6,268 views
عنوان :
تعداد صفحات : ۲۶
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان جدیترین مسأله اجتماعی ایران، وجوه مختلف جامعهشناسی، روانشناسی، حقوقی، سیاسی و … دارد. به اعتقاد تحلیلگران اجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر، بهعنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی درعصر حاضر است که زمینه ساز بروز بسیاری از آسیبها و انحرافات اجتماعی میباشد. به عبارت دیگر رابطه اعتیاد با مسائل اجتماعی ارتباطی دو جانبه است؛ از یکسو اعتیاد، جامعه را به رکود و انحطاط میکشاند و از سوی دیگر پدیدهای است که ریشه در مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه دارد. اعتیاد گرایش فرد را به اصول اخلاقی و معنوی و ارزشهای اجتماعی کاهش میدهد بهطوری که آسیب شناسان اجتماعی، اعتیاد را به مثابه « جنگ شیمیایی خانگی » و « جنگ بدون مرز » میدانند.
کشور ایران به دلیل شرایط خاص و همجواری با مراکز عمده تولید کننده مواد مخدر و قرار گرفتن در بهترین و کوتاهترین مسیر ترانزیت، در چند دهه اخیر گذرگاه انتقال مواد مخدر ازافغانستان به اروپا بوده است. وجود زمینههای رشد و گسترش مواد مخدر در ایران و قاچاق آن که هماکنون به یک تجارت زیرزمینی تبدیل شده است، پیچیدگی اوضاع فعلی را فراهم ساخته است و میرود تا به یک بحران اساسی در جامعه تبدیل شود. در عرصه ملی، کشور ایران به جهت ساختار جمعیتی، موقعیت ژئوپولتیکی و فقدان استراتژی و طرح جامع ملی مبارزه با عرضه، کاهش، تقاضا و درمان معتادان، بهعنوان یکی از آسیب پذیرترین کشورهای جهان در مقابل مسأله مواد مخدر است.
بنابراین مقاله حاضر به بررسی آسیب شناسی اعتیاد وعلل اجتماعی مؤثر بر آن می پردازد. نظریه ساترلند یکی از قویترین نظریهها در زمینه پیدایش انحرافات است که تا به امروز قدرت تبیین زیادی دارد. ساترلند در قالب نظریهاش معتقد بود که انحرافات عموماً در قالب گروههای نخستین نظیر گروه دوستان یا خانواده آموخته میشود. این گروهها بسیار متنفذتر از مأمورین و مسئولین رسمی مانند معلمان، کشیشان، افراد پلیس یا ابزارهای ارتباط جمعی نظیرفیلم و روزنامه میباشند. از نظر ساترلند فرآیند یادگیری رفتار بزهکارانه شامل تکنیکهای تبهکاری، انگیزهها،گرایشها و دلیل تراشیهای لازم برای آن میشود. بدین ترتیب یک جوان هم میآموزد که چگونه با موفقیت دزدی کند و هم چگونه استدلال بیاورد تا دزدی خود را توجیه کند و برای آن عذر بتراشد.
بر اساس این دیدگاه در ایران تحقیقات مختلفی انجام گرفته است و معاشرت با نزدیکان، همکاران و بهویژه دوستان معتاد و منحرف، تقلید از اطرافیان، معاشرت در محیطهای ناسالم و گوناگون از جمله مدرسه و محیطهای آموزشی نامطلوب از جمله عوامل اصلی اعتیاد به مواد مخدر ذکر شده است.
واژه های کلیدی: اعتیاد، معتاد، مواد مخدر، حشیش، شیره سوخته، کریستال
بیان مسأله ۴
ضرورت و اهمیت تحقیق ۶
اهداف تحقیق ۷
تعاریف و مفاهیم تحقیق ۷
پیشینه و مبانی نظری تحقیق ۹
الف :تحقیقات داخلی ۹
ب:تحقیقات خارجی ۱۰
مبانی نظری پژوهش ۱۲
نظریه های روانشناختی ۱۳
رویکردهای جامعهشناختی ۱۴
تئوری محرومیت نسبی ۱۵
نظریههای خرده فرهنگ ۱۶
نظریه پیوند افتراقی ۱۷
مدل نظری تحقیق در تبیین علل اعتیاد ۲۰
فهرست منابع فارسی ۲۴
آقابخشی، حبیب(۱۳۷۹). «اثرات اعتیاد پدر بر کارکردهای خانواده»، فصلنامه علوم اجتماعی،شماره۱۰٫
بوالهری،جعفر(۱۳۸۲). « ارزیابی سؤ مصرف مواد مخدر در زندا های ایران »، فصلنامه علمی ، پژوهشی سؤ مصرف مواد ، سال اول شماره ۳ .
حاج حسینی، منصوره ؛ اخوان تفتی، مهناز (۱۳۸۲). «مقایسه سبک اسناد درجوانان معتاد و غیر معتاد شهر یزد»، فصلنامه اعتیاد پژوهی ، سال اول، شماره ۳
شایسته، سیاوش(۱۳۷۵). مقایسه شخصیتی جوانان معتاد به مواد مخدر و جوانان عادی در گروه سنی ۲۲-۱۴ سال در استان اصفهان،پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس
شهیدی،محمد حسن(۱۳۷۵). مواد مخدر، امنیت اجتماعی و راه سوم ، تهران: انتشارات اطلاعات.
صادقی اهری، سعید(۱۳۷۹). «بررسی علل بازگشت مجدد به اعتیاد در بیماران مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد وابسته به بهزیستی»، فصل نامه اعتیاد پژوهی، سال اول ، شماره ۲٫
صالحی جونقانی،فرحناز(۱۳۷۹). بررسی تأثیر عوامل اقتصادی- اجتماعی مؤثر بر اعتیاد؛مطالعه موردی: زندان شهر کرد ، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
عبدی،کافیه(۱۳۸۰). عوامل اعتیاد در میان حاشیه نشینها،پایان نامه کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه تهران.
غلامی آبیز، محسن(۱۳۸۱). « بررسی علل اقتصادی – اجتماعی مؤثر بر اعتیاد؛ مطالعه موردی اردوگاه پیربنان شهر شیراز » ، فصلنامه علمی ، پژوهشی سؤ مصرف مواد ، سال دوم ، شماره ۵
قریشی نژاد، رقیه (۱۳۷۹). بررسی و مقایسه ویژگی های شخصیتی معتادان به مواد مخدر با افراد عادی در شهرستان قزوین،ژرفای تربیت،سال دوم،ش،۱۷٫
کرم پور، رزا(۱۳۷۹). ارزیابی تحقیقات انجام گرفته در خصوص اعتیاد و مصرف مواد مخدر در ستاد مبارزه با مواد مخدر، ژرفای تربیت،سال دوم ، شماره ۱۰٫۵
کوئن، بروس(۱۳۷۳).مبانی جامعه شناسی، ترجمه غلام عباس توسلی و رضا فاضل: تهران انتشارات سمت .
کوثری، مسعود(۱۳۸۲). «آنومی اجتماعی و اعتیاد به مواد مخدر»، فصلنامه علمی ، پژوهشی سؤ مصرف مواد ، سال دوم ، شماره ۵٫٫
گیدنز، آنتونی(۱۳۷۳). جامعه شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مبارکی، محمد(۱۳۸۳). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و جرم، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دانشگاه تهران.
محبوبی منش، حسین(۱۳۸۲). « اعتیاد مردان، تهدیدی علیه زن و خانواده »، فصلنامه شورای فرهنگی، اجتماعی زنان ، سال ششم، شماره ۲٫
ممتاز، فریده (۱۳۸۱). انحرافات اجتماعی، نظریه ها و دیدگاه ها، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
هاشمی، علی(۱۳۸۳﴾.نگاه نو، اقدام نو در مبارزه با مواد مخدر، ریاست جمهوری ستاد مبارزه با مواد مخدر
– Islam,SK. Nazrul and et al (2000).« sexual life style ,Drug habit and socio- demographic status of Drug Addict in Bangladesh». Public Health, vol.114 ,N.5
-Brissing, Peter, Farrow. JA (1990) a new look at gender difference in drinking and driving in flunkies experiences and attitudes among new among new adolescent drivers. Health Education & Behavior, Vol. 17, No.
اعتیاد به مواد مخدر به عنوان جدیترین مسأله اجتماعی ایران، وجوه مختلف جامعهشناسی، روانشناسی، حقوقی، سیاسی و … دارد. به اعتقاد تحلیلگران اجتماعی، اعتیاد به مواد مخدر، بهعنوان یکی از مسائل پیچیده اجتماعی درعصر حاضر است که زمینه ساز بروز بسیاری از آسیبها و انحرافات اجتماعی میباشد. به عبارت دیگر رابطه اعتیاد با مسائل اجتماعی ارتباطی دو جانبه است؛ از یکسو اعتیاد، جامعه را به رکود و انحطاط میکشاند و از سوی دیگر پدیدهای است که ریشه در مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جامعه دارد. اعتیاد گرایش فرد را به اصول اخلاقی و معنوی و ارزشهای اجتماعی کاهش میدهد بهطوری که آسیب شناسان اجتماعی، اعتیاد را به مثابه « جنگ شیمیایی خانگی » و « جنگ بدون مرز » میدانند. سازمان بهداشت جهانی مسأله مواد مخدر، اعم از تولید، انتقال، توزیع و مصرف را در کنار سه مسأله جهانی دیگر یعنی تولید و انباشت سلاحهای کشتار جمعی، آلودگی محیط زیست، فقر و شکاف طبقاتی، از جمله مسائل اساسی شمرده است که حیات بشری را در ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در عرصه جهانی مورد تهدید و چالش جدی قرار میدهد. ضرورت شناخت ابعاد و سطوح این مسأله اجتماعی زمانی عمیقتر درک میشود که بدانیم پدیده اعتیاد، متأثر از توسعه فنآوریهای ارتباطی و رایانهای و باندهای مافیایی و دستهای پنهان است و از چنان پیچیدگیهایی برخوردار شده که سازمان ملل متحد آن را از جرایم سازمان یافته تلقی و اقدام به صدور کنوانسیونها و پروتکلهای مختلف برای مقابله با آن ( کنوانسیونهای ۱۹۷۱، ۱۹۶۱، پروتکل اصلاحی ۱۹۷۲ و کنوانسیون ۱۹۸۸) نموده است. حجم گسترده تجارت و چرخش مالی مرتبط با قاچاق مواد مخدر در سطح جهان و نقش مافیای منطقهای و جهانی این موضوع را بسیار قابل تأمل کرده است(علی هاشمی،۱۷:۱۳۸۳).
کشور ایران به دلیل شرایط خاص و همجواری با مراکز عمده تولید کننده مواد مخدر و قرار گرفتن در بهترین و کوتاهترین مسیر ترانزیت، در چند دهه اخیر گذرگاه انتقال مواد مخدر ازافغانستان به اروپا بوده است. وجود زمینههای رشد و گسترش مواد مخدر در ایران و قاچاق آن که هماکنون به یک تجارت زیرزمینی تبدیل شده است، پیچیدگی اوضاع فعلی را فراهم ساخته است و میرود تا به یک بحران اساسی در جامعه تبدیل شود. در عرصه ملی، کشور ایران به جهت ساختار جمعیتی، موقعیت ژئوپولتیکی و فقدان استراتژی و طرح جامع ملی مبارزه با عرضه، کاهش، تقاضا و درمان معتادان، بهعنوان یکی از آسیب پذیرترین کشورهای جهان در مقابل مسأله مواد مخدر است. گزارشهای آماری حاکی از گسترش فزاینده اعتیاد به مواد مخدر در ایران است. بهطوری که اعتیاد بعد از بیکاری و گرانی سومین معضل اجتماعی است. در مورد آمار معتادان در ایران، اعداد و ارقام مختلفی ذکر میشود، بر اساس آخرین اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر، یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر در ایران معتاد دائمی هستند و حدود ۸۰۰ هزار نفر نیز به صورت تفننی مواد مخدر مصرف میکنند که البته با توجه به اینکه در همه جای دنیا تعداد افرادی که به صورت تفریحی و تفننی مواد مخدر مصرف میکنند بیش از معتادان دائمی است، اکثر کارشناسان به این آمار به دیده تردید نگاه میکنند(خبرگزاری فارس، ۲:۱۳۸۵).
برآوردهای صورت گرفته نشان میدهد که میزان خسارتهای اقتصادی – اجتماعی مستقیم و غیر مستقیم مواد مخدر و قاچاق آن در کشور سالیانه ۷۰۰ میلیارد تومان است(صادقی ، ۱۵۵:۱۳۸۲) و به طور متوسط بر اساس آمار سالیانه حدود ۲۰۰ نفر از اعضای نیروی انتظامی کشور را در جریان مبارزات از دست میدهیم(رئیس دانا، ۱۰۵:۱۳۸۱)
طبق گزارشات در سال ۱۳۸۲، سن آغاز مصرف مواد مخدر در ایران به ۱۴ تا ۱۶ سال رسیده است(توسلی،۹:۱۳۷۹) و سالانه ۱۰٪ به تعداد معتادان افزوده میشود. رشد اعتیاد تزریقی ۳۰٪ است و این میزان تقریباً ۵ برابر جمعیت کشور است(عبدی،۱۳۵:۱۳۸۲).
اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر به مثابه یک مسئله اجتماعی، پدیدهای است که همراه با آن توانایی جامعه در سازمانیابی و حفظ نظم موجود از بین میرود و باعث دگرگونیهای ساختاری در نظام اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در یک جامعه میشود. در جامعه امروز ما، مواد مخدر در سیمای یک مسأله یا مشکل اجتماعی رخ نمودهاست. این آسیب اجتماعی تعداد زیادی از مردم را تحت تأثیر قرار داده و به طور روز افزونی در حال تعامل با سایر آسیبهای اجتماعی و تبدیل شدن به یک تهدید شالوده و ساخت شکن است. امروز نخبگان و نهادهای تصمیمساز و تدبیر پرداز ما با نوعی فقر شناخت و ضعف تمهید و تدبیر استراتژیک و فقدان رویکردی فراگیر و همه سونگر و مبتنی بر « تعین چندجانبه » – جستجوی علل و عوامل متنوع در پس این پدیده – مواجه هستند. در نتیجه این فقر، ضعف استراتژی و تاکتیکهای متخذه برای مقابله با این تهدید، قادر به تأمین بهینه اهداف خود نبودهاند و جامعه ما شاهد رشد روز افزون گستره و عمق تأثیرات مخرب مواد مخدر بوده است. مبارزه با این پدیده مستلزم شناخت همه ابعاد آن(اقتصادی، اجتماعی و…) است، بنابراین برنامههایی در امر مبارزه با مواد مخدر موفق خواهند بود که با شناخت واقعگرایانه از این مسئله طرح و اجراشود.
چنانچه بپذیریم در جامعهای با مختصات جامعه ایران بعد از انقلاب، امنیت هستی شناختی و وجودی(امنیت هویتی، ارزشی و هنجاری) مقدم بر امنیت ملی است، طبعاً باید بپذیریم که مواد مخدر، فوریترین و جدیترین تهدید ملی این جامعه است. جامعه ما با داشتن ساختار جمعیتی جوان، به نحو نگران کنندهای مورد تهاجم گسترده مواد مخدر قرار گرفته است. از سوی دیگر علیرغم دستاوردهای حاشیه مرزی که به قیمت رشادت های بی نظیر دست اندرکاران و شهادت بیش از ۳۳۰۰ نفر از رزمندگان و ۱۰۰۰۰ جانباز این عرصه به دست آمده، در داخل کشور با معضلات پیچیدهای روبرو بوده ایم.
از اینرو ضروری است با بررسی علل اجتماعی مؤثر در بروز پدیده اعتیاد، زمینههای ظهور پدیده اعتیاد مورد توجه واقع شود.
-بررسی آسیب شناسی اعتیاد وعلل اجتماعی مؤثر بر آن
– راهبرد عملی درعرصه مقابله بامواد مخدروکاهش تقاضای مواد مخدر
– فراهم نمودن تمهیدات لازم برای کاهش اعتیاد
در لغت به معنای عادت کردن و یا خوی کردن به چیزی است(دهخدا،۲۹۴۹:۱۳۳۸). سازمان ملل متحد (۱۹۵۰) اعتیاد را اینگونه تعریف کرده است: اعتیاد ، مسمومیت حاد یا مزمنی است که برای شخص یا اجتماع زیانبخش میباشد و از طریق استعمال داروی طبیعی یا صنعتی ایجاد میشود. اعتیاد به مواد مخدر دارای سه ویژگی ذیل است:
– احساس نیاز شدید به استعمال دارو و تهیه آن از هر طریق ممکن.
– وجود علاقه شدید به افزایش مداوم میزان مصرف دارو.
– وجود وابستگی روانی و جسمانی به آثار دارو، بهطوری که در اثر عدم دسترسی به آن ، علایم وابستگی روانی و جسمانی درفردمعتادهویدا شود(شهیدی،۱۵:۱۳۷۵)
معتاد فردی است که از راههای گوناگون نظیر خوردن،کشیدن، تزریق و استنشاق، یک یا چند ماده مخدر را با هم و به صورت مداوم مصرف میکند و در صورت قطع آن، با مسائل جسمانی، رفتاری یا هر دو مواجه میشوند(آقابخشی،۹:۱۳۷۹).
مواد مخدر شامل ترکیباتی است که موجب تغییر در کارکرد مغز به صورت ایجاد حالات هیجانی، رفتارهای نابهنجار، عصبانیت یا اختلال در قضاوت و شعور فرد میشود(محبوبیمنش،۷۰:۱۳۸۲).
پس از مصرف تریاک، مادهای قهوهای سوخته و براق به دست میآید که به آن شیره سوخته میگویند(ستاد مبارزه با مواد مخدر،۸:۱۳۸۶).
حشیش صمغ چسبناک از بوته کانابیس[۳] است که معمولاً به صورت تکههای جامد مکعبی شکل فروخته میشود.
نام شیمیایی آن “دی استیل ـ مورفین” است و با عمل تقطیر از مرفین استخراج میشود و ده برابر از مرفین قویتر است. هروئین به رنگ سفید و نرم و یا کرم و قهوهای روشن است. هروئین بو ندارد ولی تلخ مزه است(همان:۱۰).
الاسدی نخستین دارویی است که در گروه توهمزاها قرار گرفت. الاسدی ماده بلوری روشن یا سفید و بیبو است. مزه ای نسبتاً تند دارد و غالباً از آن به عنوان اسید نام برده میشود. الاسدی معمولاً به شکل قرص، بسته و گاهاً شکلهای مایع فروخته میشود (آبادینسکی،۱۸۱:۱۳۸۴)
این ماده از نظر مصرف کنندگان غذای آماده[۱] داروهای محرک است. انواع مختلف کراک ممکن است حاوی ترکیبی از باقی ماندههای کوکائین خالص مثل کافئین غلیظ شده و یا آمفتامینهای مختلف باشد. به نسبت دیگر مواد مخدر مدت زمان کمتری طول میکشد تا اثراتش ظاهر شود(همان:۱۵۲).
این ماده همان هروئین است که به شکلی خالصتر و بلوری درآمده و قدرت اعتیاد آوری آن فوق العاده بالاست. این ماده علائم مصرف هروئین را ایجاد میکند اما با شدت بیشتر. مصرف این ماده حرکات قلب را کند نموده تا جایی که به مرگ فرد مصرف کننده منجر میشود(ستاد مبارزه با مواد مخدر،۱۲:۱۳۸۶).
فرحناز صالحی جونقانی (۱۳۷۹) نیز در پژوهش خود تحت عنوان بررسی تأثیر عوامل اقتصادی – اجتماعی بر اعتیاد، به این نتایج دست مییابد که اکثریت معتادان از وضعیت اقتصادی- اجتماعی پایینی برخورداراند. همچنین بین سطح تحصیلات والدین، میزان درآمد، میزان انزواطلبی، میزان ناکامی در زندگی و میزان امید به آینده و اعتیاد رابطه معنیدار وجود دارد.
کوثری )۱۳۸۰) در تحقیق خود تحت عنوان «جامعه شناسی اعتیاد» در تبیین منشأ اجتماعی آن، زندگی در مناطق محروم، فقر شدید، خانههای مخروبه، خانوادههای از هم پاشیده و سایر نابسامانیها را منظومه عواملی میداند که باعث انحرافات رفتاری از اینگونه میگردد و همچنین معتقد است که اعتیاد اثرات سؤ زیادی بر سطح خانوادگی افراد دارد. فی المثال طلاق میتواند بهعنوان یکی از نتایج همراه کننده اعتیاد تلقی شود.
[۱]. Addiction
[۲]. Addicted
[۳]. Canabise
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .