عنوان :

مقاله حاشیه نشینی و مشکلات آن

تعداد صفحات : ۱۳۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر حاشیه نشینی و مشکلاتی آن در پیدایش و شیوع فرهنگی نامتناسب با فرهنگ اصیل اسلامی ایرانی و گرایش یه رفتارهای غیر اجتماعی در میان ساکنان این مناطق می باشد.

 در تحقیق حاضر ابتدا به توصیف پدیده حاشیه نشینی پرداخته و پس از طرح مباحث نظری وتعریف مفاهیم کلیدی مشکلات زندگی و علل گرایش به رفتار ضد اجتماعی بررسی خواهد شد.

حاشیه نشینی پدیده ای است که در پی وجود یک اقتصاد ناسالم وبیمار ودر کنار سایر عوامل بر مشکلات شهری افزوده است. این معضل ، چهره وسیمای آنها را بدقیافه و زشت نشان می دهد. دو گانگی رادر جامعه شهری تشدید می کند. شیب طبقاتی را دامن میزند وبسیاری مشکلات دیگر را موجب می شود.

بر پایه ضرورت توسعه ظرفیتهای اقتصاد وجامعه فعالیتهای تولیدی همراه با نو آوریهای روزمره جوامع اروپای غربی و شمالی را به نحوی درونزا یا برخواسته از شرایط تاریخی ودر ادامه تحولات ساختاری آن جوامع از اسا دگرگون کرده بر وبرانه های قرون وسطی جامعه صنعتی غربی را در راستای آمالهای سرمایه داری لیرال پدید آوردند.

زمینه های سود آور توسعه ای شگرف به خود دید ونو آوری از هر سو رواج یافت. شهرها به مرکز پر آشوب تحولات دنیای نوین تبدیل شد اما علیرغم توسعه کم نظیر ناموزونی و عدم تعادل ذاتی نظام که نتیجه وابسته بودن تولید وتوسعه به سود آوری وانباشت است دربعد فضائی- مکانی نیز منعکس شد.

لذا درچارچوب کل جامعه و در درون شهرها مناطق ناهمگون پدید آمد، در مقابل مناطق اعیان نشین محله های فقیر نشین که سکونت گاه فقیر ترین اقشار ستمدیدگان و رانده شدگان از یک سو و انبوه قانون ستیزان قانون گریز ازسوی دیگر است قارچ گونه روئید.

برای حل معضل حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ، باید جامعه را از قطبی شدن و تمرکز گرایی خدمات دورکرد . چنانچه خدمات جامعه در محلی خاص وبه تعدادی خاص ارائه شود، تمرکز گرایی ایجاد خوان گردید واین تمرکز گرایی نتیجه ای جز هجوم مهاجرین برای بدست آوردن این خدمات را در پی نخواهد داشت.

هنگامیکه ما یک فرد حاشیه نشین را (آلونک نشین) راتافته ای جدا بافته از بقیه مردم می دانیم ، او نیز خودراهمینطور احساس می کند.

ساختن مساکن جداگانه از سایر نقاط شهری وبدون توجه به موقعیت فرد حاشیه نشین ، نه تنها آلونک ها را از یاد خواهد برد، بلکه خاطر آنها رازنده نموده و آلونکها درجائی دیگر تجدیدخواهد گردید. بنابراین دولت اگر بخواهد آلونک نشینی درشهرها برچیده شود واین معضل شهری پایان یابد باید:

۱-    افراد حاشیه نشین را جزئی از جمعیت شهری به حساب آورد.

۲-    تمرکز گرایی از شهری خاص برچیده شده و خدمات مختلف درسطح کشور، یکسان توزیع گردد.

۳-    در جهت اشکان حاشیه نشینان، ابتدا به خصوصیات روحی وروانی آلونک نشینان پرداخته شود ومسکن مورد نیاز آنها برنامه ریزی گردیده وساخته شود.

۴-    در زمینه اقتصادی- اجتماعی، آموزشهایی کارآموزی برای محیط کار ونحوه زندگی و تطبیق خودشان با جامعه شهری ارائه شود.

 واژه های کلیدی: حاشیه نشینی ، زاغه نشینیک، تهدیدات، فقر، مهاجرت، مساکن نابهنجار

فهرست مطالب

فصل اول    ۱
کلیات    ۱
مقدمه:    ۲
بیان مسئله:    ۴
اهداف تحقیق:    ۹
روش تحقیق:    ۱۰
مفهوم حاشیه نشینی:    ۱۱
تفاوت حاشیه نشینی و زاغه نشینیک    ۱۱
تهدیدات:    ۱۳
تاریخچه  و روند حاشیه نشینی در جهان:    ۱۵
فصل دوم    ۲۴
گسترش شهرها    ۲۵
تفاوت حاشیه نشینی در غرب و کشورهای جهان سوم    ۲۶
نحوه سکونت حاشیه نشینان    ۲۷
مهاجرت و حاشیه نشینی    ۳۳
علل مهاجرت:    ۳۴
فقر و حاشینه نشینی    ۳۴
فرهنگ فقر (اسکارلوئیز)    ۳۴
جدائی گزینی فضایی:    ۳۷
فصل سوم    ۳۹
روند حاشیه نشینی درایران    ۳۹
تحلیلی از حاشیه نشینی درایران    ۴۰
روند حاشیه نشینی درایران    ۴۷
تاریخچه حاشیه نشینی در ایرانک    ۴۸
انواع مساکن نابهنجار:    ۵۳
انواع مساکن نابهنجار در ایران:    ۵۴
تحلیلی از حاشیه نشینی درتهران    ۵۶
بررسی وضعیت مهاجرت جمعیت تهران درادوار زمانی مختلف    ۵۶
وضعیت خاص مهاجرت به تهران پس از انقلاب    ۶۰
سابقه و نحوه برخورد با پدیده حاشیه نشینی درتهران    ۷۲
مبارزه با بزهکاری و اعتیاد در اجتماع:    ۷۴
فصل چهارم    ۷۵
ایران و حاشیه نشینی    ۷۶
نگاهی به زمینه  تاریخی پیدایش اجتماع نابهنجار در ایران:    ۷۶
تاریخچه شکل گیری تهران و تکامل آنک    ۸۰
دوران تحولات شهر نشینی درتهران    ۸۶
گسترش فضایی شهر تهران و پیدایش شهرکهای اقماری:    ۹۳
آغاز مرحله جدید وسیاست طرح توسعه تهران:    ۱۰۱
گسترش فضایی تهران و شهر کهای اطراف . بعد از انقلاب اسلامی:    ۱۰۵
مهاجرت و تاثیر آن در شکل گیری حاشیه نشینی شهرها:    ۱۱۳
راه حلهای رفع حاشیه نشینی:    ۱۲۰
نتیجه گیری:    ۱۲۵
منابع    ۱۲۸

منابع

۱-      پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیا دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری با موضوع حاشیه نشینی.

۲-      مجله فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.

۳-      کتاب جغرافیای استان تهران- سال دوم متوسطه.

۴-      مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی – مهاجرت حاشیه نشینی- مسکن – بدون تاریخ.

۵-      مرکز اسناد و تحقیقات دانشکده معماری دانشگاه شهید بهشتی – حاشیه نشینی بررسی گودهای دروازه غار بدون تاریخ.

۶-      مجدالدین – اکبر- «بررسی روابط اجتماعی حاشیه نشینان تهران» پایان نامه لیسانس دانشکده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران ۱۳۵۶٫

۷-      وحیدی – حسن «مقدمه ای بر تئوری حاشیه نشینی و مهاجرتهای بی رویه درجهان سوم و ایران» پایان نامه لیسانس – وزارت برناه و بودجه ۱۳۶۵٫

۸-      یوسفی – حاج علی « تصویری از محیط زندگی کودکان و جوانان مناطق حاشیه نشین شهر» کتابخانه وزارت برنامه و بودجه – ۱۳۵۰٫

۹-      امانی – مهدی «انفجار شهرها دررابطه با جمعیت مهاجر» آبان۱۳۷۱ – مجله پیام یونسکو.

۱۰-  بنی فاطمه – حسین«بیکاری و مهاجرت» مجله رشد جغرافیا شماره ۱۳ بهرا ۱۲۶۷ گروه علوم اجتماعی دانشگاه تبریز.

۱۱-  بحرانی – محمد حسین «پژوهشی در علل ونتایج حاشیه نشینی در ایرانظ دانشگاه شیراز- دانشکده جامعه شناسی.

۱۲-  پیران – پرویز «شهر نشینی شتابان و ناهمگون » مجله سیاسی اقتصادی سال دوم شماره پانزدهم ص ۵۷-۶۱

۱۳-  پیران – پرویز«شهر نشینی شتابان و ناهمگونظ مجله سیاسی اقتصادی سال دوم شماره ۱۷- ص ۲۰ تا ۲۳٫

۱۴-  پیران – پرویز« آلونک نشینی در تهران» مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی- تیر ۱۳۶۷ ص ۵۱ تا ۵۶٫

۱۵-  پیران – پرویز « آلونک نشینی درتهران» مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی – شهریور ۱۳۶۷ ص ۵۶ تا ۵۹٫

۱۶-  پیران – پرویز « آلونک نشینی درتهران» مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی – مهر ۱۳۶۷ ص ۳۴ تا ۳۸٫

۱۷-  پیران – پرویز «آلونک نشینی درسنگاپور» مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی بهمن ۱۳۶۶ص ۵۳ تا ۵۴

۱۸-  پن درل – نان «آلونک نشینی درسالوادورباهیا» مجله اطلاعت سیاسی – اقتصادی – دی ۱۳۶۶ – ص ۳۴

مقدمه:

جمعیت انبوهی که در شهرها ، شهرکها و آبادیهای اطراف تهران و مناطق فقیرنشین داخل تهران زندگی می کنند وبا رشد بی رویه ای افزایش می یابد، درواقع اغلب همان کسانی هستند که درمفابله با محدودیتهای پیش گفته، عدم توانایی مالی در تهیه مسکن درداخل محدوده شهر تهران یا مشکلات دیگر در محل سکونت فبلی، مسکن خود را به خارج از محدوده یا مناطق حاشیه ای داخل شهر منتقل کرده اند و در عمل باید جزء جمعیت شهر تهران به شمار آیند.

چرا که هیچ یک از این محلات، آبادیها، شهرکها و حتی شهرهایی که جمعیت آنها به سرععت رشد می کنند مانندمحله های فقیر نشین داخل شهر جاذبه ای جز مجاورت با شهر تهران ندارند که البته وجود رفاه نسبی، تفریح و سرگرمی برای مردم بویژه برای جوانان از عوامل مهم جذب کننده در شهرهای بزرگی چون تهران بوده است.

افزایش جمعیت شهر تهران و به همراه آن گسترش فیزیکی شهر واضافه شدن فواصل شهری، ارائه خدمات را مشکل و گران گرده و مسائلی نظیر کمبود، گرانی، نامناسب و غیر بهداشتی و بالاخره فرسوده، بودن مسکن ، کمبود آب وبرق، تلفن، کمبود فضای سبز ، آلودگی و ترافیک . کمبود فضای آموزشی، کمبود امکانات پزشکی و دهها مشکل دیگر را به وجود آورده است.

باید خاطرنشان کرد که افزایش جمعیت در خارج از محدوده خدماتی که به طور مستقیم و درموارد غیر مستقیم از خدمات شهری استفاده می کنند باعث شده این مشکلات از عمق و وسعت بیشتری برخوردار گردیده و مشکل جدیدی را در زندگی شهری بوجود بیاورد که ما از آن تحت عنوان حاشیه نشینی  نام می  بریم.

افرادی که د راین مناطق ساکن می شوند کسانی هستند که توانایی تهیه مسکن درمناطق دیگر شهر که از امکانات و خدمات نسبتاً بیشتری برخوردار هستند را ندارند.

اغلب ساکنان این مناطق را شهر نشینان یا روستائیان مهاجر فقیری تشکیل می‌‌دهند که جهت تأمین هزینه های زندگی در داخل شهر مشغول به کار بوده و برای رسیدن به محل کار باید هر روز مسافت زیادی را طی کنند. بنابر این رفت و آمد و هزینه های آن از مسائلی است که برای این افراد از اهمیت خاصی برخوردار است.

کمبود آب و فقدان سیستم آبرسانی مناسب نیز از مشکلات دیگری است که اهالی این مناطق با آنان روبه رو هستند به نحوی که در بعضی از این مناطق، آنها مجبود به خرید آب از تانکرهای حامل آب می باشند.

فقدان سیستم جمع آوری زباله و شبکه فاضلاب و هزینه هایی که دفع زباله به همراه دارد موجب بروز آلودگی در این مناطق گردیده واین آلودگی و بیماریهای ناشی از آن به دلیل فقیرنشین بودن آین مناطق و عدم وجود حمایت های اجتماعی امکان تشدید ففر اقتصادی را فراهم می سازد.

تراکم جمعیت و نامناسب بودن مسکن فقر مالی و فرهنگی، فقدان تاسیسات و تسهیلات شهری از جمله مشکلاتی می باشند که ساکنین این مناطق را آنها روبرو هستند.

اگر از دیدگاه تئوریک به این موضوع نگریسته شود می توان مشاهده کرد که مشکلات ناشی از حاشیه نشینی دارای پیامدهای اجتماعی روانی به عنوان یک عامل مهم درحفظ نظم و ثبات اجتماعی مورد توجه قرار گرلفته و میزان گرایش به رفتار ضد اجتماعی که معمولاً انتظار می رود در ناطق حاشیه نشین از درجه بالائی برخوردار باشد وامکان رواج اخرافات اجتماعی و فرهنگی واقتصادی را در میان ساکنان این مناطق افزایش دهد بررسی می شود.

بیان مسئله:

در کشورهای در حال توسعه به علت رشد سریع جمعیت و عوامل گوناگون مانند عدم تقسیم مناسب امکانات شهری، مسئله مهاجرت از روستاها و شهرهای کوچک به سوی شهرهای بزرگ یک امر عادیست. درایران نیز از این بعد به علت مسائل خاص جغرافیائی و دیگر مسائل شهرهای بزرگ خصوصاً شهری مانند تهران، دچار مشکل مهاجرت گردیده اند. د ررژیم گذشته در بیش از سه دهه، تهران چنان رشد یافت که با گذشته خود فاصله گرفت.

از سال ۱۳۵۶ و با شروع انقلاب و آشوبهای شهری و بعد از آن ، چنگ تحمیلی باعث گردید که افراد بیکار ساکن د ر روستاهای کوچک و بزرگ و شهرهای کوچک، جهت یافتن کار هر چند کاذب روانه شهرهای بزرگ بخصوص حاشیه تهران گردند.

این مهاجران به علت فقر اقتصاد ی و گرانی مسکن، قادر به خرید خانه در تهران نبودند، و در نتیجه به حاشیه های این شهر که در حال حاضر عمدتاً در حوزه حومه جنوب تهران قرار دارند. هجوم برده اند و به علت برخورد قاطع با این مهاجران و عدم برنامه ریزی جامع و مناطق، حریم تهران گسترش بی رویه‌ای یافته تا آنجا که روستاهای چند سال گذشته به شهرکهای بزرگ فاقد امکانات رفاهی، آموزشی، درمانی و … تبدیل گردیدند.

به طور نمونه می توان به جاده نظامی د رمسیر جاده ری- ورامین اشاره کرد که در سال ۱۳۵۶ فقط سه خانوار در آن زندگی می کردند ولی امروز دهها هزار نفر جمعیت دارد.

به طور کلی مجموعه روستاها و شهرکهای حوزه جنوب حومه تهران امروز با کمبود امکانات رفاهی از طرفی و رشد جمعیت مهاجر از طرف دیگر و همچنین رشد مجتمع های ساختمانی در بخشی از مناطق آن و عدم اعطای مجوز ساخت و ساز در برخی دیگر از مناطق آن، مسائل و مشکلاتی را به وجود آورده است که موجب نارضایتی مردم این مناطق شده است.

ذیلاً خلاصه مشکلاتی را روستاها و محله های خارج از محدوده شهری (محلهای حاشیه نشین) با آن مواجه اند عنوان می شود:

۱-    مسکن:

کمبود مسکن در این نقاط مسئله ای حاد گشته است. عدم اجازه ساخت وساز از طرفی و رشد جمعیت که خصیصه ذاتی روستائیان مهاجر است از طرفی دیگر باعث ایجاد مشکلات و نابسامانیهائی درآن خانواده ها نهایتاً جامعه شده است.

۲-    مشکلات شهری:

تشکیل این روستاها و شهرک ها در حریم شهر موجب شده تا در حوزه خدمات شهری قرار نگیرد و عدم خدمات رسانی و تامین امکانات مورد نیاز شهرکها و روستاهای واقع د رحریم باعث شده تا این محلمه ها همواره با مشکلات بهداشتی، آموزشی، خدماتی و … مواجه بوده که به نارضایتی ساکنان آن نیز منجر گردیده است.

۳- آب آشامیدنی:

برای مثالی از مشکل آب آشامیدنی می توان به منطقه ۲۰ تهران اشاره کرد. آب شرب اغلب روستاها و شهرک های این منطقه از طریقی کاملاً نامناسب (مانند آبرسانی با تانکرهای غیر بهداشتی و…) تأمین می شود که مشکلات عدیده ای را در سطح منطقه بوجود آورده است.

۴-مشکلات اقتصادی:

گذشته از ساکنان بومی که به کشاورزی و دامداری مشغول می باشند بقیه تازه واردان همیشه با فقر سر در گریبانند، بیکاری و فقدان تخصص کافی موجب گردیده تا شغلهای کاذب و خرید و فروش مواد مخدر و کالاهای غیر قانونی و… در مناطق حاشیه ای رواج بسیار داشته باشد.

۵- مشکلات فرهنگی:

به علت پایین بودن سطح تحصیلات و اختلاط فرهنگی ، فرهنگ شهر نشینی در بین اغلب ساکنان حاشیه نشین وجود نداشته واین عدم وجود فرهنگ شهر نشینی در بین ساکنان باعث گردیده تا مشکلات ادارات مختلف را در سطح شهر دو چندان نمایند (مانند استفاده غیر مجاز از سیمهای برق و بهره برداری

غیر متعارف از شبکه آبرسانی و…)

فقدان ویا کمبود کتابخانه ، تمکانات آ‎موزشی و … موجب گردیده تا جوانان به جای پرداختن به سرگرمیهای سازنده به کارهای خلاف و ناشایست روی آورند وبه سوی کژ رفتاری گام بردارند.

۶- مشکلات آموزشی:

تقریباً تمام روستاها و شهرک های حاشیه ای با کمبود فضای آموزشی مواجه اند ودر صورت داشتن فضای آموزشی از امکانات آموزشی کافی بی بهره اند برای مثال از آموزگارانم تازه کار در امر تدریس استفاده می گردد که فاقد توانایی آموزشی کافی بوده و در نتیجه افت تحصیلی در بین دانش آموزان امری عادی شده است.

۷- مشکلات اداری:

کمبود مراکز اداری وتداخل وظایف ادارات موجود، موجب شده تا حاشیه نشینان برای پیشبرد ابتدائی کارهای اداری خود مجبور به صرف وقت زیاد و تحمل مشفات فراوانی گردیده وبه تبع آن رشد نارضایتی را شاهد باشیم که زمینه ساز اعتراضات اجتماعی نیز می باشد.

۸- کمبود امکانات بهداشتی، پزشکی

کمبود امکانات بهداشتی، پزشکی و دارویی و نیز فقدان آنها در اکثر قسمتهای خارج از محدوده در حالی که حداقل به یک درمانگاه و مرکز بهداشتی نیازمند است، کاملاً مشهود است.

۹- عدم وجود بهداشت محیط زیست:

وجود کارخانه ها، کانال های فاضلاب، کارخانه های دقاغی، روده پاک کنی، قالیشویی، ریخته گری و …، درکنار صنایع بزرگ مثل پالایشگاه، کارخانه سیمان و ذوب مس که تولید کننده بوی نامطبوع و گرد و غبار مواد شیمیایی گوناگون می باشند، اثرات سوء بر روی زندگی و محیط زیست حاشیه نشینان دارد.

اهداف تحقیق:

همانطوری که اشاره شد هدف اصلی این تحقیق بررسی تاثیر حاشیه نشینی و مشکلاتی آن در پیدایش و شیوع فرهنگی نامتناسب با فرهنگ اصیل اسلامی ایرانی و گرایش یه رفتارهای غیر اجتماعی در میان ساکنان این مناطق می باشد. ارائه تعریفی از حاشیه نشینی و توصیف منطقه ای حاشیه نشین در شهر تهران و خصوصیات و ویژگیهای آن و همچنین مشکلاتی که این شکل از زندگی برای ساکنان چنین مناطقی به همراه آورده است از موضوعات مورد بررسی این تحقیق را تشکیل می دهد.

بررسی پیامدهای اجتماعی و روانی، خصوصاً گرایش به رفتار ضد اجتماعی در مناطق حاشیه نشین و میزان تاثیری که مشکلات این نوع از زندگی در بروز چنین گرایشی دارد. هدف دیگری است که در این تحقیق دنبال می شود به همین جهت در تحقیق حاضر ابتدا به توصیف پدیده حاشیه نشینی پرداخته و پس از طرح مباحث نظری وتعریف مفاهیم کلیدی مشکلات زندگی و علل گرایش به رفتار ضد اجتماعی بررسی خواهد شد.

پس:

الف) از آنجا که هر جامعه ای ویژگیهای خاص اجتماعی خود را دارا می باشد در این تحقیق برآنیم تا با بررسی نظریات تئوریک موچود در زمینه بحث حاشیه نشینی میزان انطباق آنان با جامعه ایران و بخصوص شهر تهران را مشخص کرده در موارد عدم انطباق علت یا علتها را بیان نمائیم.

ب) هدف دیگر تحقیق حاضر شناخت آسیب پذیریهای اجتماعی، فرهنگی ، اقتصادی و موقعیتهای زمینه ساز مشارکت قشر حاشیه نشین در بحرانها و اعتراضات اجتماعی می باشد.

از آنجا که اکثر محققان به توصیف حاشیه نشینی توجه کرده و کمتر به تهدیدات و آسیب پذیریهای جامعه نشینی پرداخته اند، لازم است تا با بررسی از این دیدگاه تنگناها و کاستیهای این قشر از جامعه مورد مطالعه قرار گرفته وتاثیرات آسیب پذیریهای اجتماعی ، فرهنگی، اقتصادی و… بر جامعه حاشیه نشین و عوامل زمینه ساز مشارکت این قشر در اعتراضات و شورشها مورد تحقیق و مطالغه قرار گیرد.

روش تحقیق:

دراین تحقیق از روش کتابخانه ای در بخشهای تئو.ری برای بررسی تظریات اندیشمندانی چون رابرت پارک[۱]، امیل دورکهایم[۲]، مایکل تودارو[۳]، آلبرت کوهن[۴]، رابرت مرتون[۵] و … که در زمینه مسائل شهری و حاشیه نشینی در جهان قرن بیستم، ابراز عقیده کرده اند استفاده شده است.

و بخش دیگری با روش میدانی دررابطه با قسمت مطالعه موردی در محله نعمت آباد تهران به لحاظ اجتماعی آن منطقه بیشتر با استفاده از روش مشاهده توصیف و مصاحبه استفاده گردیده است.

مفهوم حاشیه نشینی:

توافق عمومی بر روی یک تعریف واحد و مشخص برای حاشیه نشینی وجود ندارد وافراد مختلف علاوه بر بکار بردن تعاریف مختلف گاهی با تسامح مواردی چون آلونک نشینی، زاغه نشینی، سکونت در حلبی آبادها، سکونت درمنازل نا متعارف شهری و بد مسکنی یا سکونت در مساکن نابهنجار، بافت غیر متعارف درون شهر، ساکنین جذب نشده به نظام اقتصادی- اجتماعی شهر، عوامل انسانی بزهکاری، جمعیت منزوی، محرومین اجتماعی، فقرا وافراد دو شخصیتی یا دو اصالتی وغیره را با حاشیه نشینی مترادف گرفته اند.

و اکنون به تعریف این مفهوم از دیدگاههای متفاوت می پردازیم:

تفاوت حاشیه نشینی و زاغه نشینیک

مسکن نابهنجار . خانه های خلق الساعه، سر پناه یک شبه بر پا شده یا حاشیه نشینی همه مترادف یکدیگر بکار می رود. البته به تعبیری حاشیه نشینی به مفهوم کالبدی آن تنها سر پناههای خلق الساعه بر پا شده در زمین متعلق به غیر واقع درحاشیه شهرها را در بر می گیرد و لذا برای همه موارد مشهود در جهان سوم مفهوم درستی نیست.

از طرفی Squatter از نظر لغوی ساکنین این قبیل خانه ها رادربر می گیرد به شخصی اطلاق می شود که بدون اجازه درزمین افراد دیگر یا موسسات ودولتها، سرپناهی در مدت کوتاه (یک شبه) برپا کند، ودر آن آرام گیرد.

این نکته قابل ذکر است که مسکن نابهنجار همانگونه که از عنوان آن بر می آید. طیفی از انواع سرپناه را در بر می گیرد:

در یک سوی طیف، خانه قرار دارد که مشابه خانه های مستقل تهی دستان شهری و گاه شبیه مساکن روستایی است، از مصالح با دوام ساخته شده و با دیوار ودری استوار از سایر واحد مجزاست، در آغاز فاقد آب و برق است و امکان دایر کردن چنین خدماتی را (یا به علت نداشتن سند و یا واقع شدن درخارج محدوده خدمات رسانی شهری) ندارد و عموماص در زمین کسانی که با ارائه اسنادی، مالک تلقی می شود با سرعتی شگفت آور بر پاغ شده است.

در قطب دیگر طیف مساکن نابهنجار، زاغه نشینی است که حفره های تعبیه شده در دل کوه ها را بدون روزنی (جز ورودی آن) به بیرون درز می گیرد، به روی این طیف انواع خانه سازی خلق الساعه از جمله آلونک، کپر چادر ، قمیه، پاشکل و کرگین قرار دارد[۶].