عنوان :

مقاله بررسی خسارت بزه دیده در فقه و حقوق

تعداد صفحات :۳۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقصود از بزه دیده در بحث بزه دیده شناسی، قربانی شدن به وسیله جرم و اعمالی است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است . بزه دیده شناسی، شاخه ای جدید از جرم شناسی است که به بررسی عوامل بزه دیدگی از طریق بررسی نقش عوامل روانشناختی، زیست شناختی، اخلاقی، اجتماعی بر بزه دیده می پردازد و با ارائه راهکارهایی به جلوگیری از بزه دیده و حمایت از حقوق بزه دیدگان می پردازد.

مهمترین هدف بزه دیده شناسی کاهش جرایم از طریق کاهش عوامل بزه دیدگی، حمایت از بزه دیدگان (از طریق کمکهای پزشکی، جبران خسارت های بزه دیده، حمایت عاطفی از او و …) و مساعدت به اجرای عدالت در صدور حکم است ( چه بسا مطالعه نقش بزه دیده در تحقق جرم به امر تبرئه یا تخفیف مجازات و تقلیل مسئولیت مجرم در جبران خسارت ها بی انجامد )

سازمان های غیر دولتی و کارکنان پلیس و دادگستری به بزه دیدگان خدماتی ارائه می دهند. «سیاست ملی پیشگیری از جرم» برای هماهنگ و کارآمد کردن این خدمات پراکنده یک برنامه ملی آرمانی را مد نظر دارد که هدف آن تقویت بزه دیده و حمایت از آن است و وزارت رفاه باید این برنامه را اجرا کند.

واژه های کلیدی: بزه دیده، پیشگیری از جرم، پلیس ، خدمات حمایتی، جبران خسارت،

فهرست مطالب

مقدمه:   ۴
بزه دیده کیست؟   ۷
اقسام بزه دیده   ۸
اقسام بزه دیده از جهت صفات و استعدادهای مادرزادی   ۹
تعریف بزه دیده شناسی   ۹
مبانی حمایت از حقوق بزه دیدگان   ۹
اهداف بزه دیده شناسی   ۱۰
رویکرد بزه دیده محور در پیشگیری از جرم   ۱۱
بزه دیدگان و نظام عدالت کیفری   ۱۳
بزه دیدگان، پلیس و خدمات حمایتی   ۱۶
دادگاه ها، نگرانی ها و جبران خسارت   ۱۹
جایگاه زنان بزه دیده در نظام قضایی ـ تقنینی ایران:   ۲۴
•   نظام قضایی   ۲۴
•   نظام قانونی   ۲۵
نتیجه   ۲۹
منابع:   ۳۱

منابع:

·       فصلنامه فقه و حقوق، شماره ۴، مترجمان: حمیدرضا جاویدزاده – سیدحسن میره ای
·       کی.اس.ویلیامز ترجمه: دکتر علی صفاری (نقل از مجله تحقیقات حقوقی، شماره ۴۰)
·       برنامه جامع و عملیاتی پنج ساله دوم توسعه قضایی (۱۳۷۸- ۱۳۸۳) روزنامه رسمی کشور شماره ۱۲۸۲۲/ ح / م – ۱۷/۱/۱۳۸۴
·       اثرات فقدان حمایت کیفری مناسب از زنان بر بزه‌دیدگی آن‌ها حمزه زینالی فصلنامه رفاه اجتماعی شماره ۱۳
·       پژوهشی درباره خشونت علیه زنان در ایران، مهرانگیز کار، انتشارات روشنگران و مطالعات زنان
·       تقریرات درس جرم شناسی دکتر نجفی ابرند آبادی تنظیم محمد کاظم تقدیر دانشگاه شهید بهشتی ۸۲-۸۳

مقدمه:

مقصود از بزه دیده در بحث بزه دیده شناسی، قربانی شدن به وسیله جرم و اعمالی است که در قانون برای آن مجازات تعیین شده است (رایجیان اصلی ، ١٣٨١ ،ص ١٢ ). فق و حقوق و دین اسلام هر نوع قربانی کردن افراد را نفی میکند چنانچه در مورد جرم قتل نفس، قتل یک انسان به قتل بشر تشبیه شده است(مائده، ٣٢)

مطالعه نقش بزه دیده مسئله ای نیست که تاریخ حقوق آیفری با آن ناآشنا باشد، در جوامع باستانی و در سیستم اتهامی ، بزه دیده نقش ممتازی در دعاوی آیفری داشت تا جایی که گفته می شد «اگر شاآی نباشد دعوایی متصور نیست». در اواسط قرون وسطی با روی آار آمدن سیستم تفتیشی نقش بزه دیده در طرح دعاوی آمرنگ گردید و نقش دولت ها روز به روز افزایش یافت (معاونت اجتماعی وپشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه ، ١٣٨٢ ص ٣١۶ ) و تحت تفکر نظام آلاسیک از بزه دیده تنها به عنوان شاهدی که بر وقوع بزه بیش از دیگران اطلاع داشت ، استفاده می شد (آشوری ونجفی ابرند آبادی١٣٧۵ ). با پیدایش مکتب تحققی این رکن واقعه مجرمانه (بزه دیده ) همچنان مورد ، بی مهری بود تا اینکه با ظهور مکاتب مختلف دفاع اجتماعی که نگرش دقیق به پدیده مجرمانه داشتند، زیان دیده جرم مورد توجه قرار گرفت و این امر منتهی به علم نوین بزه دیده شناسی شد(نجفی ابرند آبادی ، ١٣٧٧ ،ص ٨)

بزه دیده شناسی، شاخه ای جدید از جرم شناسی است که به بررسی عوامل بزه دیدگی از طریق بررسی نقش عوامل روانشناختی، زیست شناختی، اخلاقی، اجتماعی بر بزه دیده می پردازد و با ارائه راهکارهایی به جلوگیری از بزه دیده و حمایت از حقوق بزه دیدگان می پردازد(طهماسبی نیک ، ١٣٨٢ ، ص ٢٢٨)

در خصوص دیدگاه های موجود در بزه دیده شناسی دو دیدگاه در ادبیات جرم شناسی موجود است . دیدگاه نخست بر نقش بزه دیده و تقصیر وی در فرآیند ارتکاب جرم تأکید  می ورزد که به « بزه دیده شناسی اولی» ، « بزه دیده شناسی علمی»، « مقصر نگاشتن بزه دیده» معروف است . دیدگاه دوم که بعد از وقایع جنگ جهانی دوم بوجود آمد، رعایت و تضمین هر چه بیشتر حقوق بزه دیدگان و تأمین خسارت های آنان به ویژه قربانیان جنگ جهانی دوم را مد نظر دارد که به صورت دخالت دولت در جبران خسارت وارد بر بزه دیده متجلی شد و از این دیدگاه با عنوان « بزه دیده شناسی ثانوی»، « بزه دیده شناسی  حمایتی»، « حمایت از بزه دیدگان» یاد می شود (دادیار ١٣٧٧ ،ص ١٣ و رایجیان اصلی ، ١٣٨١ ،ص ٣٢ )

 مهمترین هدف بزه دیده شناسی کاهش جرایم از طریق کاهش عوامل بزه دیدگی، حمایت از بزه دیدگان (از طریق کمکهای پزشکی، جبران خسارت های بزه دیده، حمایت عاطفی از او و …) و مساعدت به اجرای عدالت در صدور حکم است ( چه بسا مطالعه نقش بزه دیده در تحقق جرم به امر تبرئه یا تخفیف مجازات و تقلیل مسئولیت مجرم در جبران خسارت ها بی انجامد )(دادیار ، ١٣٧٧ ،ص ٢٠)

عوامل بزه دیدگی افراد را می توان به عوامل فردی (سن، جنس، شغل، نژاد، تحصیلات، انحراف از هنجارها، حالت های روانی، ویژگی های جسمی )، عوامل خانوادگی، عوامل اجتماعی و فرهنگی و محیط زندگی و رسان ههای جمعی) تقسیم کرد.

پیرامون حمایت از بزه دیده (بزه دیده شناسی ثانوی )، ابتدا بیان می کنیم در اسلام حمایت از انسان بماهو انسان صورت می گیرد و حقوق اساسی از جمله حق حیات، حق تساوی، حق آزادی برای همه انسان ها در اسلام تعریف شده است و هرگز حمایت از بزه دیده منجر به دفاع کورکورانه از وی نشده و چه بسا متناسب با سهم او در وقوع جرم مجازات هایی برای او در نظر گرفته می شود یا مجرم تبرئه می شود یا مجازاتش تخفیف می یابد چنانچه در دفاع مشروع اگر با رعایت قاعده اسهل فالاسهل متجاوز آشته می شود قاتل قصاص نمی شود یا اگر مال در دست امین بدون تعدی و تفریط تلف شود، امین ضامن نمی باشد.

در دادرسی اسلامی اصولی همچون اصل حل و فصل غیر قضائی، اصل حق دادخواهی و بهره مندی از محاکم عادلانه ، اصل مشارکت بزه دیده در فرآیند عدالت، اصل علنی بودن جلسات دادرسی، اصل فوری بودن دادرسی و عدم اطاله دادرسی، اصل استقلال قاضی، اصل بازرسی دقیق نسبت به اعمال قضات، اصل پژوهش خواهی اصل لزوم دادرسی حتی در صورت غائب بودن طرف مقابل همه در جهت حمایت از بزه دیده هستند.

و البته اکثر این اصول دو سویه و در جهت حمایت از حقوق بزهکار نیز می باشند و این حسن قوانین اسلام است که تنها به یک جنبه توجه ندارد بلکه جامع و همه جانبه است.

در مرحله جبران خسارت های بزه دیده قواعدی در فقه اسلامی موجود است که جبران خسارت های مالی بزه دیده (از جمله، قاعده احترام به مال مردم، قاعده ضمان، قاعده اتلاف، قاعده تسبیب ) را بر بزهکار لازم می گرداند، همچنین جبران خسارت های بزه دیده در جرایم علیه اشخاص به طرق مختلفی از جمله : استیفای قصاص، دریافت دیه از جانی یا عاقله او، پرداخت دیه توسط بیت المال ، دریافت ارش در جراحت ها و زخم ها) صورت می گیرد که برخی از این طرق از جمله پرداخت دیه توسط عاقله حمایت از بزهکار  که قصد فعل و قصد نتیجه را نداشته است  را نیز در پی دارد.

مهمترین مطلبی را که در این تحقیق به آن دست یافتیم این است که اولاً هر دو رویکرد بزه دیده شناسی با هم در اسلام وجود دارد و توجه به حمایت از بزه دیده و جبران خسارت های او موجب بیتوجهی به نقش بزه دیده در تکوین جرم  اتفاقی که در غرب روی داد  نشده است و ثانیاً توجه به حمایت بزه دیده موجب بی توجهی به حقوق بزهکار نشده است.

بزه دیده کیست؟

بزه دیده فردیست که تمامیت شخصی وی به وسیله یک عامل علّی خارجی که هم برای خود او و هم برای جامعه مشخص است مورد تعرض و آسیب واقع شده است برخی نویسندگان مفهوم بزه دیده را مترادف با قربانی قرار داده اند ولی باید به این مسئله توجه کرد که مفهوم گسترده قربانی ( قربانی شدن به وسیله طبیعت و قربانی شدن به وسیله رفتار و اعمال انسا نی : قربانی شدن صنعتی ، قربانی شدن ساختاری، قربانی شدن مجرمانه، قربانی شدن غیر مجرمانه ) در اینجا مد نظر نیست بلکه بزه دیده مترادف با قربانی شدن مجرمانه است(رایجیان اصلی ، ١٣٨١ ،ص ٢٢)

 اقسام بزه دیده

·       اقسام بزه دیده از جهت قانونی

بزه دیده آاملاً بی گناه
بزه دیده مقصر

الف) بزه دیده با تقصیر کم

ب) بزه دیده با مسئولیت مجرمانه همسان با مجرم

 ج) بزه دیده با مسئولیت مجرمانه تام(کرد علیوند ،محمدی ، ١٣٧٩ ،ص ۵٢)

·       اقسام بزه دیده از جهت رابطه روحی که با بزه دیده دارد

بزه دیده محرک
بزه دیده ای که عمل جانی را توجیه شده می داند و با اینکه به جرم بودن ان آگاه است سکوت میکتد
بزه دیده راضی
بزه دیده بزهکار
بزه دیده مضطر(رمسیس ،بی تا ،ص ۴۴٨)
بزه دیده ای که رابطه روان رنجوری محض نورتیک با بزهکار دارد
بزه دیده ای که با بزهکار رابطه « روانی – زیستی» دارد.
بزه دیده ای که متعلق به یک رابطه زیستی  تبار است (نجفی ابرند آبادی ، ١٣٧٧ ،ص ۵٢ و رمسیس ،بی تا ،ص ۴)

 اقسام بزه دیده از جهت صفات و استعدادهای مادرزادی

 تعریف بزه دیده شناسی

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .