عنوان :

مقاله ازدواج وطلاق

تعداد صفحات : ۱۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در هر جامعه ای که بخش قابل ملاحظه ای از زنان یا مردان آن در سنین اصلی ازدواج به هر علت (اعم از جنگ یا مهاجرت) در دسترس نباشند عدم توازن در تعداد دو جنس ایجاد شده و پدیده عدم تناسب در عرصه فرصت  ازدواج به وجود می آید.

این مقاله با مروری بر دیدگاه ها و نتایج تحقیقات جمعیت شناسان در باره چگونگی پیدایی این پدیده در جوامع مختلف، چگونگی شکل گیری مضیقه ازدواج در ایران را با استفاده از نتایج سرشماری های ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۵ ایران بررسی کرده است.

مجموعه یافته‌های تحقیق بیانگر این امر است که جامعه‌ما طی دهه‌های اخیر همراه با انتقال در میانگین سن ازدواج زنان انتقال در ترکیب جنسی افراد ازدواج نکرده را نیز تجربه کرده است. انتقال میانگین سن ازدواج زنان از گروه سنی‌ ۱۹-۱۵ به گروه سنی ۲۴-۲۰ سال با افزایش در نسبتهای تجرد قطعی و درصد زنان ازدواج نکرده و همچنین کاهش عمومیت ازدواج زنان، نسبت زنان دارای همسر، عدم توازن در نسبتهای جنسی و رقم چشمگیر مازاد زنان ازدواج نکرده در قیاس با مردان همراه بوده است.این تغییرات از سویی محصول بهبود وضعیت اقتصادی- اجتماعی، بالا رفتن نسبت شهرنشینی، گسترش امکانات تحصیلی و آموزشی و به موازات آن بالا رفتن سطح آگاهی عمومی به واسطه رسانه‌های ارتباطی، تغییر نگرش سنتی به زن، افزایش مشارکت زنان در فعالیتهای اقتصادی، اجتماعی و نظیر آن و از سوی دیگر معلول تغییرات سریع جمعیت‌شناختی در جامعه ما بوده است.

واژگان کلیدی: عدم توازن پدیده ازدواج، سنین ازدواج، وضعیت زناشویی، مضیقه

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقدمه    ۵
پیشینه موضوع    ۶
عوامل ایجاد کننده عدم توازن    ۷
انتخاب سنی در ازدواج    ۸
پیامدهای عدم توازن    ۹
پیشینه مطالعات در ایران    ۱۰
اندازه گیری عدم توازن نسبتهای جنسی در ایران سال ۱۳۷۵    ۱۱
بررسی مازاد مردان و زنان در سناریوهای مختلف مبتنی بر تغییر در انتخاب سنی    ۱۴
فهرست منابع    ۱۹
منابع انگلیسی    ۲۰

فهرست منابع

۱ـ امیر خسروی، ارژنگ (۱۳۶۷)، ”بررسی ازدواج وطلاق در کشور” ، مجموعه مقالات سمینار جمعیت وتوسعه  درمشهد، {محل انتشار وناشر نامعلوم }،ص۲۴۶-۲۲۷ .

۲ـ امیر خسروی، ارژنگ و یدالله فرهادی (۱۳۷۲)، ”عدم تعادل در عرضه و تقاضای ازدواج” ، جمعیت ، شماره ۵ و۶ ،ص۱۲۷-۹۳ .

۳ـ پرسا، رولان (۱۳۷۴) ، آنالیز جمعیت شناختی.ترجمه اسدی، خسرو، تهران ، سمت.

۴ـ زنجانی، حبیب الله و طه نوراللهی (۱۳۷۹) ، جداول مرگ و میر ایران برای سال ۱۳۷۵، مؤسسه عالی پژوهش  تامین اجتماعی، ص۸۲-۵۹ .

۵ـ سازمان ملل متحد (۱۳۷۲)، ۱۹۹۴ سال بین المللی خانواده ،ترجمه فرشیده میر بغدادآبادی،کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان ،جمهوری اسلامی ایران

۶ـ میرزایی محمد (۱۳۷۸) ، ” جمعیت وتوسعه پایدار” ، جمعیت ، توسعه و بهداشت باروری ،تهران: نشر و تبلیغ  بشری ،ص۸۵-۷۰ .

۷-Akers ,D.S (1967), “On Measuring the Marriage Squeeze” ,Demography,           ۴(۲):۹۰۴-۲۴

۸-Caldwell,J.C.(1963), “Fertility decline and Female Chances of  Marriage in  Malaya”,  Population Studies ,17:20-32 .

۹-Carmichael,Gordon A. (1988 ) , With This Ring :First Marriage Patterns,Trends and

Prospects in  Australia .Canberra Australian National University.

۱۰-Davis,P.Oever (1982 ), “Demographic Foundations of New Sex Roles”, Population   and Development Review , No.3:495-513.

۱۱-Du Bois ,W.E.B , (1908 ), ”The Negro American Family”,  Atlanta Study , No.13  University Publications in:Tucker,1989.              

مقدمه

   تغییرات سریع جمعیت شناختی طی دهه های اخیر موجد پدیده های اجتماعی نوینی شده اند و جوامع مختلف متناسب با مقتضیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خود ساز وکارهای متفاوتی را برای مواجهه با آنها اختیارکرده اند. افزایش طول عمر، گسترده شدن تفاوت های دو جنس در مرگ و میر، کاهش باروری، سالخوردگی جمعیت و کاهش بعد خانوار نمونه هایی از این تغییرات هستند که به دنبال طی     مراحل گذار جمعیتی در جوامع توسعه یافته رخ  داده  اند و در کشورهای در حال توسعه نیز کم و بیش در حال وقوعند.

   عدم توازن نسبت های جنسی درسنین اصلی ازدواج نیز پدیده ای ست که از یک سو در اغلب کشورهای درگیر جنگ دوم جهانی و از سوی دیگر در کشورهای درحال توسعه ای که مراحل گذار دموگرافیک را با شتاب طی کرده اند، مشاهده شده است. به عبارت دقیق تر در هر جامعه ای که بخش قابل ملاحظه ای از زنان یا مردان آن در سنین اصلی ازدواج به هرعلت ( اعم از جنگ یا مهاجرت…) دردسترس نباشند عدم توازن در تعداد دو جنس ایجاد شده و پدیده مضیقه ازدواج^۱ به وجودمی آید. در۵۰ سال اخیر این مضیقه به ویژه در کشورهای در حال توسعه عمدتاً به زیان زنان بوده و پیامد های وسیعی را موجب شده است.

مقاله حاضر با مروری بر دیدگاه ها و نتایج تحقیقات جمعیت شناسان در باره ی چگونگی  پیدایی  این  پدیده در جوامع مختلف کوشیده است با  استفاده از نتایج    سرشماری های ۱۳۴۵تا ۱۳۷۵  ایران، تصویری از چگونگی شکل گیری عدم توازن در تعداد دو جنس در سنین ازدواج در کشور را  ارائه دهد و با بررسی نسبتهای جنسی برحسب وضعیت زناشویی و ساختن سناریوهای مختلف،  کارایی یا عدم کارائی راه حلهای دموگرافیک برای کاهش این معضل را ارزیابی کند.

 پیشینه موضوع

با پایان یافتن جنگ جهانی دوم افزایش شدیدی در نرخ موالید برخی از کشورها پدید آمد که غالباً از آن با اصطلاح baby boom  یاد می کنند. دخترانی که متعلق به نسلهای این دوره بودند پس از رسیدن به سنین ازدواج دریافتند در گروه سنی مناسب برای پیوند با آنها به تعداد کافی مرد وجود ندارد ( شرایک و سیکل^[۱] ، ۱۹۷۶ : ۵۶۶ )، زیرا مردهای در سنین اصلی ازدواج یا همسال آنها یا کوچکتر از آنها بودند. این پدیده که به دلیل عدم توازن در تعــداد دو جنــس ^[۲]به وجود می آید، مضیقه ازدواج نام گرفت و به وضعیتی اشاره دارد که در آن یک جنس  ( جنس در مضیقه قرار گرفته) با مجموعه ای کمتر از نیاز برای انتخاب شریک بالقوه ازدواج خود روبه رو می شود (کارمایکل،^[۳] ۱۹۸۸ :۱۳ ). برای نمونه در فرانسه، زناشویی نسلهایی که در ۱۹۶۴ یا بعد از آن به دنیا آمدند از عدم توازن شدید میان این نسلها و نسلهای بلافاصله قبل از آنها تأثیر می گرفت که منشاء آن بالا رفتن نرخ موالید بود^* برعکس این دوره، زناشویی زنان فرانسه که طی سالهای ۱۹۰۰ ـ ۱۸۹۶ متولد شده بودند، اساساً از تلفات جنگ در سالهای ۱۹۱۸ ـ۱۹۱۴   ( جنگ جهانی اول ) تأثیر می گرفت که به جنس مذکر محدود بود ( هانری،^[۴]۱۹۷۲: ۴۸).

اکرز^[۵] در بررسی همین وضع در ایالات متحده طی سالهای ۱۹۶۶ ـ ۱۹۵۳ متوجّه شد که احتمال ازدواج برای مردان افزایش و برای زنان کاهش یافته است ( اکرز ،۱۹۶۷: ۹۰۸). تاکر^[۶] نیز معتقد است که قبل از قرن بیستم به دلیل الگوهای مهاجرت به آمریکا و مرگ و میر بیشتر زنان، کمبود  این جنس در سنین ازدواج محسوس بوده اما  افزایش شدید در موالید امریکا  (baby boom ) طی سالهای ۱۹۵۷ ـ ۱۹۴۵ و تمایل زنان به ازدواج با مردان ۲ تا ۳ سال مسن تر، موجب بروز مضیقه ازدواج در این کشور شده است ( تاکر، ۴:۱۹۹۶ ).

  دیویس نیز در سال ۱۹۸۲ و با مراجعه به آمار سال ۱۹۷۰ به بررسی نسبت جنسی مجردین و متأهلین در ۱۳ کشور در حال توسعه و  ۹ کشور توسعه یافته پرداخت و به این نتیجه رسید که کشورهای در حال توسعه عدم توازن در نسبتهای جنسی مجردین را از گروه سنی   ۳۹-۳۵ سال تجربه کرده اند و در کشورهای صنعتی این عدم توازن از سنین۴۰ سالگی به بعد آغاز می شود ( دیویس،۱۹۸۲ ).

  عوامل ایجاد کننده عدم توازن

عواملی که اعوجاجات نسبتهای جنسی را ایجاد می کنند در همه جوامع یکسان نیستند. در برخی از کشورها کاهش مرگ و میر و بالا بودن نرخ موالید، که خود مرحله ای در گذار جمعیتی است،  موجد عدم توازن نسبتهای جنسی در سنین ازدواج طی دهه های بعد است. در این جوامع چنین پدیده ای گذراست و اگر علل دیگری بروز نکنند پس از چند دهه اعوجاجات رنگ می بازند. اما وقتی عوامل دیگر هم به میان آیند (نمونه ویتنام) عدم توازن به امری نسبتاً پایدار تبدیل می شود.

کالدول ^[۷] معتقد بودکه ” در هیچ جامعه سریعاً در حال رشدی نمی توان همزمان هم خواستار تک همسری، ازدواج کامل زنان و هم تفاوت سنی قابل ملاحظه میان زن و شوهر بود“ (کالدول،۱۹۶۲ :۳۰). پرسا ^[۸] تفاوت در نرخ موالید را یکی از عوامل بروز عدم تعادل می داند که این امر به دلیل تفاوت معمول سنی زن و مرد هنگام ازدواج ، به طور همزمان روی تعداد زنان و مردان آماده زناشویی اثر نمی کند. درواقع امکان ازدواج گروه اقلیت، در این شرایط، بیشتر از حالتی است که این عدم تعادل وجود ندارد، در حالی که شانس گروه  اکثریت کمتر خواهد شد.  

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .