1,025 views
عنوان :
تعداد صفحات : ۹۵
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
بدون شک یکی از مهمترین و موثر ترین دوران زندگی، دوران کودکی است که در آن شخصیت فرد پایه ریزی شده و شکل میگیرد . امروزه این حقیقت انکار ناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان در سنین پایین (طفولیت) فقط به توجه و مراقبتهای جسمانی نیاز ندارند، بلکه این توجه باید همه ی ابعاد وجودی آنها را شامل، رشد اجتماعی، عاطفی، شخصیتی و هوشی را در بر گیرد . این ابعاد عوامل تعیین کننده و اساسی یک انسان هستند که از دوران کودکی پایه گذاری شده و شکل میگیرند . یکی از این عوامل که شالوده ی شخصیت فرد را در بزرگسالی شکل میدهد، صفات روانی ایی است که سرشت یا خلق و خو را به وجود میآورد.
لذا هدف از انجام این پژوهش مقایسهی خلق و خوی کودکان نوپا در شیرخوارگاههای مراکز بهزیستی با کودکان نوپای همسال در شرایط عادی بوده است. در این پژوهش سعی کردیم خلق و خوی کودکان نوپا در گروه را از لحاظ چهار مؤلفهی خلق و خو شامل: خلق و خوی منفی، کندی سازگاری با تغییرات، شدت ابزار احساسات و غریبگی کردن را با هم مقایسه کنیم.
جامعهی آماری در این پژوهش، شامل ۳۰ کودک نوپا در شیرخوارگاههای مراکز بهزیستی و ۳۰ کودک نوپای همسال که در شرایط عادی رشد و پرورش می یابند، میباشد. که ما برای دسترسی به آنها، این کودکان را به صورت تصادفی از سه مهد کودک در شمال، جنوب غرب و شرق تهران انتخاب کردیم.
یافتههای پژوهش نشان داد که دو گروه کودکان نوپا در شیرخوارگاههای مراکز بهزیستی و کودکان نوپا در شرایط عادی از لحاظ سر مؤلفهی خلق و خوی منفی، شدت ابراز احساسات و غریبگی کردن با هم تفاوت معناداری دارند ولی از لحاظ کندی سازگاری با تغییرات تفاوت معناداری بدست نیامد. در خلق و خوی منفی کودکان نوپا در شیرخوارگاهها در مقایسه با گروه همسالانشان خلق و خوی منفی بیشتری داشتند. در زمینهی شدت ابراز احساسات نیز نسبت به گروه کودکان نوپا در شرایط عادی احساساتشان و با شدت بیشتری ابراز میکردند ولی در متغیر غریبگی کردن نتایج نشان داد که کودکان نوپا در شرایط عادی نسبت به گروه کودکان نوپا در شیرخوارگاهها در حضور افراد ناآشنا بیشتر غریبگی میکنند.
واژه های کلیدی: خلق و خو، کودکان نوپا، خلق و خوی منفی، کندی سازگاری با تغییرات، شدت ابزار احساسات و غریبگی کردن
فصل اول ۱
چارچوب پژوهش ۱
۱٫ ۱- چکیده ۲
۱ .۲- مقدمه ۵
۱ .۳- بیان مسأله ۹
۱٫ ۴- اهمیت موضوع ۱۳
۱٫ ۵- هدف پژوهش : ۱۳
۱٫ ۶- فرضیههای پژوهش ۱۵
۱٫ ۷- تعاریف عملیاتی : ۱۶
فصل دوم ۱۷
پیشینه ی تحقیق ۱۷
۲٫ ۱- مقدمه ۱۸
۲٫ ۲- تعریف خلق و خو ۱۸
۲٫ ۳- پیشینه ی نظری ۲۰
۲٫ ۴- مولفههای خلق و خو : ۲۲
۲٫ ۵- انواع خلق وخو ۲۵
۲ .۶- ارزیابی خصوصیات خلقی در کودکان نوپا ۲۶
۲ . ۷- عوامل موثر در خلق و خو ۲۸
۲ . ۷ . ۱- عوامل ژنتیکی ۲۸
۲ . ۷ . ۲ – عوامل محیطی : ۳۰
۲ . ۷ . ۲ . ۱- خانواده : ۳۱
۲٫ ۷٫ ۲ . ۲- مراحل دلبستگی از دیدگاه بولبی ۳۵
۲ . ۷ . ۲ .۳- انواع دلبستگی ۳۶
۲ . ۷٫ ۳- شیوههای فرزند پروری ۳۹
۲٫ ۷٫ ۳٫ ۱- انواع شیوههای فرزند پروری را میتوان، به پنج دسته تقسیم کرد : ۳۹
۲ . ۷٫ ۴- اصول انضباطی ۴۲
۲٫ ۸- اختلالات و مشکلات خلقی در کودکان نوپا : ۴۴
۲٫ ۹- محرومیتهای عاطفی و اثرات نگاهداری کودکان در موسسات شبانه روزی : ۴۹
فصل سوم ۵۳
«روش تحقیق» ۵۳
۳ .۱- مقدمه ۵۴
۳ .۲- جامعه ی آماری ۵۴
۳ .۳- نمونه و روش نمونه گیری : ۵۵
۳٫ ۴- ابزار پژوهش : ۵۶
۳٫ ۵- روش گردآوری دادهها ۵۷
۳ .۶- نوع پژوهش ۵۸
۳ .۷- روش آماری : ۵۹
فصل چهارم ۶۰
یافتههای پژوهش ۶۰
۴٫ ۱- مقدمه ۶۱
آمار توصیفی : ۶۲
فصل پنجم ۶۹
بحث و نتیجهگیری ۶۹
۵٫ ۱- فرضیهی اول پژوهش ۷۰
۵٫ ۲- فرضیهی دوّم پژوهش: ۷۲
۵٫ ۳- فرضیهی سوم پژوهش ۷۵
۵٫ ۴- فرضیهی چهار پژوهش: ۷۷
۵٫ ۵- فرضیهی پنجم پژوهشی: ۸۰
۵٫ ۶- محدودیتهای پژوهشی: ۸۳
۵٫ ۷- پیشنهادات ۸۳
۵٫ ۸- پیشنهادهای اجرایی ۸۴
منابع فارسی ۸۶
منابع انگلیسی: ۸۸
اتکینسون، ریتا ال و همکاران (مؤلفان)؛ زمینهی روان شناسی هیلگارد، ترجمهی محمد تقی براهنی و همکاران (مترجمها) .
احدی، حسن – نبی جمالی، شکوه السادات؛ روان شناسی رشد، مفاهیم بنیادی در روانشناسی کودک؛ چاپ سیزدهم، شرکت پردیس، ۱۳۸۰٫
آزاد ، حسین؛ آسیبشناسی روانی؛ تهران، انتشارات بعثت، ۱۳۷۲٫
آندره بلوش، مارک؛ رشد روانی – عاطفی کودک؛ ترجمهی فرشته توکلی، نشر واژهی صبح، ۱۳۷۷٫
برک ، لورای؛ روان شناسی رشد (از لقاح تا کودکی)، جلد اول؛ ترجمهی یحیی سید محمدی، چاپ پنجم ، نشر ارسباران، ۱۳۸۴٫
جلیلی، فروزش .
خانجانی، زینب ؛ تحول و آسیبشناسی دلبستگی ازکودکی تا نوجوانی؛ انتشارات فروزش، ۱۳۸۴٫
حسینی، سید باقر، مقایسهی میزان افسردگی کودکان خانوادههای بحرانزده، فقدان طلاق (جدایی)، افت تحصیلی، وضعیت اقتصادی، اجتماعی پایین با کودکان عادی مقطع ابتدایی شهرستان گچساران در سال تحصیلی ۷۹-۱۳۷۸٫
حیدری، اکرم؛ روان شناسی رشد و اختلالات روانی رایج در کودکان، انتشارات رشد، ۱۳۶۷٫
دلاور، علی؛ احتمالات و آمار کاربردی در روان شناسی و علوم تربیتی؛ تهران، انتشارات رشد، ۱۳۷۶٫
راینکیه، مارک ای؛ داتیلیو، فرانک ام؛ آرتور فریمن؛ شناخت درمانی در کودکان و نوجوانان، ترجمهی جواد علاقبند راد، حسن فرهی؛ چاپ اول، انتشارات بقعه، ۱۳۸۰٫
ریو، ریو، جان مارشال، انگیزش و هیجان؛ ترجمهی یحیی سید محمدی؛ نشر ویرایش، ۱۳۷۶٫
سیف، کدیور، کرمی و لطف آبادی، روان شناسی رشد؛ ویرایش دوم، تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها، ۱۳۷۳٫
کاکاوند، علیرضا؛ بررسی ومقایسهی تأثیر فقدان پدر و مادر بر میزان اختلالات رفتاری کودکان تحت پوشش بهزیستی با کودکان فاقد پدر تحت پوشش کمیته امداد امامخمینی و کودکان عادی مقطع ابتدایی شهرستان کرج، ۱۳۷۶٫
کرین، ویلیام کریستوفر، پیشگامان روان شناسی رشد؛ ترجمهی فرید فدایی؛ چاپ هشتم، انتشارات اطلاعات ، ۱۳۸۲٫
عازمی، جعفر، بررسی و مقایسهی میزان افسردگی و اضطراب قبل و پس از زایمان دوم مادران با فرزندان معلول و عادی شهر تهران در سال ۱۳۸۲٫
Ahnert , L. , Bunnar , M.R. , Lamb , M. E & Barthel , M . (2004). Transition to child care. Associations with infant – mather attachment , infant negative emotion, and cortisol devations. Child Devebpment, Vol 75, No3 , 639- 650.
Burgess , K. B, Marshall, P.J, Rubin , K.H & Fox, n.A. (2003). Infant attachment and temperment as predictors of subsequent externalizing problems and cardiac phisiology. Journal of child psychology and psychiatry 44, 819 -831.
Carter, A.s, Briggs – Gown , M.J & ornstein Daelis , N. (2004). Assessment of young children’s socied – emotional development and psychopathology , recent advances and recommendations for practice. Journal of child psychology and psychiatry 45, 109- 134.
Clarke – stewart, K.A, Fitzpatrick, M.J, All husen , V.D & Goldberg, w.(2000). Measuring difficult temperament the easy way. Journal of Developmental and Behavioral pediatrics. Vol 21 , No3, 207- 222.
Clark , L.A , ko chanska , G. & ready , R. (2000). Mother’s personality and It’s interaction with child temperament as predictos of parenting behowior. Journal of personality and social psychology, vol 79, No2 , 274.
Houch, G. M. (1999) . The measuremental of child charactteristics form infancy to toddlerhood. Temperament, Developmental competence, self- concept and social competence. Issuesin comprehensive pediatric Nursing , 22, 101-127.
از لحظهی انعقاد نطفه و در طول زندگی که میتواند ۶۰، ۷۰، ۸۰ یا ۱۰۰ سال طول بکشد، انسان به تدریج دورههای مختلفی از شبه جنینی، نوزادی، نوبادگی، کودکی، نوجوانی، بزرگسالی، میانسالی و پیری را طی میکند و در طی این دوران تغییرات زیادی در انسان به وجود میآید . این تغییرات زمینههای زیادی را در بر میگیرد مانند تغییرات جسمی، شناختی و روانی – اجتماعی (وندرزندن[۱]،ترجمه گنجی،۱۳۸۵) .
برای بررسی و درک متغیرهای فردی مختلف موجود میان افراد در دوران نوجوانی و بزرگسالی، تاکنون تحقیقات زیادی صورت گرفته است هدف از انجام این تحقیقات، شناخت و درک اثرات خلق و خو، خودباوری، خویشتنداری، عزت نفس و … در ارتباط با شماری از رویدادهای اجتماعی نظیر رفتارهای پر خطر، سوءاستفادهها و بدرفتاری، افسردگی، خود کشی، خشونت و بزهکاری میباشد . شواهد متعددی نشان میدهد که خصوصیات فردی باشد در طی دوران نوجوانی و بزرگسالی تغییر میکنند . از آنجاییکه، اساس و پایه ی تواناییهای اجتماعی و فردی و خصوصیات فردی در دوره ی نوزادی و نوپایی شکل میگیرد، بنابراین محققان بهترین زمان را برای بررسی و مطالعه خصوصیات فردی و اجتماعی، اوایل دوره ی رشد مخصوصاً دوران نوباوگی میدانند (هوک[۲]، کلویر – ماوس[۳]،۲۰۰۲) . نوباوگی و نوپایی به دو سال اول زندگی گفته میشود که یکی از پرجنب و جوش ترین دوران رشد است . قد کودکان نوپا در پایان سال اول ۵۰ درصد و در دو سالگی ۷۵ درصد بیشتر از زمان تولد است .
وزن نیز افزایش قابل ملاحظه ای نشان میدهد . در ۵ ماهگی وزن نسبت به زمان تولد، ۲ برابر، در یک سالگی، سه برابر و در دو سالگی، سه برابر و در دو سالگی، چهار برابر شده است . کودکان نوپا به جای افزایش منظم به صورت جهشهای کوچک رشد میکنند . در سر تاسر دوره ی نوبادگی مغز با سرعت حیرت انگیزی به رشد خود ادامه میدهد. تولید انبوه سیناپسها در مغز میتواند علت جهشهای رشد مغز در ۲ سال اول زندگی باشد . شواهد تأکید میکنند که، چند سال اول زندگی، دورانی است که مغز خیلی شبیه اسفنج است، زیرا یادگیری مهارتهای جدید، سریع و چشمگیر است (برک[۴]،۲۰۰۱).
از لحاظ شناختی نوباوگان در طول سال اول به رویدادهای تازه وگیرا، توجه میکنند . آنها با انتقال به دوره ی نوپایی برای رفتار عمدی آماده تر میشوند و با پیچیده تر شدن برنامهها و فعالیتها مدت توجه در کودکان نوپا افزایش مییابد . همچنین از لحاظ حافظه در نیمه ی سال اول زندگی، میتوانند موضوعات را به یاد بیاورند . طبقه بندی نیز در کودکان نوپا در ابتدا جنبه ادراکی دارد که بر اساس شباهت ظاهری صورت میگیرد . اما در پایان سال اول ف طبقه بندیها، مفهومی میشود و بالاخره در حدود ۱۱ ماهگی، کودکان نوپا میتوانند اشیاء را در دو طبقه دسته بندی کنند(کوپنیک[۵]،۱۹۸۷ به نقل از برک ۲۰۰۱) .
از لحاظ رشد عاطفی و هیجانی، چون اندازه گیری جداگانه تغییرات درونی و فیزیولوژیکی در کودکان غیر ممکن است و از آنجائیکه تغییر در حالات چهره در واکنش به پدیدههایی که ایجاد هیجان میکند، همگانی است و با تغییر در دستگاه عصبی خود مختار همراه است، برخی از محققان از حالات چهره ی کودک عواطف خاصی را استنباط میکنند که مهمترین آنها عبارتند از خنده، ترس، خشم و غریبی کردن (ماسن[۶]،ترجمه یاسایی).
کودکان نوپا در ابراز عواطف و خلق و خو با یکدیگر متفاوتند . منظور از خلق و خو، تمایلات و ویژگیهای ذاتی است که اساس رفتار مشخص را تشکیل میدهد . برای مثال کاگان و همکارانش مشاهده کردند که برخی از کودکان از هنگام تولد، وقتی در مقابل یک شخص یا یک موقعیت ناآشنا قرار میگیرند، بیش از اندازه کمرویی نشان میدهند . این تفاوتها همچنان باقی میمانند و پیامدهای اجتماعی عمیقی به همراه میآورد (و ندرزندن،ترجمه ی گنجی، ۱۳۸۵).
خلق و خو کانون اصلی رشد شخصیت، تعهد و خود گردانی میباشد . خلق وخو شیوه ی منحصر به فردی است که شخص با افراد و موقعیتها ارتباط برقرار میکند . از هنگام تولد، تفاوتهای مشخصی از نظر ویژگیهای خلق و خویی در کودکان نمایان است (هوک، کلویر – ماوس، ۲۰۰۲) .
به طور کلی میتوان گفت خلق و خو و شخصیت افراد تحت تأثیر دو دسته عوامل موروثی و عوامل محیطی شکل میگیرد . عوامل موروثی شامل ویژگیهای جسمی و آن دسته از آمادگیهایی است که احتمالاً از طریق وراثت از نسلی به نسل دیگر منتقل میشود . مثلاً بیماری اسکیزوفرن که تعداد بستری شدگان آن از بزرگترین ارقام بیماریهای دنیاست، در بین دوقلوهای یکسان که حتی در دو محیط کاملاً مختلف پرورش یافته باشند، به مراتب بیشتر از خواهران و برادران عادی است (احدی، بنی جمالی، ۱۳۸۰).
اگرچه تأثیرات ژنتیکی برخلق و خو مشخص است ولی در عوض هیچ تحقیقی نشان نداده است که نوباوگان سبکهای هیجانی خود را بدون حمایت محیط حفظ میکنند . در عوض وراثت و محیط معمولاً به کمک هم به ثبات سرشت یا خلق وخو را تقویت میکنند . از مهمترین عوامل محیطی که در خلق و خوی کودک تأثیر مهم دارد رفتار متقابل پدر و مادر با کودک میباشد که به آن اصل دو سویه میگویند . رشد کودکان محصول نقش متقابل بین خصوصیات خودشان و افرادی است که با آنها سروکار دارند و نتیجه ی عمده این کنش متقابل بین مادر و کودک، نوعی وابستگی عاطفی است که ایجاد امنیت روانی میکند ( ماسن، ترجمه ی یاسایی، ۱۳۸۰) در تحقیقی که توسط هوک و کلویر ماوس، (۲۰۰۲)، انجام گرفت نتایج تحقیق نشان داد که حساسیت و پاسخدهی مادران به عکس العملهای کودک موجب ایجاد احساس امنیت در سالهای اولیه ی زندگی کودک میشود و غالباً با افزایش حرف شنوی، همکاری و خود مختاری کودک نوپا همراه است . منظور از حساسیت در اینجا به رفتارهایی اطلاق میشود که به موجب آن مادر بر اساس سطح رشد و وضعیت فعلی کودک، به هر گونه اشاره و حرکت کودک نظیر نیات،اهداف و اقدامات توجه دارد و پاسخدهی به واکنشها یا رفتارهای مادرانه ایی اطلاق میشود که از اقدامات و رفتارهای کودک قابل پیش بینی بوده و یا بر آنها موثر هستند .
با توجه به این موضوع و اهمیت این رابطه، ما در این پژوهش، به بررسی خلق و خوی کودکان نوپایی که در مراکز شبانه روزی، نگهداری میشوند و از داشتن این رابطه و وابستگی عاطفی محروم هستند با کودکان نوپای همسال که در محیطهای عادی رشد و پرورش مییابند، میپردازیم تا مشخص شود آیا قرار گرفتن در شرایط محیطهای شبانه روزی، بر خلق و خوی آنان تأثیر میگذارد یا خیر؟
هر پدر و مادر و یا هر پرستار بخش نوزادان، میداند که در میان کودکان تفاوتهای آشکاری وجود دارد که از همان سنین روزهای زندگی دیده میشود . بعضی بسیار میگریند، بعضی ساکت اند، بعضی طبق برنامه ی منظمی میخوابند و بعضی دیگر بی موقع از خواب بیدار میشوند، بعضی مدام میجنبند و بعضی دیگر دیگر در جای خود مدتها آرام میمانند. البته میتوان کاری کرد که کودکان تحریک پذیر و فعال تر شوند ولی باید قبول کنیم که بعضی از کودکان به خلق و خوی خاص و واکنشهای خاصی گرایش دارند . این گرایشها که اساس سرشتی دارند، خلق و خو نامیده میشود (ماسن، ترجمه یاسایی، ۱۳۸۰). پژوهشگران به طور روز افزونی به تفاوتهای سرشتی در نوبادگان و کودکان علاقمند شده اند زیرا تصور میشود که صفات روانی که خلق و خو را به وجود میآورد، شالوده ی شخصیت بزرگسالان را میسازد. در تحقیقی که توسط توماس[۷] وچس[۸]،۱۹۶۵ به نقل از برک، ۲۰۰۱) انجام شده است نشان میدهد که خلق و خو مهمترین عاملی است که احتمال دچار شدن کودک به مشکلات روانی یا مصون ماندن از عوارض بسیار استرس زای زندگی را افزایش میدهد با این حال آنان دریافتند که خلق و خو ثابت نیست و روشهای تربیت میتواند سبکهای هیجانی کودکان را به مقدار زیادی تغییر دهد .
روان شناسان نیز به دو دلیل به خصوصیات خلقی علاقمند هستند، اول اینکه بعضی از خصوصیات خلقی اساس سرشتی داشته و مربوط به عوامل پیش از تولد هستند، برای مثال تفاوتهای موجود در فیزیولوژی با گرایشهای نسبتاً پایدار (صفات شخصیت) مطابقت دارند و تفاوتهای موجود در شخصیت موجب پیدایی انگیزههای متفاوتی در بین افراد میشود مثلاً کودکان از طریق تظاهرات رفتاری، زودرنجی، لبخند زدن، فعالیتهای حرکتی و سازگاری با موقعیتهای جدید، خلق و خوی متفاوتی را نشان میدهند (کاگان، ۱۹۸۹ به نقل از ریو[۹]، ۲۰۰۰).
دوم اینکه همان طوریکه والدین در کودک تأثیر میگذارند کودک نیز در والدین تأثیر میگذارد، بنابراین کودکان باخلق و خوهای متفاوت، واکنشهای متفاوتی از طرف والدینشان بر میانگیزند و با وجود روشهای تربیتی مشابه به شیوههای مختلفی رفتار میکنند .
در تحقیقی که توسط کلارک[۱۰]، کوچکانسکا[۱۱]وردی[۱۲](۲۰۰۰) در مورد ویژگیهای شخصیتی مادران و خلق و خوی کودکان انجام شد، نتایج نشان داد که ویژگیهای شخصیتی مادران که پیش بینی کننده ی رفتارهای والدینی هستند، با احساسات منفی کودکان رابطه ی نزدیکی دارد و این ویژگیها در وابستگی اولیه ی بین پدر و مادر با کودک تأثیر میگذارد .
در تحقیق دیگری که توسط بورکس [۱۳]،مارشال[۱۴]، رابین[۱۵]و فاکس[۱۶](۲۰۰۳) انجام گرفت، نتایج نشان داد که نوزادانی که در این دوران از دلبستگی اولیه با مادرانشان محروم شده اند، در۴ سالگی رفتارهای پر خاشگرانه ی بیشتری داشته اند و اجتناب از رابطه ی بین مادر و کودک در نوزادی میتواند بر عدم برانگیختگی دستگاه عصبی خود مختار در دوران اولیه ی کودکی تأثیر بگذارد .
وضعیت بسیاری از موسسات که کودکان را نگهداری میکنند برای برقراری پیوندهای انسانی نامناسب به نظر میرسد . در بسیاری از موسسات از کودکان توسط پرستاران گوناگونی مراقبت میشود که نیازهای جسمی آنان را بر میآورند، اما فرصت کمی برای برقراری روابط دو سویه دارند . عموماً زمانی که کودکان میگریند، کسی نیست که به آنان اعتنا کند، یا کسی نیست که به لبخند آنان پاسخ گوید و هنگامی که اصوات کودکانه ای بر میآورند با آنان گفتگو کند و یا زمانی که کودکان مشتاقند، آنان را بلند کند و در بر گیرد و در نتیجه برای کودکان برقراری یک پیوند نیرومند نسبت به هر فرد خاص مشکل است این افراد که بولبی[۱۷] آنان را «شخصیتهای بی عاطفه» مینامد، افرادی هستند که صرفاً مردم را برای مقاصد خود مورد استفاده قرار میدهند و به نظر میرسد که از برقراری ارتباط صمیمانه و دیرپا با فردی دیگر ناتوان هستند (بولبی، ۱۹۵۳ به نقل از سرگین، ۱۹۹۸) .
پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه ی خلق و خوی این کودکان که در شیر خوارگاههای مراکز بهزیستی نگهداری میشوند با کودکان همسال آنان که در شرایط عادی رشد و پرورش مییابند میپردازد .
[۱] Vander Zamden , J.W.
[۲] Houck
[۳] Lecuyer – Maus.
[۴] Berk,L.E
[۵] در منبع فارسی اسلامی به لاتین قید نشده است
[۶] Mussen.
[۷] Thomas.
[۸] Chess.
[۹] Reeue.
[۱۰] Clark .
[۱۱] Lochanska.
[۱۲] Ready.
[۱۳] Brugess .
[۱۴] Marshall , K.H.7. Rubin
[۱۵] Rubin
[۱۶] Fok , N.A.
[۱۷] BowlbycJ.
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .