عنوان :

مقاله تأثیر آموزش سبک حل مسئله بر میزان حرمت خود نوجوانان سنین ۱۲ تا ۱۳ ساله دارای مشکلات رفتاری ارتباطی

تعداد صفحات : ۲۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

حرمت خود یکی از تعیین کننده های اصلی در شکل دهی الگوهای رفتاری- عاطفی به ویژه در نوجوانان بشمار می آید. چه از دیدگاه تحولی حرمت خود همچون دیگر ویژگی‌های کودکان در خلال کودکی و نوجوانان دچار تغییراتی می گردد.

لذا هدف پژوهش حاضر از آموزش سبک حل مساله به نوجوانان مبتلا به اختلالات رفتاری- ارتباطی این است که یک راهبرد تطابق و سازگاری کلی که در موقعیت های مساله زا به کار آید در اختیار آنان قرار داده شود تا با بهره گیری از این روش بتوان ضعف حرمت خود آنها را بهبود بخشید و اعتماد به نفس شان را بالا برد.

نمونه مورد آزمایش حاضر که طرح آن از نوع نیمه تجربی با پیش آزمون- پس آزمون همراه با گروه های مداخله و کنترل است شامل ۴۸ دانش آموز دختر و پسر مدارس دخترانه و پسرانه از ناحیه ۵ اصفهان می باشد. نمونه ها از میان دانش آموزان ۱۳-۱۲ساله مشغول به تحصیل در پایه های اول و دوم راهنمایی تحصیلی انتخاب شدند. نتایج نشان داد که آموزش سبک حل مساله میزان حرمت خود کلی نوجوانان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی را در مقایسه با نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی افزایش می دهد، آموزش سبک حل مساله میزان حرمت خود تحصیلی نوجوانان دارای مشکلات رفتاری ارتباطی را نسبت به نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی افزایش می‎دهد ، آموزش حل مساله بر افزایش میزان حرمت خود والدینی نوجوانان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری مؤثر است، تایید می‎شود. آموزش حل مساله میزان حرمت خود اجتماعی نوجوانان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی را در مقایسه با نوجوانان فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی افزایش می دهد،ین میانگین نمرات حرمت خود کلی پسران و دختران تفاوت معنی داری وجود ندارد، تاثیر متقابل آموزش و جنسیت بر نمرات حرمت خود معنی دار نیست و بین نمرات معدل تحصیلی و نمرات حرمت خود دانش آموزان دختر و پسر رابطه معنی داری وجود دارد.

آموزش حل مساله موجب افزایش حرمت خود و احتمالا بهبود مشکلات رفتاری ارتباطی نوجوانان گروه آزمایش می شود. همچنین اینکه نوجوانان مستعد مشکلات رفتاری ارتباطی در موقعیت‌های مساله زا و فشارآور عمدتاً از سبک های ناکارآمد حل مساله استفاده می کنند. از این رو بر طبق این یافته ها می توان گفت که «حل مساله درمانی» یا سبک ها و فنون درمانی که حل مساله در آنها به صورت برجسته تری وجود داشته و فرایند آن را آموزش می دهند از جمله درمان های رفتاری- شناختی است که برای درمان یا بهبود مشکلات رفتاری ارتباطی مناسب و سودمند به نظر می رسد و می تواند نوجوانان گرفتار مشکلات رفتاری ارتباطی را در مقابله و رفع موانع موجود یاری نماید و در بلندمدت می‌تواند از شروع نشانه های مشکلات رفتاری و یا از شدت نشانه های آن پیشگیری بعمل آورد.

واژه های کلیدی: سبک حل مسئله، نوجوانان، حرمت خود، مشکلات رفتاری ارتباطی

فهرست مطالب

چکیده:    ۴
بیان مسأله:    ۵
روش    ۱۱
نمونه پژوهشی و شیوه نمونه گیری    ۱۱
ابزار اندازه گیری    ۱۱
شیوه اجرا    ۱۳
یافته ها:    ۱۵
فرضیه اول:    ۱۵
فرضیه دوم:    ۱۶
فرضیه سوم:    ۱۷
فرضیه چهارم:    ۱۸
فرضیه پنجم:    ۱۹
فرضیه ششم:    ۱۹
فرضیه هفتم:    ۱۹
بحث، نتیجه گیری و تفسیر    ۲۰
منابع:    ۲۶

منابع:

دادستان، پ، (۱۳۷۷). تنیدگی یا استرس، بیماری جدید تمدن، چاپ اول، تهران. انتشارات رشد.

سلیمی، سید حسن، (۱۳۷۶). بررسی حرمت خود در نوجوانان دارای مشکلات رفتاری، مجله روان شناسی، سال اول، شماره ۲٫

شریفی درآمدی، پرویز، آقا رشتی، معصومه (۱۳۸۴)، تاثیر آموزش شیوه های مقابله ای در کاهش اضطراب والدین دارای کودکان اختلال رفتاری، فصلنامه خانواده پژوهی، دوره اول، شماره ۲٫

صدرالسادات، سید جلال، اسفندآباد، حسن (۱۳۸۰) عزت نفس در افراد با نیازهای ویژه، انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی و سازمان بهزیستی کشور.

طاووسی، محترم (۱۳۸۰)، بررسی رابطه بین حرمت خود و تنیدگی های زندگی روزمره، مجله علوم روان شناختی، شماره ۲٫

عبدالله نژاد، م (۱۳۷۸)، بررسی رابطه بین باورهای غیرمنطقی و عزت نفس در بین دانشجویان رشته های هنر و معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکز، پایان نامه کارشناسی ارشد روان شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.

محمدی، فریده. صاحبی، علی (۱۳۸۰) بررسی سبک حل مساله در افراد افسرده و افراد عادی، مجله علوم روان شناختی، شماره ۱٫

محمدی، نورالله، (۱۳۸۴)، بررسی مقدماتی اعتبار و قابلیت اعتماد مقیاس حرمت خود روزنبرگ، فصلنامه روان شناسان ایرانی، سال اول، شماره ۴٫

Battle, J. (1987). Relationship between self- esteem and depression among children. Psychological Reports, 60-1187-1190.

Choopersmith, S, (1987). Self- esteem inventories. California: consulting psychologists press.

Coopersmith, S, (1990). Manual of SEL. Consulting psychologist, press, INC.

Cassidy , T. & Long.C. (1996), problem-solving style, stress and psychological illness: Development of a multifactorial measure , British Journal of clinical psychology. 35, 256-277.

D’zurilla, T. J., and Goldfried , M.R. (1971) problem solving and behavior modificatio- journal of Abnormal psychology, 18,107-126.

Fisher, D, & Beer, J. (1990). Codependency and self-esteem among high students. Psychological reports. 66: 1001-1002.

Harter, S., Marold, D. B., & whitesell, N.R. (1991). A model of psychosocial risk factors leading to suicidal ideation in young adolescents. Development and psychopathology, 4. 167-188.

بیان مسأله:

در خلال نیم قرن گذشته حرمت خود[۱] به عنوان یکی از سازه های اصلی شخصیت همواره مورد توجه روان شناسان بوده است. روزنبرگ^۲ (۱۹۷۹) بر این عقیده بود که حرمت خود به معنای یک سازه کلی^۳، ارزشیابی فرد از خود را به منزله موجود انسانی شایسته و با ارزش نشان می دهد. برخی از محققان (تفردی و ساوان^۴، ۲۰۰۱) ابعاد اصلی تشکیل دهنده حرمت خود را در چهارچوب دو مولفه احترام^۵ و تمایل یا علاقه‌مندی^۶ قابل تمایز می دانند. این مولفان نشان داده‌اند که حرمت خود کلی^۷ در دو سطح صلاحیت خود^۸ و علاقه به خود^۹ قابل جداسازی است. صلاحیت خود نوعی تجربه شخصی ارزشمند است که در آن فرد خود را عامل عمل احساس می کند. بنابراین، سطح صلاحیت خود می تواند دارای جهت گیری مثبت یا منفی باشد. علاقه به خود، به عنوان بعد دیگر حرمت خود نیز شرایط و عوامل تجربه مفیدی را برای فرد به عنوان یک موجود اجتماعی فراهم می آورد (نقل از نورالله محمدی، ۱۳۸۴).

بدون تردید یکی از دلایل اصلی توجه پژوهشگران به مفهوم حرمت خود، اثر بالقوه آن بر سلامت است. پژوهش هایی که به مطالعه اثرات حرمت خود اختصاص یافته اند آشکار ساخته اند که «حرمت خود آسیب دیده» تحمل شرایط دشواری که افراد در زندگی روزمره خواه ناخواه با آن مواجه می شوند را غیرممکن می سازد و پیامدهای روانی و جسمانی زیان آوری را برای آنها به بار می آورد (تیلور و اسپینوال^۱۰، ۱۹۹۶) این شواهد نشان می دهند که گستره وسیع پیامدهای فردی مواردی چون اضطراب و افسردگی (نقل از کاپلان^۱۱، ۱۹۹۶)، اختلال های جسمانی و روانی (اوگدن^۱۲، ۱۹۹۸). مشکلات رفتاری و ارتباطی (سلیمی، ۱۳۷۶) و پاسخ های نامطلوب و انحراف آمیز مانند استفاده از مواد مخدر، خرابکاری، تحریف واقعیت (به نقل از کاپلان، ۱۹۹۶) را در بر می‌گیرد. بی‌تردید چنین پیامدهایی میزان آسیب پذیری فرد را به طور فزاینده ای افزایش می دهد که این نیز به نوبه خود برای نظام های بین فردی و اجتماعی عواقبی چون جدا افتادن فرد از ایفای نقش بهنجار را به دنبال دارد (کاپلان ۱۹۹۶، نقل از طاووسی، ۱۳۸۰).

کوپراسمیت[۲] (۱۹۸۷) حرمت خود را به عنوان یک متغیر آستانه ای در نظر می گیرد، به این معنا که حرمت خود پایین تاثیر بازدارنده ای بر پشتکار، اعتماد، و عملکرد تحصیلی (صدر السادات و اسفند آباد، ۱۳۸۰) می گذارد و عملکرد فرد را در قلمرو روان‌شناختی، جسمانی، خانوادگی و اجتماعی دچار اختلال می کند و وی را وادار می سازد تا در جهت تغییر موقعیت خود یا سازش یافتگی با آن گام بردارد؛ سازش یافتگی که می تواند موثر یا ناموثر باشد (دادستان، ۱۳۷۷).

حرمت خود یکی از تعیین کننده های اصلی در شکل دهی الگوهای رفتاری- عاطفی به ویژه در نوجوانان بشمار می آید. چه از دیدگاه تحولی حرمت خود همچون دیگر ویژگی‌های کودکان در خلال کودکی و نوجوانان دچار تغییراتی می گردد. طبق نظریه تعالی خود^۲، نوجوان دارای ارزشگذاری منفی از خود، ارزشگذاری مشابهی را نزد همسالان داراست. به عبارت دیگر گروه همگنان^۳ موجب نگرش منفی به خود در فرد می‌شود و همین ارزشگذاری منفی موجب بی ارزشی خود^۴ شده که در حیطه های مختلف حرمت خود تجلی می یابد. هرچه بیشتر نوجوان احساس بی ارزشی را در خود تجربه نماید، به همان نسبت احتمال درگیر شدن او در رفتارهای انحرافی افزایش می یابد (کاپلان، ۱۹۹۶، نقل از سلیمی، ۱۳۷۶). همچنین نتایج تحقیقات دیگر نشان می دهند که حرمت خود همبستگی منفی با مشکلات رفتاری دارد. (شوایتزر و همکاران^۵، ۱۹۹۲) در تحقیق خود نمونه های بالینی را مورد بررسی قرار دادند و ارتباط منفی بین حرمت خود و مشکلات رفتاری را در نوجوانان ارجاع شده به کلینیک ها به دست آوردند. میزان حرمت خود در این نوجوانان پایین تر از میزان حرمت خود در نوجوانان سالم بود. پترسون و همکاران (۱۹۹۲) متوجه شدند که پسران پرخاشگر حرمت خود تحصیلی پایین تری نسبت به پسران فاقد پرخاشگری دارند و بین حرمت خود تحصیلی و بزهکاری همبستگی منفی وجود دارد.

از طرفی پژوهشگران در توجه خود به واکنش های افراد به سبک هایی که آنان در رویارویی با «حرمت خود آسیب دیده» اتخاذ می کنند، معطوف ساخته اند و بدین نتیجه رسیده اند که در مقابله با حرمت خود پایین، تغییرات بین فردی قابل ملاحظه‌ای وجود دارد چه، تجربه احساس بی ارزشی خود تحت تاثیر متغیرهای متعددی قرار می‌گیرد، شیوه های ارزیابی مختلف، راهبردهای مقابله ای، عوامل مقاومت و آسیب پذیری از جمله متغیرهایی هستند که تعیین می کنند چگونه حرمت خود پائین تجربه می‌شود و آثار آن چه هستند.

در این میان رابطه راهبردهای مقابله ای با حرمت خود پایین حایز اهمیت است. چه استفاده از سبک های مقابله ای کارآمد مقاومت فرد را در برابر حرمت خود پایین افزایش می‌دهد. برای مثال این باور که امکان تعدیل رابطه بین حرمت خود پایین در ابعاد اجتماعی و تحصیلی با مشکلات رفتاری ارتباطی[۳] وجود دارد در نتایج تحقیقات ویندل و ویندل^۲ (۱۹۹۶) درباره نوجوانان نشان داده شده است.

کسیدی و لانگ^۳ (۱۹۹۶) سبک حل مسأله را به عنوان فرآیندی شناختی- رفتاری تعریف می کند که افراد به واسطه آن راهبردهای موثر برای مقابله با موقعیت های مسأله‌زا^۴ در زندگی روزمره را شناسایی و پیشنهاد می کنند (نقل از محمدی و صاحبی، ۱۳۸۰). درزویلا و گلدفرید^۵ (۱۹۷۱، نقل از هاگا و همکاران^۶، ۱۹۹۵) حل مساله را به عنوان فرایندی رفتاری خواه از نوع آشکار یا شناختی تعریف کرده اند که الف) انواعی از پاسخ‌های متناوب بالقوه سودمند را جهت مقابله با موقعیت های دشوار در دسترس قرار می دهد. ب) احتمال انتخاب موثرترین پاسخ را از بین شقوق مختلف افزایش می دهد. (محمدی و صاحبی، ۱۳۸۰)

احساس حقارت و وابستگی از مشخصات عمده فرد با حرمت خود پایین است که او را به بی کفایتی و ناتوانی در تصمیم گیری های سنجیده در مواجهه با موقعیت های مساله زا و فشارآور سوق داده و به ابراز واکنش های تکانشی و هیجانی وادار می کند. یافته ثابت این ادعا بر پایه نتایج تحقیقات (باتل[۴]، ۱۹۸۷؛ هارتر^۲ و همکاران، ۱۹۹۱؛ لوچمن و لامپرون^۳، ۱۹۸۶؛ توث^۴ و همکاران، ۱۹۹۲؛ سیلورستون و سالسالی^۵، ۲۰۰۳) آشکار می‌سازد که نوجوانان دارای مشکلات رفتاری ارتباطی اغلب حرمت خود کلی پایین از خود نشان می دهند. سیلورستون و سالسالی (۲۰۰۳) با مقایسه دو گروه از دانش آموزان واجد مشکلات رفتاری ارتباطی و فاقد مشکلات رفتاری دریافت که گروه واجد مشکلات رفتاری ارتباطی نسبت به گروه فاقد مشکلات رفتاری ارتباطی به طور معناداری راه حل های متنوع کمتری ایجاد می کنند. هم چنین او دریافت که آزمودنی های دارای مشکلات رفتاری ارتباطی نسبت به آزمودنی های بدون مشکلات رفتاری ارتباطی تصمیمات سودمند کمتر و برانگیختگی بیشتری اتخاذ می کنند.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .