عنوان :

مقاله سکولاریسم و‌ آسیب‌ شناسی فرهنگی و اجتماعی نسل‌ ها

تعداد صفحات :۳۷

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر به بررسی سکولاریسم و آسیب شناسی فرهنگی می پردازد. در این مقاله درباره ادبیات سکولاریسم، زمینه‌های پیدایش سکولاریزم، راههای ورود سکولاریسم به کشورهای اسلامی، سکولاریسم و‌آسیب شناسی فرهنگی و سکولاریسم و آسیب‌شناسی اجتماعی توضیح می دهد.

استفاده و رواج کلمات وارداتی با بار فرهنگی در زبان و فرهنگ اسلامی و ایرانی مردم: یکی از همجمه‌هایی که تهاجم فرهنگی و در پشت پرده  سکولاریزم برای زدودن فرهنگ اسلامی در میان مردم و ترویج اندیشه جدایی دین انجام داده رواج کلماتی مانند مرسی و یا اوکی یا پلیز و رفته رفته حتی تغییر ذوق و سلیقه مردم با وارد کردن الگوهای غذایی با واژه‌های جذاب که نه اسلامی است و نه تطبیقی با فرهنگ ملی دین باور ایرانی دارد مثل پیتزا می‌باشد.

اگر چه در صورت ظاهر افزایش تنوع و لذت‌جویی علت این نوع حرکات وانمود می‌شود ولی در اصل برجسته کردن دست یافته‌های تمدن  سکولاریزم و جذابیت آن در میان جوامع دین باور برای ترویج اندیشه جدایی دین از سیاست منظور بوده است.

واژه های کلیدی: سکولاریسم، آسیب شناسی فرهنگی، آسیب شناسی اجتماعی، سکولاریزاسیون

 فهرست مطالب

مقدمه   ۴
الف: ادبیات سکولاریسم   ۵
۱- بررسی مفهومی دنیاگرایی (Secularism)   ۶
۲- تعریف سکولاریسم   ۷
ب: زمینه‌های پیدایش سکولاریسم   ۹
معانی شش گانه  سکولاریزاسیون   ۱۰
تفاوت سکولاریسم با  سکولاریزاسیون   ۱۲
تفاوت سکولاریسم و لائیسم   ۱۲
ب: زمینه‌های پیدایش سکولاریزم   ۱۳
۱- زمینه‌های فکری   ۱۴
A – نهضت علمی   ۱۴
B : علم و فن‌آوری   ۱۵
۲- وقایع اجتماعی (زمینه ساز اندیشه سکولاریسم)   ۱۶
۳- زمینه های فرهنگی پیدایش سکولاریسم   ۱۷
A- کلیسا و عملکرد آن   ۱۷
B- نهضت اصلاح دینی: (Reformation)   ۱۸
ج- راههای ورود سکولاریسم به کشورهای اسلامی   ۱۹
د- سکولاریسم قبل و بعد از انقلاب اسلامی   ۲۱
۱- سکولاریسم قبل از انقلاب اسلامی   ۲۲
پهلوی اول   ۲۳
پهلوی دوم و  سکولاریزم   ۲۴
۲-  سکولاریسم بعد از انقلاب اسلامی   ۲۵
۱- لیبرالیسم و نهضت آزادی   ۲۶
۲- بنی صدریسم   ۲۶
۳- سروشیسیم   ۲۶
۴- جستجوی معنی و هویت در میراث و ادبیات ملی نه شریعت و مذهب   ۲۷
۵- جریان روشنفکری ولایت فقیه ستیز   ۲۷
هـ) سکولاریسم و‌آسیب شناسی فرهنگی   ۲۸
A- نفوذی‌های روشنفکری به اصطلاح دینی در اهرمهای کلیدی، فرهنگی، آموزشی، مطبوعاتی.   ۲۹
B – استفاده و رواج کلمات وارداتی با بار فرهنگی در زبان و فرهنگ اسلامی و ایرانی مردم.   ۳۰
C – واکنش نسبت به تغییرات کتابهای درسی تاریخ و کم رنگ شدن رویکردهای دینی در آن.   ۳۰
D – آسیب‌شناسی وسائل ارتباط جمعی   ۳۱
و) سکولاریسم و آسیب‌شناسی اجتماعی   ۳۲
سکولاریسم و انحرافات اجتماعی از دیدگاه قانون و سازمانهای اجتماعی   ۳۳
سکولاریسم و رفتارهای ضدقانونی و انحرافی   ۳۴
سکولاریسم و نهادی شدن انحرافات   ۳۵
منابع و مأخذ   ۳۶

منابع و مأخذ

۱- دکتر برقعی، محمد، کتاب سکولاریزم از نظر تا عمل، انتشارات قطره، تهران، ۱۳۸۱٫

۲- ستوده، هدایت الله، کتاب آسیب‌شناسی اجتماعی، انتشارات آوای نور، تهران، ۱۳۸۴٫

۳- انجمن جامعه شناسی ایران، کتاب مجموعه مقالات آسیب‌های اجتماعی ایران انتشارات آگه، تهران ، ۱۳۸۳

۴- دکتر فرجاد، محمد حسین، کتاب آسیب‌شناسی کجروی‌های اجتماعی، انتشارات مرکز مطبوعات قوه قضائیه، تهران، ۱۳۸۳

۵- میرسلیم، سید مصطفی، کتاب جریان‌شناسی فرهنگی بعد از انقلاب اسلامی، انتشارات مرکز بازشناسی اسلام و ایران، تهران، ۱۳۸۴

۶- قطب، محمد، سکولارها چه می‌گویند، ترجمه جواد محدثی، موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، تهران، ۱۳۷۹

۷- آقا بخشی، علی، فرهنگ علوم سیاسی، مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران تهران، ۱۳۷۴

۸- اعوانی و دیگران، سکولاریسم و فرهنگ، انتشارات نامه فرهنگ، تهران، س ۶ ، ش ۲۱

مقدمه:

آنچه که امروز بعنوان صفت ممیزه غرب از مشرق زمین قلمداد می‌گردد یعنی تفکر سکولاریسم، در ابتدای امر مکتبی الحادی نبوده اما بعدها در اثر همکاری این مکتب با جنبش‌های ضد دینی اواخر قرن نوزدهم از طریق آثار چارلز برادلو سکولاریسم عموماً بصورت تز جداسازی دین از دولت نمایان گردیده و با مفهوم فرانسوی لیزاسیون[۱] به معنای سیاست خارج ساختن امور از کنترل دولت که از عصر روشنفکری و انقلاب فرانسه نشأت گرفته نزدیکی و تقرب زیادی دارد.

در نگاه سکولاریسم خرد و تجربه انسانی جایگزینی است برای دین.

آنچنان که سن سیمون و اگوست کنت نیز در اواخر قرن نوزدهم در آثارشان به این مقوله توجه کرده اند.

الف: ادبیات سکولاریسم

۱- بررسی مفهوم دنیاگرایی secularism

۲- تعریف سکولاریسم

۳- معانی شش‌گانه سکولاریسم

۴- تفاوت سکولاریسم و سکولاریزاسیون

۵- تفاوت سکولاریسم و لائیسم

۱- بررسی مفهومی دنیاگرایی (Secularism)

مقطعی از قرن یا میان دور (Generation) مفاهیم تحت الفظی هستند که برای واژه secular از ریشه لاتین seculum برگزیده شده است. در فرهنگ تفکر اجتماعی بیان شده که:

سکولاریسم secularism مکتبی است که می کوشد تا مجموع اصولی برای رفتار انسانی مبتنی بر تجربه و معرفت عقلانی، در برابر رفتار مبتنی بر ماوراء الطبیعه و الاهیات ایجاد کند.

همچنین در فرهنگ علوم سیاسی، سکولاریسم را به معنای جدایی سیاست از دین، جدایی انگاری دین و دولت، اعتقاد به انتقال مرجعیت از نهادهای دینی به اشخاص و یا سازمانهای غیردینی آورده اند.

بنیان‌گذار بزرگ مکتب سکولاریسم هولیواک[۲] بود که در خانواده‌ای مذهبی از قشر صنعتگر بدنیا آمد و بعدها از حمله اعضای هیأت تبلیغی اجتماعی اوئنی شد و خود از پایه‌گذاران سکولاریسم گردید.

در زبان عربی نیز دو واژه العلمانیه و العلمانیه را برای  تبیین سکولاریسم قرار داده‌اند. اما همانگونه که از تعداد واژگان پیداست اختلاف قرائت بحث‌های بسیاری را بین متفکران عرب پدید آورده است.

طرفداران ترجمان العلمانیه، به بعد علم‌گرایی سکولاریسم توجه و آن را مشتق از علم می‌دانند و سکولاریسم را علم‌گرایی تعبیر کرده‌اند و با این تعبیر علمانی را شامل کسی می دانند که به امکان معرفت اخلاقی یا دینی معتقد نبوده و گرایش به الگو قرار دادن علوم طبیعی و تجربی برای انواع شناخت دارند.

طرفداران ترجمان العُلمُانیه، به بعد عالم و دنیاگرایی سکولاریسم توجه و علمانیه را مصداق نقش انسان در عالم دانسته و بر استقلال عقل در تمام عرصه‌هایی که نماد یابد صححه می‌گذارند.

البته جان کین در خصوص این اختلاف قرائت بر این باور است که فقدان اصطلاحی در زبان عربی برای وصف سکولاریسم، سکولاریته و سکولار باعث اختلاف شده است.

۲- تعریف سکولاریسم

از سکولاریسم دو دسته تعریف ارائه شده است:

تعاریف مبتنی بر نتایج و هدفهای سکولاریسم

تعریف سکولاریسم

تعاریف مبتنی بر مبانی فکری و فلسفی سکولاریسم

مثلا ماکس وبر آلمانی معتقد است:

آنجا که جامعه دینی از جامعه سیاسی جدا گردیده بصورتی که دولت حق هیچ گونه اعمال قدرتی در امور کلیسا را نداشته و بلعکس کلیسا نیز حق هیچ گونه دخالتی در امور سیاسی را نداشته باشد مفهوم سکولاریسم تبلور می‌یابد.

این تعریف بر مبنای نتایج کارکردی سکولاریسم و هدفهای آن تبیین شده است در صورتیکه حلیم برکات در کتاب “المجتمع العربی المعاصر” بیان می‌کند که:

سکولاریسم نظامی عقلانی است که روابط بین افراد ، گروهها و موسسات را با نهاد دولت بر اساس مبادی و  احکام عمومی که متضمن تساوی افراد جامعه در قبال آن است تضمین می کند همچنین وی نه ویژگی را برای سکولاریسم با این تعریف قائل است که عبارتند از:

۱- جدایی دین از دولت

۲- طرد قوم گرایی و طایفه گری سیاسی

۳- برقراری مساوات بین افراد ملت، علی‌رغم اختلاف دینی که محاکم مدنی عمومی آن را تضمین می کند.

۴- تساوی بین زن و مرد در قانون و احوال شخصی

۵- منشاء قانونگذاری، جامعه است که بر اساس نیازها و مشکلات قانون وضع می‌کند.

۶- حاکمیت و مشروعیت حکومت از ملت است.

۷- منزلت داشتن فرهنگ علمی و عقلانی

۸- به رسمیت شناختن حقوق مذاهب و قومیت‌های دینی گوناگون

۹- آزادی دین از سیطره دولت و دولت از سیطره دین

ب: زمینه‌های پیدایش سکولاریسم

۱- زمینه‌های فکری:

A – نهضت علمی

B – علم و فن‌آوری

۲- وقایع اجتماعی

۳- زمینه‌های فرهنگی:

A  – کلیسا و عملکرد آن

B – نهضت اصلاح دینی

(Reformation)

معانی شش گانه  سکولاریزاسیون