عنوان :

تحقیق بررسی نظرسنجی پدیده وندالیسم در بین نوجوانان منطقه (۱۰)

تعداد صفحات :۱۰۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

وقتی فرد نیازهایشان در درون خانواده که اولین و مهمترین گروهی است که فرد در آن عضویت دارد برطرف نشود فرد سعی دارد این نیاز را به نحوی دیگر و بیرون از خانه ارضا کند. خرابکاری در تأسیسات اجتماعی نوین فریاد از تنهایی نیز هست. زیبایی محیط زیست نیز وندال ها را از دست زدن به خرابکاری منصرف می کند.
با توجه به زمینه ها و مبانی نظری وندالیسم به ویژه اتیولو‍ژی و سبب شناسی آن اغلب صاحب نظران مسائل کژرفتاری بر این عقیده اند که وندالیسم چون بسیاری از رفتارهای نژند معلول علت واحدی نیست از طرفی دیدگاه  های غالب تاکنون بر این اصل تأکید و اصرار دارند که نظریه های جامعه شناسی یا روانشناسی کژرفتاری هیچ یک به تنهایی کفایت لازم را در تبیین علل رفتار آدمی نداشته و غالباً اسیر تنگ نظری ها، تک سبب بینی ها و تقیدات و تعصبات حوزه های نظری خود هستند .
در مکاتب جامعه شناسی، ساختارها، سازمان ها و نهادهای اجتماعی و فرهنگی به مثابه واقعیت های اجتماعی علت رفتار آدمی به حساب آمده اند. و رفتارهای بزهکارانه را معلول ساختارهای اجتماعی و فرهنگی دانسته اند. در مقابل روان شناسان و به ویژه روانکاوان آن را معلول کارکرد نیروهای سرکش درونی پنداشته اند.
گروهی از صاحب نظران نیز در مقابل به تعامل میان فرد و جامعه در فراگرد رفتار اشاره کرده اند رویکرد آنان بیشتر به روان شناسی اجتماعی نزدیک است و فرد و جامعه را توأما و در کنش های متقابل در جریانات رفتاری دخیل می دانند. این رویکرد که بیشتر در سنت روان شناسی اجتماعی جرج هربرت مید و مکتب جامعه شناسی شیکاگو شکل گرفته است به فراگرد متقابل و تعامل میان عامل رفتار و وضعیت رفتار درمسیر عمل آدمی معتقد است و بر این اصل اصرار می ورزد که انسان در عین حال که سازنده جامعه و واقعیت اجتماعی است زیر نفوذ تولیدات خود نیز قرار دارد و به قول ایان تایلور
(۳-۱-:۱۹۷۳)رابطه ای که میان انسان و جامعه است یک رابطه دیالکتیک است و این را در تمام مراحل کژرفتاری می باید در نظر آورد.
وندالیسم در همه جا بیداد می کند تقریبا همه شاهد عوارض آن بوده اند. آثار وندالیسم را روی در و دیوارهای شهرها، ترن ها، سینماها، آسانسورها، پارک های عمومی، کیوسک های تلفن و به شکلی وسیع در مدارس می بینیم همه روزه شاهد شیشه های شکسته کیوسک های تلفن و صندوق های پست تخریب شده هستیم. مسافران ترن ها، در تیررس سنگ هایی قرار می گیرند . که وندال های نوجوانان به طرف شیشه واگن ها پرتاب می کنند.
از دیگر مظاهر وندالیسم،نوشتن و حکاکی بر روی دیوارهای موسسه های عمومی، روی صندلی های اتوبوس های شهری و نوشتن انواع یادگاری ها بر دیوارها و ستونهای مکان های باستانی و آثار تاریخی است.
جوانانی که وسایل پارک ها یا زمین های بازی را تخریب می کنند و علائم و نشانه های جاده ها و درخت ها و فواره ها را از بین می برند، تا آنجا پیش می روند که گاهی ابزار و وسایل مورد نیاز عمومی نظیر تلفن عمومی و توالت های عمومی را تخریب و غیر قابل استفاده می سازند.
تحقیق در بین نوجوانان دبیرستانی دختر و پسر منطقه ۱۰ دبیرستان دخترانه¬ی زهرا مردانی ودبیرستان پسرانه ی فرهنگ انجام شد.
با توجه به نتایج بدست آمده گروه سنی خاص بیشتر دست به این فعالیت می زنند، که در محدودی سنی ۱۰ تا ۲۵ هستند. عوامل محیطی در میزان روی آوردند نوجوانان به این پدیده دخالت دارند.
وندالیسم نوعی ابراز اعتراض به وضع موجود است.
واژه های کلیدی: وندالیسم، مشکلات اقتصادی، بی عدالتی، افت تحصیلی، خانواده

فهرست مطالب

فصل اول: کلیات پژوهش
–    مقدمه    ۲
–    اهداف تحقیق    ۴
–    بیان مسأله     ۵
–    اهداف پژوهش    ۷
–    انگیزه یا انگیزه های پژوهشگر    ۸
–    فرضیه یا فرضیه های پژوهش    ۹
–    متغیرهای مورد مطالعه    ۱۰

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش
الف) مبانی نظری پژوهش    ۱۳
–    نظریه آنومی دورکهایم    ۱۳
–    نظریه آنومی و اغراق مرتن    ۱۷
–    نظریه اشتوتزل و نظریه هیجان جمعی    ۱۹
–    نظریه وندالیسم هوبر    ۲۰
–    اریش فروم    ۲۲
–    نظریه روان پویایی ریچارد جنکنیز    ۲۳
ب)پیشنه های پژوهش    ۲۵
– ادبیات تحقیق    ۲۵
– نظریه ها    ۲۷
– افرادی که در رابطه با این پدیده تحقیقاتی انجام داده اند    ۲۷

فصل سوم: فرآیند پژوهش
–    روش پژوهش    ۳۵
–    جامعه آماری    ۳۶
–    نمونه ها و روش نمونه گیری    ۳۷
–    سه نوع روش نمونه گیری غیر احتمالی    ۳۹
–    انواع نمونه گیری احتمالی    ۳۹
–    روش جمع آوری اطلاعات    ۴۰
–    روش تجزیه و تحلیل داده ها    ۴۱

فصل چهارم: یافته های پژوهش
–    مقدمه    ۴۳
–    جداول یک بعدی    ۴۴
–    نمودارها    ۶۹
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات
–    بحث و نتیجه گیری    ۹۵
–    محدودیتها و مشکلات پژوهش    ۹۸
–    پیشنهادها    ۹۹
–    فهرست منابع    ۱۰۱

ضمائم
–    نمونه پرسشنامه    ۱۰۴
–    تصاویر وندالیسم

جداول یک بعدی
جدول شماره ۱: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب فراوانی جنسیت    ۴۴
جدول شماره ۲: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب سن    ۴۵
جدول شماره ۳: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب وضعیت مسکن    ۴۶
جدول شماره ۴: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب میزان درآمد    ۴۷
جدول شماره ۵: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب فرزند چندم
خانواده    ۴۸
جدول شماره۶: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب وضعیت اشتغال
مادر    ۴۹
جدول شماره۷: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات
مادر    ۵۰
جدول شماره۸: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب وضعیت اشتغال
پدر    ۵۱
جدول شماره۹: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب میزان تحصیلات
پدر    ۵۲
جدول شماره۱۰: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب مطالعه کتاب    ۵۳
جدول شماره۱۱: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب تماشای برنامه های تلویزیون    ۵۴
جدول شماره۱۲: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب گذراندن اوقات
فراغت    ۵۵
جدول شماره۱۳: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب تعداد دوستان    ۵۶
جدول شماره۱۴: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب صمیمیت با افراد خانواده    ۵۷
جدول شماره۱۵: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب لذت از کارها    ۵۸
جدول شماره۱۶: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب انگیزه خودنمایی در بین نوجوانان    ۵۹
جدول شماره۱۷: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب قرار گرفتن در جمع دوستان     ۶۰
جدول شماره۱۸: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب سن بلوغ    ۶۱
جدول شماره۱۹: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب کمبود محبت در بین نوجوانان    ۶۲
جدول شماره۲۰: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب نشان دادن اعتراض در بین نوجوانان    ۶۳
جدول شماره۲۱: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب سرگرمی در بین نوجوانان    ۶۴
جدول شماره۲۲: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب مشکلات خانوادگی در بین نوجوانان    ۶۵
جدول شماره۲۳: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب مشکلات
اقتصادی    ۶۶
جدول شماره۲۴: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب  افت تحصیلی    ۶۷
جدول شماره۲۵: توصیف جمعیت نمونه آماری بر حسب احساس اجحاف در بین نوجوانان    ۶۸

فهرست نمودارها
نمودار۱: فراوانی جنسیت     ۶۹
نمودار ۲: فراوانی سن    ۷۰
نمودار۳ : فراوانی وضعیت مسکن    ۷۱
نمودار۴ : فراوانی میزان درآمد    ۷۲
نمودار۵ : فراوانی فرزند چندم خانواده    ۷۳
نمودار۶ : فراوانی میزان اشتغال مادر    ۷۴
نمودار۷ : فراوانی میزان تحصیلات مادر    ۷۵
نمودار۸ : فراوانی وضعیت اشتغال پدر    ۷۶
نمودار۹ : فراوانی میزات تحصیلات پدر    ۷۷
نمودار۱۰: فراوانی مطالعه کتاب    ۷۸
نمودار۱۱ : فراوانی تماشای تلویزیون    ۷۹
نمودار۱۲ : فراوانی گذراندن اوقات فراغت    ۸۰
نمودار۱۳ : فراوانی تعداد دوستان    ۸۱
نمودار۱۴ : فراوانی افراد صمیمی در خانواده    ۸۲
نمودار۱۵ : فراوانی لذت بردن از کارها    ۸۳
نمودار۱۶ : فراوانی انگیزه خودنمایی    ۸۴
نمودار۱۷ : فراوانی بودن در جمع دوستان    ۸۵
نمودار۱۸: فراوانی سن بلوغ    ۸۶
نمودار۱۹ : فراوانی کمبود محبت    ۸۷
نمودار۲۰: فراوانی نشان دادن اعتراض    ۸۸
نمودار۲۱ : فراوانی سرگرمی    ۸۹
نمودار۲۲ : فراوانی مشکلات خانوادگی    ۹۰
نمودار۲۳ : فراوانی مشکلات اقتصادی    ۹۱
نمودار۲۴ : فراوانی افت تحصیلی    ۹۲
نمودار ۲۵: فراوانی احساس اجحاف    ۹۳

منابع

۱-    آرون، ریمون«مراحل اساسی سیراندیشه در جامعه شناسی»ترجمه: پرهام، باقر، چاپ هفتم، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۸۴٫
۲-    ارونسون، الیوت«روان شناسی اجتماعی» ترجمه: شکر کن، حسین، تهران، مجله رشد، ۱۶۴-۱۳۶۹٫
۳-    ابوالحسن تنهایی، حسین«درآمدی بر مکاتب و نظریه های جامعه شناسی» نشر مرندیر، ۱۳۷۲٫
۴-    دورکهایم، امیل«قواعد روش جامعه شناسی» ترجمه ی علی محمد کاران، دانشگاه تهران، ۱۳۶۸٫
۵-    ژانورن، پاتریس«وندالیسم، بیماری جهانی خرابکاری» ترجمه: ماهان، فرخ.
۶-    شاملو، سعید«مکتب ها و نظریه ها در روان شناسی شخصیت» چاپ نور و حکمت، انتشارات رشد، ۱۳۷۷٫
۷-    فرجاد، محمدحسین«آسیب شناسی اجتماعی و جامعه شناسی انحرافات» انتشارات بدر، ۱۳۶۳٫
۸-    کوئن، بروس«درآمدی به جامعه شناسی» ترجمه ی ثلاثی، محسن ، انتشارات فرهنگ معاصر، ۱۳۷۰٫
۹-    گیدنز، آنتونی«جامعه شناسی» ترجمه منصوری، منوچهر، تهران، نشر نی، چاپ دهم، ۱۳۷۶٫
۱۰-    محسن تبریزی، علیرضا«وندالیسم»چاپ اول، انتشارات آن تابستان، ۱۳۸۳٫
۱۱-    میلز، سی رایت«بینش جامعه شناسی» ترجمه انصاری، انتشار۱۳۶۰٫

مقدمه:

وندالیسم در زمره ی آن دسته از انحرافات و بزهکاری هایی است که در جامعه به وجود آمده است. آنچه در تئوریها و پژوهش های مربوط به رفتارهای انحرافی اهمیت دارد. درک بهتر جهت فهم و چگونگی بسط و دوام و استمرار رفتارهای انحرافی در جامعه است. روشی که در این تحقیق استفاده شده است. روش پیمایشی است.

دراین تحقیق تئوریهای مختلفی جهت تبیین و فهم بهتر پدیده ی وندالیسم مطرح شده است. در این پژوهش جامعه ی مورد نظر نوجوانان منطقه ۱۰ تهران می باشند. فرضیاتی که در تحقیق مطرح است عبارتند از: بررسی رابطه بین سن بلوغ و رفتار نابهنجار.

– بررسی رابطه بین جلب توجه مردم و رفتار نابهنجار، بررسی رابطه بین  عصبانیت و رفتارنابهنجار بررسی رابطه بین گذراندن اوقات فراغت و رفتار نابهنجار (وندالیسم)

جا انداختن موضوع تخریب برای افراد در سنین کودکی شاید کار خیلی سختی نباشد و بسیاری از ما پذیرفته ایم کودکان و نوجوانان مقداری شیطنت باید داشته باشند ولی همه اینها باید کنترل شده باشد جامعه باید بپذیرد نوجوانان نیز دارای انرژی هایی هستند که باید از زمان و مکان معین تخلیه شود ولی نحوه تخلیه آنها بسیار مهم است و زمینه و بستر مناسب را برای ارضا نیازهای نوجوانان توسط جامعه باید مشخص شود اگر این توان و انرژی این هیجان احساس در یک مسیر قرار نگیرد شاید همانند یک سیل، ویرانگری کرد و عوارض فردی و اجتماعی داشته باشد.

بسیاری از پدیده های اجتماعی، فرهنگی و حتی تاریخی جامعه ما متأثر از گزینش های متفاوت نسل هایی است که از پی هم می آیند و می روند. این پدیده در جامعه ما برجسته تر است چرا که تفاوت ها و تمایزات موجود بین باورها، تفکرات، تصمیمات و مهمتر از همه ملاک های گزینش های نسل های مختلف در جامعه ما محسوس تر و ژرفتر است. درونی شدن آن باورها، نهادی شدن همان رفتارها و بازنشستن همین گزینش ها است که ماهیت و تحول هر یک از پدیده های اجتماعی و فرهنگی جامعه ما را رقم می زند.

پدیده نابه هنجاری متداول است که همواره در هر جامعه ای بین نسل های مختلفی وجود دارد که همواره از مقداری تعارض و کشمکش نیز برخوردار است و شکاف بین نسل از تمایزاتی قطبی و شدید بین نسلی حکایت دارد که تنها صورت برونی آن می تواند به شکل تعارضات و کشمکش های نسلی بروز کند.

 اهداف تحقیق:

۱-   شناخت علل گرایش جوانان به اعمال وندالیستی.

۲-   بررسی ابعاد اجتماعی مختلف پدیده وندالیسم.

۳-   عوامل بروز و گسترش پدیده وندالیسم.

بیان مسأله:

درشرایطی که همبستگی متقابل فرد و جامعه از میان برود و فرد نتواند به کمک مکانیزم ها و ابزارهایی که جامعه در اختیارش قرار می دهد به اهدافش دست یابد. در نتیجه از راه های دیگری که خلاف است سعی می کند به آن اهداف برسد در نتیجه می گوییم که فرد نا به هنجار شده است. و وقتی این حالت به صورت عام در جامعه شیوع پیدا می کند می گوییم جامعه دچار آنومی یا نا به سامانی شده است با از بین رفتن ارزشها و هنجارها یا ضعف شدن هنجارها و ارزشها، اعضای جامعه، دیگر ارزشها و اهداف مشترکی را قبول ندارند . به نظر مرتن(فرجاد، ۱۳۸۲: ۱۲) بی هنجاری هنگامی به وقوع می پیوندد که فرد قادر نباشد با وسائلی که جامعه مشخص کرده به اهداف خود دست یابد و عکس العمل طبیعی این وضعیت روی آوردن به این انحراف است. نا به هنجاری ها در قالبهای مختلفی: سرقت، اعتیاد، فرار از خانه، سرقت، فحشا که ناشی از طلاق اختلاف والدین، ستیزخانوادگی و … یکی از این نابه هنجاری ها گرایش جوانان به تخریب می باشد که تخریب در نوع خود می تواند شامل تخریب اموال عمومی، فضای سبز جاده ها، دیوارها و… باشد چنین فردی را در اصطلاح جامعه شناسان وندال می گویند و گرایش به این گونه تخریب ها وندالیسم نامیده می شود. از سوی جوانان و نوجوانان دارای عوارض و پیامدهای مادی و معنوی می باشد. اما در نگاه دقیق تر به این قضیه می توان ابعاد عوارض انسانی را بسیار فراتر دید با توجه به این که به دفعات شاهد تخریب اموال عمومی مانند کیوسک تلفن، اتوبوس ها، کندن جاده ها، خراب کردنه دیوارها، شکستن شیشه های مغازه و به هم ریختن ورزشگاهها از سوی جوانان و نوجوانان بوده ایم(پاتریس رانورن، ص ۲۸) وندال ها درعین حال در یک گروه سنی معین واقع اند. در نوجوانان و جوانان بین ۱۰ تا ۲۵ سال بیشتر از دیگر گروه های سنی به چشم می خورد. (محسنی تبریزی، ۱۳۸۳: ۲۶۷)

اهداف تحقیق:

–    در جهت فهم علت روی آوردن به پدیده وندالیسم بررسی انجام
می دهیم.

–        از جمله اهداف پژوهش عبارتند از:

۱)     شناخت علل گرایش جوانان به اعمال وندالیسمی.

۲)     بررسی ابعاد اجتماعی پدیده وندالیسم.

۳)     عوامل بروز و گسترش پدیده وندالیسم.

انگیزه یا انگیزه های پژوهشگر

بررسی وضع موجود وندالیسم در تهران و ابعاد و آثار آن اپیدمیولوژی (همه گیر شناسی) و ایتولوژی (سبب شناسی) وندالیسم در تهران با شناخت ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی و فردی و شخصیتی وندالها و پی بردن به علل وندالیسم این طرح می کوشد راههای پیشگیری و درمان این معضل اجتماعی را پیشنهاد دهد.

فرضیه یا فرضیه های پژوهش

–        آیا مشکلات اقتصادی خانواده سبب روی آوردن به وندالیسم در بین نوجوانان می شود؟

–        آیا احساس بی عدالتی سبب روی آوردن به وندالیسم در بین نوجوانان می شود؟

–    آیا افت تحصیلی سبب روی آوردن به وندالیسم در بین نوجوانان
می شود؟

متغیرهای مورد مطالعه:

متغیرهایی برای بررسی پدیده وندالیسم مطرح است که عبارتند از:

مشکلات اقتصادی، بی عدالتی، افت تحصیلی

(تعریف نظری وتعریف عملیاتی واژه ها)

۱)  مشکلات اقتصادی: وضعیتی است که با مولفه هایی نظیر نداشتن خانه، نداشتن کار، نداشتن پول، برای گذراندن زندگی قابل بررسی است.

۲)  خانواده: گروهی از افراد که برای تامین نیازهای یکدیگر کنار هم زندگی می کنند و هدف مشترکی را دنبال می کنند که تشکیل شده از پدر، مادر، فرزندان.

۳)  روی آوردن: پدیده ای است که افراد را به شکل های مختلف به خود جلب می کند و افراد از روی میل و رغبت درونی به آن کشش نشان می دهند.

۴)  وندالیسم: تخریب کردن اموال عمومی زمانی که نیروی جمعی در افراد جمع می گردد و افراد بر روی اموال عمومی خود نمایی انجام می دهند.

۵)  نوجوانان: نوجوانی به مرحله ای اطلاق می شود که یک سری تغییرات فیزیکی، فکری، رفتاری درفرد ایجاد می شود.

۶)  بی عدالتی: وضعیتی است که با مولفه هایی نظیر فرق گذاشتن، فقر اقتصادی، کم محبتی قابل بررسی است.

۷)  افت تحصیلی: وضعیتی است که با مولفه هایی نظیر علت افت، پایه ی افت تحصیلی، مشکلات خانوادگی قابل بررسی است.

الف) مبانی نظری پژوهش

   نظریه آنومی دورکهایم

تعریفی که دورکهایم از بزهکاری و نابهنجاری ارائه می دهد اولا کلی است و دربرگیرنده همه صور و اشکال بی هنجاری از جمله وندالیسم است ثانیاً با آنچه که بسیاری از جرم شناسان و جامعه شناسان در تفسیر آرای وی
گفته اند تفاوت بسیار دارد. به نظر دورکهایم کژرفتاری و بزهکاری یک واقعیت اجتماعی است و از این رو بهنجار است و نه نابهنجار. اما این مراد در هر وضعیت اجتماعی درست نیست. جنایت در واقع تعیین کننده مرزهای وجدان اجتماعی و اخلاق جمعی است بدینگونه جنایت به وجدان جمعی بستگی دارد. اگر وجدان جمعی دگرگون شود و تحول باید مفهوم جنایت و بزهکاری نیز دگرگون می شود. بدین ترتیب بزهکاری با دگرگونی اجتماعی بستگی دارد و در مواردی دارای پیامدهای مناسب برای تحولات اجتماعی است. چه بسا که جنایتکاران امروز نوآوران و پیامبران فردا باشند.(اشرف).

بدینگونه به نظر دورکهایم بزهکاری همیشه و در هر شرایطی آسیب شناسانه نیست بلکه در مواردی پیامدهای مناسب برای تحولات اجتماعی در بردارد و آن در صورتی است که نظام اجتماعی و وجدان جمعی آسیب شناسانه بوده و دگرگونی در آن ضروری باشد.

در تعریف دورکهایم آنومی اشاره به نوعی بی سازمانی، اختلال، اغتشاش، گسستگی، بی هنجاری درنظام جمعی دارد. او بی هنجاری را به مفهوم فقدان اجماع درباره اهداف اجتماعی و انتظارات جمعی و آنچه جامعه بعنوان قواعد و الگوهای عمل برای اعضای خود متصورشده است بکار می برد. به نظر او روان و رفتار آدمی عمدتاً به وسیله مغز یا ذهن گروهی هدایت و کنترل می شد. کنش فرد بر واقعیتی بنام هنجار قرار داد.

«هنجارها» اشاره به سیستم پاداش ها و مجازاتهایی می کند که اجرای اصول و قواعد رفتاری جامعه را تضمین می نماید. زیرا زندگی اجتماعی در صورت وجود نظمی خاص امکان پذیر است. در روابط متقابل، انسانها لازم می دانند که رفتار طرف مقابل و به طور کلی پیش بینی کنند تا به موازات این اعمال خود را تنظیم نمایند. در حقیقت آنها هنجارهایی را شناخته و بر پایه آن فرض می کنند که دیگران هم آنان را مراعات خواهند کرد.

به عقیده دورکهایم حدود خواسته های فرد در جامعه تاریخ هنجارهای خاصی است و از طریق این ضوابط است که شخص می تواند تمایلات، خواهشها و خواسته های خود را محدود و در حدی معتدل و عملی تنظیم کند. در صورتی که هنجارهای جامعه دچار شکستگی و گسستگی (آنومی) شوند و وضع نابسامانی پیش آید، فرد دیگر قادر نیست رابطه منطقی بین خود و جامعه برقرار و در متابعت از قوانین، هدفها و رفتار خود را تنظیم کند. در چنین شرایطی است که فرد ضوابطی برای رفتار خود ندارد و در حالت نابسامانی بسر می برد. این نابسامانی در رفتار و کنش او متجلی و منعکس است و احتمال اینکه فرد در چنین شرایطی دست به رفتاری بزند که از نظر اجتماعی هنجار شکنی و انحراف شناخته شود زیاد است. بنابراین بر اساس این تئوری، عدم وفاق در مورد هنجارهای اجتماعی و عدم یگانگی و یا همبستگی اجتماعی عامل بروز انحراف است. در واقع انحراف پاسخ و واکنشی به لجام گسیختگی اجتماعی است و هر چه میزان بی هنجاری و عدم وفاق در مورد هنجارها بیشتر شود انحراف  و کجروی نیز افزایش می یابد.

دورکهایم مفهوم آنومی و بی هنجاری اجتماعی را در دو سطح فردی و اجتماعی به کار برده است. آنومی در سطح فردی، نوعی نابسامانی فردی است که منجر به گسستگی و شکستگی انسان و معیار رفتار وی می شود. و به تعبیری: نوعی احساس فردی از بی هنجاری است و نشانگر حالتی فکری که در آن احساسات فرد نسبت به خود وی سنجیده می شود. چنین حالتی همراه با اختلالات و نابسامانی هایی درسطح فردی بوده، و فرد نوعی احساس
بی هنجاری، پوچی و بی قراری را تجربه می کند. آنومی در سطح اجتماعی نشانگر نوعی اختلال، اغتشاش و بی هنجاری در نظام جمعی است که در آن احساسات فرد با توجه به سیستم اجتماعی سنجیده می شود. زمانی که توازان اجتماعی وجود ندارد فرد فاقد وسیله لازم جهت تنظیم رفتار خود و تطبیق آن با معیارهای مقرره و همچنین فاقد احساس حمایت جمعی و پشتیبانی اجتماعی است. در چنین حالتی فرد ممکن است دست به رفتاری نابهنجار زده و در نهایت خود را از عضویت جامعه خلع کند.

بطور کلی سه نوع کجروی در آثار دورکهایم می توان یافت:

۱- کژ رفتاری زیستی و روانی: که تنها نوع کژرفتاری در اجتماع کامل و
بی عیب و نقص است. این نوع کژرفتاری نمونه کردار فرد بیمار در جامعه سالم است.(جامعه سالم، فرد بیمار)

۲- کژرفتاری انقلابی: که برای دگرگونی وضع نابسامان اجتماعی پدید
می آید و چنانکه اشاره شد بهترین نمونه آن سقراط است که برای دگرگونی اخلاق آتنی به پاخاست و سرانجام به اتهام جنایت و کجروی محکوم به مرگ شد و جام شوکران نوشید(جامعه بیمار،فرد سالم).

۳- کژرفتاری چوله: که نمایانگر کردار افرادی است که هم تربیت اجتماعی مناسب نیافته اند و هم در جامعه بیمار زندگی می کنند(جامعه بیمار، فرد بیمار)

این نوع کژ رفتاری یا از خودپرستی یا از بی هنجاری سرچشمه می گیرد و از این کژ رفتاری خودخواهانه و کج رفتار بی هنجار نامیده می شود.

بدین ترتیب اگر جامعه سالم باشد دو نوع رفتار در آن دیده می شود:

۱-   رفتار عادی که همان همرنگی با اخلاق جمعی است.

۲-   کژ رفتاری که ناشی از عیبهای زیستی و یا اختلالات روانی است.

در مقابل اگر جامعه بیمار باشد. دو نوع کژ رفتاری نیز در آن مشاهده
می شود:

۱-   کژ رفتاری انقلابی

۲-   کژ رفتاری ناشی از خودپرستی

نظریه آنومی و اغراق مرتن

به نظر مرتن احساس واقعی سرخوردگی، درماندگی، بیعدالتی، به تنهایی از هیچ یک از این عوامل بر نمی خیزد بلکه از روابط خاص میان آنها پدید می آید. برغم مرتن بریدگی میان اهداف، قواعد و وسایل نهادی شده ممکن است به دو صورت پدید آید:

۱-   به خاطر وسعت یافتن شتابان هدفها

۲-   بواسطه محدود شدن تعریف راههای مشروع برای دست یافتن به آنها

لکن برای گسیختگی میان اهداف و وسایل هیچکدام از این جنبه های فرهنگی و اجتماعی لازم نیست دگرگون شوند.

اگر توزیع واقعی امکانات و فرصتها دگرگون شود.(همچون زمان رکود اقتصادی) رفتارهای همساز با قواعد اجتماعی که زمانی موجب نیل به اهداف می شده است دیگر فرد را به پاداشهایی که در انتظار آنهاست رهنمون
نمی شود.

بدین ترتیب کنش متقابل میان این متغیرها که ساخته و پرداخته شرایط اجتماعی است موجب ناراحتی و فشار بر فرد می شود.(همان : ۱۷۱).

بدین ترتیب مرتن انحراف و کژرفتاری را ناشی از گسستگی و انفصال بنیادی بین هدفهای فرهنگی و وسایل نهادی شده جهت نیل بدانها می داند. از این رو انحراف از شخصیتهای مرضی ناشی نمی شود و لذا نه یک مسأله خاص فردی بلکه بعنوان امری اجتماعی و برخاسته از ساخت اجتماعی است.

توجه ویژه مرتن به فرهنگها و جوامع است که تأکید زاید الوصفی بر ارزشها و اهداف فرهنگی داشته و در مقابل اسباب و وصول به آن اهداف کمتر تأکید و مشخص شده است. از این رو، به واسطه عدم تناسب بین هدف و وسیله، تشکل و یکپارچگی فرهنگی بوجود نیامده حالتی از احساس بی هنجاری یا آنومی در جامعه حاکم است.(محسنی تبریزی، ۱۳۷۰: ۶۰).

مرتن تأکید خاصی نیز بر روی توزیع فرصتها بین افراد مختلف یک جامعه دارد و عدم توزیع مساوی فرصتها در دسترسی به اهداف و وسایل را عامل مهمی در انحراف می داند. بدین گونه که معتقد است تمام اعضای یک جامعه در ارزشهای مشترک اجتماعی سهیم اند، امااز آنجایی که اعضای جامعه از نظر ساختارهای اجتماعی در شرایط گوناگونی قرار دارند و برای فهم ارزشهای مختلف از فرصتهای مساوی برخوردار نیستند، چنین وضعی ممکن است موجب انحراف گردد.

 اشتوتزل و نظریه هیجان جمعی

از نظر اشتوتزل اعمال خشونت آمیز جمعی اموری نهادی است نه خود به خودی بنابراین، دارای معنی و کارکرد اجتماعی است. و از طغیان نیروهای غریزی ناشی نمی شود.

با این همه آنچه بطور عینی و از بررسی های گسترده درباره وضع انبوههای مردم بدست می آید این است که در وضع نفسانی و رفتارهایی که با اوضاع و احوال اجتماعی معینی مربوط است، تفاوتهای بسیار زیادی مشاهده می شود.

در اوضاع و احوال انبوهی برخلاف تصور معمول، جنبه افرادی اشخاص از میان نمی رود بلکه آمادگی های قبلی آنان پیوسته آثار نمایانی را در رفتارشان ایجاد می کند.

منظور این نیست که اثبات وجود مراحل منظم رفتار در اوضاع مختلف انبوهی امکان ندارد، چنانکه در مواردی چون سوانح دیده شده است. رفتارهای فردی همگی به یک صورت نیستند اما تجزیه و تحلیل به روشنی نشان می دهد که این رفتارها دارای ادوار و مراحلی است و واکنشهایی وجود دارند که به نحو معینی یکی پس از دیگری ظاهر می شوند.

از نظر جامعه شناسی تفکیک و تمیز افرادی که نقشهای مختلفی را در اوضاع و احوال جمعی به عهده دارند مستلزم وجود پیش آمادگیهای روانی ضمنی متفاوت است. اشتوتزل این پیش آمادگیها را نه در اعمال خشونت آمیز بلکه در وضعی که جنبه شور و هیجان عمومی داشت  روشن ساخته است.(محسنی تبریزی، ۱۳۷۴: ۱۹۵-۱۹۴)

بدین ترتیب اشتوتزل اعمال خشونت آمیز جمعی نظیر رفتارهای وندالیستی گروهی را اعمال و اموری نهادی می داند که نه خود به خودی، بلکه دارای معنی و کارکرد اجتماعی است، مع الوصف وضع رفتار و خصوصیات نفسانی کنشگران جمعی از یک سو و محرکهای بیرونی و کیفیات آنها (از نظر تحریک کنندگی شور و هیجان عمومی و یا حزن و اندوه و خشم) از سوی دیگر
می باید مورد توجه قرار گیرد.

نظریه وندالیسم هوبر

نظریه هوبر در باب وندالیسم عمدتاً مبتنی بر تحقیقات وی در زمینه خشونت و وندالیسم در وسایل حمل و نقل عمومی در اروپاست. هوبر در این تحقیقات عوامل متعددی را در بروز رفتارهای وندالیستی مطرح می سازد که از شایع ترین آنها جلب توجه بواسطه کمبود محبت، خودخواهی، احساس عدم تعلق به وسایل نقلیه خودکار، احساس خودباختگی، احساس غلبه ماشین بر انسان، حس انتقامجویی و داشتن شخصیت ضد اجتماعی است. به نظر هوبر در خانواده هایی که کودکان نمی توانند نیاز به تأیید و منظور شدن خود را از سوی دیگران برآورده سازند از یکسو دچار ناکامی سرخوردگی گردیده که در اثر آن شخصیتی پرخاشگر پیدا می کنند و ازسوی دیگر اینگونه کودکان، بواسطه آنکه از دیگران توجه و محبتی دریافت نمی دارند، خود جای والدین
بی توجه را گرفته، خود، خود را عزیز می دارند که این امر احساسات خود خواهی و خود پرستی را در آنان تقویت می کند. از طرفی توسعه و تکوین «من اجتماعی» در بستری خاص مجال بروز خودپنداره و عزت نفس را در این کودکان سلب کرده، خودشناسی و هویت یابی آنان دستخوش اختلال و اغتشاش می گردد، به طوری که در این کودکان احساس از خودبیگانگی و بحران هویت به شدت مشهود است.

تحقیقات هوبر همچنین نشان می دهد که در وندالها احساس انتقامجویی و خصومت نسبت به جامعه بالاست. آنها همچنین پیچیدگی وسایل نقلیه مدرن،کیفیت، سرعت و قدرت آنها را از یک سو و خودکار بودن این وسایل را از سوی دیگر که دخالت و کنترل انسان را به حداقل تقلیل می دهد علت احساس غلبه ماشین بر انسان قلمداد کرده قیام بر علیه این وسایل را که با تخریب و صدمه زدن به این وسایل همراه است توجیه می کنند(هوبر، ۱۹۹۱: ۲۲-۱۹)

هوبر در طرح واره ای بطور شماتیک این عوامل را که بر تمایلات فرد به بروز رفتارهای وندالیستی تأثیر می گذارند نمایش داده است.

اریش فروم

بنظر فروم در جامعه صنعتی و تحت روابط اجتماعی تولید نظام سرمایه داری انسان قادر به ایفا و تأمین رضایتمندانه بسیاری از این نیازها نیست. به جای آنکه از یگانگی با طبیعت مسرور و شادمان باشد از بیگانگی با آن و ازتنهایی و انزوا و پریشانی خاطر اندوهناک است. با آنکه توانمند به تغییر طبیعت است، قادر به نمایش خلاقیت خود و ارضاء این نیاز نمی باشد.خود را نمی شناسد، از طبیعت خود جدا افتاده است، به خویشتن خود راهی نیست و نمی داند چه هست و چه باید باشد. و از بحران هویت رنج می برد. سرگشته ای است در وادی حیرت.

فروم نیز منشأ ریشه کژ رفتاری را در ناهمسازی انسان و نیازهایش با ساختارها و نهادهای مسلط در جامعه سرمایه داری می داند و معتقد است اولاً نظام اجتماعی با ارزشهای فرهنگی و قواعد رفتار هنجاری های پذیرفته شده پایه و مایه انحرافات و مسایل اجتماعی هستند. از این رو مسأله اساسی در نظامات طبقاتی و سرمایه داری در سلطه هنجارهایی است که با نیازهای آدمی در ستیزند، هنجارهایی که از فرهنگ طبقه توانمند و زور آور سرچشمه
می گیرد و هر گونه انحرافی از آنها را به شدت مجازات می کند.

ثانیاً از خود بیگانگی انسان که محصول ساختارهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نظام سرمایه داری و صنعتی است مانع تحقق هدفهای فردی و گروهی می گردد. زیرا نظام اجتماعی همراه با ارزشهای فرهنگی و قواعد رفتار و هنجارهای پذیرفته شده آن اموری در نظر می آیند که از وجودانسان سرچشمه گرفته اند، از آن بیگانه شده اند و در برابر وی قرار گرفته اند و وجود خویش را بر آدمی تحمیل کرده اند. از این رو در بسیاری از موارد رفتارهای ناهنجار انسانی در شکل وندالیسم، خشونت و رفتارهای ضد اجتماع بخاطر همسازی و همرنگی آدمی با شرایط محیط اجتماعی است. که از سوی طبقات و گروههای حاکم و پاسداران نظام اجتماعی بر افراد و گروههای انسانی تحمیل شده است و افراد جامعه نیز بدان رفتارها گردن نهاده اند.

نظریه روان پویایی ریچارد جنکینز

جنکینز معتقد است عیبهای فراخود می توانند به چند صورت ظاهر شوند:

۱- عدم رشد و نمو فراخود یا وجدان اجتماعی که پی آمد آن شخصیتی است بی بند و بار بی توجه به نظر دیگران نسبت به اعمال و رفتار خود.

۲-   فراخودی که سهل گیر و گاهی بی تفاوت است.

۳-   فراخودی که نسبت به گروه خودی سختگیر و نسبت به گروه غیرخودی سهل گیر است.

۴-   فراخودی که نسبت به برخی از رفتارها سختگیر و نسبت به برخی دیگر سهل گیر است.

۵- فراخودی که ذاتاً نادرست و ضد اجتماعی است و انجام برخی از انواع نابهنجاری ها را واجب یا مستحب و یا مباح می داند.

ب) پیشنه های پژوهش

ادبیات تحقیق

وندالیسم مشتق از واژه وندال است. وندال نام قومی که از قوام ژرمن- اسلا وبه شمار می رفت که در قرن پنجم میلادی در سرزمین های واقع در میان دو رودخانه او در ویستول زندگی می کردند آنان مردمانی جنگجو، خون خوار و مهاجم بودند که به کرات به نواحی و سرزمین های اطراف قلمرو خود تحظی و تجاوز کرده به تخریب و تاراج مناطق و آبادی های متصرفه
می پرداختند روحیه ی ویرانگرانه ی قوم وندال سبب گردیده است که درمباحث آسیب شناسی کلیه ی رفتارهای بزهکارانه ای که به منظور تخریب آگاهانه اموال، اشیا و متعلقات عمومی و نیز تخریب و نابودی آثار هنری و دشمنی با علم و صنعت وآثار تمدن صورت می گیرد به گونه ای با وندالیسم منتسب
می گردد.

پاتریس ژانورن در وجه تسمیه واژه و تاریخچه وندالیسم می نویسد:

روزگاری در سرزمین های واقع در میان دو رودخانه بزرگ در ویستول قومی به نام وندال زندگی می کرد در عهد سلطنت یکی از پادشاهان این قوم به نام ژانسریک یا گنسریک که از ۴۲۸ تا ۴۷۷ میلادی سلطنت می کرده است وندال ها که پیشتر سرزمین های گل (فرانسه امروز) و اسپانیا را به تعریف خود آورده بودند به متصرفات روم در آفریقا حمله کرده، کارتاژ را گرفته و بر مدیترانه مستولی گردیدند آنان بر سر راه از آبادی و آبادانی هر چه دیدند نابود و تاراج کرده چیزی بر جای باقی ننهاده همین شهرت تاریخی سبب شده که امروز وندالیسم را به معنی ویرانگری و وحشی گیری و خرابکاری به کار برند.

هر ساله در سراسر جهان، میلیون ها دلار صرف تعمیر و جایگزینی چیزی می شود که وندال ها کمر به نابودی آنها بسته اند. در روسیه گزارش شده است که اعمال عمومی وندال ها، شامل شکستن لامپ ها وشیشه ها،پرتاب سنگ به قطارهای درحال تردد و خراب کردن تلفن های عمودی و نابود کردن سنگ قبرها در قبرستان های روسیه می باشد. یادبودهای درهم شکسته ی روی قبرها یک منظره ی عمومی است در آلمان غربی و سوئد، آسیب رساندن و تخریب علائم جاده ها و خیابان ها، صندلی اتوبوس ها و وسایل حمل و نقل وکیوسکهای تلفن شایع است. (موبر، ۱۹۹۱: ۱۳۴)

 نظریه ها:

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .