عنوان :

مقاله اهمیت گوشت مرغ در تغذیه انسان

تعداد صفحات :۸۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در سال های اخیر گوشت طیور بعنوان یک منبع پروتئین حیوانی بطور سریعی در تغذیه انسان مورداستفاده قرار گرفته و در بعضی از کشورها که از نظر شرایط طبیعی و مرتع با کمبود مواجه هستند گوشت طیور به سرعت جانشی گوشت دامهای دیگر شده است.

از سالها پیش متخصصان پرورش طیور در ایران با نام زئولیت ها^[۱] آشنا شده اند و مقالاتی نیز در این زمینه در دیگر کشورها منتشر شده که در دسترس آنها قرار گرفته است. از سال ها قبل که این ماده به نام تجارتی« آنزیمیت» به بازار وارد شده دورنمای امکان استفاده از این ماده در ذهن بسیاری از متخصصان و مرغداران ایرانی شکل گرفت.

 درسالنهای پرورش طیور گازهای آمونیاک و سولفیدهیدروژن تولید میشوند که می توانند منجر به ابتلاء سریعتر طیور به بیماریهای تنفسی شوند. زئولت از جمله کانی هایی است که خاصیت جذب انتخابی دارد و میتواند موجب کاهش گاز آمونیاکا متصاعدشده از بستر و بهبود هوای تنفسی در سالنهای پرورش طیور گرددد و خطر ابتلاء به بیماری های تنفسی قبل کوکسیدیوز را کاهش دهد. از طرف دیگر کاهش این گازها موجب بهبود عملکرد جوجه های گوشتی خواهد شد زیرا باعث متابولیسم بهتر خوراک خواهد شد.

 با توجه به منابع زئولیت طبیعی در کشور که به صورت ارزان و بادرجه خلوص بالا در دسترس میباشد و با توجه به اینکه معادن زئولیت درا یران زیاد بوده و استخراج آن بسیار ساده می باشد و عدم آشنایی مرغداران به مزایای استفاده از این کانی در بستر سالنهای پرورش طیور جهت بهبود هوای تنفسی در سالنهای پرورش ضمناً متفاوت بودن زئولیت های ایران با زئولیت های دنیا و تعیین سطوح مناسب زئولیت در بسرت جوجه های گوشتی که در نهایت بهبود عملکرد و جوجه ها و صرفه جویی در فرآیند های تولید بر خود لازم دانستیم که در یک طرح تحقیقاتی اثرات استفاده از زئولیت در بستر جوجه های گوشتی و تأثیر آن بر عملکرد آنها را اندازه گیری می کنیم.

 در این تحقیق اثرات گوناگون استفاده از زئولیت طبیعی ایران در بستر جوجه های گوشتی برروی کاهش گازهای سمی مثل امونیاک و همچنن تعیین بعضی پارامترها مانند میزان خوراک مصرفی، افزایش وزن، تلفات، ضریب تبدیل خوراک، PH بستر، ازت آمونیاکی بستر، مواد جامد فرار و غیر فرار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

واژه های کلیدی: پرورش طیور، ارزش غذایی مرغ، ساختمان زئولیت

فهرست مطالب

فصل اول: مقدمه   ۱
۱-۱) اهمیت گوشت مرغ در تغذیه انسان   ۱
دلایل فرایند برای گوشت طیور به قرار زیر است:   ۲
ارزش غذایی گوشت مرغ:   ۲
۷-۱-۱ صرفه جویی در جایگاه و زمین:   ۵
۲-۱)اهداف تحقیق:   ۷
فصل دوم: بررسی منابع   ۹
۱-۲) تعریف و تاریخچه کشف زئولیت   ۹
۲-۲) ساختمان زئولیت   ۱۰
۳-۲) طبقه بندی زئولیت ها   ۱۱
۲-۴-۲) خاصیت جذب کنندگی عناصر و گازها توسط زئولیت :   ۱۳
مکانیسم های مختلف عمل زئولیت   ۱۵
۱۴- موارد مصرف زئولیت در آبزیان:   ۲۱
۱۵- مزایای مصرف زئولیت در پولتها:   ۲۳
۶-۲ مدیریت پروش طیور:   ۲۴
۱-۲) تهویه سالن و نقش و اهمیت آن در پرورش:   ۲۵
۲-۶-۲) انتخاب بستر مناسب   ۲۶
۱-۲-۶-۲) بستر مناسب و اهمیت آن   ۲۶
۲-۲-۶-۲) خصوصیات بستر مناسب   ۲۸
۳-۲-۶-۲) کیفیت بستر و عملکرد گل   ۳۱
۶-۳-۲) مدیریت بستر   ۳۵
۴-۶-۲) مدیریت پرورش و نقش آن روی کیفیت بستر   ۳۶
۵-۶-۲) نقش جیره روی کیفیت بستر   ۳۹
۷-۲) مدیریت کود و محیط زیست   ۴۱
۹-۲)مدیریت کود طیور   ۴۳
فصل سوم : مواد و روشها   ۵۱
۱-۳) تهیه و تعیین ترکیبات شیمیایی زئولیت مورد استفاده در آمایش   ۵۱
۲-۳) زمان، محل، و شرایط آزمایش   ۵۳
۳-۳ آماده سازی جایگاه   ۵۳
۴-۳-)مدیریت پرورش جوجه ها   ۵۴
۲-۴-۳) کنترل روزانه   ۵۵
-رطوبت:   ۵۶
– چگونگی تهویه:   ۵۶
– روشنایی   ۵۷
– مصرف آب و دان   ۵۸
– وضع سلامتی گله   ۵۸
۵-۳) گروههای آزمایشی   ۵۹
جوجه های یک روزه مورد استفاده در مرحله دوم طرح:   ۶۱
۶-۳) طرح آماری   ۶۱
۷-۳ مدل طرح آزمایشی   ۶۲
۸-۳) واکسیناسیون   ۶۲
۹-۳)  سایر عوامل مدیریتی   ۶۳
۱۰-۳) تهیه و تنظیم جیره غذایی   ۶۴
۱۱-۳) نمونه برداری دهر دو مرحله آزمایش   ۶۵
۱۲-۳) آزمایش ها و اندازه گیریهای طرح   ۶۵
۱-۱۲-۳) اندازه گیری میزان گاز آمونیاک متصاعدشده از بستر   ۶۵
۲-۱۲-۳ میزان رطوبت و ماده خشک بستر   ۶۷
۳-۱۲-۳) اندازه گیری PH بستر   ۶۸
۴-۱۲-۳) اندازه گیری مواد جامد غیرفرار   ۶۸
۵-۱۲-۳) اندازه گیری مواد جامد فرار   ۶۸
۶-۱۲-۳) اندازه گیری ازت آمونیاکی بستر   ۶۸
۷-۱۲-۳) افزایش وزن بدن   ۷۰
۸-۱۲-۳) مصرف خوراک   ۷۲
۹-۱۲-۳) ضریب تبدیل غذایی   ۷۵
۱۰-۱۲-۳) درصد تلفات   ۷۶
۱۱-۱۲-۳) شاخص تولید   ۷۶
۱۲-۱۲-۳) درصد یکنواختی   ۷۷

فصل اول: مقدمه

۱-۱) اهمیت گوشت مرغ در تغذیه انسان

در حال حاضر با افزایش سریع جمعیت و احتیاج روزافزونی که به مواد غذایی بالاخص موادپروتئینی احساس می شود تأمین  نیازهای غذایی انسانها در درجه اول اهمیت درجوامع بشری قرار گرفته است. گزارشها نشان می دهند که در هر ساعت ۸۷۰۰ نفر به جمعیت جهان افزوده می شود که این مسئله با توجه به بهبود وضعیتت بهداشتی جوامع و ارائه روشهای نوین پیشگیری از بیماریها که منجر به کاهش مرگ ومیز و بالارفتن حد متوسط عمر گردیده می تواند روند روبه رشد سریعتر را دنبال نموده و در نهایت نیاز به مواد غذایی را بیش از پیش افزایش دهد.(۱۲)

 در سال های اخیر گوشت طیور بعنوان یک منبع پروتئین حیوانی بطور سریعی در تغذیه انسان مورداستفاده قرار گرفته و در بعضی از کشورها که از نظر شرایط طبیعی و مرتع با کمبود مواجه هستند گوشت طیور به سرعت جانشی گوشت دامهای دیگر شده است.( ۳)

 براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی[۱] فرد سالم شخصی است که از حد اعلای توانایی فکری، و نیروی کافی بهرهمنمد بوده و از تمام مظاهر زندگی لذت برد و کمترین درد و رنج را اساس نماید( پایان نامه قرمز رنگ).

دلایل فرایند برای گوشت طیور به قرار زیر است:

ارزش غذایی گوشت مرغ:

هدف اصلی استفاده از گوشت در جیره های غذایی تأمین پروتئین موردنیاز بدن است همانگونه که جدول ۱-۱نشان میدهد درصد پروتئین گوشت مرغ از انواع گوشتهای دیگر بالاتر است(۲).

  ۲-۱-۱) راندمان لاشه: افت پس از کشتار در گاو و گوسفند در حدود ۵۰ دردصد است در حالیکه این رقم در طیور گوشتی بسته به وزن زنده و در گوشت آماه برای طبخ نیز افت استخوان طیور به مراتب کمتر از  گوشت حیوانات مزرعه ای دیگر می باد. بدین ترتیب از یک کیلو وزن زنده مرغ میزان بیشتری گوشت و در نتیجه پروتئین بیشتری در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد.(۲)

۳-۱-۱) سلامت و بهداشتی بود گوشت: بیماریهای قابل انتقال از گوشت مرغ به انسانها محدود است. ازجمله بیماریهای قابل انتقال بیماری  های سالمنلوزیس است که اغلب گوشت مرغ در مرحله آماده سازی،  آن آلوده شده و ازاین رو چنانچه پس از سردبریدن طیور پرکنی، تهیه گوشت و ذخیره آن بطور بهداشتی صورت گیرد هیچگونه خطری از  نظر انتقال بیمار یهای مشترک به انسان وجود ندارد.(۲)

۴-۱-۱) قابلیت هضم و جذب: گوشت مرغ از نظر ترکیب پروتئین  و تناسب و  تعادل اسیدهای آمینه ضروری کمبودی نسبت به گوشتهای قرمز مانند گوشت گاو و گوسفند و خوک ندارد، با این تفاوت که میزان کلسترول آن کمتر بوده و نسوج آن سهل الهضم تر از سایر گوشتها می باشد. بعلاوه طعم و مزه گوشت مرغ نیز مناسب تر از سایر گوشت ها است از نظر اقتصادی و سهولت تهیه نیز نگهداری و پرورش طیور برای تولید گوشت بخصوص در شرایط خاص کشورها قابل توصیه می باشد.(۲)

۵-۱-۱-) سرعت رشد: از نظر سرعت رشد مشابه هیچ حیوان مزرهغه ای با طوب قابل مقایسه نباشد بعنوان مثال امروزه نژادهای مخصوصی از جوجه های گوشتی در بازارهای دنیا و ایران وجود دارند که در مدتی در حدود ۴۰ روز جوجه یک روزه با وزن حدود ۴۵-۴۰ گرم به نیمچچه گوشتی ۲۰۰۰ گرمی تبدل می گرددد بعبارت دیگر در یک مدت محدود جوجه یک روزه به ۵۰ برابر وزن اولیه خود می رسد بدین ترتیب با پرورش طیور می توان به سرعت گوشت مورد نیاز جامعه را تولید و ارائه نمود(۲).

 ۶-۱-۱- سهولت تغذیه :برای پرورش طیور مانند گوسفند و گاو احتیاج به مراتع وسیع طبیعی و یا کشت و تهیه علوفه سبز وموادی مانند آن نیست بلکه با استفاده از خوراک های غذای متراکم می توان به مقدار وسیع گوشت طیور تولید نمود. همچنین مواد غیرقابل استفاده از نظر تغذیه انسان که قاعدتاً نباید دور ریخته شوند بوسیله ماشین حیاتی بودن طیور تبدیل به ممتاز ترین ماده مغذیی مورد نیاز  انسان یعنی پروتئین با کیفیت ممتاز می  گردد. از طرف دیگر بخاطر اصلاح نژاد هایی که در مرغ صورت گرفته بازده غذایی در طیور بیش ا زحیوانات مزرعه ای دیگر بوده بطوریکه در نژادهای موجود با مصرف حدود ۲ تا ۳/۲ کیلوگرم غذای متعادل می توان یک کیلوگرم کوشت تولید نمود.(۲)

۷-۱-۱ صرفه جویی در جایگاه و زمین:

امروزه تولید جوجه ای گوشتی و تخم گذاری د رمحیطها بسته و متراکم و در قفس هایی که یک یا چند طبقه انجام میگیرد در روش زمین در هر مترمربع لانه بیش از ۲۰۰کیلوگرم گوشت مرغ درمدتی کوتاه می توان تیه نمود و این در مدتی نگهداری در  قفسهای چند طبقه به بیش از ۱۰۰ قطعه جوجه در مترمربع می رسد(۲).

 ۸-۱-۱) برگشت سریع سرمایه: در هیچ رشته کشاورزی و دامپروری گوشت سرمایه سریع تر از پرورش طیور گوشتی نیست زیرا درسرعت زمانی کمتر از ۵۰ روزز جوجه ها روانه بازار شده و سرمایه برگشت داده می شود.(۲)

۹- اشتغال زایی: با توجه به نکات ذکر شده تقاضا برای احداث واحد های پرورش طیور(در زمینه های مختلف) سیر صعودی داشته و عامل مهم اساسی در ایجاد فرصتهای شغلی مستقیم و غیرمستقیم محسوب می شود جداول شماره ۱-۱ و ۱-۳ تعداد مرغدار یهای پرروش دهنده مرغ گوشتی و ظرفیت سالنهای آنها را درکشور و در استان تهران را نشان  میدهند.

۲-۱)اهداف تحقیق:

 از سالها پیش متخصصان پرورش طیور در ایران با نام زئولیت ها[۳] آشنا شده اند و مقالاتی نیز در این زمینه در دیگر کشورها منتشر شده که در دسترس آنها قرار گرفته است. از سال ها قبل که این ماده به نام تجارتی« آنزیمیت» به بازار وارد شده دورنمای امکان استفاده از این ماده در ذهن بسیاری از متخصصان و مرغداران ایرانی شکل گرفت.

 درسالنهای پرورش طیور گازهای آمونیاک و سولفیدهیدروژن تولید میشوند که می توانند منجر به ابتلاء سریعتر طیور به بیماریهای تنفسی شوند. زئولت از جمله کانی هایی است که خاصیت جذب انتخابی دارد و میتواند موجب کاهش گاز آمونیاکا متصاعدشده از بستر و بهبود هوای تنفسی در سالنهای پرورش طیور گرددد و خطر ابتلاء به بیماری های تنفسی قبل کوکسیدیوز را کاهش دهد. از طرف دیگر کاهش این گازها موجب بهبود عملکرد جوجه های گوشتی خواهد شد زیرا باعث متابولیسم بهتر خوراک خواهد شد.

 با توجه به منابع زئولیت طبیعی در کشور که به صورت ارزان و بادرجه خلوص بالا در دسترس میباشد و با توجه به اینکه معادن زئولیت درا یران زیاد بوده و استخراج آن بسیار ساده می باشد و عدم آشنایی مرغداران به مزایای استفاده از این کانی در بستر سالنهای پرورش طیور جهت بهبود هوای تنفسی در سالنهای پرورش ضمناً متفاوت بودن زئولیت های ایران با زئولیت های دنیا و تعیین سطوح مناسب زئولیت در بسرت جوجه های گوشتی که در نهایت بهبود عملکرد و جوجه ها و صرفه جویی در فرآیند های تولید بر خود لازم دانستیم که در یک طرح تحقیقاتی اثرات استفاده از زئولیت در بستر جوجه های گوشتی و تأثیر آن بر عملکرد آنها را اندازه گیری می کنیم.

 در این تحقیق اثرات گوناگون استفاده از زئولیت طبیعی ایران در بستر چوجه های گوشتی برروی کاهش گازهای سمی مثل امونیاک و همچنن تعیین بعضی پارامترها مانند میزان خوراک مصرفی، افزایش وزن، تلفات، ضریب تبدیل خوراک، PH بستر، ازت آمونیاکی بستر، مواد جامد فرار و غیر فرار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

فصل دوم: بررسی منابع

۱-۲) تعریف و تاریخچه کشف زئولیت

زئولیت یک کانی متبلور با ترکیبی از کریستال هیدرات سیلیکات آلومینیوم همراه با هناصر قلیایی و قلیای خاک می باشد. قدمت شناخت این کانی به بیش از ۲۰۰ سال بالغ می گردد و برای اولین بار در سال ۱۷۵۶  توسط یک معدن شناس سوئدی به نام بارون اکسل فردریک کراسنت[۴]  کشف شد و بدلیل اینکه این ماده معدنی در حرارت بالت به جوش می آید در زبان یونانی با دو لغت Lithes و Zein  به معنی سنگهای وسان نامیده شده است از آن زمان تاکنون مطالعات و تحقیقات گسترده ای با استفاده از روشهای مختف آزمایشگاهی روی کانی های متبلور زئولیت انجام گرفته است که تاکنون حدو ۹۵ نوع زئولت طبیعی و بیش از یکصدنوع زئولیت مصنوعی (سنتیتک) با خواص متفاوت کشف و شناخته شده که با توجه به خواص ارزشمندی که دارند می تواند بطور گسترده ای درصنعت، کشاورزی، دامپروری، مورد استفاده قرارگیرند.(۵۰)

توانایی زئولیت های طبیعی بر تولید بطور وسیعی آزمایش شده است و ازجمله کاربردهای ان شامل اثرات احتمالی روی افزایش بدن، راندمان استفاده از خوراک درحیوانات درحال رشد، بازده استفاده زئولیت در کنترل اختلال هضمی، بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ، بی عیبی استخوان در جوجه های گوشتی، کاهش سمیت فلزتات سنگین، کاتیونهای دوظرفیتی و یکظرفیتی و مایکوتوکسینها،  در جیره و اثراتشان در جذب عناصر رادیواکتیو درحیوانات و انسان می باشد(۸۵).

۲-۲) ساختمان زئولیت

زئولیت طبیعی یک کانی سیلیکاته آبدار است که فرمول شیمیایی آن بصورت زیر خلاصه شده است:

  که در این فرمول (M) کاتیونهای قلیایی و قلیایی خاکی است که در ترکیب زئولیت جای می گیرند و(n) نیز ظرفیت آنها می باشد و(x,y) ضرایب متغیری هستد که به ترتیب می تواند از ۲ تا ۱۰ و از ۲ تا ۷ باشند.(۵۰)

زئولیت ها مانند کوارتز دارای ساختمان سه بعدی بوده که بصورت چهار وجهی در چهارگوشه سه بعدی خود هستند این ساختمان سه بعدی همرداه با چهار اتم اکسیژن در چهار وجهی مجاور هم در گوشه ها، شکل گرفته و قوام می یابند.(۳۵)

زئولیت ها به صورت شبکه کریستالی شامل آلومینیوم و سیلیس همراه با چهار اتم اکسیژن هستند و یک شبکه هرمی چهاروجهی را تشکیل می دهند که آن تتراهدرال [۵] می گویند پس میتوان گفت که واحد ساختمانی کانی های زئولیت شبکه های هرمی چهاروجهی می باشد که می توانند در حقیقت شکل هندسی در هم ادغام گرددد و در ساختمان اولیه بلور ساده زئولیت را تشکیل دهند که به آ« ساب هدرال[۶]» می گویند(شکل). حال از ادغام چند ساب هدرال در هم یکی پولی هدرال[۷] تشکیل می شود.( شکل ۲)(۵۰)

از ترکیب چند پولی هدرال که در سطوح هندسی متفاوت در هم ادغام می گردند( شکل ۳) بلورهای متعدد زئولیت تشکیل می شود.(۵۰)

۳-۲) طبقه بندی زئولیت ها

آنچه که مهم می باشد این است که شکل پولی هدرال ها و نحوه ادغام آنها با کانال ها وخطراتی را در درون شبکه بلوری زئولیت ایجاد می نمایند که ویژگی های مختلفی را بوجود می آورند. ازجمله خواص مهم فیزیکی کانی های زئولیت می توان به  خاصیت جذب و تبادل یونی زئولیت اشاره نمود.زئولیت ها ازجمله مؤثرترین مبادله کنندهای یونی قلمداد می شوند که تاکنون بشر به آنها دست نیافته است. این خاصیت در ارتباط مستقیم،  با کاتیونهای پایدار و ناپایداری مبادله شونده در ساختمان زئولیت که با بار مثبت خود با آلومینیوم در حال تعادل هستند و حجم کاتیونها ی مبادله کننده بستگی دارد؛ بگونه ای که هر قدر درصد آلومینیوم بیشتر شده و در نتیجه کاتیونهای قابل تعادل در شبکه زئولیت نیز بیشتر خواهد شد. و یا اینکه اگر شدت و جز ناپایداری آنها پائین باشد به آسانی جهت مبادله آزاد نخواهند گردید و در مواردی هم حجم کاتیونهای مبادله کننده به قدری است که بزرگتر از  قطر کانال های دورن بلور زئولیت بوده و این کاتیونها قادر به نفوذ به درون شبکه زئولیت نخواهند بود. بطور مثال در یک نوع کانی زئولیتی به نام آنالیسم که بفور در ایران یافت می شود، کاتیون قابل تعویض سدیم است و باروبوریم که قطر آن ۴۹/۱ آنگستروم است به سادگی قابل تعویض بوده و لیکن با سنریوم که قطر آن ۶۵/۱ آنگستروم است قابل تعویض نمی باشد برخلاف اکثر مبادله کننده های یونی غیر کریستال از قبیل رزین های آلی یا ژلهای آلومینوسیلیکاتی غیرآلی(که به اشتباه زئولیت نامیده شده است) پیکحررده ساختمانی زئولیت بگونه ای است که خاصیت انتخابی اش را نسبت به یونهای رقابت کننده مشخص می نماید Ames و همکارانش(۱۹۶۰) قدرت مبادله یونی کانی زئولیت بنا کلینوپتپلولیت(زئولیت مورد استفاده در طرح تحقیقاتی) را برای چندین عنصر بصورت زیر خلاصه نموده اند.(۵۰)

۲-۴-۲) خاصیت جذب کنندگی عناصر و گازها توسط زئولیت :

 در زدولیت های طبیعی قسمت اعظم حفره ها و کانال های موجود در زئولیت ها ار مولکولهای آب اشغال کرده اند. این مولکولها ی آبکاتیونهای قابل تعویض را با تشکیل هیدرات ها احاطه می کنند. اگر آب موجود در مولکوهای زئولیت ها را طی چند ساعت باحرارت حدود ۳۰۰تا ۴۰۰ در جه سانتیگراد خارج کنیم؛ تغییراتی در ساختمان زئولیتها( با حفظ ساختمان سه بعدی آن) دی می آید که اصطلاحاً به آن«  غربال مولکولی» می گویند؛ بدین معنی که با خارج شدن آب درو ن ساختمان زئولیت ها، حفره های هیدراته ای ایجاد می شود که این حفره ها به مولکولهای بسیار و یونها اجازه عبور میدهند. در این حالت سطوح جذب قابل دسترسی برای یونهابه چندصد مترمرلع در هر گرم از ماده افزایش می یابد. سیستم کانال هاو قفسهای ساختمان هر زئولیت متفاوت بوده و باعث می شود تا هرکدام از زئولیتها، مولکولها یا کاتیونها را به طرف نسبتاٌ متفاوتی غربال یونی یا مولکولی نماید.(۵۰)

بعضی از زئولیتها امکان جذب گازها به میزان ۳۰ درصد وزن خشک خود را دارند همچنین زئولیت ها با جذب گاز و تبدیل آن به گاز متان در داخل مولکول خود کارخانه مناسبی برای تولید انرژی در صورتی که زئولیت به صورت خوراکی و تشخوارکنندگان مصرف شود محسوب می شود. چنانچه هوای آزاد را که مخلوطی از گاز های اکسیژن، ازت، و گاز کربنیک می باشد از درون شبکه بلورین زئولیتهای طبیعی عبور دهیم تنها اکسیژن از آن عبور نموده و گازهای ازت و گاز کربنیک از مخلوط گازی فوق تفکیک خواهند شد و از این خاصیت جهت تهیه اکسیژن خالص از هوا استفاده می شود. بطور مثال در کانی زئولیتی به نام کلینوتپلیولیت قطر کانال ها کاملاً جنهت جذب و جایگزینی آمونیاک مناسب بوده و براحتی آن را جذب می نماید.(۷۵)

درشکل(۴) دو مولکول با حجم مولکولی متفاوت نشان داده شده است که تنها مولکول کوچکتر قادر به عبور از شبکه بلوری زئولیت موردنظر می باشد.(۷۸)

به این ترتیب، کلینوپتلیولیت را برای کاتیونهای بزرگتر دارای فریتی مسلم است و قابلیت انتخابآن را برای یونهایرا Ames ,Mercer درسال ۱۹۷۰ در توسعه فرآیند تبادل یونی برای خارج سازی نیتروژن آمونیاکی از فاضلاب های شهری به کار گرفته اند.  پیوند میان کلینوپتلیولیت یا یون  پایه بسیاری از مصارف زئولیت در توسعه زمنیه های مختلف کشاورزی قرار گرفته است.(۲۷)

هم اکنون در بسیاری از کشور های جهان برای تصفیه هوای انبارها، رستورانها، و فضاهای موجود در زیرزمین ها، یا مناطقی که امکان تهیه گاز اکسیژن وجود ندارد از طریق فیلترکردن هوا با زئولیت هوای سالم را وارد آن محیط می کنند.(۲۴)

جدول ۱-۲ فرمول ساختمانی و خواص فیزیکی برخی از زئولیتهای طبیعی(۷۹)

مکانیسم های مختلف عمل زئولیت