عنوان :

مقاله سلامت روانی مهاجرین

تعداد صفحات :۵۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

  سلامت روانی مهاجرین از مباحث اساسی، درحیطه علوم اجتماعی است که توجه بسیاری ازنهادهای بین المللی، ازجمله سازمان بهداشت جهانی رابه خودمعطوف ساخته است. همچنین موضوعی اساسی است که روانشناسان، جامعه شناسان، انسان شناسان، جمعیت شناسان وبسیاری ازصاحبنظران علوم مختلف، هرکدام بادیدخاصی به آن توجه نموده و برای ارتقاء کیفیت سلامت روانی دربین جوامع بشری برنامه ها وراهکارهایی ارائه داده اند.

     مهاجرت، تنها یک نقل و انتقال جغرافیایی نیست بلکه نوعی انتقال روانشناختی و اجتماعی هم به حساب می آید ومی تواند نوعی اندوه فرهنگی برای افراد، جامعه مبدا وجامعه مقصدباشد.امروزه این مساله دربسیاری ازجوامع به شکل حاد درآمده به طوری که ازحالت یک پدیده اجتماعی به صورت یک مساله اجتماعی نمودارگشته است. مهاجرت(تغییردرمحل سکونت)پدیده ای جهانی است که درهمه     ملت ها و همه زمانها رخ می دهد واین فرایند، چه بصورت کمی و چه کیفی دارای ناهمگنی بالایی است. این فرایند تنها گذر از یک مرحله به مرحله دیگر نیست بلکه یک سری حوادث را به دنبال خود دارد و از طرفی تحت تأثیر فاکتورهای زیادی در یک دوره زمانی طولانی مدت رخ می دهد.

مهاجرت خود به خود مشکلات سلامت روانی را افزایش نمی دهد، اما هر گاه توام با یکی از عوامل زیر باشد عامل خطرناکی برای بیماریهای روانی محسوب می شود. از جمله آنها وضعیت اقتصادی- اجتماعی بعد از مهاجرت، توانایی صحبت کردن به زبان جامعه مقصد، جدایی از خانواده، فقدان پذیرش به عنوان دوست از طرف جامعه مقصد، فقدان اجتماعی بافرهنگ خود برای حمایتهای اجتماعی ازخود وتجربیات تکان دهنده قبل از مهاجرت همه بر روی سلامت روانی مهاجران اثر می گذارد. بنابراین هدف از مقاله بررسی سلامت روانی مهاجرین می باشد.

واژه های کلیدی: مهاجرت، سلامت روان، سرمایه اجتماعی، فرهنگ پذیری

فهرست مطالب

۱- مقدمه   ۵
۱-۱- بیان مسأله   ۵
۲-۱- اهمیت موضوع   ۹
۳-۱- اهداف تحقیق   ۱۲
۲- پیشینه تحقیق   ۱۳
۱-۲- مطالعات داخلی   ۱۳
۲-۲- مطالعات خارجی   ۱۴
۳- چهارچوب نظری   ۱۹
۱-۳- مروری بر دیدگاههاونظریات سلامت روانی   ۱۹
۲-۱-۳- مکتب رفتار گرایی   ۲۱
۳-۱-۳- نوسازی روانی   ۲۲
۴-۱-۳- نظریه وجودگرایانه   ۲۳
۵-۱-۳- جهت گیریهای مذهبی   ۲۴
۲-۳- دیدگاههای متفاوت درباره مهاجرت   ۲۵
۱-۲-۳- دیدگاه کارکرد گرایی   ۲۵
۲-۲-۳- دیدگاه وابستگی   ۲۸
۳-۲-۳- نظریه شبکه   ۲۹
۳-۳- چهار چوب نظری تحقیق حاضر   ۳۱
۱-۳-۳-  نظریه منتخب   ۳۱
۲-۳-۳- مدل تجربی تحقیق   ۳۴
۳-۳-۳- فرضیات تحقیق   ۳۶
۴- چهارچوب روش شناختی   ۳۶
۱-۴- روش تحقیق   ۳۶
۲-۴- تکنیک جمع آوری اطلاعات   ۳۷
۳-۴- ابزار گردآوری داده ها   ۳۷
۴-۴- جامعه آماری   ۳۷
۵-۴- حجم نمونه   ۳۸
۶-۴- اعتبار وروایی   ۳۹
۷-۴- تکنیکهای تجزیه و تحلیل داده ها   ۳۹
۸-۴- تعریف مفاهیم و متغیرها   ۴۰
الف) متغیر وابسته   ۴۰
ب) متغییر های مستقل   ۴۰
۵- کاربردهای علمی و عملی رساله   ۴۴
۱-۵- کمک های علمی طرح   ۴۴
۲-۵- کمک های عملی طرح   ۴۴
منابع ومآخذ   ۴۵
الف:  منابع فارسی   ۴۵
ب:  منابع لاتین   ۴۸

منابع ومآخذ

الف:  منابع فارسی

۱- ابوالقاسمی، عباس(۱۳۷۶). “نقش گرایشهای مذهبی دراتخاذشیوه های مقابله بااسترس درسالمندان     تهرانی”، اولین همایش نقش دین دربهداشت روانی، تهران: ۲۴-۲۷آذرماه، دانشگاه علوم پزشکی تهران.

۲- ازکیا، مصطفی(۱۳۸۰). جامعه شناسی توسعه. تهران: نشر کلمه.

۳- استوار، افشین(۱۳۷۸). “بررسی وضعیت سلامت روانی گروهی ازمهاجران افغان مقیم شیراز”،  فصلنامه اندیشه ورفتار، سال۵،  شماره ۱و۲، صص۴-۱۰٫

۴- امجدی، جبار(۱۳۸۴). “بررسی رابطه بین رضایت شغلی وسلامت روانی پرستاران زن بیمارستانهای علوم پزشکی شیراز”، کرمان:  مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی زنان.

۵- پاول، ترور.جی و دیگران(۱۳۷۷). فشار روانی ، اضطراب و راه های مقابله باآن. ترجمه عباس بخشی پور وحسن صبوری مقدم، مشهد: انتشارات قدس رضوی.

۶- تقوی(۱۳۸۰). “بررسی روایی واعتبار پرسشنامه سلامت عمومی”،  مجله روانشناسی، سال پنجم، شماره۴، صص۳۸۱-۳۹۸٫

۷- جمالی، فیروز(۱۳۸۱). “مهاجرت، شهرهاوسازگاری مهاجران”،  نشریه دانشکده ادبیات وعلوم انسانی دانشگاه تبریز، دوره۴۵، شماره ۱،  صص۶۱-۸۱٫

۸- حسینی، ابوالقاسم(۱۳۷۹). “مکانیزم بروزاضطراب دردیدگاه روانشناسی اسلامی”،  فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره۷و۸، سال دوم، صص۵۸-۶۴٫

۹- حسینی، سید ابوالقاسم(۱۳۷۸). “مشکلات مربوط به سلامت روانی“،  فصلنامه اصول بهداشت روانی. سال اول، شماره اول، صص۶-۴٫

۱۰- حسینی، حاتم(۱۳۸۱).  درآمدی بر جمعیت شناسی اقتصادی،اجتماعی وتنظیم خانواده. همدان: انتشارات دانشگاه بوعلی سینا.

۱۱- خدارحیمی، سیامک(۱۳۷۸). “نقش مذهب بربهداشت روانی”،  فصلنامه اصول بهداشت روانی، شماره۸، سال اول، صص۱۸۵-۱۹۷٫

۱۲- زنجانی، حبیب الله(۱۳۸۰).  مهاجرت. تهران: سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها.

۱۳- ساروخانی، باقر(۱۳۷۵).  درآمدی بر دایره المعارف علوم اجتماعی. تهران: انتشارات کیهان.

۱۴- سید میرزایی، سید محمد(۱۳۸۱).  جمعیت شناسی عمومی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

۱۵- شارع پور، محمود(۱۳۸۰). “فرسایش سرمایه اجتماعی و پیامد های آن“،  نامه انجمن جامعه شناسی ایران، شماره ۳، سال۱۳۸۰٫

۱۶- صدیق سروستانی، رحمت ا..(۱۳۸۰). “انسان وشهرنشینی”،  نامه علوم اجتماعی، دانشگاه تهران: جلددوم، شماره۱، صص۱۹۸-۲۲۶٫

 ۱۷- کتابی، محمودودیگران(۱۳۸۳). “دین، سرمایه اجتماعی وتوسعه اجتماعی فرهنگی”،  مجله پ‍‍ژوهشی دانشگاه اصفهان، جلدهفدهم، شماره۲، صص۱۶۹-۱۹۲٫

۱۸- کلانتری، صمدودیگران(۱۳۸۳). “رابطه سرمایه اجتماعی با هویت اجتماعی دانشجویان”(مطالعه موردی یازده دانشگاه دولتی شهرتهران)، مجله پ‍‍ژوهشی دانشگاه اصفهان: جلدهفدهم، شماره۲، صص۵۹-۹۲٫

  ۱۹- کوئن، بروس(۱۳۷۲).  مبانی جامعه شناسی. ترجمه ی غلامعباس توسلی و رضا فاضل،  تهران:  انتشارات سمت.

۲۰– گنجی، حمزه(۱۳۸۲).  بهداشت روانی. تهران: انتشارات ارسباران.

۲۱- لهسایی زاده، عبدالعلی(۱۳۶۸).  نظریات مهاجرت. شیراز: انتشارات نوید.

۲۲- مرکزآمارایران(۱۳۷۷). ” آمارنامه استان کرمانشاه“، سازمان برنامه وبودجه استان کرمانشاه: معاونت آمارواطلاعات.

۲۳- مرکزآمارایران(۱۳۸۳). “سالنامه آماری استان کرمانشاه“،  سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استان کرمانشاه: معاونت آمارواطلاعات.

۲۴- مرکزآمارایران(۱۳۸۴). “نشریه بازسازی وبرآوردجمعیت شهرستانهای استان کرمانشاه“، برآوردکارشناسی جمعیت تعدیل شده استان کرمانشاه درسال۱۳۸۴به تفکیک شهروشهرستان براساس تقسیمات سال ۱۳۸۴، معاونت اطلاعات وآمارسازمان مدیریت وبرنامه ریزی استان کرمانشاه.

۲۵-  محسنی، منوچهر(۱۳۷۹). جامعه شناسی پزشکی. تهران: انتشارات طهوری.

۲۶- مطهری، جمشید(۱۳۸۰). “به سوی سلامت روانی“،  فصلنامه معرفت، شماره ۴۶، اولین همایش بین المللی نقش دین دربهداشت روانی، تهران: ۲۸ فروردین سال۱۳۸۰٫

۲۷- ممتاز، فریده(۱۳۷۹). جامعه شناسی شهر. تهران: شرکت سهامی انتشار.

۲۸- مهندسان مشاور تدبیر شهر(۱۳۷۸). “طرح تجدیدنظرجامع شهراسلام آبادغرب“، وزارت مسکن و شهرسازی، تدبیرشهر، مرحله اول، جلداول.

ب:  منابع لاتین

 

۱- Allport, G. W & Ross, M. J. Jr.(1967).”Personal Religious Orientation and Prejudice”. Journal of Personality and Social Psychology, Vol. 5,  pp. 432-443.

 

۲- Bergin, A. E.(1991).”Values and religious issue in psychotherapy and mental health”.  American Psychology, Vol. 46,  pp. 394-403.

 

۳- Berry, J. W.(1998).“Acculturation stress”.  In P.B Organista & K.M.Chun            (Eds.), Reading in Ethnic Psychology, New York: Routledge.

۴- Bjerrejard, P.& et al.(2002).“Cultural change and mental health in Greenland:                                                               The association of childhood condition,language and of urbaniziation with mental health and surcidal thoughts among the invite Greenland”.  Social Science & Mental Health Journal, Vol. 45,  pp. 33-48.

 

۵- Bhugra, D.(2004).“Migration and mental health”.  Acta Psychiatr Scandinaria, Vol. 23,  pp. 243-258.

 

۶- Bhugra, D. & et al.(1997). “Incidence and outcome of schizophrenia invhites, African Caribbean’s And Asians in London”. Psychol Med, Vol.27,PP.791-798.

 

۷- CMHA.(1996). “Preamble to policy statement on cross – cultural mental health”.  Canadian Mental Health Association      < policy/pollo.htm>.

 

۸- Desouzan, R.(2006). “Migration and mental health”. Psychology and Development Societies, Vol.18, No.10, pp.1-14.

 

۹- Dezutter, J. & Huotsebaut, D.(2006).“Religiosity and mental health: a further exploration of  the relative Importance of religious behavior vs. religious attitudes”.  PersonalityAnd Individual Differencens, Vol. 40,  pp. 807-818.

۱۰- Dimatteo, M. R.(1976).”The psychology of health, illness and medical care”.  Univrsity of  California, Col Publication Company.

 

۱۱- Funk, M. & et al.(2004). “Mental Health policy and plans”.  International Journal of Mental Health, Vol. 36,  No. 2,  pp. 4-16.

 

۱۲- Harpham, T.(1994).“Urbanization and mental health in developing                           countries: a research role For social scientists, public health professional and social psychiatrists”.  SocialScience And Medicine, Vol. 39,  pp. 233-245.

 

۱۳- Kleber, R. J. & Knipscheer, J. W.(2000).“Ghanaian migrants in the Netherlands: general health, acculturative Stress and vitalization of mental health care”.  Journal of CommunityPsychology, Vol. 2, No. 4,  pp. 59-78.

 

۱۴- Koch, M. W. & et al.(2003). “Acculturation and mental health-empirical verification of j.w Berry’s model of acculturation stress”.  Circumpolar Health Denmark, pp. 371-376.

 

۱۵- Kosic, A.(2004). “Acculturation strategies, coping process and Acculturation  stress”.  Scandinavian Journal of Psychology, Vol. 46,  pp. 269-278.

 

۱۶- Kupiszewski, M. & et al.(2002).“Long-term international migration scenarios for the new member and accession countries”.  CallForTenders, s.6, 70052015 en-lot2, pp. 5-20.

 

۱۷- Lahsaei Zadeh, A.(2002). Migration and Urbanization, Shiraz: Zar Publication.

 

۱۸- Marta, Y. Y.(2001). “Moderators of stress in Salvadoran refugees: the role of social and personal resources”.  InternationalMigration Review, Vol .35 , No .3,  pp. 840-869.

 

۱۹- Murphy, H. B.(1997). “Migration, culture and mental health”.  Psycho Med, Vol. 4,  No. 7,  pp. 677-684.

 

۲۰- Oishi, N.(2002). Gender and migration: A integration approach center of comparative immigration studies, University of California, San Diago, Working Paper.49.

 

۲۱- Otmane, A. O. & Van  D Vijver, F. R.(2005).“The role of demography variable and acculturation attitudes in predicting sociocultural and psychological adaptation in Moroccans in the Netherlands”.  International Journal of Intercultural Relations, Vol. 29,  pp. 251-272.

 

۲۲- Rogler, l. H.(1994).“International migration: a framework for directing research”.  American Psychology, Vol. 49,  pp. 700-708.

 

۲۳- Sakiara, I. & et al.(2002).“Mental health of two communities of Japanese-Brazilans:a comparative study in Japan in Brazil”.  Pcychiatry And Clinical Neurosciences  Vol. 56,  pp. 55-64.

 

۲۴- Schere, M. F.(1987).”Disposition optimism and psycal weii-being”.  the influence of generalized outcome expectancies of health,  Journal Of Personality, Vol. 55,  pp. 120-169.

 

۲۵- Schwirian, O. K. & Schwirian, M. P.(1993). “Neighboring, residential satisfaction and psychological  wel-being  Inurban elders”. Gaurnal of Community Psychology, Vol. 21, October pp .285-299.

 

۲۶- Silvera, E. & Allebech, P.(2001).“Migration, aging and mental health: an ethnographic study on perceptions of life satisfaction, anxiety and depression in older Somali men in east London”.  International Journal of Social Welfare, Vol.10,  pp. 306-320.

 

۲۷- Stephen, F. C.(2004).”An Intercultural interaction model:acculturation  attitudes in second language acquisition”.  Journal of  Foreign Language Teaching, Kagoshima University, Japan: Vol.1,  No. 1,  pp. 50-61.

 

۲۸- Thompson, S. & et al.(2002).“The social and cultural context of the mental health of Filipinas inQueensland”.  Australian and New Zeland   Journal of Psychology, Vol. 36,  pp. 681-687.

 

۲۹- Ventis, L. W.(1995).”The relationship Between religious and mental health”.  Journal of Social Issues, Vol. 51, No. 2,  pp. 33-48.

 

۳۰- Weeks, J. R.(1998). Population: An Introdoction to Concepts and Issues. Seventh Edition, San Diego, Wadsworth Publishing Comoany.

 

۳۱- WHO.(2004). Promoting Mental Health: A report of the world health organization. Department of Mental Health, University of Melbouren.

 

۳۲- Yuorenkoski, M.& et al.(1998).“Long-term mental hearth outcome of returning migrant children and adolescents”.  European Child and Adolescent Psychiatry, Vol. 7,  pp. 219-224.

۱- مقدمه

جوامع وفرهنگ ها درخلال زمان به دلایل گوناگون ازجمله مهاجرت ها، دچارتغییرات می شوند. این تغییرات درحوزه های متفاوت زندگی اجتماعی انسانها، دارای پیامدهای مختلفی بوده است. درعین حال اثرات وپیامدهای گوناگون نیزبه دنبال دارد. شناخت ودرک منابع، فرایندوپیامدهای این تغییرات ازاهمیت قابل ملاحظه ای برخورداربوده ودرضمن مستلزم بکارگیری رویکرد وروش علمی مناسب ومقتضی است. ازجمله پیامدهای مهاجرت، مساله کیفیت سلامت روانی مهاجران بعداز ورود به فرهنگ دیگر است. دراین زمینه شناخت وآگاهی ازعوامل اثرگذاربرکیفیت سلامت روانی مهاجران، می تواند ضمن شناخت ودرک علمی ازاین مساله به کاستی مشکلات آن دربین مهاجرین کمک نماید.

۱-۱- بیان مسأله

     سلامت روانی[۱]مهاجرین از مباحث اساسی، درحیطه علوم اجتماعی است که توجه بسیاری ازنهادهای     بین المللی، ازجمله سازمان بهداشت جهانی[۲] رابه خودمعطوف ساخته است. همچنین موضوعی اساسی است که روانشناسان، جامعه شناسان، انسان شناسان، جمعیت شناسان وبسیاری ازصاحبنظران علوم مختلف، هرکدام بادیدخاصی به آن توجه نموده و برای ارتقاء کیفیت سلامت روانی دربین جوامع بشری برنامه ها وراهکارهایی ارائه داده اند. بحث سلامت روانی، ازجنبه های متفاوتی تعریف شده است. فرهنگ بزرگ روانشناسی لاروس سلامت روانی را، استعداد روان برای هماهنگی، خوشایندو مؤثر کار کردن درموقعیت های دشوار، انعطاف پذیر بودن وبرای بازیابی تعادل خود توانایی داشتن، تعریف می کند(حسینی،۵:۱۳۷۸). سازمان جهانی بهداشت، سلامتی را بر خورداری کامل جسمی روانی واجتماعی می داند و معتقد است سلامتی صرفا نبودبیماری وضعف بدنی نیست.(WHO, 2004: 10) ازمنظرسازمان جهانی بهداشت، سلامت روانی بخش بسیارمهمی درحیطه سلامت است که ارتقاء وبرنامه ریزی درجهت بالابردن آن مؤثرمی باشد. این سازمان سلامت روانی رابدین صورت تعریف می کند: سلامت روان حالتی ازسلامتی است که درآن فردتواناییهای خودرامی شناسد، می تواند بافشارهای طبیعی زندگی مقابله کند، برای جامعه مثمرثمرباشد و قادربه تصمیم گیری ومشارکت جمعی باشد. براین اساس سلامت روانی مبنای رفاه وسلامتی برای افرادوجامعه است(WHO, 2004: 10).

چا­هن[۳] سلامت روانی را وضعیتی از بلوغ روانشناختی تعبیر می کند که عبارتست از حداکثر اثر بخشی و رضایت بدست آمده در تقابل فردی واجتماعی که شامل احساسات و بازخوردهای مثبت نسبت به خودو دیگران می شود(Venties, 1995: 36). محقق انگلیسی فریزربروکینگستون[۴] ، سلامت روانی را احساس حالات شادابی، جسمی، فکری و روحی همراه با ذخیره قدرت بر اساس عملکرد عادی بافتها و هماهنگی و تطبیق جسمی و روحی که موجب فراهم گردیدن وسائل زندگی سرشار از نشاط برای انجام خدمات و کارهای عادی می باشد (محسنی،۱۳۷۹ :۴۴).

       انجمن سلامت روانی کانادا، سلامت روانی را در سه قسمت تعریف می کند: ۱- نگرشهای مربوط به خود: شامل تسلط بر هیجانهای خود، آگاهی از ضعف های خود و رضایت از خوشیهای ساده ۲- نگرشهای مربوط به دیگران:  شامل علاقه به دوستیهای طولانی مدت و صمیمی، احساس تعلق به یک گروه، احساس مسئولیت در مقابل محیط انسانی و مادی ۳- نگرشهای مربوط به زندگی: شامل پذیرش مسئولیت ها، انــگیزه توسعه امکانات و علائق خود، توانـــــایی اخذ تصمیم های شخصی و انگیزه  خوب کارکردن(CMHA, 1996:np).

       در تعاریف فوق همانطور که ملاحظه می شود سازگاری با محیط، هماهنگی باجامعه، مشارکت درفعالیتهای مدنی وجمعی واحساس مسؤلیت ازشاخصهای اساسی سلامت روانی محسوب می شوند. طبق این تعاریف می توان سلامت روانی رادر رفتارموزون وهماهنگ باجامعه، شناخت وپذیرش واقعیتهای اجتماعی وقدرت سازگاری باآنها، ارضای نیازهای خویشتن به طورمتعادل وشکوفایی استعدادهای فطری تعریف کرد.       ازآنجا که پژوهش حاضربه بررسی عوامل اقتصادی- اجتماعی مرتبط باکیفیت سلامت روانی مهاجران          می پردازد، بنابراین لازم است مفهوم مهاجرت نیز به طور صریحی بیان شود.

      مهاجرت[۵]در لغت  به معنای کوچ وجابجایی است، درلغت ‌نامه جمعیت‌شناسی سازمان ملل، مهاجرت عبارتست از تحرک جغرافیایی یا مکانی است که بین دو واحد جغرافیایی صورت می‌گیرد. این تحرک جغرافیایی تغییر اقامت از مبدأ به محل مقصد یا محل ورود است(زنجانی،۱۰:۱۳۸۰). در جمعیت‌شناسی تغییر محل اقامت معمولی از یک نقطه جغرافیایی به نقطه دیگر را مهاجرت می‌گویند. بااین تعریف جابجایی افرادبین نقاط مختلف یک شهر یا یک روستاونیزجابجاییهای روزانه افراد بین محل کار و زندگی، مهاجرت محسوب نمی‌شود. از نگاه جرج(۱۹۷۹)، مهاجرت نوعی انتخاب است که از طرف مهاجر انجام می‌گیرد علل و انگیزه‌های این انتخاب هر چه باشد، نتیجه ملموس آن تغییر محل اقامت معمولی فرد در یک محدوده جغرافیایی به محدوده دیگر است(زنجانی،۱۳۸۰: ۵). پرسا[۶]، جمعیت‌شناس فرانسوی مهاجرت را حرکات افراد یا گروهها می‌داند که منجر به تغییر اقامت معمولی فرد به صورت دایمی یا طولانی می‌شود. او بر این باور است که در تحلیل مهاجرت همواره باید به نکاتی چون دایمی و طولانی بودن مدت اقامت در محل جدید وجود فاصله زمانی و مکانی بین دو محل توجه نمود(حسینی،۱۳۸۱: ۱۱۱).

     منگالم[۷]، مهاجرت رایک حرکت بالنسبه دائمی عده‌ای ازیک مکان به مکان دیگر دانسته‌اند، که مقدم برآن مهاجران بر اساس سلسله مراتبی از ارزشها یا هدفهای با ارزشی که تعلیم  می‌گیرند، حرکت می کنند، که نتیجه این حرکت تغییراتی درنظام کنش  متقابل مهاجران است(Lahsaeizadeh, 2001: 14). همانطورکه ملاحظه می شود، مهاجرت علاوه براینکه تحرکی جغرافیایی می باشد، نتیجه آن تغییر درنظام کنش متقابل مهاجران نیزمحسوب می شود. ازجمله این تغییرات، چگونگی وکیفیت سلامت روانی مهاجران می باشد، که بعداز ورود به فرهنگ دیگر، تحت تاثیرعواملی قرارمی گیرد، لذا تعریف منگالم از اعتبار بالاتری برخوردار است.

     مهاجرت، تنها یک نقل و انتقال جغرافیایی نیست بلکه نوعی انتقال روانشناختی و اجتماعی هم به حساب می آید ومی تواند نوعی اندوه فرهنگی برای افراد، جامعه مبدا وجامعه مقصدباشد(Desozan, 2006: 11).  امروزه این مساله دربسیاری ازجوامع به شکل حاد درآمده به طوری که ازحالت یک پدیده اجتماعی به صورت یک مساله اجتماعی نمودارگشته است. مهاجرت(تغییردرمحل سکونت)پدیده ای جهانی است که درهمه     ملت ها و همه زمانها رخ می دهد واین فرایند، چه بصورت کمی و چه کیفی دارای ناهمگنی بالایی است. این فرایند تنها گذر از یک مرحله به مرحله دیگر نیست بلکه یک سری حوادث را به دنبال خود دارد و از طرفی تحت تأثیر فاکتورهای زیادی در یک دوره زمانی طولانی مدت رخ می دهد(Bhugra, 2004: 245).

      انجمن سلامت روانی کانادا(۱۹۹۶) معتقداست که مهاجرت خود به خود مشکلات سلامت روانی را افزایش نمی دهد، اما هر گاه توام با یکی از عوامل زیر باشد عامل خطرناکی برای بیماریهای روانی محسوب می شود. از جمله آنها وضعیت اقتصادی- اجتماعی بعد از مهاجرت، توانایی صحبت کردن به زبان جامعه مقصد، جدایی از خانواده، فقدان پذیرش به عنوان دوست از طرف جامعه مقصد، فقدان اجتماعی بافرهنگ خود برای حمایتهای اجتماعی ازخود وتجربیات تکان دهنده قبل از مهاجرت همه بر روی سلامت روانی مهاجران اثر می گذارد(CMHA, 1996: np).

     مهاجرت از یک ناحیه به یک ناحیه دیگر صرفنظر از تأثیری که در شئون زندگی دارد، از نظر سلامت روانی دارای مسائلی متعدد خواهد بود و این اساسا ناشی از نحوه تطابق روانی- اجتماعی افراد است که دارای آداب و رسوم خاصی هستند. زمانی که مهاجران با تغییرات و چالشهایی چون یادگیری یک زبان جدید، تفاوت های فرهنگی و هنجاری، ازدست دادن سرزمین آبا و اجدادی و غمگین شدن به خاطر آن روبه رو می شوند، برای آنــــــها فرایند سازگاری استرس زا می باشد(Marta, 2001: 841). اگراین افراد در فرایندفرهنگ پذیری موفق نشوند، دچار فشارهای روانی، اضطراب و استرس می شوند که این فرایند، خود روی سایر شئون زندگیشان تأثیر می گذارد(Yuorenkoski, 1998: 219 & Harpham, 1994: 234).

     در این تحقیق به وضعیت سلامت روانی در بین مهاجران شهر اسلام آباد غرب[۸] پرداخته می شود، علیرغم اینکه درخلال چنددهه اخیرروند مهاجرتها درایران افزایش یافته است وپیامدهایی برای ساختارکلی جامعه داشته است، اما جهت، سرعت وشدت آن درهمه مناطق کشوریکسان نبوده است. دراستان کرمانشاه نیز این رونددرهمه نقاط استان به یک اندازه وجود ندارد. شهراسلام آباد بعد ازشهر کرمانشاه[۹]، دومین شهر پرجمعیت استان کرمانشاه است وعلیرغم فاصله نسبتا نزدیک به کرمانشاه (حدود ۶۵ کیلو متر)به علت قرارگرفتن در محل انشعاب راههای اصلی اسلام آباد- خرم آباد و اسلام آباد- ایلام از بزرگراه کربلا و فاصله مناسب با مناطق مرزی استان می توانداصلی ترین عامل رشدمهاجرت شهر تلقی شود(طرح جامع شهری، ۶۲:۱۳۷۸ ). و به عنوان یک ناحیه مهم دراستان کرمانشاه تلقی می شود، که شاهدسیل عظیمی ازمهاجران ازنواحی مختلف است. اما همه این مهاجران شرایط یکسانی راتجربه نمی کنند، بسیاری ازآنها باپیشینه فرهنگی متفاوت دراین جامعه دچارمشکلات ومسائلی درزمینه سلامت روانی می شوند. برهمین اساس پژوهش حاضربه بررسی علل تاثیرگذاربراین پدیده می پردازد.

      نتایج سرشماری ها نشان می دهد که طی ده ساله ۱۳۶۵- ۱۳۷۵ تعداد۱۱۳۴۳نفر به این شهر مهاجرت کرده اند که از این تعداد، ۵۸۸۳ نفر مَرد و ۵۴۶۰ نفر زن بوده اند. اکثر این مهاجران غیر از شهرهای کرمانشاه از استان ایلام به این شهر وارد شده اند(مرکزآمارایران،۷۲:۱۳۷۷). این شهر طی سه دهه اخیر شاهد سیل مهاجران از نقاط روستایی و سایر شهرهای کشور بوده است واغلب تعدادجمعیت مهاجران واردشده بیشترازمهاجران خارج شده است. مقایسه نرخ رشدطبیعی ونرخ رشدواقعی جمعیت این شهرنشان می دهدکه در سرشماریهای سالهای ۱۳۴۵-۱۳۵۵و۱۳۵۵-۱۳۶۵ به شدت مهاجرپذیر بوده است.  همچنین درده ساله ۱۳۶۵-۱۳۷۵نیزروند مهاجرت وجودداشته است به طوری که متوسط رشد سالانه مهاجرپذیری ۶/۱۳ درصد بوده است(مرکزآمارایران،۱۲:۱۳۸۳). این درصدرشدجمعیت مهاجرتاثیرات عمده ای برروی زندگی مهاجران، مخصوصا روی سلامت روانی آنها دارد. چون بیشتراین مهاجران درشهرازوضعیت بهنجاری برخوردارنیستند، بسیاری ازآنها، به خاطرعدم سازگاری بافرهنگ جامعه مقصدافسرده می شوند، بعضی ها به حاشیه شهررانده  می شوند که بیشترسیمای روستایی داشته و اینها اکثرا فاقد امکانات رفاهی وبهداشتی هستند.

 ۲-۱- اهمیت موضوع

     مطالعه رابطه بین مهاجرت و سلامت روانی از سال ۱۸۸۰ مورد توجه بســیاری از محققان و اندیشمنــدان علوم مختلف قرار گرفته است(Sakiara, 2002: 56). مدارک موجود حکایت از آن دارد که مشکلات ناشی از فشارهای روانی طی قرن بیست ویکم بیشتر می شود. اگر به آمار و ارقام در این زمینه نظری بیندازیم، ملاحظه می کنیم که حدود ۸۰ درصد تمام بیماریهای امروزی شروعشان با فشارهای روانی همراه بوده است. و هر ساله ۴ تا۵ درصد جمعیت در جهان به علت ناراحتی هایی که طبق تشخیص پزشک از فشارهای روانی ناشی شده است در رنج هستند(ابوالقاسمی، ۵:۱۳۷۶).

     تحلیل ارقام بیماریهای روانی نشان می دهد که در انگلستان حدوداً۱۸۰ هزار نفر از مردم دچار دوگانگی رفتاری هستند یا دست کم رقمی مشابه که احتمالا مبتلا به اختلالات افسردگی شدید هستند. حالات روانی عضوی(ارگانیک)که موجب زوال عقل، آشفتگی روان، زوال حافظه، افسردگی خفیف و متوسط، اضطراب و دیگر انواع مشکلات هیجانی هستند، نیز بسیار شایع هست. مواردی مانند آسیب رساندن به سلامت روانی که با فقر بی امان، بیکاری و تبعیض های نژادی، جنسی و طبقاتی و سنی معلولیت های روانی یا جسمی همبسته است، از این گونه اند. طبق برآورد سازمانی جهانی بهداشت در سال۱۹۹۳(به نقل از نور بالا و همکاران ۱۳۷۸) حدود ۵۰۰ میلیون نفر در دنیا مبتلا به بیماری روانی بوده اند. در زندگی روزمره فشار روانی خود را به راههای مختلف نشان می دهد، پاسخی که به عصبانیت به پرسشی داده می شود، سردرد شدیدی که در پایان یک روز کار سخت عارض می شود، ضرب آهنگی که راننده ای گرفتار در یک ترافیک سنگین با انگشتان بر فرمان اتومبیل خود می زند، اینها فشارهای روانی روزمره طبیعی هستند. با این وجود در فشار  روانی  طولانی و خیلی شدید، مردم  اغلب نشانه های مسئله سازی بروز می دهند که نگران شان می سازد(پاول،۱۹:۱۳۷۷).

     امروزه سلامت روان بیش ازهرزمان دیگری درگذشته دارای اهمیت بوده است. دردنیای امروزه که یک دنیای ماشینی وپیچیده است، روابط انسانی شکل دیگری پیداکرده است. میزان روابط بین فردی کم وسطحی شده است، ازنظرخانوادگی، خانواده های امروزی ازثبات کمتری برخوردارندوتغییرات سریع درزندگی انسان مجال سازگاری رابه افراد نمی دهد. بسیاری ازمسائل اجتماعی مانند افزایش سریع جمعیت شهرها، فقدان امکانات شهری مطلوب، افزایش بیماریهای پنهان شهری و حاشیه نشینی، آلودگیهای زیست محیطی، به هم خوردن ساختار جمعیتی و در نهایت بروز مشکلات روانی و بهداشتی، ناشی از عواقب ناخوشایند مهاجرتها است .(Murphy, 1997: 678)  مجموع این مسائل باعث افزایش استرس وفشارهای روانی دربین مهاجرین شده است. سازمان بهداشت جهانی، سلامت روانی افراد را عاملی ضروری برای ملت ها می داند و پیام کلیدی آن این بود که اختلالات روانی موضوع اساسی در شیوع بیماری های روانی می باشد. لذا درک و فهم خط مشی سلامت روانی می تواند اثر مثبتی روی بهبود وضعیت سلامتی جمعیت ها بگذارد.(Funk, 2004: 5)

        درک و فهم این مشکلات می تواند ما را در برنامه ریزی های اقتصادی- اجتماعی و سیاسی کمک نماید، اکثر مواقع ما عوامل تخریب کننده روان را نمی شنا سیم و فکر می کنیم که استرس های اطراف ما طبیعی هستند و باید باشند، درحالیکه این عوامل مخرب هستند و میزان استرس را بالا می برند. امروزه کشور ما نیز از این مسأله بی نیاز نیست و مسایل روانی روز به روز در حال افزایش هست، ریشه اکثرآسیب های اجتماعی مثل اعتیاد، طلاق، جرم، جنایت ها و… درمسائل روانی وجود دارد به دلیل تحمیل هزینه های مالی و معنوی سنگین بیماریها و درمان آنها توجه گسترده محافل علمی بر مفهوم پیشگیری موجب شد که سیستم ایمنی تلاش های زیادی برای یافتن روش های جدید درمان و عوامل مؤثر بر سیستم ایمنی انجام دهد و علوم مختلف هر کدام نقشهای متفاوتی داشته باشند. بهبود سلامت روانی مردم اهمیت بسزایی در برنامه ریزی ها دارد به همین دلیل امروزه جوامع مختلف بسیج شده اند تا سیاستهای مختلفی مربوط به سلامت روانی و پیش بینی اختلالات روانی را سازمان دهند، این سیاستها می تواند ارزشهای انسانی و اقتصادی بالایی داشته باشند.

       این مطالعه می تواند در زمینه سلامت روانی مهاجران و عوامل اقتصادی- اجتماعی تأثیر گذار بر کیفیت سلامتی آنها به ما شناخت درست علمی دهد و این شناخت می تواند در برنامه ریزی های اقتصادی- اجتماعی و بهداشتی و نیز پیدا کردن راه کارها و سیاستهای مناسب برای حل معضلات و مشکلات روانی و رفتاری ناشی از مهاجرت ها بکار گرفته شود. همچنین اهمیت این مطالعه در ارائه نظریه جامع برای تبیین سلامت روانی مهاجران، ارائه الگوی واقعی برای تحلیل بررسی مساله سلامتی از زوایای گوناگون و ارائه نتایج پژوهش علمی در موارد متفاوت برای سازمانهای مرتبط مهم به نظر می رسد.

۳-۱- اهداف تحقیق

---