عنوان :

تحقیق بررسی علل همسر آزاری در ایران

تعداد صفحات :۱۹۲

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

به نظر می رسد که هر چند در یک جامعه زنان و مردان با یکدیگر زندگی می کنند اما شرایط زنان با مردان با توجه به خطراتی که در حوزه عمومی و خصوصی برای آنان وجود دارد پر مخاطره تر از مردان است. زنان در خانه و اماکن عمومی و شغلی در معرض پدیده ای قرار دارند که به تازگی – از حدود چند دهه قبل – مورد توجه قرار گرفته است و از آن به عنوان خشونت علیه زنان نام می برند هر چند که مردان نیز تحت شرایط ناامن جامعه قرار دارند اما با توجه به خشونت علیه زنان مردان نه تنها از این نوع خطر به دور هستند بلکه بر عکس عاملین خشونت در نظر گرفته می شوند .
نگرش عمومی در اکثر جوامع نه تنها این است که زنان باید این شرایط را تحمل کنند بلکه معمولا نقش مردان به عنوان عاملین خشونت نیز از نظر مخفی می ماند. در این جایگاه متوجه آن مردانی که با هر نوع خشونت مخالف هستند نیست طبیعتا در هر جامعه ای مردان با سطح شعور و آگاهی بالایی  وجود دارند که بر ضد هر نوع عمل خشن نسبت به هر کس می باشند آن چه بیشتر مد نظر است ساختار کلی جامعه است که زنان و مردان را وادار به قبول زندگی در شرایط خشن می سازد. خشونت علیه زنان دیگر پدیده ای پنهان نیست بلکه به صورت آشکار در جوامع شناخته شده است. با وجود آن اقدامات جهت از میان بردن اشکال متنوع آن به سختی انجام می گیرد. اقدامات قانونی و اجتماعی جهت مقابله با مجرمین نامشخص است. آن چه که از دیرباز وجود داشته و هنوز هم تبلیغ می شود درخواست از زنان جهت تغییر رفتار از طریق اعمال محدودیت بر رفتار و آزادی های طبیعی و اجتماعی خود می باشد تا در شرایط مخاطره آمیز قرار نگیرند حتی در مواردی به ویژه در مورد خشونت های خانوادگی به جای سعی در از میان بردن خشونت از زنان تغییر رفتاری مناسب با در خواستهای مردان درخواست می شود .
خشونت علیه زنان و ورود آنان به مباحث علمی و افکار عمومی حاصل تلاش و کوششهایی است که به صورت عمده از جانب زنان و جنبشهای آنان صورت گرفته و بر جهانی بودن این پدیده تا کنون تاکید کرده اند به طوری که مشخص شده که خشونت علیه زنان خاص کشور یا دوره تاریخی خاص نبوده به ویژگیهای فردی افراد و هم چنین ویژگیهای نژادی، طبقاتی، قومیتی، مذهبی ارتباطی نداشته و در میان افراد با سواد و بی سواد، افراد با درآمدهای بالا و پایین مشاهده می شود. در هندوستان به قتل دخترانی به دست همسران یا اقوام همسر به علت کمبود میزان جهیزیه ای که به خانه شوهر آورده اند – اشاره می شود و در مصر و برخی از کشورهای شمال آفریقا از ختنه کردن دختران با وسایل ابتدایی و بدون رعایت موازین بهداشتی نام می برند که اگر منجر به مرگ یا نقص عضو دایمی نشود در نهایت باعث از میان بردن میل جنسی زنان برای همیشه می شود .
نتیجه تلاشهای فراوان زنان در آشکار کردن خشونت علیه زنان باعث شد که در کنفرانس پکن از دولتهای عضو منجمله ایران درخواست شد که اقداماتی جهت بهبود شرایط زندگی زنان در کشورهای خود به عمل آورند از جمله محورهایی که باید در این زمینه مورد توجه خاص قرار گیرند خشونت علیه زنان در تمام ابعاد خود می باشد .
تحقیق حاضر تحت عنوان ( بررسی علل همسر  آزاری در ایران ) است این تحقیق در شهر تهران مورد مطالعه قرار گرفته است به روش پیمایشی و از طریق پرسشنامه و به صورت نمونه گیری سهمیه ای انجام شده و نمونه پنجاه (۵۰) نفر از جمعیت مورد مطالعه زنان ساکن در منطقه ۱۵ تهران است همچنین اطللاعات به وسیله جداول یک بعدی و دو بعدی ونمودارها مورد تحلیل قرار گرفته و در آزمون فرضیات، با توجه به حجم نمونه و متغیرهای مورد نظر از آزمون کی دو استفاده شده است .
نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از این است که بین تعداد فرزندان ، درآمد مرد اعتیاد به مواد مخدر و الکل،  میزان رضایت زن در انتخاب همسر، دخالت خویشاوندان مرد ، مشاهده و تجربه خشونت بدبینی مرد نسبت به زن، میزان اعتقادات مذهبی مرد، با خشونت علیه زن رابطه معنی داری وجود دارد .
در این تحقیق از نظریه هایی نظیر : نظریه یادگیری اجتماعی، منابع ، خرده فرهنگ خشونت، نظارت اجتماعی، ساختار اجتماعی ( تضاد و تنش )، دیدگاه پدرسالاری استفاده شده است .

واژه های کلیدی: خشونت،همسرآزاری، پایبندی به اعمال مذهبی، بدبینی،

فهرست مطالب

فصل اول :
–    مقدمه     ۱
–    موضوع تحقیق     ۹
–    مساله تحقیق     ۱۵
–    اهداف تحققیق     ۱۶
–    ضرورت و اهمیت تحقیق     ۱۷
–    فرضیه های تحقیق     ۲۱

فصل دوم : پیشینه تحقیق
–    مروری بر مطالعات پیشین    ۲۴
–    مطالعات و تحقیقات داخلی     ۲۵
–    مطالعات و تحقیقات خارجی     ۳۴
–    شرایط اجتماعی زندگی زنان     ۳۷
–     تعاریف خشونت     ۴۰
–    تعاریف خشونت خانوادگی     ۴۴
–    اشکال خشونت علیه زنان     ۴۵
–    زن آزاری و موارد خشونت علیه زنان     ۴۹
–    اعمال جنسی خشن زیانبار علیه زنان     ۵۲
–    ختنه دختران     ۵۵
–    خشونت مربوط به تهیه جهیزیه     ۵۸
–    ازدواج زودهنگام     ۵۹
–    همسر آزاری در جامعه (زن آزاری)    ۶۱
–    سبب شناسی خشونت علیه زنان کتک خورده     ۶۴
–    آثار و عواقب خشونت علیه زنان     ۷۲
–    عواملی که خشونتهای مبتنی برجنسیت را دوام می بخشد    ۷۶
–    علل و انگیزه تزلزل در خانواده     ۷۷
–    خشونت نسبت به زنان     ۷۹
–    تعریف خانواده و انواع آن     ۸۲
–    انواع خانواده     ۸۴
–    وضعیت حقوقی زنان در ایران     ۸۸
–    قوانین مربوط به ضرب و شتم     ۸۹
–    روابط حقوقی زوجین     ۹۱
–    روابط حقوقی مادر با فرزند     ۹۲
–    انتخاب حرفه وشغل     ۹۶
–    تابعیت    ۹۶
–    سهم الارث زوجین از یکدیگر     ۹۸
–    ریاست خانواده     ۹۹
–    دستگاههای قضایی و اجرایی در ایران نسبت به خشونت     ۱۰۰
–    دادگاهها چگونه علیه زنان رای صادر می کنند    ۱۰۲
–    مراکز مشاوره     ۱۰۷
–    حمایت و نگرش خانواده     ۱۰۸
–    نظریه مربوط به خشونت شوهران علیه زنان     ۱۰۹
–    نظریه سطح خرد    ۱۱۰
–    نظریه منابع    ۱۱۰
–    نظریه یادگیری اجتماعی     ۱۱۲
–    نظریه سطح کلان    ۱۱۶
–    نظریه خرده فرهنگ خشونت    ۱۱۷
–    نظریه نظارت اجتماعی     ۱۲۱
–    نظریه ساختار اجتماعی    ۱۲۳
–    دیدگاه پدرسالاری     ۱۲۵
–    چهارچوب نظری     ۱۲۹
–    مدل فرضی تحقیق     ۱۳۵

فصل سوم : مبانی روش شناسی تحقیق
–    روش تحقیق     ۱۳۷
–    نمونه و روشهای نمونه گیری     ۱۳۸
–    تعریف نظری و عملیاتی متغیرها    ۱۳۹
–    تکنیک گردآوری داده ها و تجزیه وتحلیل داده ها     ۱۴۷

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری
جدول (۳-۱-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد فرزندان    ۱۴۹
جدول (۳-۲-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب درآمد ماهیانه مرد    ۱۵۰
جدول (۳-۳-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب استفاده از مواد مخدر یا الکل            ۱۵۱
جدول (۳-۴-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب عدم رضایت زن در انتخاب همسر    ۱۵۲
جدول(۳-۵-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب دخالت خویشاوندان    ۱۵۳
جدول (۳-۶-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب تجربه خشونت در خانواده     ۱۵۴
جدول (۳-۷-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب میزان بدبینی در مرد    ۱۵۵
جدول (۳-۸-۱) توزیع جمعیت نمونه برحسب اعتقادات مذهبی مرد    ۱۵۶
جدول (۳-۱-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب تعداد فرزندان و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه     ۱۵۷
جدول (۳-۱-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان تعداد فرزندان و خشونت مرد علیه زن در خانه     ۱۵۷
جدول (۳-۲-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب درآمد ماهیانه و ارتباط آن با خشونت در خانه     ۱۵۸
جدول (۳-۲-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان درآمد ماهیانه و خشونت مرد علیه زن درخانه     ۱۵۸
جدول (۳-۳-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب استفاده از مواد مخدر و ارتباط و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه     ۱۵۹
جدول (۳-۳-۲)محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان استفاده از مواد مخدر و خشونت مرد علیه زن در خانه     ۱۵۹
جدول (۳-۴-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب رضایت در انتخاب همسر و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه     ۱۶۰
جدول (۳-۴-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان رضایت در انتخاب همسر و خشونت مرد علیه زن در خانه .    ۱۶۰
جدول (۳-۵-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب دخالت خویشاوندان و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه     ۱۶۱
جدول (۳-۵-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان دخالت خویشاوندان و خشونت مرد علیه زن در خانه     ۱۶۱
جدول (۳-۶-۲) توزیع جمعیت نمونه برحسب تجربه خشونت در خانواده و ارتباط ان با خشونت مرد در خانه     ۱۶۲
جدول (۳-۶-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان تجربه خشونت در خانواده و خشونت مرد علیه زن در خانواده     ۱۶۲
جدول (۳-۷-۲) توزیع جمعیت نمونه بر حسب بدبینی مرد وارتباط آن با خشونت مرد در خانه.    ۱۶۳
جدول (۳-۷-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان بدبینی مرد و خشونت مرد علیه زن در خانه     ۱۶۳
جدول (۳-۸-۲) توزیع جمعیت نمونه بر حسب اعتقادات مذهبی و ارتباط آن با خشونت مرد در خانه    ۱۶۴
جدول (۳-۸-۲) محاسبه کی ۲ برای تعیین رابطه میان بدبینی مرد و خشونت مرد علیه زن در خانه     ۱۶۴
نمودار (۳-۱-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب تعداد فرزندان    ۱۶۵
نمودار(۳-۲-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب درآمد ماهیانه مرد            ۱۶۶
نمودار(۳-۳-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب استفاده از مواد مخدر                ۱۶۷
نمودار(۳-۴-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب رضایت زن در انتخاب همسر    ۱۶۸
نمودار(۳-۵-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب دخالت خویشاوندان            ۱۶۹
نمودار(۳-۶-۱) مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب تجدید خشونت در خانواده    ۱۷۰
نمودار(۳-۷-۱) مربوط به توزیع جنسیت بر حسب بدبینی مردان نسبت به زنان            ۱۷۱
نمودار (۳-۸-۱)مربوط به توزیع جمعیت نمونه بر حسب اعتقادات مذهبی مردان
۱۷۲

فصل پنجم:
–    بحث ونتیجه گیری    ۱۷۴
–    مشکلات و محدودیتهای تحقیق     ۱۸۰
–    پیشنهادات     ۱۸۱
–    منابع    ۱۸۴
– ضمائم

منابع

۱-    اعزازی ، شهلا (۱۳۷۶) ، جامعه شناسی خانواده (تهران : انتشارات روشنگران و مطالعات زنان ، چاپ اول).
۲-    اعزازی ، شهلا (۱۳۷۷) ، خشونت خانوادگی بازتاب ساختار جامعه (تهران : مجله زنان ، سال هفتم ، ش ۵۰).
۳-    اعزازی ، شهلا (۱۳۸۰) ، خشونت خانوادگی (تهران ، نشرسالی ، چاپ اول).
۴-    بگرضایی ، پرویز (۱۳۸۲)، بررسی عوامل موثر بر میزان خشونت مردان نسبت به زنان در خانواده (تهران : پایان نامه کارشناسی ارشد  ، دانشگاه طباطبائی).
۵-    بستان نجفی ، حسین (۱۳۸۳) ، اسلام و جامعه شناسی خانواده (تهران : پژوهشکده حوزه و دانشگاه ، چاپ اول).
۶-    برنارد ، جان (۱۳۸۴) ، درآمدی به مطالعات خانواده ، ترجمه حسین قاضیان (تهران : انتشارات نی ، چاپ اول).
۷-    توکلی ، نیره (۱۳۷۹) ، جامعه شناسی خشونت در خانواده (تهران : نشر توسعه ، چاپ اول).
۸-    درویش پور ، مهرداد (۱۳۷۸) ، چرا مردان به اعمال خشونت آمیز علیه زنان ترغیب می شوند؟ (تهران : مجله زنان سال هشتم ، شماره ۵۶).
۹-    دادستان، پریرخ (۱۳۸۲)، روانشناسی جنایی ( تهران: انتشارات سمت، چاپ اول).
۱۰-    رفیع پور، فرامرز (۱۳۷۴)، کندوکاوها و پنداشته ها (تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول)
۱۱-    رسانی نیا، ناصر(۱۳۷۹)، حقوق خانواده (تهران : انتشارات بهینه، چاپ اول)
۱۲-    روی ، ماریا(۱۳۷۷)، زنان کتک خورده ، ترجمه مهدی قراچه داغی (تهران: نشر علمی، چاپ اول)
۱۳-    رنجبر، محمود و ستوده ، هدایت الله (۱۳۸۳)، مردم شناسی ایران ( تهران: انتشارات ندای آریانا، چاپ دوم).
۱۴-    ساروخانی ، باقر(۱۳۷۵)، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده (تهران: نشر سروش، چاپ اول).
۱۵-    ساروخانی ، باقر(۱۳۷۵)، روشهای تحقیق در علوم اجتماعی (تهران: نشر موسسات مطالعات و تحقیقات فرهنگی، چاپ دوم).
۱۶-    سازمان جهانی بهداشت (۱۳۸۰)، خشونت علیه زنان، ترجمۀ شهرام رفیعی فر و سعید پارسی نیا (تهران: انتشارات تندیس، چاپ اول).۱۷-    ستوده ، هدایت الله (۱۳۸۶)،  بررسی مسائل اجتماعی ایران ( تهران: انتشارات ندای آریانا، چاپ اول).۱۸-    ستوده، هدایت الله (۱۳۸۴)، آسیب شناسی اجتماعی (تهران: انتشارات آوای نور، چاپ اول)
۱۹-    ستوده ، هدایت الله و بهاری، سیف الله (۱۳۸۶)، جامعه شناسی زنان و خانواده (تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ اول).
۲۰-    شیخی ، شهین(۱۳۸۱)، بررسی علل همسرآزاری در استان ایلام (تهران: اولین همایش ملی آسیبهای اجتماعی ایران ).فرجاد، محمدحسین (۱۳۷۴)، رودررو با مشکلات و اختلالات روانی – درمانی خانواده (تهران: انتشارات بدر، چاپ دوم)
۲۱-    قائمی، علی (۱۳۶۶)، کودک و خانواده نابسامان ، (تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول).
۲۲-    قائمی، علی (۱۳۷۵)، نظارت حیات خانواده در اسلام، (تهران: انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول).
۲۳-    قاسم زاده، فاطمه (۱۳۷۶)، تنگناهای زندگی زنان (تهران: فرهنگ توسعه، شماره۳۲).
۲۴-    کریمی، یوسف(۱۳۸۵)، روانشناسی اجتماعی (تهران: نشر ارسباران، چاپ دوم).
۲۵-    محمدی، زهرا(۱۳۸۲)، پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران (تهران: انتشارات روشنگران ومطالعات زنان ، چاپ اول).
۲۶-    مولاوردی، شهیندخت (۱۳۷۸)، علل و ریشه های خشونت علیه حقوق زنان ،(تهران:مجله زنان، شماره ۱۰).
۲۷-    مافی ، مهوش(۱۳۸۱)، بررسی ویژگیهای روانشناختی مرتکبین خشونتهای خانوادگی (تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا).
۲۸-    نیک خلق، اکبر و وثوقی، منصور (۱۳۷۹)، مبانی جامعه شناسی  (تهران: نشربهینه، چاپ اول).

مقدمه

خشونت خانوادگی[۱]پدیده ای جدید نیست اما توجه به آن به عنوان مسئله اجتماعی جدید است .

در کشورهای غربی از حدود سی سال پیش و در ایران از چند  سال پیش نگاه افراد متخصص به این پدیده جلب شده است .

در حال حاضر در ایران بسیاری از مسائل و آسیبهای اجتماعی در رابطه با خانواده وجود دارد .

می توان از مشکل دختران فراری و افزایش خودکشی و خودسوزی در میان زنان و افزایش طلاق و خشونت خانوادگی نام برد .

به احتمال زیاد شرایط زندگی در خانواده ها مشکلاتی برای اعضای خود به وجود می آورد برای حل مشکلات خانوادگی نمی توان تنها به پند و نصیحت یا نظارت بر رفتار افراد اکتفا کرد بلکه در عین حال باید به رابطه متقابل میان جامعه و خانواده نیز توجه داشت اگر ساختار جامعه بر اساس اقتدار و نابرابری میان اعضا شکل گرفته باشد قوانین[۲] آداب[۳] و رسوم،
باورها[۴] و نگرشهای اجتماعی سلسله مراتب موجود را تایید می کنند و بازتاب آن در خانواده نیز مشاهده می شود و اقتدار و نابرابری و استفاده از خشونت برای پیشبرد امیال فرد مقتدر در خانواده به عنوان رفتاری طبیعی در نظر گرفته می شود.  نتیجه خشونت خانوادگی نه فقط باعث ایجاد مشکلات اجتماعی و تشدید روابط اقتداری در جامعه خواهد شد که بار دیگر در خانواده ها انعکاس خواهد یافت .

از آنجا که خشونت علیه زنان به ویژه در محیط خانواده پیامدهای جدی و جبران ناپذیری در خانواده و جامعه بر جای می گذارد لذا توجه به زنان جهت کاهش آسیبهای اجتماعی به روشهای مختلف لازم و ضروری به نظر می رسد خشونت علیه زنان از موانع جدی برای دستیابی به اهداف توسعه و صلح است و بررسی آن ضروری است .

نتایج[۵] بررسی ها نمایشگر این امر بوده اند که خشونت های خانگی در جوامع مختلف از گستردگی زیادی برخوردارند و در میان کلیه طبقات اجتماعی و فرهنگ های مختلف دیده می شود و عواملی مانند فشارها و تنشهای اجتماعی یا بحرانهای خانوادگی نیز در ظهور آنها دخالت دارند زیرا خشونت فقط در میان خانواده های مساله دار مشاهده نمی شود .

خشم در انسان وجود دارد اما اگر در مسیر صحیح هدایت نشود امنیت خانواده را مختل می کند و موجب بروز رفتارهایی از قبیل کودک آزاری و زن آزاری خواهد شد زن آزاری اغلب در خانواده بصورت رقابت، حمله کلامی و آسیب بدنی است که باعث در هم کوبیدن شخصیت زن و در نتیجه عکس العمل های نابهنجار بر کودکان می شود .

زن آزاری ( همسر آزاری ) یکی از آفتهایی است که از گذشته تا کنون متوجه جوامع بوده و یکی از مخربترین عواملی است که کانون خانواده را مورد هجوم قرار می دهد .

زنان ایران در میان انواع ۹ گانه خشونت خانگی بیشتر تحت خشونتهای روانی و کلامی قراردارند .

۷/۵۲ درصد از کل پاسخگویان در پژوهش ملی بررسی خشونت خانگی دقیقاً اعلام کرده اند که از اول زندگی مشترک تا کنون قربانی این نوع خشونت که شامل به کاربردن کلمات رکیک ، دشنام و داد و فریاد، بهانه گیری های پی درپی بوده  اند (اعزازی، ۱۳۸۰ : ۳۰) .

میانگین وقوع این نوع خشونت برای زنانی که درگیر آن بوده اند ۱۰ بار است .

رتبه بعدی از آن خشونت فیزیکی از نوع دوم است که ۸/۳۷ درصد از زنان ایرانی از اول زندگی مشترک خود آن را تجربه کرده اند که شامل سیلی زدن زدن با مشت یا چیز دیگر، لگدزدن و…است. متوسط میزان تجربه این نوع خشونتها برای زنان درگیر درخشونت خانگی برابر با ۴۶/۲ بار است. رتبه[۶] سوم با رقم ۷/ ۲۷ درصد متعلق به خشونتهایی است که مانع از رشد اجتماعی و فکری و آموزشی است که شامل ایجاد محدودیت در ارتباطهای فامیلی – دوستانه و اجتماعی، کاریابی و اشتغال و ایجاد محدودیت در ادامه تحصیل و مشارکت در انجمنهای اجتماعی است که ۳/۷۲ درصد از زنان اظهار کرده اند که از اول زندگی مشترک تا کنون در معرض این نوع از خشونتهای همسران خود نبوده اند .

خشونت جنسی و ناموسی که شامل مجبور کردن به دیدن عکسها و فیلمهای مبتذل یا اجبار به روابط زناشویی نا خواسته یا غیر متعارف می شود با رقم ۲/ ۱۰ درصد رتبه پایئنی را به خود اختصاص داده است .

آمارهایی که ابعاد میزان وقوع خشونت خانگی را در سطح ملی نشان می دهد حاکی است که ۸ /۸۹  درصد از زنان ایرانی گفته اند در طول زندگی مشترک تا کنون در معرض این نوع خشونت همسران خود نبوده اند (اعزازی، ۱۳۸۰ : ۷۴).

بنابراین نتایج پژوهش بررسی خشونت خانگی [۷]در۲۸ مرکز استان نشان می دهد که وقوع خشونتهای جنسی و ناموسی در سطح ملی در مقایسه با خشونتهای دیگر کمتر گزارش شده است .

میانگین مرتب شده دوره های زندگی در بین پاسخگویان در سطح ملی بر حسب میزان وقوع خشونت خانگی نشان می دهد که دوره های زیر به ترتیب پرخشونت ترین دوره ها برای زنان ایران محسوب می شوند .

۱ – یک سال اول ازدواج

۲ – دوران تنگناهای مالی

۳ – پس از تولد فرزندان

۴ – حداقل یکباردر ماه

۵ – دوران میانسالی

۶ – دوران بارداری

خلاصه یافته های بدست آمده از خشونت خانگی در ۲۸ مرکز استان کشور چنین نشان می دهد :

۱ – مجبور کردن به انجام کارهای خلاف عرف و شرع و قانون ( ۱/۱ درصد )؛

۲ – کتک کاری منجر به سقط جنین ( ۲ /۱ درصد  ) ؛

۳ – زدن تا حد نقص عضو ( ۳ / ۱ درصد ) ؛

۴ – زدن تا حدی که پرده گوش پاره شده است ( ۵ /۱ درصد )؛

۵ – زدن تا حدی که دست یا پا شکسته است ( ۲ درصد ) ؛

۶ – از دست دادن دندان ( ۶ /۱ درصد ) ؛

۷ – زدن تا حدی که فک یا بینی شکسته است ( ۵ /۱ درصد ) ؛

۸ – ازدواج مجدد شوهر بدون رضایت همسر اول ( ۲ درصد ) ؛

۹ – جلوگیری از نگهداری فرزندان توسط زن در زمان متارکه ( ۲ درصد ) ؛

۱۰ – مجبور کردن به سقط جنین ( ۵ /۲ درصد ) ؛

۱۱ – زدن تا حدی که دندانها لق شده است ( ۵ /۲ درصد )؛

۱۲ – عدم مراعات بهداشت زناشویی ( ۶ / ۲ درصد )(اعزازی، ۱۳۸۰ : ۷۵).

بیان مسئله

خانواده یکی از نهادهای اجتماعی نخستین است که شالوده حیات اجتماعی محسوب می گردد و گذشته از وظیفه فرزند آوری و پرورش کودک و در نتیجه استمرار نسل ها و بقای نوع بشر وظایف دیگری از قبیل فعالیتهای اقتصادی آموزشی و اجتماعی کردن فرد را به عهده دارد ( وثوقی و نیک خلق ۱۳۷۹ : ۱۹۹ ) .

در بین تمامی نهادها و سازمان ها و تاسیسات اجتماعی خانواده نقش و اهمیتی خاص دارد و هیچ جامعه ای نمی تواند ادعای سلامتی کند اگر از خانواده سالم برخوردار نباشد از آسیبهای اجتماعی در امام نیست اگر از تاثیر خانواده غافل باشد ( ساروخانی، ۱۳۷۵ : ۱۱ ) .

این نهادها در دوره های مختلف تاریخی به اشکال گوناگونی مثل ( خانواده گسترده، خانواده هسته ای ) وجود داشته باشد و آنچه مهم است تنها شکل خانواده نیست بلکه تداوم مستمر آن در یک جامعه سالم از اهمیت برخوردار است .

مردم عموما خانواده را کانون آرامش و سازش و انطباق رفتار توام با آسایش تصور می کنند در حالی که خانواده محل برخورد عقاید و سلیقه های متضاد، سوء تفاهم های دراز مدت و هزاران تضاد و تناقض های فرهنگی دیگر است که مرد و زن به مدد نیروی صیانت ذات عشق و علاقه به یکدیگر پاره ای از آنها را نادیده گرفته و در موردی با یکدیگر سازش کرده و درباره تضادها که نه راه سازش دارد و نه راه اغماض برای یکدیگر حریم قائل شده و آنها را به عنوان پدیده ای مورد احترام طرفین تحمل می کنند .( زنگنه، ۱۳۸۰ : ۲ ).

خشونت با زنان از پدیده های رایج در جامعه ی ماست که به صورت فیزیکی ( کتک زدن ) و کلامی ( ناسزا – تحقیر وتوهین ) و سایر اشکال انجام می گیرد در مقابل خشونت های فیزیکی مرد ، تنها کاری که زن می تواند بکند این که در صورت بروز ضرب و جرح به پزشکی قانونی از طریق مراکز انتظامی مراجعه کند گزارش دهد و طول درمان دریافت کند. در آن صورت مرد تعهد می سپارد که همسر خود را نزند و پرونده بسته می شود و در صورت تکرار جریمه ای هم به او تعلق می گیرد ( قاسم زاده، ۱۳۷۶ :۳۱ ) .

تا حدود سه دهه قبل جامعه شناسان خشونت در خانه را امری استثنایی قلمداد می کردند و آن را خاص خانواده هایی می دانستند که دارای مشکلات مادی، سطح پایین فرهنگ و شرایط بحرانی مانند طلاق بودند اما نتایج بر خلاف تصور رایج نشان داد که خشونت در میان همه خانواده ها وجود دارد و معمولا قربانیان خشونت در خانواده زنان و کودکان هستند ( اعزازی، ۱۳۸۰ : ۱۱ ).

زنان به انواع گوناگون خشونت در بیرون از خانواده دچارند از جمله آزار و اذیت جنسی در محل های کار، سوء استفاده نگهبانان زندان، حمله در مکان های عمومی خیابان ها و اتوبوس ها، سخنان زشت در خیابان که دیدار از برخی مکانها را برای زنان تنها یا بدون مرد، ناخوشایند یا نا ممکن می سازند حمله به زنان مسافر، تجاوز به عنف ، حمله به زنان معلول و سالمند هم در خانه و هم در مکانهای عمومی اما بیشترین حمله به زنان در خانه از جانب مرتکبان آشنا صورت می گیرد.از جمله شوهران ،پدران، ناپدریها، پدرخوانده ها، برادران یا پسران یا خویشاوندان دیگر .

خشونت شوهران علیه زنان در خانواده یکی از معضلات اساسی در جوامع امروزی اعم از توسعه یافته و در حال توسعه است به عبارتی دیگر خشونت علیه زنان یک امر جهانی است زیرا در کشورهای مختلف شاهد این پدیده هستیم برای مثال :

۳۰ تا ۳۵ درصد زنان امریکایی مورد آزار جسمی شوهران خود قرار می گیرند.

۱۵ تا ۲۵ درصد زنان آمریکایی به هنگام بارداری نیز مورد ضرب وشتم قرار می گیرند .

طبق گزارش اف . بی آی در ۱۹۹۲ در آمریکا از هر ده قربانی زن سه نفر توسط شوهر یا دوست پسر خود کشته شده اند .

۲۱ تا ۳۰ درصد زنان در آمریکا حداقل یک بار در طول زندگی مشترک مورد هجوم وآزار جسمی قرار گرفته اند .

در کلمبیا بیش از ۱۲۰ درصد زنان مورد آزار لفظی یا روانی شوهران قرار می گیرند .

۴۱درصد زنان هند بر اثر آزار جسمی همسران خود دست به خودکشی می زنند.

۴۲درصد از زنان در کنیا به طور مرتب مورد آزار فیزیکی همسران خود قرار می گیرند .

در سانتاگوی شیلی ۶۳ درصد از زنان مورد آزار جسمی قرار می گیرند.                                                   در گینه نو ۶۷ درصد از زنان روستایی ۵۶ درصد از زنان شهری مورد خشونت قرار می گیرند .

نظر بر اینکه خشونت شوهران علیه زنان در خانواده مسئله جهانی است بازتاب آن در جامعه بین الملل نیز وسیع بوده است در چهارمین کنفرانس حقوق بشر در وین در سال ۱۹۹۷ خشونت علیه زنان یکی از موضوعات دارای  اولویت برای بررسی در کنفرانس تشخیص داده شد و این نکته مهم مورد تاکید قرار گرفت که خشونت جسم و روان آزادی زنان را تهدید می کند ( مهرانگیز  کار، ۱۳۷۹ : ۱۳ ) .

آنچه مسلم است در ایران نیز خشونت شوهران علیه زنان در خانواده در ابعاد مختلف آن ( اقتصادی، اجتماعی ،روانی، جسمی ،جنسی ) حتی خشونت هایی که منجر به قتل توسط شوهر یا خودکشی زنان می شود. اما اکثر زنان به دلایل مختلفی از جمله ترس از مواجهه با فقر عدم پذیرش مجدد در خانواده، حرفهای[۸] مردم، بی آبرویی،  ترس از دست دادن کودکان مشکلات خود را گزارش نمی کنند و ترجیح می دهند تحمل مصائب آنها را در معرض دید و قضاوت عمومی قرار ندهند. در بسیاری از فرهنگ ها ( سوختن و ساختن ) یک ارزش مثبت برای زنان تلقی می شود و مورد تحسین عمومی قرار می گیرد ( زنگنه، ۱۳۸۰ : ۹ ).

آنچه که ضرورت توجه به این مسئله را جدی تر می کند آن است که اعمال خشونت علیه زنان علاوه بر زندگی فرد دارای پیامدهای بسیار منفی برای جامعه است .

عدم احساس امنیت اجتماعی، اختلال در روابط اجتماعی، بی اعتمادی اجتماعی از بین رفتن انرژیهای مثبت و بهینه اعضای درگیر در خشونت به جای صرف آن در جهت رشد و توسعه جامعه از جمله پیامدهای ذکر شده هستند. افسردگی، ترس،  اضطراب،  کاهش اعتماد به نفس و استرس های ناشی از خشونت بر روحیه زنان تاثیر ماندگار و طولانی دارد و این مساله تبعاتی نیز برای فرزندان این گونه زنان دارد .

با این توصیف باید گفت که سال هاست که پدیده خشونت مردان علیه زنان بوده و هست و این مسئله تبعاتی نیز برای فرزندان این گونه زنان دارد .

با این توصیف باید گفت که سال هاست که پدیده خشونت مردان علیه زنان بوده و هست و این مسئله همیشه ذهن مرا به خود درگیر کرده بود که چه علتی زمینه ساز یا باعث افزایش خشونت مردان علیه زنان میشود ؟ در این پژوهش به بررسی علل خشونت هایی که در کانون خانواده بر علیه زنان از جانب همسرانشان صورت می گیرد می پردازیم .

 سوال اصلی تحقیق این است که چه علل موجب خشونت مردان علیه زنان در خانواده می شود ؟

سوالات تحقیق

۱ – آیا زیاد بودن فرزند سبب بروز خشونت مردان علیه زنان می شود ؟

۲ – آیا خشونت به وسیله مردانی اعمال می شود که از درآمد پایین تری برخوردارند ؟

۳ – آیا وابستگی مرد به مواد مخدر بر روی خشونت علیه زن تاثیر می گذارد ؟

۴ –آیا عدم رضایت و علاقمندی زن در انتخاب همسر روی خشونت در خانواده علیه زن تاثیر می گذارد ؟

۵ – آیا دخالت اطرافیان سبب بروز خشونت علیه زنان می شود ؟

۶ – آیا مشاهده یا تجربه خشونت مرد در خانواده خود می تواند بر خشونت علیه زن تاثیر گذارد ؟

۷ – آیا بد بینی مرد نسبت به زن می تواند بر خشونت در خانواده علیه زن تاثیر گذارد ؟

۸ – آیا پایبند نبودن به اعتقادات مذهبی مردان در خانواده بر روی خشونت علیه زنان تاثیر می گذارد ؟

۹- آیا پایبند نبودن به اعتقادات مذهبی مردان در خانواده برروی خشونت علیه زنان تاثیر می گذارد؟

هدفهای تحقیق

هر تحقیقی دارای هدفهایی است که پژوهشگر باید آنهایی را که بدنبال دستابی است بیان کند .

در واقع تحقیق جهت دهنده و راهنمای پژوهشگر در جریان کار تحقیقی است که او را از ابهام و سر درگمی خارج و مشخص می کند که محقق به دنبال چه چیزی می گردد و چرا ؟

۱ – بررسی علل موثر خشونت مردان نسبت به زنان در خانواده مثل : در آمد مرد، تعداد فرزندان، مشاهده و تجربه خشونت در خانواده مرد، میزان عدم رضایت و علاقه زن در انتخاب همسر .

۲ – بررسی عوامل فردی – روانی موثر بر خشونت مردان علیه زنان مانند : اعتیاد به مواد مخدر، الکل و …

۳ – ارائه راهکارهای اجرایی مناسب و مطلوب در خصوص بسترسازی فرهنگی به منظور کاهش رفتارهای خشونت آمیز مردان علیه زنان در خانواده .

ضرورت تحقیق :

در هر تحقیق علمی در باب پدیده ها و واقعیات هستی در ابتدا این سوال مطرح می گردد که اهمیت و سودمندی این تحقیق و شناخت آن چیست ؟ یا از چه اولویتی نسبت به واقعیات دیگری در تحقیق برخوردار است . مثلا ممکن است پرسیده شود چرا بررسی خشونت خانوادگی در این مورد را مطالعه می کنید ؟

کافی است که بگوییم خشونت خانوادگی یک مسئله اجتماعی به شمار می رود و هر مسئله نیازمند مطالعه بررسی شناخت و پیشگیری است و اهمیت آن در مقایسه با دیگر مسائل اجتماعی به این خاطر است که نه تنها مشکلاتی برای فرد قربانی به همراه دارد بلکه به فرزندان آن خانواده و کل جامعه آسیب می رساند. ( بگر ضایی، ۱۳۸۲ : ۱۰ ) .

پدیده خشونت علیه زنان یکی از معضلات مهم جامعه بشری است البته پدیده ای جدیدی به حساب نمی آید بلکه توجه به آن به عنوان مسئله اجتماعی جدید است .

در حدود سه دهه است که خشونت خانوادگی مورد توجه جامعه شناسان و محققان قرار گرفته است و در ایران حدود ۱۰ سال پیش نگاه افراد متخصصین به این موضوع جلب شده است. تحقیقات نشان داده که با وجود تمام تفاوتهایی که در جوامع گوناگون وجود دارد پدیده خشونت خانوادگی در همه جا قابل مشاهده است. در گذشته توجیه رفتارهای خشونت آمیز نیز معمولا با توجه به خصوصیات فردی روانی افراد بود و بدون در نظر گرفتن شرایط اجتماعی دخیل در آن صورت می گرفت. اما چند سال پیش این پدیده وارد مباحث علمی تخصصی و دانشگاهی شد و در این زمینه سمینارها، کنگره ها و بررسی هایی انجام گرفته شد زیرا مشخص شد که خشونت خانوادگی هم در ایران ( بخصوص در نقاط شهری ) وجود دارد ( اعزاری، ۱۳۷۹ : ۸۹ ) .

بررسی علیه زنان نه تنها از لحاظ فردی و خانوادگی مهم است بلکه از لحاظ اجتماعی نیز دارای اهمیت می باشد چرا که اثرات خشونت مردان علیه زنان فقط به زنان محدود نمی شود بلکه شوهران و فرزندان و به طور کلی خانواده و جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد و زنان که در معرض خشونت قرار می گیرند علاوه بر صدمات شدید جسمانی اثرات روانی جبران ناپذیری نیز از جمله افسردگی مزمن، اختلالات شخصیتی اضطراب[۹] و اختلالات روان تنی[۱۰] متحمل می شوند و همچنین خشونت شوهران علیه زنان در خانواده پیامدهای نامطلوبی بر کودکان از نظر روانی و عاطفی خواهد داشت .

خشونت شوهران نسبت به زنان در خانواده در یک دایره معیوب به خشونت در خانواده و جامعه منجر خواهد شد چرا که خانواده شالوده و زیر بنای جامعه به حساب می آید و سلامت جامعه مستلزم سلامت خانواده می باشد .

اهمیت کاربردی این تحقیق این است که می توان سیاستگذاران و مجریان جامعه را از خشونت و بدرفتاری که علیه زنان در خانواده انجام می شود آگاه ساخت تا سیاست هایی را جهت ارائه خدمات به قربانیان خشونت از قبیل تاسیس خانه های امن برای زنان، مراکز مشاوره تقویت، نهاد مددکاری اجتماعی، ایجاد فرصتهای شغلی برای زنان حمایت قانونی از قربانیان و پیگیری و برخورد با اعمال خشونت علیه زنان، اتخاذ کرد و از این طریق به کاهش بروز خشونت در خانواده و بهبود و حفظ سلامت و استحکام خانواده کمک موثری کرد همچنین نتایج این تحقیق می تواند اطلاعات و پیشنهاداتی در زمینه خشونت شوهران علیه زنان در خانواده و عوامل موثر بر آن و اثرات زیانبار آن بر فرد، اعضای خانواده و در نتیجه بر جامعه و اقدامات لازم جهت پیشگیری و کاهش آن در اختیار خانواده قرار دهد و بدین ترتیب در جلوگیری و کاهش خشونت در خانواده و در نتیجه بهبود روابط و ایجاد خانواده هایی سرشار از عشق، محبت، آرامش و احترام متقابل به حقوق یکدیگر مفید و موثر باشد. ارزش و اهمیت مطالعه خشونت خانوادگی در این است که شناخت علل و عوامل آن ممکن است کلید جهت گشودن درهای مسائل اجتماعی گوناگون باشد از این رو علل و عواملی که لزوم تحقیق و پژوهش در امر خشونت را افزایش می دهد متنوع و متعدد است . خشونت مردان علیه زنان به دنبال مجموعه ای از عوامل مختلف اجتماعی و خانوادگی، فرهنگی و فردی به وجود می آید . ( زنگنه، ۱۳۸۰ : ۱۴ – ۱۲ ) .

اگر به وجود انسان ها ارزش می نهیم و اگر خواهان خوشی و سلامتی انسان ها هستیم و اگر خواهان درمان دردها و رنج ها و فشارهای روانی جسمانی آنها هستیم جا دارد که با شناخت دقیق عوامل موثر برخشونت مردان نسبت به زنان اقدام نمائیم و با شناخت عوامل موجود آن به پیشگیری و درمان آن بپردازیم. از آنجایی که موفقیت در از میان برداشتن یک مشکل دستیابی به علل موجود آن است در مورد این معضل اجتماعی نیز تنها می تواند از طریق شناخت عوامل بوجود آورنده خشونت خانوادگی به موفقیت در امر ریشه کن کردن آن دست یافت این جا است که نقش محقق آشکار شده و لزوم و ضرورت وجود تحقیقات در چنین اموری باز می گردد .

 

فرضیات تحقیق :

در این تحقیق متغیر وابسته خشونت شوهران علیه زنان در خانواده است که بر اساس مدل تحقیق و پژوهشهای انجام شده در این زمینه موضوع فرضیات آن عبارتند از :

۱ – به نظر می رسد بین تعداد فرزندان و میزان خشونت مرد نسبت به زن رابطه وجود دارد .

۲ – به نظر می رسد بین میزان درآمد مرد و میزان خشونت وی نسبت به زن رابطه وجود دارد .

۳ – به نظر می رسد بین اعتیاد مرد به الکل و مواد مخدر و میزان خشونت نسبت به زن رابطه وجود دارد .

۴ – به نظر می رسد بین میزان رضایت و علاقه زن در انتخاب همسر و میزان خشونت مرد نسبت به زن رابطه وجود دارد .

۵ – به نظر می رسد بین دخالت خویشاوندان نزدیک مرد در زندگی زوجین و میزان خشونت مرد نسبت به زن رابطه وجود دارد .

۶ – به نظر می رسد بین تجربه و مشاهده خشونت توسط مرد در خانواده اش و میزان خشونتی که او نسبت به زن خود اعمال می کند رابطه وجود داردا .

۷ – به نظر می رسد بین بدبینی مرد نسبت به زن و میزان خشونتی که از طرف وی نسبت به زن اعمال می شود رابطه وجود دارد.

۸ – به نظر می رسد بین اعتقادات مذهبی مرد و میزان خشونتی که از طرف وی نسبت به زن اعمال می شود رابطه وجود دارد .

مروری بر معالعات و تحقیقات پیشین

هر پدیده دارای سابقه یا پیشینه ای است و تحقیق در امور اجتماعی و انسانی از همین دیدگاه با تحقیقات فیزیکی و طبیعی تمایز دارد. پدیده های اجتماعی وابسته به گذشته اند و در زنجیره ای از تداوم جای می گیرند هویت آنان بدون در نظر گرفتن گذشته ای که در آن تکوین وتبلور یافته اند به دست نخواهد آمد.

لذا همان طورکه شناخت درست باید با توجه به تمامی شرایط فعلی پدیده صورت گیرد گذشته تاریخی آن را نیز باید مورد توجه قرار داد بدینسان بدرستی می توان گفت هر تحقیق درست متضمن شناخت تحقیقات پیشین است ( ساروخانی،  ۱۳۷۵ : ۱۴۶ ) .

نیومن اهدافی را برای مرور و نقد ادبیات بر می شمارد که عبارتند از :

۱ – نشان دادن آشنایی با مجموعه ای از اطلاعات و اثبات کار .

۲ – نشان دادن جهتهای تحقیقات قبلی و نحوه ارتباط تحقیق فعلی با تحقیقات قبلی .

۳ – منسجم نمودن و خلاصه کردن دانسته های موجود در یک زمینه .

۴ – یادگیری از دیگران و برانگیختن ایده های جدید ( نیومن به نقل از زنگنه، ۱۳۸۰ : ۱۷ – ۱۶ ) .

بنابراین در این پژوهش نیز تحقیقات و مطالعات انجام شده توسط دیگران در زمینه خشونت شوهران علیه زنان در خانواده را در دو بخش مطالعات و تحقیقات داخلی و خارجی مرور خواهیم کرد .

 

مطالعه و تحقیقات داخلی :

هر چند در زمینه مسائل مختلف خانواده در ایران تحقیقات مختلفی صورت گرفته شده اما در زمینه خشونت خانوادگی به خصوص خشونت شوهران علیه زنان در خانواده تحقیقات بسیار اندکی صورت گرفته است ولی متفکران اجتماعی و انسانی بر اساس مشاهدات و تجربیات خود و نتایج پژوهشگران داخلی و خارجی به صورت نظری به توصیف مسئله خشونت شوهران علیه زنان در خانواده و علل و ریشه های آن پرداخته اند لذا مطالعات و تحقیقات داخلی را دو بخش مطالعات نظری و تحقیقات عملی طرح می نماییم .

 

 

مطالعات و تحقیقات نظری :

شهلا اعزازی

در مقاله ای تحت عنوان ( خشونت خانوادگی بازتاب ساختارجامعه ) معتقد است که ساختار اجتماعی جامعه ایران ویژگیهای پدرسالارانه و منابع کمیاب اجتماعی در اختیار مردان است و به صور مختلف از دسترسی زنان دور نگه داشته می شود و به همین دلیل خشونت خانوادگی در ایران به صورت آشکار هم در اماکن عمومی و هم در خانواده ها اعمال می شود اما در خانواده بیشتر اتفاق می افتد. برخلاف کشورهای  غربی که جامعه خشونت نسبت به زنان در اماکن عمومی را مجاز نمی داند، جامعه ما اعمال خشونت مرد نسبت به زنان را تا حدودی متعارف می داند و تحمل می کند ( مگر آن که از اندازه متعارف بیشتر باشد ) و خشونت مرد نسبت به زن را جزئی از رابطه زناشوئی می داند و به همین دلیل زنان و مردان هم آن را امری طبیعی می دانند ( اعزازی ۱۳۷۷ : ۵۰ – ۴۸ ) .

 شهیندخت ملاوردی

در مقاله ای تحت عنوان ( علل و ریشه های خشونت علیه زنان ) مهمترین علل خشونت نسبت به زنان را مناسبات نابرابری میان زن و مرد در برخورداری از قدرت ( از نظر روابط کاری و اقتصادی از نظر روابط خانوادگی در زمینه روابط علمی و آموزشی ) خبیت الگوهای فرهنگی نشات گرفته از سنتهای غلط و عقاید قالبی و متعصبان نظریه پنهان کاری طرح ها و روش های حل وفصل درگیریها و اختلافات تصور و اعمال حکومتها تاثیر سوابق کودکی ( چرخه خشونت ) تاثیر رسانه های گروهی، تحریک قربانی خشونت ، استعمال بد مواد و داروها و الکل عوامل موقعیتی و ویژگیهای شخصیتی ذکر می کند ( مولاوردی ۱۳۷۸ ) .

 فاطمه قاسم زاده

در مقاله ای تحت ( عنوان تنگناهای زندگی زنان ) بر آن است که تنگناهای زندگی زنان فراوان و متنوع است اما برخی از آنها از اهمیت بیشتری برخوردار است مهمترین این مشکلات شامل موانع مربوط به اشتغال و آموزش محدودیتهای ارتباطی، عدم حمایتهای قانونی، بالاخره خشونت و بد رفتاری با زنان است که از پدیده های رایج در جامعه است که به صورت فیزیکی و کلامی و سایر اشکال انجام می گیرد. در مقابل خشونتهای فیزیکی مرد تنها کاری  که زن می تواند انجام دهد این است که در صورت بروز ضرب وجرح به پزشکی قانونی مراجعه و طول درمان دریافت کند در آن صورت مرد تعهد می کند که همسر خود را نزند و در صورت تکرار جریمه ای به او تعلق می گیرد اما طی این مسیر طولانی با چند مشکل اساسی از جمله ترس از شکایت کردن، عدم اطلاح زنان از حق قانونی خود و نحوه انجام آن، عدم مجازات لازم برای شوهر در قبال بد رفتاری با زنان مواجه است اما خشونت کلامی که هیچ مرز وحدی ندارد و چون آثاری از خود بر جای نمی گذارد قابل شکایت هم نیست در نتیجه به صورت فراوان در خانواده های ما رواج دارد ( قاسم زاده، ۱۳۷۶ : ۳۱ ) .

 

مطالعات و تحقیقات عملی

مهرانگیز کار

در کتاب ( پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران ) که پژوهشی توصیفی از خشونت علیه زنان در خانواده است معتقد است که خشونت علیه زنان در ایران در دو حوزه خصوصی و عمومی اتفاق افتاده است حوزه خصوص شامل کلیه خشونتهایی است که در محیط خانواده چه در خانه پدر و چه در خانه همسر بر زنان اعمال می شود. خشونت افراد مذکر در خانواده های ایرانی برای فرزندان دختر اصل پذیرفته شده ای است که در غیاب پدر سایر افراد خود را مجاز به مداخله در امور دختران خانواده و اعمال خشونت نسبت به آنها می دانند.  عدم وجود فضای مناسب در خانواده برای رشد شخصیت و اعتماد به نفس دختران، عدم آزادی دختران در زمینه خروج از منزل، عدم آزادی دختران در انتخاب همسر محرومیت از تحصیل و پرداختن به کار خانه داری تبعات ریاست بی قید و شرط مرد در خانواده به صورت تهدید، ناسزاگویی، تحقیر، کتک زدن، کنترل رفت و آمدهای دوستانه و خانوادگی، ایجاد محدودیتهای مالی و سوء رفتارهای جنسی از جمله خشونتهایی است که در حوزه خصوصی نسبت به زنان در ایران اعمال می شود .

 نیره نوکلی

در مقاله ای تحت عنوان ( جامعه شناسی در خانواده ) به عواملی که در کاربرد خشونت اشاره نمود که عبارتند از :

شیوه همسر گزینی، خودمانی بودن خلوت خانه، نابرابری، الگوهای آموزشی در فرآیند اجتماعی شدن بستر اجتماعی و فرهنگی مساعد وی معتقد است که امروزه ازدواج بصورت یک معامله با تشریفات خاصی در آمده است و حتی در بعضی از ازدواجها دختر و پسر نقش چندانی در انتخاب همدیگر نداشته اند بلکه این ازدواجها بر اساس مصالح خانواده صورت گرفته اند که نتیجه آنها عدم تفاهم در زندگی زناشویی و در گیری و اختلاف و در نهایت طلاق است .

عامل دیگری که می تواند زمینه ساز خشونت باشد خلوت خانه است و چون امور خانوادگی خصوصی تلقی می شود. غریبه ها کمتر می توانند خشونت را مهار کنند وی همچنان به فشارهای اقتصادی و گسیخته شدن روابط خویشاوندی به عنوان عواملی موثر در بروز خشونت اشاره کرد .

از آنجا که مردان در خانه از قدرت بیشتری برخوردارند و دسترسی بیشتری به منابع کمیاب ( قدرت، ثروت، احترام ) دارند در نتیجه هنگام بروز اختلاف در خانواده تنها راه حل کردن آن استفاده از خشونت می دانند و حتی مردان استفاده از خشونت را طبیعی قلمداد می کنند چرا که آن را تحت عنوان مساله تربیت اعضای خانواده یاد می کنند. او معتقد است که مهمترین عاملی که به خشونت در خانواده دامن می زند حمایت اجتماعی و فرهنگی و قانونی گسترده در مورد کاربرد نیروی بدنی در خانواده است در همه دنیا از پدر و مادر انتظار می رود که فرزندان نابهنجار خود را ادب کنند و حتی کتک زدن آنان یک امر طبیعی قلمداد می شود در ایران هم بستر فرهنگی دست به دست فرهنگ قانونی داده تا خشونت در خانواده را تقویت کند. وجود فرهنگ پدرسالارانه و زن ستیزانه در ادبیات و معارف و قوانین ما به وضوح به چشم می خورد که در آن زن را جنس ضعیفته و یا حتی هم مرتبه حیوانات تلقی می کنند برای مثال:  ملاصدرا شیرازی مقام زن را تا حد حیوانی که برای نکاح آفریده شده پایین می آورد و حتی ملا هادی سبزواری در توجیه این حیوان شمردن می نویسد  : این که زن را در جمع حیوانات نوشته است ایمای لطیفی است که زنان به واسطه سستی عقل وجودشان در ادراک جزئیات و نیز نگرش به زخارف دنیوی نزدیک است که به حیوانات زبان بسته ملحق شوند. سیرت و منش اغلب زنان مثل حیوانات است اما خداوند آنان را به صورت انسانی آفریده است تا مردان از دوستی و نکاح با آنها متنفر نباشند چنین نگرشی به ویژه هنگامی که در قوانینی چون دیه و قصاص و سرپرستی و حضانت پشتوانه ای می یابد مجوزی است برای خشونت در حق زنان ( توکلی، ۱۳۷۹ :۱۸۹ – ۱۸۷ )

---