عنوان :

مقاله بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی شرکت آب و فاضلاب

تعداد صفحات :۳۸

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

     فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از معانی و ارزش‌های مشترک می‌باشد که اعضای سازمان را به یکدیگر پیوند می‌دهد، نظام ارزشی حاکم بر سازمان را تشکیل می‌دهد و باعث تمایز یک سازمان از سازمانی دیگر می‌شود. در واقع همان عاملی است که شیوه انجام امور را تعیین کرده و حال و هوایی است که هر تازه واردی در سازمان آن را حس می‌کند و آنقدر قوی است که ناخودآگاه در وجودش رخنه می‌کند و تفکر و رفتار سازمانی وی را تشکیل می‌دهد.

 الگوی ارتباط عبارت است از فرایند ارسال پیام دو جانبه بین گیرنده و فرستنده. چنین فرایندی در سازمان از طریق ایجاد کانالهای ارتباطی از بالا به پایین، پایین به بالا، افقی و مورب صورت می‌گیرد. شبکه‌های ارتباطی بسیار متمرکز تمایل دارند که موقعیت رهبری مرکزی‌ترین عضو درون شبکه را تحکیم بخشد در حالی که شبکه‌های ارتباطی کمتر متمرکز بوجود آورنده سطح بالاتری از رضایت هستند. در چنین شرایطی موقعیت‌های مبهم و پیش‌بینی ناپذیر تسهیل شده و به احتمال زیاد به راه‌حلهای خلاق و نو دست می‌یابند. وجود الگوهای مناسب ارتباط در سازمان سبب می‌گردد میزان تعلق و دلبستگی در افراد افزایش یابد.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی شرکت آبفای لرستان می‌باشد.

      بنابراین برای این منظور پژوهش در قالب  تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی انجام گرفت. جامعه آماری این تحقیق عبارت است از: کلیه کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی شرکت‌های  آب و فاضلاب استان لرستان واقع در در کلیه شهرستانهای استان که دارای مدارک تحصیلی دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس و بالاتر می‌باشند. این تعداد برابر با ۲۷۴ نفر می‌باشند. روش نمونه گیری در این پژوهش، نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبی می‌باشد. نتایج تحقیق نشان داد که فرهنگ سازمانی حاکم در شرکت‌های آب و فاضلاب استان لرستان از نوع کنترلی می‌باشد و میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت‌های آب و فاضلاب استان لرستان در حد متوسط می‌باشد. در بررسی رابطه بین ابعاد فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی نتایج نشان داد که بین متغیرهای خلاقیت فردی، ریسک پذیری و مسئولیت، هدایت و رهبری، هماهنگی (همکاری و وحدت سازمانی) و حمایت مدیریتی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود دارد ولی بین دو متغیر کنترل با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد  بین متغیرهای هویت سازمانی، نظام پاداش و تشویق، تضاد (فضای باز انتقاد) و الگوی ارتباط با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه معناداری وجود دارد.

کلید واژه: فرهنگ سازمانی، تعلق سازمانی، کارکنان شرکت آب و فاضلاب استان لرستان.

فهرست مطالب

چکیده   ۱
مقدمه   ۳
سؤالات تحقیق   ۶
روش تحقیق   ۸
جامعه آماری   ۸
حجم نمونه، روش‌ نمونه گیری   ۸
ابزارهای اندازه‌گیری   ۱۰
شیوه تجزیه و تحلیل داده‌ها   ۱۱
نتایج   ۱۱
پیشنهادات   ۳۰
محدودیت‌های تحقیق   ۳۳
منابع   ۳۴

منابع

– دلاور، علی. (۱۳۸۰). روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. تهران: انتشارات ویرایش.

– سرداری، احمد (۱۳۸۳). بررسی رابطه فرهنگ سازمانی بر رضایت شغلی در مراکز علمی پژوهشی وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در شهر تهران.

– سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازی، الهه. (۱۳۸۳). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.

– علی احمدی، علیرضا. (۱۳۸۳). شناخت فرهنگ، فرهنگ سازمانی و مدیریت بر آن. تهران: انتشارات تولید دانش.

– قمریان، مژگان (۱۳۸۳). بررسی رابطه بین عوامل فرهنگ سازمانی و میزان مشارکت دبیران در امور مدارس شهر خرم‌آباد.

 ‌– Robbins,s.p. (2001). Organizational Behavior. New dehil, prentice hall,Inc.

مقدمه

فرهنگ سازمانی مجموعه‌ای از معانی و ارزش‌های مشترک می‌باشد که اعضای سازمان را به یکدیگر پیوند می‌دهد، نظام ارزشی حاکم بر سازمان را تشکیل می‌دهد و باعث تمایز یک سازمان از سازمانی دیگر می‌شود. در واقع همان عاملی است که شیوه انجام امور را تعیین کرده و حال و هوایی است که هر تازه واردی در سازمان آن را حس می‌کند و آنقدر قوی است که ناخودآگاه در وجودش رخنه می‌کند و تفکر و رفتار سازمانی وی را تشکیل می‌دهد.

مطالعات سات[۱] بیان می‌دارد که فرهنگ می‌تواند یک دارایی و سرمایه یا یک بدهی باشد. فرهنگ یک دارایی است زیرا باورهای مشترک به سهولت و صرفه‌جویی ارتباطات منجر شده، تصمیم‌گیری را آسان می‌کند. همچنین به ایجاد نگرش هماهنگی و تعهد منجر می‌گردد و در این صورت عملکرد بهتر و اثربخشی در سازمان را در پی دارد. اما با وجود این، فرهنگ قوی ممکن است به افزایش کارایی در زمینه بهره‌برداری از منابع منجر شود و در عین حال غیر اثربخش باشد، زیرا اعتقادات و ارزشها با نیازهای سازمان، اعضاء و سایر مؤسسان انطباق ندارد و در نتیجه به یک بدهی تبدیل می‌گردد. بنابراین ماهیت و محتوای ارزشها عامل اصلی در تأثیر فرهنگ بر اثربخشی سازمان است. اگر ارزشهای غالب، هدف و استراتژی‌های سازمانی را حمایت کند، فرهنگ یک سرمایه مهم است و برعکس، ارزشهای غلط فرهنگ را به یک بدهی اصلی تبدیل می‌کند. یکی از مسائل اساسی که پژوهشگران مدیریت تطبیقی از جمله هافستید به آن توجه نموده اند، چگونگی اثرگذاری فرهنگ سازمانی بر رفتار کارکنان است. یافته اصلی بررسی هافستید آن است که سازمانها به شدت تحت تأثیر فرهنگ هستند. این امر نه تنها بر رفتار افراد درون سازمان تأثیر می‌گذارد، بلکه احتمال انتقال موفقیت آمیز نظریه‌های سازمانی و سبک مدیریت از یک فرهنگ به فرهنگ دیگر را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد (علی احمدی و همکاران، ۱۳۸۳، ص۸۹).

در سازمانهای با فرهنگ توانمند، کارکنان نسبت به ارزشها و اهداف سازمانی احساس تعلق می‌کنند. تعلق سازمانی را می‌توان به پیوند و وابستگی افراد به سازمان تعریف نمود که در آن احساس درگیر بودن شغلی، وفاداری و باور به ارزشهای سازمانی جای دارد. در تعلق سازمانی سه مرحله وجود دارد: پذیرفتن، همانند شدن و درونی کردن. در ابتدا یک عنصر سازمان از راه پذیرفتن نفوذ دیگران بر خود به یک رابطه خشنودی بخش دست می‌یابد و خویشتن را برجسته می‌سازد. در این مرحله، فرد از تعلق به سازمان احساس سربلندی می‌کند. در مراحل بعد، عضو سازمان درمی‌‌یابد که ارزشهای سازمان به گونه‌ای درونی و ذاتی او را خشنود و راضی می‌سازد و با ارزشهای وی سازگار و همانند است و هر گاه تعلق سازمانی به گونه‌ای که گفته شد، به مرحله نهایی برسد، آن گاه عضو سازمانی در شمار کسانی قرار می‌گیرد که به آنان اعتماد فراوان می‌شود و آنان در راه پاسداری و محافظت از سازمان تعلل نخواهند کرد.

      فرهنگ سازمانی باید به گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی گردد که سبب افزایش تعلق کارکنان را نسبت به سازمان فراهم کند. هر چه فرهنگ قویتر باشد، در نتیجه بیشتر کارکنان، از هدفهای سازمانی آشنایی بیشتری دارند، ارزشهای فرهنگی سازمان را قبول دارند و نسبت به آنها احساس مسئولیت و تعهد می‌کنند. در چنین وضعیتی رضایت کارکنان با وجود مدیریت قوی به بهبود روحیه و انگیزش و علاقه کارکنان منجر شده، در عملکرد سازمانی و اثربخشی آن تأثیر می‌گذارد (علی احمدی و همکاران، ۱۳۸۳، ص۸۷).

      بنابراین از طریق فرهنگ سازمانی می‌توان تعلق و دلبستگی سازمانی کارکنان یک سازمان را تقویت و در نتیجه زمینه بهبود عملکرد سازمانی و اثربخشی کارکنان را فراهم آورد. به نظر می‌رسد شناخت فرهنگ سازمانی و تعیین رابطه آن با تعلق سازمانی در سازمان آبفای لرستان از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار باشد؛ چرا که در صورت شناخت دقیق فرهنگ سازمانی حاکم بر سازمان آبفا و و تعیین ویژگی‌های آن و مشخص نمودن رابطه آن با تعلق سازمانی کارکنان این سازمان، مسئولان و برنامه‌ریزان سازمان می‌توانند در امر برنامه‌ریزی به این نکات توجه نموده و با شناسایی عوامل تأثیرگذار در فرهنگ سازمانی و تقویت عناصر مثبت و به حداقل رساندن اثر عوامل منفی، تعلق و وابستگی سازمانی کارکنان را افزایش داده و موجب بهبود رفتار و عملکرد سازمانی آنها شوند.

      با توجه به آنکه طبق الگوی رابینز فرهنگ سازمانی توسط ده ویژگی خلاقیت، ریسک پذیری، هدایت و رهبری، هماهنگی، حمایت مدیر، کنترل، هویت، نظام پاداش، تحمل و تضاد و الگوی ارتباط تبیین می‌شود، در این تحقیق سعی شده است تا اولاً فرهنگ سازمانی شرکت آبفا و میزان تعلق سازمانی کارکنان این شرکت شناسایی شده و ثانیاً رابطه بین ویژگی‌های تشکیل دهنده فرهنگ سازمانی با میزان تعلق سازمانی کارکنان آن،  پرداخته شود.

اهداف تحقیق

هدف کلی: بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و تعلق سازمانی شرکت آبفا استان لرستان.

اهداف جزئی:

شناسایی فرهنگ سازمانی شرکت آبفای لرستان.

شناسایی میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین خلاقیت فردی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین ریسک پذیری با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین هدایت و رهبری با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین هماهنگی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین حمایت مدیر با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین کنترل با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

تعیین رابطه بین هویت با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

۱۰-‌ تعیین رابطه بین نظام پاداش با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

۱۱-‌ تعیین رابطه بین تحمل و تضاد با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

۱۲-‌ تعیین رابطه بین الگوی ارتباط با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان.

سؤالات تحقیق

۱-‌ وضعیت فرهنگ سازمانی شرکت آبفای لرستان چگونه است؟

۲-‌ میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفای لرستان به چه اندازه است؟

۳-‌ آیا بین خلاقیت فردی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۴-‌ آیا بین ریسک پذیری با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۵-‌ آیا بین هدایت و رهبری با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۶-‌ آیا بین هماهنگی با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۷-‌ آیا بین حمایت مدیر با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۸-‌ آیا بین کنترل با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۹-‌ آیا بین هویت با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان. رابطه وجود دارد؟

۱۰-‌ آیا بین نظام پاداش با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۱۱-‌ آیا بین تحمل و تضاد با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

۱۲-‌ آیا بین الگوی ارتباط با میزان تعلق سازمانی کارکنان شرکت آبفا استان لرستان رابطه وجود دارد؟

روش تحقیق

      این تحقیق توصیفی و از نوع پیمایشی می باشد. در تحقیقات توصیفی، محقق در پی شناخت و تجزیه و تحلیل وضعیت موجود درارتباط با یک یا چند ویژگی (متغیر) می‌باشد.

جامعه آماری

      جامعه آماری این تحقیق عبارت است از کلیه کارکنان رسمی، پیمانی و قراردادی شرکت‌های  آب و فاضلاب استان لرستان واقع در در کلیه شهرستانهای استان می‌باشد که دارای مدارک تحصیلی دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس و بالاتر می‌باشند. این تعداد برابر با ۲۷۴ نفر می‌باشند.

حجم نمونه، روش‌ نمونه گیری

      برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردید و حجم نمونه با در نظر گرفتن سطح اطمینان ۹۵ درصد (۰۵/۰=α)محاسبه گردید. مقدار z یا t در فرمول کوکران با سطح اطمینان ۹۵درصد برابر ۹۶/۱ در نظر گرفته شد. مقدار  d(اشتباه مجاز) را ۲/۰ یا ۲۰/۰ یا کمتر در نظر گرفته می‌شود تا توان آزمون از ۸۰% کمتر نشود که در اینجا مقدار d (05/0) در نظر گرفته شد. مقادیر p و q به منظور محاسبه حداکثر حجم نمونه ۵/۰ در نظر گرفته شدند. نمونه آماری کارکنان با استفاده از فرمول کوکران این چنین محاسبه گردید.

 با توجه به آن که جامعه آماری تحقیق از طبقات مختلفی از افراد با مدارک تحصیلی متفاوت تشکیل شده است، روش نمونه‌گیری، روش طبقه‌ای نسبی می‌باشد؛ یعنی ابتدا سهم هر کدام از طبقات در جامعه آماری مشخص شده و به نسبت سهم هر طبقه در جامعه، تعداد افراد نمونه برای آن طبقه محاسبه گردید. از این روش زمانی استفاده می‌شود که محقق علاقمند است اطمینان حاصل کند که هر کدام  از طبقه‌های موجود در جامعه، در نمونه او حضور دارد. در این روش جامعه به خرده گروههایی به نام طبقه تقسیم می‌شود و نمونه های مستقل از هر طبقه انتخاب می‌شوند (دلاور،۱۳۸۰،ص۹۳). در جدول ۱ حجم جامعه و نمونه برای هر کدام از طبقات مذکور مشاهده می‌گردد.

جدول ۱ مربوط به حجم جامعه و نمونه آماری کارکنان به تفکیک مدرک تحصیلی

       به منظور جلوگیری از افت آزمودنی تعداد افراد نمونه را بالا برده و در مجموع حجم نمونه برابر با ۱۸۲ نفر در نظر گرفته شد. سپس برای انتخاب نمونه از جامعه آماری، با توجه به گستردگی جامعه آماری از روش نمونه گیری تصادفی خوشه‌ای چند مرحله ای استفاده گردید. یعنی از بین شرکت های آب و فاضلاب سراسر استان، شرکت آب و فاضلاب خرم‌آباد، شرکت آب و فاضلاب بروجرد، شرکت آب و فاضلاب  درود، شرکت آب و فاضلاب  کوهدشت و شرکت آب و فاضلاب استان (ستاد) به صورت تصادفی انتخاب شده و در هر کدام از این شرکت‌ها از بین دارندگان مدارک تحصیلی دیپلم، فوق دیپلم و لیسانس و بالاتر ، به نسبت حجم آنها در جامعه آماری، افرادی به صورت تصادفی انتخاب شده و به آنها پرسشنامه داده شد. در جدول ۲ حجم نمونه در نظر گرفته شده در بین خوشه‌های انتخاب شده برای هر کدام از طبقات مذکور مشاهده می‌گردد.

جدول ۲ مربوط به حجم نمونه آماری کارکنان به تفکیک مدرک تحصیلی در هر کدام از خوشه‌ها

ابزارهای اندازه‌گیری

---