حقوق زن. سال ششم. اسفند و فروردین.
۲۵- گرامی زادگان، اشرف. ۱۳۸۴٫ ملجه حقوق زن.
۲۶- پوریامین ، سونیا. ۱۳۸۴٫ مجله سروش بانوان تهران نشر: سروش.
۲۷- دکتر پور شریفی، حمید. ۱۳۸۴٫ نشریه: پیام مشاور. تهران صاحب امتیاز مرکز مشاوره دانشگاه تهران شماره ۳۹- سال چهارم.
۲۸- دکتر رضایی راد، مجید . استرکی، اکبر، ناظمی، پروین. ۱۳۸۴٫ فشار روانی در دوران اشتغال.
۳۰- عبادتی، اسرافیل. ۱۳۸۴٫ روزنامه کار و کارگر یکشنبه: ۳۰ بهمن، ۸۴ سال شانزدهم، شماره ۴۳۵۸٫
۳۱- آقا محمدی . علی. ۱۳۸۴٫ روزنامه هموطن سه شنبه: ۲۰ دی، سال ۸۴ سال دوم، شماره ۴۶۷٫

پیشگفتار

در عصر حاضر زن در جامعه نقش قابل توجهی دارد و اغراق نگفته ایم اگر به گوئیم بخشهایی از جامعه در دست زنان شاغل است وجامعه بروی آنها حساب می کند زن در عصر حاضر در خانواده و هم در جامعه نقش مهمی را ایفا می کند ، از جمله تربیت فرزندان ‌آگاه و عالم، فراهم کردن محیط آرام و ایجاد آرامش در خانواده و فعالیت در امور اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی و سیاسی موجب شده است که باری از جامعه را بدوش بکشند و پا به پای مردان در پیشبرد اهداف جامعه نقش مهمی داشته باشند حتی زنان در بخشهایی مشغول فعالیتهایی هستند که مردان نمی توانند جایگزین آنها شوند در عین حال شرایط اجتماعی فرهنگی جامعه در خیلی از موارد پویایی متناسب با آنرا نداشته است. اشتغال زنان از سوئی با مسائل جاد و برخی از موارد مواجه گردیده و از سوی دیگر اختلاف عقیده را در میان گروه های مختلف مردم موجب شده است. (ساروخانی، باقر، ۱۳۷۰ص ۱۶۷)

هر چه نقش زنان در فعالیت های اجتماعی بیشتر می شود، و هرچه از تفاوتهای زنان و مردان در به عهده گرفتن مقامها و مسئولیتهای گوناگون کاسته می شود، زنان بیشتری به مناصب مدیریتی در سازمانها و نهادهای مختلف دست می یابند و همراه با آن با دشواریها و مسائل پیچیده مدیریت مواجه می شوند که متاسفانه هنوز این گونه دشواریها برای مدیران زن به قوت دو چندان خود نمایی می‌کند . (مریلین . نینگ ۱۳۷۶)

جامعه امروز، اجتماع تبادل اطلاعات است و آنچه رشد همه جانبه را در جامعه تسریع می کند، سرعت بخشیدن به این تبادل است .

زنان به عنوان نیمی از پیکره اجتماع از این قاعده مستثنی نیستند، و بی تردید آنچه می تواند این قشر از جا معه را به رشد مورد انتظار و به شرایط مطلوب برساند، انتقال و تبادل اطلاعات در مقولات مختلف مورد نیاز و مربوط به آنهاست.

آسیب شناسی این موضوع می تواند گویای بخش بزرگی از موانع رشد زنان درجامعه ما باشد انتقال اطلاعات مورد نیاز بانوان و حتی آ‌نچه درباره آنها و مختص آنهاست. در جامعه ما بسیار ضعیف است . این ضعف از یک سو ریشه در ضعف ابزار اطلاع رسانی زنان دارد که به طور خاص نشریات تخصصی زنان را شامل می شود، این ضعف بیشتر در بعد کمی خود نمایی می کند؛ چنان که با وجود رشد بسیار در خور توجه تعداد عناوین نشریات در سالهای گذشته، تعداد نشریات تخصصی زنان همچنان محدود و معدود است و مهمتر آنکه هیچ تلاشی از سوی دست اندرکاران برای جبران این کمبود شدید صورت نمی گیرد. (سروش بانوان، ۱۳۸۴، سونیا پور یامین) .

 مقدمه

زندگی و مشکلات مربوط به آن امری است که همواره مورد بحث بوده و خواهد بود. مشکلاتی که نه تنها رو به افزون هستند بلکه با تنوع و تغییر شکل زندگی مدرن هر چه بیشتر حاد تر و بدون راه حل تر جلوه می کند، همه افراد بشر در طول زندگی خود با موانع و مسائلی رو به رو می شوند که حل آن برایشان دشوار و یا حتی نشدنی جلوه می‌کند، ولی همین انسان خودش نیز در بیشتر کردن مشکلات و مصائب سهیم است و ناخواسته و یا نادانسته بر مسائلی که در زندگی و روح و روان و جسم او اثر مخرب دارند دامن زده و حتی گاهی در صدد رفع آن نیز بر نمی آید و شاید از اینکه خود او باعث ایجاد مشکلات می باشد ناآگاه است. هر فردی می‌تواند با آگاهی و شناخت اطراف خود با مسائل محیطی به مبارزه برخاسته، خود را از فشارهای عصبی، روانی، و یا جسمی موجود به هر نحو که ممکن باشد، دورنگه دارد. پرهیز از شرایط بیمارزا، امری ضروری است که باید مورد توجه همگان باشد. (چارتهم ۱۳۷۳، ص ۳)

اضطراب یک نوع مشکل بیماری زاست ، در تشریح حالات روانی فرد، اضطراب رایج ترین اصطلاحی است که بکار برده می شود. رویکردهای گوناگون برای مطالعه اضطراب وجود دارد که اغلب با هم متفاوت و ما حصل عملکرد آنان برخی مواقع نادرست و تاثیرات آن غیر قابل دستیابی است؛ به طور حتم فردی که از اضطراب در رنج است به مجموعه ای از شیوه ها به محرک پاسخ می دهد که برخی از این واکنشها در سطح (خود‌آگاهی) او نمی باشد.

بین تمام سندرم های بالینی اختلالات مطرح و مورد مطالعه در روان شناسی بالینی اختلالات اضطرابی شایع تر از همه هستند. طبق انجمن «انستیتو ملی بهداشت ملی» (ایالات متحده) قریب پانزده میلیون آمریکایی از نوع  اختلال اضطرابی در رنج هستند و عصر حاضر را عصر اضطراب خوانده اند.پیچیده گی های جاری تمدن، سرعت تغییرات و بی توجهی نسبی به مذهب و ارزشهای خانوادگی برای افراد و اجتماعی، تعارض ها و اضطراب های تازه ای به وجود آورده  است . (پور افرکاری، ۱۳۶۹، ص۳۶۱)

اضطراب یکی از شایعترین مسائلی است که در کار طبابت به آ‌ن برخورد می شود، که عده ای بیماران مبتلا به اختلال اضطراب مزمن نسبت به پزشکان چهل برابر است و ۳۰%  کسانی که به پزشک عمومی مراجعه می نمایند، از این ناراحتی در عذابند، حتی در بیماران مبتلا به آسیب عضوی نیز اضطراب به علت احساس بی کفایتی، ناتوانی یا درماندگی خصوصیت بارزی از اختلال است .

اضطراب به طور معمول به حالتی انفعالی مبهم و ناخوشایند اطلاق می شود که با مشخصه هایی چون احساس خطر قریب الوقوع ، بیم، درماندگی و ناآرامی همراه است و غالبا از ترس بدین صورت متمایز می شود، که حالت اضطراب عموما بی علت است در صورتی که ترس وانمودی از یک موضوع مشخص ترسناک از شخص یا رویدادی است . (وبر ۱۹۸۵ ، ص ۴۳)

احتمالا اضطراب شدید و عمیق ، شایع ترین نشانه در همه اختلالات عصبی است. برای برقراری فاصله ای بین اضطراب عادی و اضطرابی که مربوط به تشخیص بیماری می شود با مشکلاتی رو به رو می شویم، همه ما گاهگاهی مضطرب هستیم ولی این نوع مثبت اضطراب است و این امکان را به ما می دهد که با سودمندی به طور اساسی در زندگی پیشرفت کنیم. اضطراب مربوط به بیماری انسان را مجبور به گریز از واقعیت کرده و او را به سوی امراض حتی (پریشانیهای روانی، وازدگی، آسم و …) که بر ضد شخص وقت تاثیر اضطراب حمایت می شوند هدایت می کند (چارتهم ، ۱۳۷۳، ص ۳۸)

از واژه اضطراب مانند غالب واژه های روان شناختی سوء استفاده گشته است و بیشتر بیانگر توجیه حالتی کلیشه ای است که برخی افراد در واکنش به بعضی موقعیتها از خود نشان می دهند. آ‌نچه که سبب جلب توجه می شود. استواری و عدم تزلزل افراد است. ما اغلب خود را با قالب مشخص انسانی نیرومند می سنجیم با این شگفتی که افراد نیرومند چگونه بی اعتنا به آسیبهای زندگی ادامه می دهند تا جایی که استحکام آنان تحسین ما را بر می انگیزد. (الیور، ۱۳۸۳)

اضطراب در واقع همه انسانها تجربه می کنند. اضطراب یک احساس منتشر بسیار ناخوشایند، مبهم ، دلواپسی است که با یک یا چند تا از احساسهای جسمی همراه می گردد، مثل احساس خالی شدن سردل، تنگی قفسه سینه، طپش قلب، تعویق ، سر درد یا میل جبری ناگهانی برای دفع ادرار، بی قراری و میل برای حرکت نیز از علائم شایع است (کاپلان و سادوک ۱۹۲۷) .

در طی سه قرنیکه ، شخصیتهای ممتاز زن مورد کاوش و بررسی قرار گرفتند. ۳۸% این زنان نامدار نویسنده بوده و بقیه شامل زنان ملکه – رهبر، سیاستمدار و معشوقه های رجال نامدار بودند (کامل ، ۱۹۱۳)

بررسیها نشان می دهند که حتی امروز نیز ۸۰% زنان به مشاغل سنتی جنسیتی چون مددکاران اجتماعی، تکنیکهای بهداشتی، پرستار، اپراتور تلفن، منشی و غیره اشتغال دارند. (رسکین ، ۱۹۸۶)

عجیب این است که دستاوردهای بزرگ زنان نیز بازتابی دریافت نمی کند و در حالت خاص این دستاوردها به سرقت می رود و به حساب مردان منظور می شود. فرضا مولکول ژنتیکی (DNA) را در نظر بگیرید. این کشف بزرگ به دانشمندانی چون واتسون (WATSON) نسبت داده شده است : لیکن هیچ نامی از همکارش یعنی روزالیند فرانکلین برده نشده است . (سایر، ۱۹۷۸)

از نظر ژنتیکی یک فرق اساسی بین زن و مرد وجود دارد، زن جفت بیست و سومش XX است ولی مرد XY است .

از نظر غدد داخلی بدن زنان فرق اساسی در دو غده با مردان دارند: ۱- تخمدانها ۲- جفت

تخمدانها : ۱- هورمونهای استروژن ۲- پروژسترون

۱- در ایجاد میل جنسی زنانگی دخالت دارد و صفات ثانویه جنسی زنانگی را سبب میشود، کمبود آن سبب عقب افتادگی تظاهرات جنسی و صفات جنسی می شود.

۲- رحم را برای حاملگی آماده می سازد کمبود آن سبب سقط جنین می شود.

جفت: ۱- پلاسنتاگوتادوترفین ۲- استروژن

۱- سب توقف قاعدگی و خروج اوول از تخمدان می گردد.

۲- در ایجاد شیر در پستان مادر سهم دارد.(یوسف کریمی، ۱۳۸۲،ص ۱۹)

در اجتماع امروزی کار بیش از پیش اهمیت پیدا می کند. وقتی یکدیگر را ملاقات می کنیم، پس از سلام و احوالپرسی، اولین سوالی که معمولا مطرح می شود این است: چه کار می کنی؟ کار نه تنها منابع مالی و سطح زندگی افراد را بهبود می بخشد، بلکه بر سلامت جسمی و روانی آنها نیز اثر مثبت می گذارد.

از سالها پیش، سازمانها و کارخانه های صنعتی به این فکر افتاده اند که کمیت تولیدات خود را بالا ببرند، بر کیفیت آنها بیفزایند و بدین وسیله بقای خود را، در دنیای رقابت تضمین کنند، در واقع، رقابت صنعتی، لزوم سازگاری با شرایط کار و اثر آشکار عوامل انسانی و محیط فیزیکی بر تولید، صاحبان کارخانه ها و روان شناسان را و اداره کرده است که کار را به طور عمیق و با دید علمی مطالعه کنند. (دکتر حمزه گنجی، ۱۳۸۱)

 بیان مساله

در این تحقیق به بررسی میزان اضطراب بین زنان شاغل و زنان خانه دار پرداخته می شود و مساله اصلی این است که آیا اشتغال در اضطراب زنان موثر است؟ در این رابطه محقق بر آن شد تا مروری بر نظریات روان شناسان داشته و دیدگاه آنان را با مسئله اضطراب و میزان آن در زنان شاغل و خانه دار بررسی نماید.

پرسش پژوهش

۱- آیا بین اضطراب زنان شاغل با زنان خانه دار غیر شاغل تفاوت معنی داری وجود دارد؟

 فرضیه پژوهش

۱- بین اضطراب زنان شاغل و زنان خانه دار تفاوت وجود دارد؟

اهداف پژوهش

اهتمام نسبت به گسترش فرهنگ، منطقی ترین راه برای حصول به آ‌رمان ها و اهدافی است که می بایست بر پایه و اساس متسحکمی استوار باشد. با تکیه بر فرهنگ اصیل و درست میتوان تعادل و توازن را در زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های کار زنان در جامعه و خانه حفظ کرد و زمینه های پیشرفت زنان را در اداره امور خود فراهم آورد. با وجود تحولات عظیمی که در جامعه ایران به وجود آ‌مده، مسلما زنان که نیمی ازمنابع انسانی بیشمار می روند تحت تاثیر این تحولات قرار گرفته و امروزه در صد زیادی از زنان به بازار اشتغال راه یافته اند. بنابراین می خواهیم بدانیم رابطه اضطراب در بین زنان شاغل که عامل پیشبرد اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی هستند و زنان غیر شاغل به چه میزان است. آیا زنان شاغل می توانند در محیط خانواده هم به همان نسبت زنان خانه دار موثر واقع شوند؟ در واقع هدف اصلی ما شناخت آثار و نتایج اشتغال زنان بر روی بیماری اضطراب است کار زنان چه میزان بر اضطرابشان تاثیر می گذارد؟

 اهمیت و ضرورت پژوهش

در طول تاریخ آنجایی که ایسمهای مادی و یا فرهنگ های غلط به اشتباه اسلامی ریشه کرد زنان همواره مورد سوء استفاده قرار گرفته اند، باید اذعان داشت که زنان در مقام پایین مرحله انتخاب قرار گرفتند و همیشه مجبور بوده اند که انتخابشان موکول و موخربه انتخاب شدنشان باشد و به مرور زمان این فرهنگهای غلط حکم بر جوامع باعث تنش های رفتاری و اخلاقی در زنان چه آنها در محیط خانواده بودند و چه آنها که هم در محیط کار و هم در خانواده نقش هایی را بر عهده داشته اند شد. از آنجا که الگو ها دارای خصیصه خط شکنی و محبوبیت هستند، معرفی هر چه افزون تر آنان و خوب معرفی کردن آنان نقش فرهنگی بسیار قابل تاملی دارد.

آگاهی به زمان امروز وقوف به زمان ، ایجاب می کند که در معرفی الگوها از شیوه های مدرن و حساب شده ای استفاده می شود که برای عامه مردم دارای جذابیت باشد. شناسایی و معرفی الگوهای برتر به همان اندا زه که انگاره های عاجزانه را در زنان از بین می برد و آنان را برای رویارویی با موانع ومعضلات مهیا می کند، در مردان نیز پنداره های غلطی را که حکایت از ناتوانی زنان دارد سست می کند و یا از بین می برد . (روزنامه همبستگی).

در کلام نهایی باید گفت هر چه میزان حاشیه ای بودن زنان در جامعه کاسته می گردد به همان نسبت بحران هویت فردی و اجتماعی اضطراب وبی اعتمادی و احساس ناتوانی و … در این قشر عظیم کاسته خواهد شد. (آلن، بیرون، ترجمه: باقر ساروخانی)

 «متغیر ها»

متغییر مستقل

یعنی متغییری که منجر به تغییر سایر متغییر ها می شود و پژوهشگر تاثیر آن را بر متغییر دیگر مورد بررسی قرار می دهد، در پژوهش حاضر «اضطراب» متغیر مستقل است چرا که محقق می خواهد تاثیر آن را بر زنان بررسی کند.

متغییر وابسته

متغییری است که تحت تاثیر متغییر مستقل قرار میگیرد و بر اثر تغییرات آن متغییر می کند. در حقیقت متغییر وابسته متغییری است که مورد پیش بینی است. در پژوهش حاضر «شغل زنان» متغییر وابسته است . زیرا شغل زنان بسته به متغییر مستقل (اضطراب) است.

متغییر تعدیل کننده

متغییر تعدیل کننده، متغییری است که رابطه بین متغییر مستقل و وابسته را تحت تاثیر قرار می دهد. در پژوهش حاضر «شاغل و غیر شاغل بودن» متغییر تعدیل کننده است.

متغییر کنترل کننده

به متغییرهایی که پژوهشگر با روش هایی خاص، اثر آنها را خنثی می کند، متغیر کنترل کننده است. سطح فرهنگی، تحصیلات ، سن ، موقعیت خانوادگی ، جنس

 «تعاریف واژه ها»

الف : مفهومی

۱- اضطراب : قرار گرفتن در معرض فشار روانی ممکن است واکنشهای قابل مشاهده ای را موجب شود که اضطراب نامیده می شود . (شریفی ، ۱۳۷۶)

۲- زنان شاغل: به افرادی اطلاق می شود که علاوه بر انجام کارهای منزل و خانه داری ، در جامعه نیز به کار اشتغال دارند (زندی پور، طیبه، ۱۳۸۳)

۳- زنان خانه دار: به افرادی گفته می شود که به انجام امور منزل و خانه دا ری و مراقبت از فرزندان و تربیت ‌آنها اهتمام می ورزند. (همان منابع)

 ب: عملیاتی

اضطراب : منظور از اضطراب در این پژوهش نمره ای است که افراد مورد آزمون در مقیاس اضطراب کتل بدست می ‌آورند.

زنان شاغل :  منظور زنانی هستند که در کنار همسرشان به کار بیرون اشتغال می‌ورزند و در آمدی دارند.

زنان خانه دار: منظور زنانی هستند که مدیریت منزل را به عهده دارند.

 اضطراب

اضطراب نتیجه وجود یک «سیستم سازه» در فرد است که سبب شکست وی می گردد زیرا برخی تجربیات در خارج از حیطه سازه های موجود فرد قرار گرفته و دیگر نمی تواند درباره اتفاقات آینده پیش بینی نماید.

اضطراب، ترس از یک عامل ناشناخته و نامعلوم که موجب پریشانی فکر و گاه بروز علایم احساس خطر از جمله طپش قلب و رنگ پریدگی نیز می شود. بنابراین در فرایند اضطراب، بر خلاف (ترس طبیعی و واقعی) یک عامل حقیقی ترس آور یا خطرناک یا آسیب زننده وجود ندارد بلکه فقط به طور خودکار ذهن آدمی دچار احساس خطر می شود. حالت اضطراب غالبا در هنگام شب تشدید می شود و فرد را از خوابیدن باز می دارد و شاید بدین علت که در شب به علت تاریکی، خود به خود ذهن انسان حساس تر و حواس او تیزتر می شوند و لذا مغز آمادگی بیشتر برای تولید فرایند «احساس خطر» پیدا می کند. (میلانی فر- بهروز ۱۳۷۸)

Anxienty

کلمه Anxienty احتمالا از کلمه لاتین Anxientas که به معنای ناآرامی می باشد، گرفته شده است و به حساسیتهای جسمانی وروانی که در پاسخ به تهدید حقیقی یا خیالی به وسیله ارگانیزم ابراز و ایجاد می شود، اشاره می کند. همچنین اضطراب ممکن است در پاسخ به آنچه که موجب تهدید، اعتماد به نفس می شود و یا از پیدایش موقعیتی که شخص در آن وضعیت از انجام کاری که خارج از محدوده توانایی اوست احساس فشار می کند، به وجود می آید. (فرجاد، محمد حسین ۱۳۷۷)

هنگامی که فشار روحی شدت یابد و یا احساس های متعدد شخص را تحت فشار قرار دهد فرد به واکنشهای دفاعی متوسل می شود.

اضطراب با نشانه هائی چون، تحریک پذیری، بی خوابی، بی اشتهائی یا پرخوری، تنفس سریع، افزایش ضربان قلب، اختلالهای گوارشی، ناتوانیهای جنسی و در موارد شدید با انقباض ماهیچه ای و گاهی حمله های آنژین مشخص می شود.

اضطراب های روانی اگر دوام و شدت داشته باشند به حالت اضطرابی و افسردگی منجر شده و تغییرات مشخص در اعمال و رفتار و اندیشه فرد ایجاد می کند. اضطراب به صورت نگرانی دایم و تشویش احساس می شود و بر حسب شدت اضطراب نشانه هائی مانند نگرانی شدید، بی قراری، تحریک پذیری، ترس و خشم، عصبانیت، اختلال در خواب، بیاد آوردن خاطرات دردناک و احساس گرفتگی گلو، لرزش، دردهای ماهیچه ای، تاکی کاردی و افزایش خون جلب توجه می کند.

در واقع حالت اضطرابی با احساس تنش، نگرانی و اضطراب مبرم مشخص می شود که بیماری دلیلی برای آن نمی یابد. فرد مضطرب همیشه برای همه چیز، حتی سلامتی خود، نگران است اما  غالبا نمی داند که چرا در یک حالت نگرانی دائم به سر می برد. نشانه دیگری که ممکن است جلب توجه کند این است که بیمار می ترسد ولی نمی داند این ترس از چه و به چه علت است (دکتر نوری ۱۳۶۸)

اجزای اضطراب

اضطراب مستقیما با آینده ارتباط دارد و فاقد یک عامل عینی و شخصی است و دارای دو جنبه اصلی است.

الف) جنبه فیزیولوژیکی :

بر انگیختگی جنبه فیزیولوژیکی مربوط به سیستم عصبی است که آن را به صورت یک هیجان معرفی میکند. این برانگیختگی شامل عکس العملهایی می شود که از فردی به فرد دیگر متفاوت است. این عکس العملها ممکن است با تغییراتی در میزان ضربان قلب، فشار خون، تعرق بدن، ترشح بزاق ، رنگ پوست، اختلالات تفنسی، حالات تهوع، انقباض معده یا اسهال همراه باشد.

ب) جنبه شناختی

اضطراب به طور یقین تلقی نامطبوعی از رفتار مبهم و تهدید ‌آمیز آینده است که فرد نمی‌تواند آنها را توصیف کند. چون غیر قابل توصیف هستند ، فرد احساس می کند که ‌آمادگی مقابله با آن را ندارد. اضطراب ممکن است احساس مصیبت و بلای تهدید کننده، فاجعه، از هم پاشیدگی و یا حتی مرگ باشد. (راس .ا. آلن، ۱۳۷۸)

خصیصه های اضطراب

۱- اضطراب در واقع یک فرایند آگاه کننده است و اخطاری است به فرد درباره یک خطر قریب الوقوع و به این ترتیب شخص را برای مقابله با تهدید خطر آماده می سازد.

۲- یک حالت روانی بسیار پریشان کننده است و به این دلیل شخص معمولا برای مدتی طولانی قادر تحمل آن نیست.

۳- اضطراب با ترس متفاوت است؛ اضطراب ترس نیست، عکس العملهای فیزیولوژیکی بدن نسبت به اضطراب و ترس یکسان و یا خیلی به هم شبیه هستند. نخستین اختلاف بین ترس و اضطراب این است که ترس یک عامل مشخص و عینی دارد، فرد می داند که از چه چیزی می ترسد، اما اضطراب یک حالت مبهم و نامعلوم است . (دکرا پیتز ۱۳۶۹)

واکنش های اضطراب

الف) اضطراب خفیفه: ممکن است به عنوان یک واکنش طبیعی موجب هوشیاری فرد گردید تا او را در مقابل تهدید نسبت به نگرشهای ابراز شده محافظت نماید  و نیز در فرایند تلاش برای حل موقعیتهای توام با مشکل وی را از خطر محفوظ دارد.

ب) اضطراب متوسط: اضطراب در حد متوسط و یا شدید ممکن است به عنوان یک واکنش احساسی ناراحت کننده فراگیر نسبت به تهدید درک شده باشد و یک رفتار دفاعی را بر انیگزد که هدف آن به طور ناخودآگاه یا خود آگاه و یا تسکین اضطراب توام با ناراحتی باشد. (همان منبع بالا)

ج) اضطراب مزمن : احساس و هیجانی ناخوشایند است که شخص مضطرب، روشهای گوناگونی را برای کاهش آ‌ن به کار می گیرد . در این راستا ممکن، تلاش منطقی و مستقیم برای کم کردن و یا از بین بردن محرکهایی که موجب بروز اضطراب می گردد صورت پذیرد. (فرجاد، محمد حسین، ۱۳۷۷)

اضطراب عمیق به چه شکل صورت می گیرد؟

همه مردم کم و بیش با علائم اضطراب عمیق آشنا هستند.

۱- اول از همه یک نوع از انقباض، اغلب در حوالی قلب، که یک احساس نامرتبی ضربان به قلب می دهد ایجاد می شود؛ به طور عادی مشکل تنفس وجود دارد و غیره،

۲- بیشتر اوقات باعث می شود این احساس در معده نیز به وجود آید، بنابراین شخص مبتلا فشاری بر روی قلب خود حس می کند، تنفس او مشکل شده، معده او سخت فشرده می گردد و غیره (دکتر نوری، ۱۳۶۸)

هنگامی که اضطراب افزایش می یابد

ممکن است اضطراب غیر قابل تحمل شود و سپس فرد مبتلا علائم مشخص فیزیکی را بروز خواهد داد. لرزش شدید ، رنگ پریدگی، تعرق، تشنج موضعی، درد معده، دردهای غیر قابل تحمل، احساس خفگی، سستی و ضعف در عضلات پاها ، درد قفسه سینه و غیره . اغلب هنگامی که اضطراب افزایش می یابد و به یک مرحله مربوط به تشخیص و وجود بیماری می رسد و وسوسه ذهن و هراس از فضای باز در شخص پدیدار می شوند. (همان منبع بالا)

تظاهرات بدنی اضطراب

درجات متفاوتی از اضطراب ممکن است در تظاهرات رفتاری متعددی مانند تغییر در آهنگ صدا، سرعت ، تکلم، خود مشغولی با افکاری خاص سخن بیش از حد در مورد موضوعی خاص، اجتناب از صحبت کردن در زمینه ای خاص و یا قطع ارتباط مشاهده گردد. اضطراب همچنین ممکن است به عنوان جنبه ذاتی از ناآرامی، عرق ریزی ، خستگی، طپش قلب، افزایش تعداد نبض و تنفس، تکرر ادرار، بی اشتهائی، بی خوابی، لرزش، احساس بر آمدگی و با گرفتن در گلو، استفراغ، تغییر در حسهای شکمی، واکنشهای مردمک چشم ودیگر علائم متشابه مشاهده می گردد. (مان، ۱۳۶۹)

 تظاهرات روانی اضطراب

تظاهرات روانی اضطراب عبارتست از احساس تشویش و درک این ناراحتی توسط قشر مخ، بنابراین شامل شناخت پاسخ های فیزیولوژیک و نیز با خبر شدن از تشویش است. گرچه فرد آگاهانه تشویش را درک می نماید، اما علت اضطراب معمولا دور از سطح آگاهی باقی می ماند. اضطراب را از نظر روانی می توان به درجاتی تقسیم کرد:

 الف) اضطراب امواج آزاد[۱]

این نوع از اضطراب ، اضطرابی است شدید ، مداوم، عمومی و ناپیوسته به چیز معین

ب) بی تابی[۲]

یک حالت بی قراری و ناراحتی که اغلب مشخص می شود با تظاهرات عضلانی مثل بی قراری حرکتی و تشویش روانی

ج) تنش

عبارت است از کشیدگی، بیم و بی قراری حرکتی و روانی

 د ) هراس

عبارت است از یک حمله اضطرابی با شدت در هم کوبنده که منجر به نابسامانی در اعمال (ایگو) شده و باعث تغییر فیزیولوژیکی و وحشت می گردد. (همان منبع بالا)

 عکس العمل به اضطراب

۱- اضطراب در شدید ترین حالت ممکن هیجانی تهدید کننده است و منجر به آسیب دیدگی جدی توانایی فرد و عملکرد موثر وی می گردد.

۲- آنکه اگر اضطراب فی نفسه مشکل ساز نبود توسل به مکانیسمهای دفاعی به منظور مراقبت از خود چه در مقابل تهدیدات نهاد و یا در مقابل تجربیات ناخوشایند محیطی می توانست منجر به رفتارهای نابهنجار گردد.

اگر بخواهیم مراقبت از شخص را بر اساس اضطراب های مراجع / بیمار طراحی کنیم، باید به تظاهرات آن با ذهنی باز نظر افکنیم. مشخص گشته است که اضطراب ضرورتا به وسیله نشانه های آشکار تظاهر نمی کند. بنابراین فردی که ظاهری آرام دارد ممکن است اضطراب شدیدی را در خود پنهان داشته باشد. (الیور ۱۳۸۲)

انواع اضطراب

۱- اضطراب عینی

اضطراب عینی یا واقعی که فرویدآن را مترادف «ترس» پنداشته از ادراک خطر از دنیای بیرون حاصل می گردد. اضطراب واقعی می تواند بنابراین دلایل مختلف ایجاد شود مثل اضطرابی که به شکل واکنشی فطری از نسل گذشته بازمانده و یا در پی تجربه پیشین موقعیت خطر بروز نماید. به نظریه بازنگری شده، فروید بر می گردیم که در آن خاستگاه های اضطراب به واکنش خود نسبت داده شده است . پی آمد منطقی این نظریه آ‌ن است که اگر اضطراب به مثابه علامتی هشدار دهنده جهت تطابق یا سرکوب فرآیند های غریزی و یا دوری جستن از موقعیت های خطرناک عمل نماید و یا اگر «خود» در فرد نابالغ بوده و فرد از نظر جسمانی ضعیف باشد، شخص توانایی تطابق با موقعیت را نداشته و عقده ترس در او پی ریزی اساسی می گردد. (همان منبع بالا)

۲- اضطراب روان نژندی

فروید معتقد بود که اضطراب روان نژندی از تعارض ناخودآگاه بین تکانه های نهاد «عمدتا جنسی و پرخاشگرانه» و محدودیتهای اجباری خود و فرا خود به وجود می آید که می تواند سه شکل اساسی به خود گیرند: بیمناکی، ترسهای مرضی و وحشت زدگی. فرد بیمناک فردی نوعا عصبی است ، از این رو در هراس است، که خود نتواند ایجاد تطابق نماید و سعی در توجیه این ترس دارد. در این حالت نهاد غالب گشته و فرد ناچارا تسلیم می گردد. در تحلیل فردی که ترسی غیر منطقی دارد در می یابیم که وی از تمایل انجام کارهایی که خلاف اخلاق در نظر گرفته می شود، هراس داشته و همین  ترس به صورت مرضی بروز می نماید، به رفتار فردی که وحشت زدگی نشان می دهد، مثل تخلیه عصبی که پیرو نیاز نهاد ، فرد را به سوی رفتار وحشت زده عصبی سوق می دهد، غالبا به عنوان رفتار تکانشی نمایشی نگریسته می شود. (الیور، رابرت، ۱۳۸۲)

۳- اضطراب اخلاقی

اضطراب اخلاقی بدین جهت که از تعارض بین نهاد و خود و فرا خود به وجود آمده و باعث تجربه احساس گناه یا شرم می گردد، بسیار شبیه اضطراب روان نژندی است. وجدان فرد او را به دلیل تخطی از مسیر ‌آرمانی تنبیه می کند. ‌گاه افراد بعضی کارها مثل شکستن شیشه ها و یا جرائم جدی تر از روی عمد انجام می دهند تا با دستگیر شدن احساس گناه آنان جبران گردد. (همان منبع)

راههای کاهش اضطراب