عنوان :

مقاله رابطه متغیرهای کنترل راهبردی و اثربخشی شرکتهای فعال در بازار سهام تهران

تعداد صفحات : ۲۱۰

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

سودآوری ، رشد و پایداری مستلزم توجه به متغیرهای بیرونی و درونی متعددی است، همانطور که گفته شد، بررسی همه متغیرهای پیش بین که رابطه مستقیمی با متغیر ملاک دارند، غیر ممکن است، بنابراین پژوهشگر با توجه به رابطه درونی متغیرهای پیش بین و آگاه بودن از دشواری مطالعه متغیرهای متعدد، سعی می کند متغیرهای عمده  معدودی را مورد نظر قرار دهد. با الهام از این نوع تفکر، پژوهش حاضر نیز سعی کرده است، رابطه متغیر ملاک با متغیرهای پیش بین معدودی را در شرکتهای نمونه فعال در بازار سهام تهران بررسی کند. براساس فرضیه های این پژوهش توجه به متغیرهای کنترل راهبردی که خود نیز تحت تأثیر متغیرهای دیگری هستند، باعث افزایش اثربخشی می شود.

اجرای کنترل راهبردی ، باعث دستیابی به اثربخشی راهبردی ، جهت‌گیری راهبردی و انسجام راهبردی می‌شود. با توجه به اهمیت کنترل راهبردی و تأثیر آن بر اثربخشی شرکتهای مورد مطالعه ، پژوهش حاضر سعی نمود به پرسشهای اصلی زیر ، پاسخ دهد:

۱- آیا متغیرهای کنترل راهبردی در شرکتهای نمونه فعال در بازار سهام اجرا شده اند؟

۲- آیا شرکتهایی که متغیرهای کنترل راهبردی را بیشتر بکار برده اند اثر بخش تر هستند؟

تاثیر ۱۲ متغیر پیش بین پژوهش، در دو سطح صنعت و شرکت، شامل رشد صنعت، حاشیه سود صنعت، رقابت صنعت، صرفه حاصل از تولید با مقیاس اقتصادی صنعت، آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی، سهم نسبی از بازار شرکت، حاشیه سود شرکت، آشنایی با مشتری، نقاط ضعف و قوت رقابتی شرکت، قابلیتهای فناوری شرکت، قابلیتهای مدیریت شرکت و کیفیت و قیمت بر متغیر ملاک که ترکیبی از پنج متغیر، شامل نوآوری، انعطاف پذیری، حاضر بودن، سودآوری (نرخ برگشت سرمایه) و رشد است، مورد مطالعه قرار گرفتند.

داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه و منابع گزارشهای سه ساله بازار سهام تهران جمع آوری شدند و با استفاده از نرم افزار SPSS10 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

به منظور مطالعه همبستگی بین متغیرهای پیش بین و متغیر ملاک، در شرکتهای نمونه، از همبستگی اسپیرمن استفاده شده است و سپس برای قبول یا رد تفاوت معنادار همبستگی بین نمونه آماری و جامعه آماری ، معناداری همبستگی ها در سطح ۰۵/۰=P مورد مطالعه قرار گرفته است.

برای بررسی وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار بین اطلاعات بدست آمده از نمونه آماری و اطلاعات در جامعه آماری یا بعبارت دیگر وجود یا عدم وجود تفاوت معنادار بین توزیع نمونه آماری و توزیع جامعه آماری ، از آزمون کولمو گوروف – اسمیرنوف استفاده شده است.

نهایتاً برای بررسی وجود یا عدم وجود رابطه خطی بین متغیر ملاک اثر بخشی و متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی از رگرسیون چند متغیره خطی استفاده شده است.

در پاسخ به سوال اول پژوهش، این نتیجه به دست آمد: در میان شرکتهای نمونه آماری، هیچ شرکتی وجود ندارد که هیچ کدام از متغیرهای کنترل راهبری را مد نظر نداشته باشد. به هرحال همه شرکتها، هرچند سطح آن مطلوب نیست، تا حدودی متغیرهای مذکور را در نظر داشته اند. بعلاوه نتیجه پژوهش نشان داد که متغیر ملاک با بکارگیری متغیرهای پیش بین، رابطه مستقیم دارد، یعنی شرکتهایی که به متغیرهای کنترل راهبردی بیشتر توجه داشته اند، از نظر متغیر ملاک، در شرایط بهتری قرار گرفته اند.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که متغیر ملاک «اثربخشی» با نه متغیر پیش بین کنترل راهبردی همبستگی متوسط و قابل توجهی دارد که در سطح ۰۵/۰ = P  ، معنادار هستند. اما همبستگی آن به سه متغیر پیش بین از نظر آماری معنادار نیست. البته این وضعیت ناشی از کم بودن تعداد نمونه آماری است، اگر تعداد نمونه افزایش یابد ، به احتمال زیاد، معناداری آنها بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر سه متغیر پیش بین اخیر، با متغیرهای پیش بین دیگر وابسته به متغیر ملاک، همبستگی بالا و معناداری دارند که نشان دهنده همبستگی غیر مستقیم آن سه متغیر با متغیر ملاک است.

واژه های کلیدی: کنترل راهبردی ، اثربخشی، شرکتهای فعال در بازارسهام ، نوآوری، انعطاف پذیری، حاضر بودن، سودآوری (نرخ برگشت سرمایه) و رشد

فهرست مطالب

پیشگفتار    ۱
چکیده پایان نامه    ۲
فصل اول    ۴
۱-۱- مقدمه    ۵
۲-۱- مسأله    ۵
۳-۱- سابقه موضوع    ۷
۴-۱- هدف    ۸
۵-۱- ضرورت و اهمیت پژوهش    ۹
۶-۱- پرسش‌های پژوهش    ۱۰
۷-۱- فرضیه های پژوهش:    ۱۱
۸-۱- واژه های کلیدی پژوهش    ۱۱
فصل دوم    ۱۳
ادبیات تحقیق و مبانی نظری    ۱۳
۱-۲- مقدمه    ۱۴
۲-۲- سامانه‌های کنترل راهبردی    ۱۴
۳-۲- ناپیوستگی محیطی    ۱۷
۱-۳-۲-نیروهای اجتماعی، فرهنگی    ۱۷
۲-۳-۲- نیروی های اقتصادی    ۱۷
۳-۳-۲- نیروهای فناوری    ۱۸
۴-۳-۲- نیروهای سیاسی، دولتی و قانونی    ۱۸
۵-۳-۲- آثار ناپیوستگی‌های محیطی    ۱۸
۴-۲-تعریف کنترل راهبردی    ۱۹
۱-۴-۲-کنترلهای مثبت و منفی    ۲۰
۲-۴-۲-کنترلهای نتایج و اقدامات    ۲۱
۳-۴-۲- ضرورت کنترل    ۲۴
۴-۴-۲-تعریف راهبرد    ۲۴
۱-۴-۴-۲-معیارهای راهبرد اثر‌بخش    ۲۵
۵-۲-تفاوت کنترل راهبردی با کنترل مدیریت    ۲۷
۱-۵-۲-کنترل اجرای راهبرد    ۲۷
۲-۵-۲- روایی فرضیات راهبردی    ۲۸
۳-۵-۲- مدیریت مقوله راهبردی    ۲۸
۴-۵-۲-کنترل تعاملی    ۲۹
۵-۵-۲-بررسی های دوره ای راهبرد    ۲۹
۶-۵-۲-اهمیت کنترل راهبردی    ۳۱
۷-۵-۲-بررسی اجمالی رویکرد های کنترل راهبردی    ۳۱
۱-۷-۵-۲-رویکرد سنتی    ۳۱
۲-۷-۵-۲-رویکرد های جایگزین    ۳۲
۱-۲-۷-۵-۲-رویکرد انتقادی    ۳۲
۱-۱-۲-۷-۵-۲-پاییدن محیطی به منظور کنترل فرضیه    ۳۶
۲-۱-۲-۷-۵-۲ : پویش محیطی برای نظارت راهبردی    ۳۷
۳-۱-۲-۷-۵-۲-کنترل هشدار ویژه    ۳۹
۲-۲-۷-۵-۲-رویکرد تنظیم متمرکز    ۴۰
۶-۲-کنترل حرکت عادی راهبردی:    ۴۱
۷-۲-کنترل جهش راهبردی    ۴۱
۸-۲-روشهای تدوین راهبرد    ۴۳
۹-۲-تطبیق کنترلهای راهبردی سطح کسب و کار با راهبرد    ۴۴
۱۰-۲-یادگیری و کنترلهای راهبردی    ۴۹
۱۱-۲- انواع کنترل حرکت راهبردی و جهش راهبردی    ۵۳
۱-۱۱-۲-تعیین متغیرهای کلیدی    ۵۵
۲-۱۱-۲-ساز و کارهای کنترل حرکت راهبردی    ۵۷
۳-۱۱-۲-یک چارچوب اقتضایی برای کنترل راهبردی زمان صلح:    ۶۰
۱۲-۲- گذر از کنترل حرکت راهبردی  به کنترل جهش راهبردی:    ۶۱
۱۳-۲- گذر از کنترل جهش راهبردی به کنترل حرکت راهبردی:    ۶۲
۱۴-۲- سلسله مراتب کنترل راهبردی    ۶۴
۱۵-۲-کنترل راهبردی در انواع مختلف شرکتها    ۶۵
۱۶-۲- عملیاتی کردن کنترل راهبردی    ۶۶
۱-۱۶-۲-گروههای کنترل راهبردی    ۶۸
۲-۱۶-۲-نقش مدیریت ارشد    ۶۸
۳-۱۶-۲-نقش کنترل کننده مدرن    ۷۳
۱۷-۲- اثر بخشی سازمانی    ۷۴
۱-۱۷-۲-مقدمه    ۷۴
۲-۱۷-۲-اهمیت عملکرد سازمان در مدیریت راهبردی    ۷۴
۳-۱۷-۲-محدود کردن مفهوم عملکرد سازمانی    ۷۵
۴-۱۷-۲-سنجش عملکرد سازمان    ۷۶
۵-۱۷-۲-تعریف اثر بخشی    ۷۷
۶-۱۷-۲-مقایسه اثر بخشی موسسات دولتی با شرکتهای خصوصی    ۷۹
۷-۱۷-۲-معیارهای اثر بخشی    ۸۰
۸-۱۷-۲-مدل ارزشهای رقابتی    ۸۱
۹-۱۷-۲- چشم اندازهای مدیریتی به اثر بخشی    ۸۳
۱۰-۱۷-۲- چارچوب نظری پژوهش    ۸۴
۱۱-۱۷-۲- جمع بندی فصل دوم    ۹۰
فصل سوم    ۹۲
روش شناسی پژوهش    ۹۲
۱-۳- مقدمه    ۹۳
۲-۳- جامعه آماری    ۹۳
۳-۳- روش نمونه‌گیری و حجم نمونه    ۹۳
۴-۳- ابزارهای جمع آوری داده ها    ۹۵
۱-۴-۳- منابع داده ها    ۹۵
۲-۴-۳- پایایی پرسش ها    ۹۵
۳-۴-۳- متغیرهای اندازه گیری شده در پژوهش    ۹۶
تعریف متغیرهای پیش بین ( متغیرهای کنترل راهبردی )    ۹۷
تعریف متغیرهای ملاک ( متغیرهای اثر بخشی )    ۹۸
۵-۳- روش تجزیه و تحلیل داده ها    ۱۰۰
۱-۵-۳- مدل تجزیه و تحلیل داده ها    ۱۰۰
۲-۵-۳- روشهای آماری برای تحلیل داده ها و تفسیر نتایج    ۱۰۱
فصل چهارم    ۱۰۳
تحلیل داده‌ها    ۱۰۳
۱-۴- مقدمه    ۱۰۴
۲-۴- تحلیل پایایی پرسش های پرسشنامه    ۱۰۴
۳-۴- توزیع فراوانی داده ها    ۱۰۷
۴-۴- آزمون کولموگوروف – اسمیرنوف    ۱۱۸
۵-۴- همبستگی متغیر ملاک اثربخشی با متغیرهای پیش بین کنترل راهبردی    ۱۲۱
۶-۴- تحلیل رگرسیون جند متغیره خطی    ۱۲۳
۷-۴-گزینش متغیرهای پیش بین    ۱۳۲
۸-۴- نمودار پراکنش    ۱۳۲
۹-۴- بررسی مقادیر پرت    ۱۳۳
فصل پنجم    ۱۳۵
بحث و نتیجه گیری    ۱۳۵
۱-۵- مقدمه    ۱۳۶
۲-۵- مروری بر چارچوب نظری پژوهش    ۱۳۶
۳-۵- یافته های مهم پژوهش    ۱۳۷
۴-۵- نتایج و پیشنهادهای پژوهش    ۱۴۱
۱-۴-۵- پیشنهاد به پژوهشگران    ۱۵۱
۲-۴-۵- توصیه به شرکتهای بازرگانی    ۱۵۲
۳-۴-۵- پیشنهاد به دولت    ۱۵۷
منابع و مأخذ    ۱۶۲
پیوست ۱    ۱۷۱
پیوست ۲    ۱۹۴
سؤالات مربوط به بعضی از متغیرهای اثر بخشی    ۱۹۵

منابع فارسی :

۱- ایکاف، راسل ( ۱۳۷۵ ) برنامه ریزی تعاملی، ترجمه خلیلی شورینی- سهراب ، تهران.

کتاب ماد ( وابسته به نشر مرکز )، صفحات ۷، ۸ .

۲- پیرس- جان و رابینسون- ریچارد ( ۱۳۷۷ ) ، برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک ، ترجمه : خلیلی شورینی- شهراب، تهران انتشارات یا دواره کتاب- چاپ اول- صفحات ۴۴۱- ۴۴۰ ، ۳۰۱٫

۳- رحمان سرشت، حسین، (۱۳۷۷)، تئوریهای سازمان و مدیریت از نوین گرایی تا پسانوین گرایی، انتشارات فن و هنر، چاپ اول، صفحات، ۳۴۰-۳۳۴، ۱-۱۸۲٫

۴- خلاصه کتاب های :

– بوزل- رابرت دی و گیل- بردلی تی ، ( ۱۹۸۷ ) ، پیمز.

– هافر- چارلز و شندل- دن ( ۱۹۸۶ ) ، طراحی راهبرد.

– تری گو- بنیامین و زیمرمن، جان راهبرد مدیریت عالی سازمان، رحمان سرشت- حسین، جزوه کلاسی دوره دکتری- راهبردهای بازرگانی (۱۳۷۷) .

۵- دلاور ، علی ، (۱۳۷۶ ) ، مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی ، انتشارات رشد چاپ دوم، صفحات ۲۰۲، ۲۰۱ ،۱۹۱، ۱۹۰، ۴۹ ، ۴۸، ۴۵ ، ۴۳ .

۶- زرگر محمود ( مترجم ) ، (۱۳۸۰ ) راهنمای جامع SPSS 10 ، انتشارات بهینه، چاپ اول .

۷- ماریاجی نورسیس، (۱۳۸۰)، راهنمای SPSS 8، ترجمه فتوحی اردکانی- اکبر و اصغری- فریبا، چاپ سوم، صفحه ۴۲۴٫

۸- فرگوسن- جرج و تاکانه- یوشیو ، ( ۱۳۸۰ ) ، تحلیل آماری در روانشاسی و علوم تربیتی ، ترجمه : دلاور- علی و نقشبندی- سیامک، نشر ارسباران ، چاپ دوم ، صفحات ۵۷۷- ۵۷۳- ۵۰۵ .

۹- آلن- مری جی و ین- وندی ام ، (۱۳۷۴ ) ، مقدمه ای بر نظریه های اندازه گیری ، ترجمه : دلاور- علی ، انتشارات سمت، چاپ اول ، صفحات ۱۲۸- ۱۲۷ .

۱۰- سیگل- سیدنی ، ( ۱۳۷۲ ) ، آمار غیر پارامتری برای علوم رفتاری ، ترجمه : کریمی- یوسف، انتشارات دانشگاه علامه طبا طبایی ، چاپ دوم ، صفحات ۷۶- ۶۳ و ۲۵۶- ۲۵۳ .

۱۱- گرین- جودیت و الیویرا- مانویلا دی ، (۱۳۸۰ ) ، کاربرد آزمونهای آماری در پژوهش های علوم رفتاری ، ترجمه: دلاور- علی و پژمان- مهرداد ، نشر ارسباران ، چاپ اول ، صفحات ۱۶۶- ۱۶۴ .

منابع انگلیسی

۱- Aaron, A.B. (1994). Conceptualization and measurment of environmental Uncertainty. “Academy of Management Journal”, Vol. 37, No.2. pp. 410-425.

۲- Ansari, S.L. (1979) Towards an Open System “Approach to Budgeting, Accounting , Organization and Society” ۴, No.3. pp (151-156).

۳- Ansoff, H.I. (1980). Strategic Issues Management, “Strategic Management Journal”, ۱٫ pp. 131-148.

۴- Asch, D. (1992). Strategic Control : A Problem Looking for a Solution, “Long Range Planning” , ۲۵ (۲).

۵- Ansoff, I.H. (1975). Managing Strategic Surprise by Response to Weak Signals. “California Management  Review” , ۱۸, ۲, pp. 21-33.

۶- Anthony, R.N. and J. Dearden and N.M.Bedford, (1989). “The Management Control System”. Harvard Business School Press. pp. 183-184.

پیشگفتار

نیمه دوم قرن گذشته مملو از تغییر و تحول بود، بدون شک تغییر در دهه اول قرن ۲۱، بسیار سریعتر از دهه های قبل خواهد بود . واقعیت عصر حاضر این است که بدون ملاحظه تغییرات در شرایط بیرونی، ادامه حیات سازمانهای انتفاعی غیر ممکن است. شرکتهایی که با تغییرات محیطی به طور انفعالی برخورد می‌کنند، دچار مشکلاتی فراوان خواهند شد . برای پیش بینی و شناختن تغییرات، باید محیط را پیوسته پایید و پویش* کرد. بنا به گفته پیتر دراکر،‌اندیشمند صاحب نام مدیریت، مدیران امروز باید ناپیوستگی‌ها را مدیریت کنند.

همچنان که آهنگ تغییر افزایش می یابد، پیچیدگی مسایلی که در برابر ما قرار دارند، نیز افزایش می یابد. هر قدر تغییر سریعتر باشد، عمر راه حلهایی که برای آنها ابداع می‌کنیم، کوتاهتر می‌شود. بنابراین، زمانی که ما راه حلهایی برای بسیاری از مهمترین مسایل‌مان می یابیم ، این مسایل آنچنان تغییر کرده اند که راه حلهای ما نه دیگر مربوطند و نه مفید، ( ایکاف ، ۱۳۷۵ ) .

یکی از هدفهای این پژوهش تأکید بر امکان مقابله با مشکل مذکور است؛ به ویژه تأکید بر شرکتهای بازرگانی کشور که در شرایط خاصی از زمان قرار دارند . به نظر می رسد دیری نخواهد پایید که حمایت های خاص دولتها کاهش خواهد یافت و شرکتها درمقابل رقابت مستقیم تر باشرکتهای بیرونی قرار خواهند گرفت. بنابراین در نظر داشتن محیط باید به یک فرهنگ سازمانی تبدیل شود.

فصل اول این پژوهش، مقدمه ، هدف، ضرورت و اهمیت تحقیق،بیان مسأله ، سؤالات و فرضیه های تحقیق را در بر دارد. فصل دوم شامل ادبیات تحقیق و مبانی نظری، فصل سوم شامل روش شناسی، فصل چهارم شامل تحلیل داده ها و فصل پنجم در بردارنده نتیجه گیری و پیشنهادها است. در پایان نیز کتابنامه و پیوست‌های پایان نامه آمده است.

۱-۱- مقدمه

در نهایت ، قرن بیستم، شرکتهای جهان را وادار به گسترش حیطه تفکر در مورد چگونگی اداره امور خود کرد. قرن بیست و یکم بسیار چالشگرتر از قرن بیستم خواهد بود. شرکتهای انتفاعی ، به منظور حفظ یا ارتقای توان رقابت و ادامه حیات خود باید بطور پیوسته شرایط محیط را در نظر داشته باشند و خود را با آن تطبیق دهند. بی‌توجهی به شرایط بیرونی، درست مانند حرکت در تاریکی بدون چراغ است. مسایل پیش روی سازمان باید به موقع تشخیص داده شوند، درست تعریف شوند و در برابر آنها راه حلهای نظری درست، ارائه و اجرا شود . این فصل ، هدف پژوهش ، ضرورت، اهمیت آن ، بیان مساله ، سؤالات و فرضیات پژوهش را دربردارد.

۲-۱- مسأله

پیش بینی ها درباره سده ۲۱ فراوان است. اما در مورد ادامه افزایش مرحله ای فشارهای جهانی شدن که تغییرات بنیادین در مرزهای سنتی کشورها و بازارها به همراه دارد، توافق وجود دارد. جهانی شدن فرصتهای با سخاوتی خلق خواهد کرد، از سوی دیگر چالشهای مهمی نیز برای کشورها و مدیران اجرایی در بر خواهد داشت. چشم انداز رقابت جهانی، قوانین و اصول رقابت جهانی را به چالش وادار خواهد کرد، (شاکر – ۱۹۹۹).

ما در جهانی زندگی می کنیم که حدوداً از ۲۰۰ کشور تشکیل شده است. چه بخواهیم و چه نخواهیم از بعضی جهات، از فعالیتهای آنها تأثیر می پذیریم. در شرایط کنونی نداشتن رابطه با کشورهای دیگر غیر ممکن است. بر اساس آمار «سازمان جهانی تجارت»[۱]  ، در ژوئیه سال ۲۰۰۱ میلادی، ۱۴۲ کشور عضو آن و ۲۹ کشور مثل روسیه و چین در حال مذاکره برای پیوستن به آن سازمان بوده اند. هر چند پیوستن به سازمان تجارت جهانی اجباری نیست. ولی حداقل تمایل به استفاده از مزایا و فواید آن که سهمش از تجارت جهانی بیش از ۹۰ درصد کل تجارت جهان است، ضرورت عضویت، در آن را اجتناب ناپذیر می کند. با توجه به اینکه پیشرفتهای نظام تجارت جهانی، اثر قاطعی بر محیط کسب و کار دارد، ملاحظه محیط کسب و کار یکی از عوامل مهم، در پایداری و رشد آینده شرکتهای بازرگانی خواهد بود.

از طرف دیگر شرکتهای بازرگانی در دنیا به سمت جهانی شدن گرایش گسترده ای یافته اند. شرکتهای ایرانی به ناچار – حداقل در داخل کشور-  در مقابل بعضی از آنها قرار می گیرند به طوری که در حال حاضر بسیای از شرکتهای ایرانی از این تقابل در امان نیستند. ایستایی و مقابله دربرابر شرکتهای خارجی یا داشتن موضع تهاجمی نسبت به آنها، مستلزم پاییدن و پویش مناسب محیط و فراهم آوردن ابزار لازم است. به‌علاوه یکی از هدفهای عمده سیاستهای اقتصادی کشور، رهایی از تکیه بر وابسته بودن به صادرات تک محصولی (نفت) است. بدون توجه به شرایط و تحولات محیطی، چگونه می توان رقبای توانمند را شناخت و با آنان مقابله کرد.

شرکتهای ایرانی به منظور آمادگی برای تطابق با محیط، باید از انعطاف پذیری لازم برخوردار باشند. چارلز هندی، یکی از نظریه پردازان برجسته سازمان و نویسنده عصر بی خردی[۲]  و عصر تضاد[۳]، اخیراً از یک داستان جالب استفاده  کرده است. داستان پیکی که بدون داشتن هرگونه حق اقدام خارج از چارچوب قوانین خشک، باعث اتلاف منابع سازمانی می‌شود. این موضوع را دس[۴] در مقاله خود با عنوان فارغ از کنترل (راهبردی )[۵]، به منظور آگاه کردن سازمانها از ضرورت انعطاف پذیری، بیان می‌کند.

در عصر حاضر شرکتهای بسیاری هستند که با تدوین و اجرای مقررات و قوانین خشک، مانع از خلاقیت ، نوآوری و انعطاف‌پذیری لازم در مقابل تغییرات می شوند.

یک جنبه مهم کار مدیریت ارشد، تطبیق شایستگیهای سازمان با فرصتها و مخاطرات ناشی از تغییرات محیطی، بصورت اثر بخش و کارا است. ویژگیهای بنیادین این تطبیق راهبرد سازمان است، همه سازمانها به صورت مدون یا غیر مدون دارای راهبرد هستند ولی چون راهبرد مقوله مهمی است، بهتر است مدون باشد، (هافر و شندل – ۱۹۸۶)[۶]. روشن بودن راهبرد ، با اثر بخشی سازمان رابطه‌ای مستقیم دارد. حتی اثر بخشی آینده سازمانهایی که بدون راهبرد مدون عملیاتی اثربخش داشته اند، با تردید همراه است، ( تریگو و زیمرمن -۱۳۷۷)[۷]. البته تفاوت عملکرد راهبرد مدون و راهبرد غیرمدون، موضوع این پژوهش نیست. چنان که گفته شد همه سازمانها راهبرد دارند، بحث این تحقیق توجه به متغیرهای کنترل راهبردی است که با متغیر اثربخشی رابطه مستقیم دارند و توجه به آنها، به منظور بهبود اثربخشی، ممکن است باعث تغییر یا اصلاح راهبرد شود.

یکی از پیش فرضهای این پژوهش ضرورت به کارگیری کنترل حرکت راهبردی و کنترل جهش راهبردی (لورانژ)[۸] است زیرا پیوستگی و ناپیوستگی، مشخصه بارز محیط امروز است. در حالیکه سازمان با راهبرد مدون و یا غیرمدون در حال فعالیت است، ممکن است با تغییرات غیر منتظره ای مواجه شود که تغییر اساسی در راهبرد را اجتناب ناپذیر کنند. از طرف دیگر نظارت بر اجرای راهبرد نیز از وظایف کنترلهای راهبردی است.

به علاوه، احتمال موفقیت بهترین راهبردهایی که به صورت نامطلوب به اجرا در آیند، بسیار اندک است. بنابراین اجرای راهبرد باید درست و متناسب با شرایط باشد. از طرف دیگر کنترل راهبردی باید متناسب با راهبرد اجرا گردد. به عبارت دیگر نوع کنترل راهبردی باید متناسب با نوع راهبرد باشد. مثل نوع کنترل در شعبات شرکتهای چند ملیتی که بهتر است از بین سه نوع کنترل ستاده، داده و اقدام، کنترل در شعبات: در مرحله ابتدایی از یکپارچگی، بیشتر مبتنی بر کنترل ستاده، و در مرحله میانی از یکپارچگی، بیشتر مبتنی بر کنترل اقدام، و در مرحله یکپارچگی زیاد، بیشتر مبتنی بر کنترل داده باشد (مورالید هاران و همیلتون – ۱۹۹۹)[۹].

فرض برآن است که از یک بعد، مشکل از آنجا ناشی می شود که با وجودی که شرکتهای مورد مطالعه، متغیرهای کنترل راهبردی را به کار می گیرند، ولی توجه به متغیرهای مذکور از سطح مطلوبی برخوردار نیست. بنابراین، فرض می شود که توجه بیشتر به متغیرهای مورد بحث، باعث افزایش اثربخشی خواهد شد، به شکلی که شرکتهای مورد نظر با پاییدن و پویش مناسب محیط، حتی در امر نفوذ به بازارهای جهانی موفقیتهایی کسب خواهند کرد.

۳-۱- سابقه موضوع

در طی جمع آوری منابع برای این پژوهش، کاری مشابه که در فهرست کارهای دانشگاههای کشور ثبت شده باشد، چه در سطح کارشناسی ارشد و چه در سطح دکتری، مشاهده نگردید. تلاشهای فراوان برای دستیابی به پایان نامه‌ای با موضوع «رابطه متغیرهای کنترل راهبردی با اثربخشی» در خارج از کشور نیز بی‌حاصل ماند.

کنترل راهبردی و اثربخشی از موضوعاتی هستند که در سطح جهان برای پژوهش جای بسیار دارند، به ویژه در زمینه کنترل راهبردی، کار چندانی صورت نگرفته است، حتی هنوز توافق کاملی در مورد واژه های اصلی به کار گرفته شده در آن، به وجود نیامده است. بقولی مطالعه در زمینه کنترل راهبردی هنوز در دوران کودکی خود به سر می برد.

عملکرد بالا در دراز مدت به جهت گیری راهبردی، اثربخشی راهبردی و یکپارچگی راهبردی درست، وابسته است. تدوین و حفظ سه مورد مذکور از وظایف کنترل راهبردی است. دستیابی به جهت گیری و اثربخشی راهبردی مستلزم توجه به متغیرهای عمده ای است. در رابطه با متغیرهای سطح صنعت و سطح شرکت، اولین آرایه مربوط به تجزیه و تحلیل شرکت، آرایه بی‌سی‌جی است که دو متغیر رشد و سهم نسبی از بازار را در دو بعد به عنوان معیارهای تحلیل در نظر می‌گیرد. بعد از آن آرایه جی‌ای است که متغیرهای بیشتری را در دو بعد جذابیت صنعت و جو رقابتی لحاظ کرده است.

کنترل راهبری شرکت براساس متغیرهای متعدد از جمله: نرخ بازگشت سرمایه، سهم بازار، سودآوری، مأموریت ، هدف ها ، راهبردها و خط مشی های فعلی شرکت، اطلاعات در مورد هیأت مدیره و مدیریت ارشد شرکت ، محیط دور (اقتصادی،‌اجتماعی ، سیاسی و فناوری)، محیط نزدیک (رقبا، مشتریان، سهامداران، عرضه کنندگان)، نقاط قوت و ضعف رقابتی شرکت در رابطه با ساختار، فرهنگ و منابع شرکت (بازاریابی، مالی، تحقیق و توسعه ،‌مدیریت منابع انسانی ،‌سیستم های اطلاعی) از کارهایی است که شرکتهای امریکایی برای ممیزی راهبردی شرکت خود اجرا می کنند (هانگر و ویلن – ۳۰۷: ۱۳۸۱).

در نهایت یادآور می‌شود که در ارتباط با موضوع این پژوهش، تا کنون در ایران تحقیقی صورت نگرفته است.

۴-۱- هدف

رقابت در اقتصاد جهانی سده ۲۱ پیچیده، چالشگر و همراه با فرصتها و تهدیدات رقابتی خواهد بود. پیش بینی های رهبری راهبردی مؤثر، در حالیکه در محیطهای متلاطم و غیر قابل پیش بینی رقابت می شود، می تواند به ارتقای عملکرد شرکتها کمک کند (ایرلند و هیت- ۱۹۹۹)[۱۰].شرکتها باید متغیرهای عمده ای که در عملکرد آنها تأثیر گسترده دارند به طور پیوسته در نظر داشته و حتی احتمال تغییرات در آنها را پیش بینی کنند.

هدف اصلی این تحقیق تأکید بر وابسته بودن اثر بخشی شرکتهای بازرگانی با ملاحظه متغیرهای کنترل  راهبردی است. یعنی یکی از هدفهای این پژوهش، آن است که نشان داده شود که توجه و به کارگیری متغیرهای کنترل راهبردی، باعث افزایش اثربخشی خواهد شد. شاید افراد مرتبط زیادی باشند که از  اهمیت موضوع مطلع نیستند و یا موضوع را جدی نمی گیرند . هدفهای دیگر عبارتند از: پیشنهاد به شرکتهای مورد آزمون در مورد ضرورت به کارگیری متغیرهای کنترل راهبردی با توجه به جهانی شدن رقابت، پیشنهاد به دولت به منظور آماده کردن بستر رشد و مشارکت در گسترش مفاهیم مدیریت راهبردی درایران و ایجاد زمینه برای تحقیقات گسترده بعدی.

۵-۱- ضرورت و اهمیت پژوهش

تلاطم محیطی سالهای اخیر ، شرکتها را مجبور به واکنشهای متعدد و سریع می نماید. شرکتهایی که محیط را نمی پایند و پویش نمی کنند، دچار مشکلات فراوان شده، احتمالاً با زوال مواجه می شوند. سازمانها با محدودیتها و کنترلهای بیرونی مواجه هستند، به بیان دیگر، شرکتها از بیرون کنترل می شوند (رحمان سرشت، ۲-۱۸۱: ۱۳۷۷، به نقل از فیفر و سالانسیک) اثربخش بودن سازمانها مستلزم به کارگیری کنترلهای راهبردی مناسب است. کنترل به مدیران کمک می کند تا تغییرات محیطی (مثل تغییر در ماهیت رقابت ) و آثاری که آنها بر پیشرفت شرکت دارند، زیر نظر داشته باشند (استونر، ۹۶۴: ۱۳۷۹).

وقتی صحبت از پایداری شرکت می‌شود، رجوع به کنترل راهبردی اجتناب ناپذیر می‌گردد. اهمیت کنترل راهبردی از واقعیت های اصلی زندگی سازمانی ناشی می‌شود. کنترل راهبردی شرکت را برای آگاهی از محیط بیرونی و پاسخگویی به آن، که اغلب یک منبع سریع تغییر و غیر قابل پیش بینی است، مستعد می کند، (بند و اسکلن – ۱۹۹۵[۱۱]).

کنترل راهبردی با  زیرنظر داشتن مسیر راهبرد در حال اجرا ، سر و کار دارد. مسایل و تغییرات در فرضیات بنیادی را کشف کرده، تعدیلات لازم را انجام می‌دهد ، آیا حرکت در جهت درست است؟ آیا مسایل کلیدی درجای خودشان قرار دارند؟ آیا فرضیات درباره روندهای عمده و تغییرات، درست هستند؟ آیا کارهای حیاتی که لازم است انجام شوند، در حال انجام هستند؟ آیا لازم است راهبرد تعدیل یا تعطیل شود ؟ (پیرس و رابینسون – ۱۹۸۸).

به نظر می رسد که شرکتهای ایرانی هنوز به اهمیت اعمال متغیرهای کنترل راهبردی پی نبرده اند. عدم آگاهی کامل از محیط شرکت، پاسخگویی، در نتیجه اثر بخشی شرکت را کاهش می‌دهد و با گذشت زمان موجب افول آن خواهد شد. در حالی که توجه پیوسته به متغیرهای محیطی موثر و انتخاب و اجرای راهبرد مناسب، باعث خواهند شد که سازمان بطور پیوسته عملکردی بالا داشته باشد.

فرضیات اساسی و بنیادین سازمان باید نتیجه پویش محیط باشند. فرضیات مذکور در طی اجرای راهبرد، باید به طور پیوسته پاییده شوند. در غیر این صورت ممکن است، فرضیات حاصل از پویش اولیه محیط، با گذشت زمان اعتبار خود را از دست بدهند و تکیه بر آنها باعث کاهش عملکرد سازمان شود.

۶-۱- پرسش‌های پژوهش

پژوهش سعی دارد به پرسشهای زیر پاسخ دهد:‌

پرسش‌های اصلی :

۱- آیا متغیرهای کنترل راهبردی در شرکتهای نمونه فعال در بازار سهام ایران به کار گرفته شده اند؟

۲- آیا شرکتهایی که متغیرهای کنترل راهبردی را بیشتر به کار برده اند، اثربخش تر بوده اند؟

پرسش‌های فرعی :

۱- آیا توجه به رشد صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟

۲- آیا توجه به حاشیه سود صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مسقیم دارد ؟

۳- آیا توجه به شدت رقابت در صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟

۴- آیا توجه به تولید با مقیاس اقتصادی فناوری در صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۵- آیا توجه به آثار اجتماعی، قانونی و انسانی با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۶- آیا توجه به سهم نسبی از بازار با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۷- آیا توجه به حاشیه سود شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۸- آیا توجه به آشنایی با مشتریان شرکت با اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۹- آیا توجه به نقاط قوت و ضعف رقابتی شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۱۰- آیا توجه به قابلیتهای فناوری شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

۱۱- آیا توجه به قابلیتهای مدیریت شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد؟

۱۲- آیا توجه به قیمت و کیفیت محصولات شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد ؟

 ۷-۱- فرضیه های پژوهش:

۱- شرکتهای مذکور کنترل راهبردی را به کار برده اند.

۲- اثربخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیمی با اعمال متغیرهای کنترل راهبردی داشته است.

فرضیه های فرعی :

توجه به رشد صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

توجه به حاشیه سود صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

توجه به شدت رقابت در صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

توجه به تولید با مقیاس اقتصادی فناوری صنعت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

توجه به آثار اجتماعی، محیطی، قانونی و انسانی با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

توجه به سهم نسبی از بازار با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۷- توجه به حاشیه سود شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۸- توجه به آشنایی با مشتری با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۹- توجه به نقاط قوت و ضعف رقابتی شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۱۰- توجه به قابلتهای فناوری در شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۱۱- توجه به قابلیتهای مدیریت شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۱۲- توجه به قیمت و کیفیت محصولات شرکت با اثر بخشی شرکتهای مذکور رابطه مستقیم دارد.

۸-۱- واژه های کلیدی پژوهش

راهبرد: راهبرد، الگو یا برنامه ای است که هدفهای عمده، خط مشی ها و زنجیره های اقدام یک سازمان را به صورت کاملاً بهم پیوسته ترکیب می کند (کویین – ۱۹۸۰)[۱۲].

کنترل های راهبردی: رویه های رسمی یا غیررسمی هستند که به صورت بندی و حفظ جهت گیری راهبردی، اثربخشی راهبردی و یکپارچگی راهبردی کمک می کنند. جهت گیری راهبردی، پویایی راهبردها را حفظ می کند، اثر بخشی راهبردی، تضمین می کند، راهبردهایی که تدوین شده اند، طی زمان اثربخش باقی بمانند و انسجام (یکپارچگی ) راهبردی، تضمین می کند که اجرای راهبرد با یک شیوه منسجم (یکپارچه) در سراسر شرکت، انجام شود (فیگنر- ۱۹۹۰)[۱۳].

اثربخشی: اثربخشی، دستیابی به عملکرد مالی مناسب (مثل رشد فروش، سود و درآمد هر سهم) و عملکرد عملیاتی مناسب (مثل عرضه محصولاتی جدید و کیفیت محصول) با توجه به هدفهای سازمانی است.
(کامرون – a,b1983)[14].

۱ – آشنایی با قواعد سازمان جهانی تجارت، ۱۳۸۱٫

[۲]  Age of Unreason

[۳]  Age of Paradox

[۴]  Dess,

[۵]  Out of (Strategic)Control

[۶]  Hoffer and Schendel

[۷]  Tregoe and zimerman

[۸]  Loarnge, () Strategic Momentum and Stroategic Leap Controls

[۹]  Muralidharan and Hamilton

[۱۰]  Irland and Hitt

[۱۱] Band and Scanlan

[۱۲]  Quinn

[۱۳]  Fiegner

[۱۴]  Cameron

* – Monitoring , Scanning.

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .