عنوان :

مقاله رهبری در نهج البلاغه

تعداد صفحات : ۲۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

این مقاله سعی بر آن دارد که مقایسه رهبری از دیدگاه دانشمندان غربی و امام علی(ع)، ویژگیهای رهبر از دیدگاه دانشمندان مدیریت و امام علی(ع(، درمورد تعاریف، ویژگیها، شرایط و مهارتهای رهبر در رفتار با زیردستان و فرادستان  و افراط و تفریط در حیا، احترام، انتقاد، پیشنهاد  نسبت به مافوق بپردازد.

گرچه در تعاریف رهبری از دیدگاه امام علی (ع( و دانشمندان مدیریت به طور مستقیم و غیرمستقیم به تاثیر و نفوذ رهبری اشاره شده است اما نکته بسیار مهم ذات رهبری و مدیریت بر مردم از دیدگاههای هرکدام از دو گروه است. نفوذ و تاثیر مدیر و رهبر بر مردم از دیدگاه دانشمندان مدیریتی در ابتدا و به طور اولی رسیدن به اهداف سازمان است که اکثر اوقات این اهداف سازمانی گروه خاصی را دربرمی گیرد. درحالی که امام علی (ع( رهبری را امتیاز و منتی برای مردم می داند و مسئولیتی سنگین برای رهبر. بنابراین، پذیرش رهبری در دیدگاه امام تنها منحصر به پذیرش حکومت بر مردم نیست بلکه پذیرش مسئولیت کمک به مردم، احقاق حق، برقراری عدالت و گرفتن حق مظلوم از ظالم است. بنابراین امام در پذیرش زمامــداری خود آن را واجب بر خود می داند، نه از آن جهت که توسط پیامبر (ص( در غدیرخم به این سمت انتخاب شده بلکه به دلیل عهد و پیمان خداوند با دانشمندان آگاه و ربانی.
بانگاهی به سخنان امام علی(ع( می توان به نکات کلیدی و مهم زیر در رهبری دست یافت:
۱- در رهبری از دیدگاه امام (ع( نیز تعامل گروهی و فردی رهبر با امت امری ضروری است؛
۲- نفوذ در زیردستان از دیدگاه امام علی (ع( درجهت به رشد رسانیدن آنها، به اجرا درآوردن حق، و گسترانیدن دین و به طورکلی هدایت امت تحت رهبری است

واژه های کلیدی: رهبری، امام علی(ع)، دانشمندان غربی  ، دانشمندان مدیریت، حیا، احترام، انتقاد، پیشنهاد

فهرست مطالب

چکیده    ۴
مقایسه رهبری از دیدگاه دانشمندان غربی و امام علی(ع)    ۵
ویژگیهای رهبر از دیدگاه دانشمندان مدیریت و امام علی (ع)    ۸
افراط و تفریط در حیا نسبت به مافوق    ۱۸
افراط و تفریط در احترام به مافوق    ۱۸
افراط و تفریط در انتقاد نسبت بـــــه مافوق    ۱۹
افراط و تفریط در پیشنهاد نسبت به مافوق    ۱۹
نتیجه گیری    ۲۱
منابع و مأخذ    ۲۲

منابع و مأخذ:

۱ – اخلاق کارگزاران (۱۳۷۷(، سازمان امور اداری و استخدامی کشور، مرکز آموزش مدیریت دولتی.
۲ – ایران نژاد پاریزی، مهدی؛ ساسان گهر، پرویز (۱۳۷۹(، سازمان و مدیریت، از تئوری تا عمل، موسسه عالی بانکداری ایران.
۳ – بهرنگی (برنجی(، محمدرضا (۱۳۷۳(؛ مدیریت آموزشی و آموزشگاهی؛ ناشر مؤلف.
۴ – جعفری، سیدمحمدمهدی (۱۳۷۳(؛ آموزش نهج البلاغه، جلد نخست؛ سازمان چاپ و انتشارات.
۵ – جعفری، سیدمحمدمهدی (۱۳۷۳(؛ پرتوی از نهج البلاغه (با استفاده از ترجمه آیت الله سیدمحمود طالقانی(؛ سازمان چاپ و انتشارات.
۶ – دفت، ریچارد ال. (۱۳۷۷(؛ تئوری و طراحی سازمان؛ جلد دوم؛ مترجمان علی پارسائیان و سیدمحمداعرابی؛ دفتر پژوهشهای فرهنگی.
۷ – ساعتچی، محمود (۱۳۷۵(؛ روانشناسی کاربردی برای مدیران، انتشارات ویرایش.
۸ – سیدعباس زاده، میرمحمد (۱۳۷۱(؛ تئوری، تحقیق و عمل در مدیریت آموزشی، جلد دوم، انتشارات انزلی.
۹ – خمیری، محمدعلی (۱۳۵۹(، مدیریت و رهبری از دیدگاه نهج البلاغه، انتشارات وصحافی لوکس.
۱۰ – علاقه بند، علی (۱۳۷۷(؛ مقدمات مدیریت آموزشی، نشر روان.
۱۱ – علاقه بند، علی (۱۳۷۰(؛ مدیریت رفتار انسانی، کاربرد منابع انسانی، کنت بلانچارد، امیرکبیر.
۱۲ – مطهــــــری، مرتضی (۱۳۵۳(، سیری در نهج البلاغه، انتشارات صدرا.
۱۳ – میچل، ترنس آر (۱۳۷۳(؛ مردم در سازمانها، مترجم: حسین شکرکن، انتشارات رشد.
۱۴ – وایلز، کیمبل _(۱۳۷۰(؛ مدیریت و رهبری آموزشی، مترجم: محمدعلی طوسی، مرکز مدیریت دولتی.

مقایسه رهبری از دیدگاه دانشمندان غربی و امام علی(ع)

جرج تری (۱۹۶۰( از رهبری به عنوان عمل اثرگذاری بر افراد نام می برد که موجب ایجاد شوق و علاقه در آنان برای تحقق اهداف گروهی می گردد.
ساعتچی (۱۳۷۵( معتقد است که رهبری فراگرد نفوذ در زیردستان است که تلاش وکوشش داوطلبانه و مشتاقانه آنان را درجهت تحقق اهداف سازمان برمی انگیزاند.
«استونر و وانکل» (۱۹۸۵( نیز رهبری را به عنوان یکی از وظایف مدیر، فرایند تاثیرگذاری و هدایت فعالیتهای مربوط به کار اعضای گروهها تعریف می کنند.
شرمرهورن و دیگران (۱۹۹۷( رهبری را موردی خاص از تاثیر شخصی فرد بر یک گروه یا یک شخص می داند که آنان را وادار می سازد که آنچه رهبر می خواهد انجام دهند.
با نگاهی به نمونه تعاریف ارائه شده رهبری توسط دانشمندان مدیریت، چند مفهوم کلیدی جلب توجه می کند:
۱ – در رهبری، نفوذ و تاثیرگذاری بر افراد نقش عمده ای بازی می کند؛
۲ – در رهبری، تعیین هدف یا اهداف مشترک پیش نیاز دیگر فعالیتهای رهبر است؛
۳ – در رهبری تعامل گروهی و فردی رهبر یا دیگر اعضا امری حیاتی محسوب می شود.
باید توجه داشت که رهبری یک خاصیت ناشی از اقـــدامات طبیعی است. هیچ کس نمی تواند فارغ از وجود گروه، خود را رهبر بداند. رهبری عبارت از کوششی است که فرد در میان گروه از خود ظاهر می سازد. گروه و رهبری لازم و ملزوم یکدیگرند و هیچکدام بدون وجود دیگری حاصل نمی شود.
گروه باید دارای رهبری باشد. در بین گروه باید وحدت و یگانگی حکمفرما باشد والا گروه چیزی جز مجموعه ای از افراد نخواهدبود. یک نفر هم باید علاقه اساسی و عمیق برای ایجاد روح جمعی و هماهنگ ساختن اقدامات افراد عضو گروه داشته باشد رهبری یک امر حیاتی است که برای بقای گروه باید از جانب یک نفر نمودار شود (طوسی، ۱۳۷۰، ص ۲۴(.
اما در قرآن کریم آیه هشتم سوره رعد آمده است که:
بکل قوم هاد یعنی برای هر ملتی راهنمایی و رهبری ضروری است. امام علی (ع( در خطبه شقشقیه درمورد حقیقت حکومت و رهبری و علت پذیرش حکومت توسط خود می فرماید: آری به حق آن کس که دانه را در میان توده خاک سرشکافت، و به قدرتش جان از باطن جنین به جهان بتافت، اگر حضور حاضران و برپاشدن حجت با اعلام وجود ناصران نبود، و چنانچه خداوند بر دانشمندان ربانی آگاه پیمانی سخت نگرفته بود که در برابر پرخوری ستمگر و گرسنگی ستم رسیده، هیچ آرام و قرار نگیــــرند، بی تأمل ریسمان مهار حکومت را بر گردنش می انداختم و بی گمان خوب دریافته اید که این دنیای شما نزد من بی ارج تر از آبی است کـــــه بزی وقت عطسه از بینی می پراند (جعفری، ۱۳۷۲(.
حضور حاضران، برپا شدن حجت با اعلام وجود ناصران و پیمان خداوند با دانشمندان ربانی آگاه سه عاملی هستند که امام علی (ع( به عنوان عوامل پذیرش رهبری بیان می کند. دراین دیدگاه اثری از قدرت طلبی، خودبینی و کسب امتیاز نیست. درحقیقت ازنظر امام علی (ع( رهبری جز پذیرش مسئولیتی سنگین به عنوان وظیفه حتمی دانشمندان ربانی آگاه نیست درحالی که حقیقت حکومت ورهبری مطابق با جمله: ولالفیتم دنیاکم هذه ازهد عندی من عفطه عنز یعنی بی ارزش تر از آب بینی بز است که امام با بیان این جمله درحقیقت قصد دارد هرگونه برداشتی را که رهبری و حکومت را امتیاز رهبر برای استثمار زیـــردستان و به کار گماردن آنها به نفع خود می داند، نفی کند.
ایشـــان همچنین در خطبه ۵ نهج البلاغه می فرماید: مردم امواج فتنه و آشوب را با کشتیهای نجات بشکافید و به پیش روید، از راه نازیدن به تبار و تقرات کناره گیرید، و تاجهای بالیدن به یکدیگر را بر زمین بکوبید.
رستگار آن کسی است که با دست و بالی به قیام برخاست یا تسلیم شد و خود را از آشوب رها ساخت. این حکومت آبی است گندیده، و لقمه ای که گلوی خورنده اش را می گیرد.
آن کس که میوه را پیش از رسیدن بچیند همچون کسی است که در زمین دیگری به کشت و زراعت پردازد (جعفری، ۱۳۷۳ ص ۴۰(.
امام علی (ع( در اینجا ابتدا حقیقت حکومت را با تشبیه آن به آبی گندیده و لقمه ای که گلوگیر نشان می دهد. بیان آب گندیده و لقمه گلوگیر نه تنها نشان می دهد که حکومت از جنبه مقامی و امتیازی آن مثبت نیست بلکـه به دلیل وجود مسئولیت سنگین درقبال پذیرش زمان حکومت درقبال ملت و عدم شایستگی، لقمه ای گلوگیر برای زمامدار و به دلیل امکان ایجاد غرور وغفرت در زمامداری مانند باتلاقی حاکم و رهبر را به درون خود می کشد و هلاک می کند.
در چنین شرایطی که پای مکتب و عقیده درمیان باشد، یا باید نیرویی داشت که با آن نیرو قیام کرد و باطل را از میان برد و حق را به حاکمیت رسانید، یا به مصلحت عموم و برای حفظ مکتب که هدف اصلی است، تسلیم شد و خود را به کناری کشید تا آتش و دود فتنه فروخوابد و حق از میان باطلها رخ نشان دهد (جعفری، ۱۳۷۳ ص ۴۱(.
امام علی (ع( درجایی که حکومت را حق مسلم خود می داند اما به دلیل اینکه، این زمامداری را چندان با ارزش نمی داند که مصلحت عموم و اسلام را فدای آن کند تسلیم را اصلح تر می داند. در اینجا می توان به این نکته پی برد که هدف اصلی امام هدایت امت و مصلحت ایشان است و اگر این مصلحت به قیمت عدم زمامداری و حکومت خود او نیز تمام شود بازهم پذیرای آن خواهدبود.
امیرالمومنین (ع( امر حکومت و سرپرستی و مسئولیت اجرایی را وسیله ای برای به رشد رسانیدن امت، به اجرا درآوردن حق. و گسترانیدن دین می داند که اگر به صورت هدف درآید و ستیزه جویی بر سر آن درگیرد، آبی می شود گندیده و از خاصیت افتاده و یا لقمه ای گلوگیر که نه تنها تشنگی و گرسنگی را رفع نکند بلکه موجب هلاکت نیز گردد (جعفری ص ۴۱(.

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .