عنوان :

مقاله اسرار حسن عاقبت و سوء عاقبت

تعداد صفحات : ۵۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده:

حسن عاقبت و سوء عاقبت به زندگی معنوی انسان مربوط می شود. اهمیت عاقبت به خیر شدن و مرگ با نیکان مناجات کسانی است که دائم الذکرند و همین دوام ذکر از ایمان عمیق، خردورزی، تفکر شان نشأت می گیرد. یعنی این مرتبه از نگرانی از آن درجه از ایمان آنها می باشد. آیه شریفه زیر در بیان توصیف کسانی است که قرآن درباره آنها می فرماید:

« أَلّذینَ یَذکُرونَ اللهَ قیاماً و قعوداً و علی جنوبِهِم وَ یَتَفکرون فی خلقِ السَّماواتِ و الأًرض»

اینها کسانی اند که در حال ایستاده و نشسته در حالی که به پهلویشان هستند خدا را یاد می کنند و در آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند.

هشدار در وصیت امیرالمومنین علی (ع) به فرزندش امام حسین علیه السلام: فرزندم هیچ گنهکاری را مأیوس نکن، چه بسیار گنه پیشگانی که فرجامی خوب دارند و چه بسیارند روی آورندگان به خیر که در پایان عمر خویش به فساد روی می آورند. (با همین حال) به سوی آتش می روند و پناه می بریم به خدا از آن، فرزندم چه بسا گنهکاری که اهل نجات می شود و اهل طاعتی که منحرف می شود.

افرادی چون عابد مستجاب الدعوه برصیصای عابد، بهلول عابد، قارون عالم و دانشمند. بلعم باعوای دانشمند و زاهد، غافل شدند از اهل و به خاطر غفلت سرنوشتشان به انحراف کشید و کسانی چون ساحران موسی، جریع عابد و …. به یک نظر الهی ره صدساله را یک شبه رفتند و عاقبت به خیر شدند.. در این مجال به اعمال و دعاهایی که موجب حسن عاقبت شدند مثل باورهای صحیح، داشت نیت پاک و خیر برای آدم ها و نگران بودن نسبت به سوء عاقبت، پیروی از عقل، زیاد گفتن ذکر لااله الله، خواندن دعای عدیله، نمازهای موثر در حسن عاقبت اشاره شده است.

واژه های کلیدی : عاقبت، فرجام، سرانجام، تطوع، حسن عاقبت، سوء عاقبت

فهرست مطالب

چکیده    ۵
کلیات    ۷
معنای عرفی حسن و سوء عاقبت    ۸
سه هنگامه مخاطره انگیز    ۱۱
الف: مقایسه ناگواری های سه هنگامه    ۱۱
چرا افراد خوب از بد عاقبتی ناگهانی غفلت می کنند؟    ۱۳
آیات بیدار کننده    ۱۵
روایات هشدار دهنده    ۱۹
الف: راز امکان  تحول روحی    ۱۹
ب: غربال شدن شیعیان    ۲۰
نمونه هایی از حسن عاقبت و سوء عاقبت    ۲۳
ابلیس خوش سابقه ترین  بدعاقبت    ۲۴
الف: عبرتهای داستان ابلیس    ۲۴
ب: قابیل ( اولین انسان بدفرجام )    ۲۵
عاقبت های عبرت آموز از بنی اسرائیل و دروان حضرت موسی(ع)    ۲۹
خوش عاقبتان بنی اسرائیل    ۳۵
اعمال موثر در حسن عاقبت    ۳۹
مرگ در حال بعضی از اعمال  عاقبت به خیری است.    ۴۳
نمازهای موثر در حسن عاقبت    ۴۵
نتیجه گیری    ۴۸
منابع و مآخذ    ۵۰

منابع و مآخذ:

قرآن کریم

نهج البلاغه

مفاتیح الجنان

۴- ابن ابی الحدید، عزالدین ابی حامد، شرح نهج البلاغه، تحقیق: شیح حسین اعلمی، قم انتشارات مرعشی

۵-جباران، محمد رضا، علم اخلاق، مرکز نشر هاجر، چاپ دهم، بهار ۹۱

۶- راغب اصفهانی، محمد، مفردات راغب، قم موسسه انتشارات هجرت، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۲

۷-طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن ( بیروت، لبنان، موسسه الاعلمی، چاپ اول)

۸-طباطبایی، سید محمد حسین، الرسائل التوحیدیه، تهران، نشر مشعر۱۳۸۴

۹- علامه مجلسی، الشیخ محمد باقر، بحارالانور (بیروت، لبنان، ۱۴۰۳ ق ۱۹۸۳ می شود)

۱۰-عروسی الحویزی، شیخ عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، تحقیق سید علی عاشور، چاپ اول

۱۱-فیض کاشانی، الهولی محسن، تفسیر الصافی، مشهد، دارالمرتضی، نشر بیتا،چاپ اول

۱۲- فارس بن ذکریا، ابوالحسن احمد، معجم المقاییس اللغه به تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، نشر المکتب

۱۳- قمی، شیخ عباس، سفینه البحار و مدینه الحکم و الاثار، تهران، دارالاسوه، چاپ ۳

۱۴- قمی، حاج شیخ عباس، منازل الآخره، تصحیح سید محمد صفحی، قم انتشارات شهاب ۱۳۷۳

۱۵- قوچانی، سید آقا نجفی، سیاحت غرب، چاپ اول، تهران، نشر ادب

۱۶-کلینی، ابی جعفر محمد بن یعقوب بن اسحاق، اصول کافی ترجمه سید جواد مصطفوی تهران، نشر بیتا

فصل اول: مفهوم شناسی(ابوالحسن احمد، ابن فارس بن ذکریا، معجم المقاییس اللغه، ص ۳۲۸)

معنای لغوی واژه حسن عاقبت و سوء عاقبت کاملاً روشن است. مراد از آن در این بحث اخلاقی و کاربرد واژه سوء عاقبت، درباره مسلمانی است که کافر شده و در همین حال بمیرد. درباره شیعه ای که قبل از مرگ دست از ولایت اهل بیت علیه السلام بردارد. این واژه را می توان  در مورد کسی که مسلمان و با تقوا بوده و سرانجام به فسق و فجور درآمده هم صادق است و به کار می رود. همچنین درباره کسی که به انجام واجبات و ترک محرمات پای بند بوده اما با یک تحول روح و وسوسه های شیطانی به تمام عقاید و مقدسات پشت کرده می توان استفاده کرد. واژه حسن عاقبت را می توان درباره کسی به کار برد که در تمام  عمر خویش از حق و حقیقت غافل بوده تا اینکه با یک تحول عظیم و به لطف خدا مسلمان می شود و اهل تقوی می گردد و عاقبتی نیک که اثرات ابدی است را برای خویش رقم می زند. مراد از این دو واژه « سوء» و «حُسن» نفع و ضرر معنوی می باشد نه مادی ( در لغت و اصطلاح قرآنی، گذشتن و خلاص شدن از چیزی و دست یابی به خیر می باشد).

معنای عرفی حسن و سوء عاقبت: (بحارالانوار، علامه مجلسی، ص ۳۶۴، ج ۶۸)

این دو واژه از واژه های اخلاقی است که به زندگی معنوی انسان مربوط است که در جهان آخرت تبلور می یابد. واژه های اختصاصی سوء عاقبت و حسن عاقبت دو کلمه حسن و سوء می باشد که به کمال و نقص حقیقی انسان ارتباط دارد. جون نقص و کمال انسان به حیات پس از مرگ او بستگی دارد و حیات دنیوی نمی تواند معیار سنجش حسن و قبح و سوء و خیر قرار گیرد. از آنجا که می دانیم نقص و کمال اخروی با عقاب و پاداش همراه است، پس مراد از حسن عاقبت، پایان یافتن زندگی انسان در حالی است که بهشت و پاداش الهی همراه داشته باشد و سوء عاقبت هم به معنای پایان یافتن زندگی در حالی است که با عقاب و عذاب الهی همراه باشد و چون عذاب الهی به کفار اختصاص ندارد، بلکه اهل فسق و فجور از مسلمانان را هم در بر می گیرد، پس سوء عاقبت فقط به مرگ با کفر و شرک اختصاص ندارد.

کاربرد عرفی سوء عاقبت اینکه انسان پس از مرگ با عذاب الهی روبرو شود یعنی اعمال او به گونه ای باشد که طبق موازین شرعی فاعل آن استحقاق عذاب شود. مطابق با این تحلیل تمام کسانی که بدون اعتقاد به اصول اعتقادی دین و مذهب می میرند و کسانی که اهل فسق و فجورند و بدون توبه از دنیا می روند افرادی اند که به سوء عاقبت مبتلا شده اند و کسانی که به ایمان به دین و مذهب حق و با اعمال صالح می میرند و اگر گناهی کرده اند زمینه های بخشش آن را فراهم کرده اند از کسانی اند که دارای حسن عاقبت شده اند.

کاربرد سوء عاقبت درباره کسانی که کمالات برتری را از دست داده اند اما شایسته عذاب الهی هم نیستند و همچنین کاربرد حسن عاقبت درباره کسانی که مقامات معنوی بالاتری از عموم مومنین به دست آورده اند کاربردی رایج نیست.

تغییر حال معنوی پس از مرگ (علامه طباطبایی، الرسائل التوحیدیه، ص ۲۱۷-۲۱۸)

سرانجام همه انسان ها به هنگام مرگ نهایی می شود. اهل سعادت و شقاوت به هنگام مرگ کاملاً جدا می شوند یعنی پرونده اعمال بسته می شود و دیگر فرصتی برای تحول روحی باقی نمی ماند اهل کفر و اهل ایمان نیز از همدیگر جدا می شوند و این سخن بدان معنا نیست که هرکس پس از مرگ دچار عذاب می شود به هیچ وجه نمی تواند از عذاب الهی رهایی یابد بلکه درباره بسیاری از اهل ایمان موارد استثناء وجود دارد. ممکن است پس از مرگ برای مدتی کوتاه یا بلند به عذاب الهی مبتلا شود ولی سرانجام از این عذاب نجان یابد. مدت عذاب پس از مرگ برای افراد مختلف با گناهان متفاوتشان، متفاوت است. عده ای از اینها در زمانی بین هنگام مرگ تا قیامت (عالم برزخ) نجات می یابند. عده ای با شفاعت اولیاء و انبیاء نجات می یابند. گروهی هم ممکن است حتی مدتی پس از قیامت دچار عذاب باشند اما سرانجام از اتش نجات می یابند. یعنی اهل خلود در آتش نباشند. عوامل مختلفی در کوتاه یا بلند شدن مدت عذاب در عالم برزخ و قیامت تاثیر می گذارند. با توجه به حکمت و عدالت الهی، قابلیت و تاثیر این رهایی را نیت های انسانها در دنیا و اعمال خود افراد در مزرعه آخرت می باشد. از جمله عواملی که در تاثیر و تغییر وضعیت نیک و بد افراد پس از مرگ موثر می باشد عواملی است که

فصل دوم:سه هنگامه مخاطره انگیز

آیات و روایات بسیاری اهمیت غافل نشدن از سوء عاقبت احتمالی را گوشزد کرده اند از جمله : آیه ای که در قرآن درباره حضرت یحیی (ع) می فرماید:

« و سلام علیهِ  یَومَ وُلد و یومَ یَموتُ و یومَ یُبعَثَ حیّا» ( مریم، آیه ۱۵)

سلام بر یحیی روزی که به دنیا آمد، روزی که از دنیا رفت، روزی که در قیامت زنده می شود.

و مشابه این ایه را می توان از زبان حضرت عیسی علیه السلام و سوره مریم ایه ۳۳ مشاهده کرد:

« و السلام علیَّ و یَومَ وُلدتُ و یومَ أَموتُ و یومَ أُبعَثُ حَیّا» ( مریم، آیه ۱۵)

سلام بر من روزی که به دنیا آمدم، روزی که از دنیا می روم، روزی که در قیامت زنده می شوم.

این دو آیه شریفه به مخاطره آمیز بودن سه زمان از حیات بشری اشاره دارند که از میان آنها زمان مرگ شاخصه هایی ویژه دارد.

الف: مقایسه ناگواری های سه هنگامه:

ناگواری در طول حیات بشر وجود دارد ولی در سه زمان نامطلوبتر می باشد: یکی زمانی که برای اولین بار از شکم مادر پا به دنیا می گذاریم که با آن نامأنوس نبوده ایم. و دیگر زمانی است که به بستر مرگ می افتیم و برای رفتن از این سرا به سرایی دیگر مهیا می شویم، سرایی که در آن اختیاری نداریم و اعمال ما در نفع و ضرر ما تاثیری ندارد، بلکه تنها روز پاداش اعمال گذشته و تعیین عاقبت به خیر یا بد  می باشد و سوم زمانی است که برای محاسبه نهایی اعمال در دادگاه عدل الهی حاضر می شویم. در اینجا باید خاضعانه از خدا بخواهیم که ما را با فضل خویش ببخش و با عدل خویش به محاسبه نکشان. امام رضا (ع) می فرمایند (شیخ علی، عروی الحویزی، تفسیر نورالثقلین، محقق سید علی عاشورایی، ص ۳۵۸:

وحشتناک ترین موقعیت ها برای انسان سه موقعیت است: روزی که به دنیا می آید و از شکم مادر خارج می شود و دنیا را می بیند، روزی که می میرد و عالم پس از مرگ را و اهل آن عالم را مشاهده می کند وروزی که مبعوث می شود و حکم هایی را مشاهده می کند که در دار دنیا نظیر آن را ندیده بود.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .