عنوان :

مقاله صائب تبریزی

تعداد صفحات : ۲۳

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به زندگی نامه صائب تبریزی می پردازد.

میرزا محمدعلی فرزندمیرزا عبدالرحیم معروف به صائبا در سال ۹۹۹ درتبریز متولد شد . پدرش بازرگانی معتبر بود و خاندان او از اعقاب شمس الدین محمد شیرین مغربی تبریزی شاعر مشهور قرن هشتم ونهم بوده است .

صائب سه ، چهار هزار بیت قصیده و دو مثنوی کوتاه و ناتمام به نام قندهار نامه و محمود و ایاز ، سه قطعه یکی نامه ای به شاه عباس ثانی در استدعای باز کردن میخانه ها ، دیگر قطعه ای در باب قلیان و کثرت علاقه به آن و سوم نامه ای به دوستی در تقاضای گل نرگس ، وی بیست غزل به ترکی نیز دارد .اما غالب اشعار صائب را غزلیات وی تشکیل می دهد . شمار غزلیات وی را از هشتاد تا سیصد هزار بیت نوشته اند .

شعر وی  دارای ترکیبات واستعارات بدیع وزیباست . در میان صنایع بدیعی مراعات نظیر ، طباق و ایهام تناسب بیش از سایر صنایع به کار رفته است . صنایع مذکور در شعر صائب به وفور استعمال شده است .

بسیاری از لغات و اصطلاحات عامیانه و بازاری در شعر او وارد شده است  و به این مسئله بسیاری از ادبا که غزل را در اوج پاکی وزیبایی لفظ می خواهند اعتراض کرده اند . اما نباید فراموش کرد که صائب شاعر روزگار خود بود و در آن روزگار شعر مردمی شده بود .

 واژه های کلیدی: صائب تبریزی، آثار صائب ، سبک هندی، ویژگی های شعر صائب، منابع تمثیل، وضعیت اجتماعی ، مکتب رمانتیسم

فهرست مطالب

صائب تبریزی :    ۱
زندگینامه    ۱
سفر صائب به هند    ۱
وفات صائب    ۳
مذهب صائب    ۳
خلق و خوی صائب    ۴
ممدوحان صائب    ۴
آثار صائب    ۵
سبک هندی یا اصفهانی    ۶
وضعیت اجتماعی و سیاسی و ادبی عصر صائب    ۷
ویژگی های شعر صائب    ۸
منابع تمثیل در اشعار صائب    ۱۱
طفل و کودک    ۱۲
” گردباد”    ۱۲
“سفر”    ۱۲
” دریا ، موج ، حباب”    ۱۲
صور خیال در شعر صائب    ۱۳
محتوای شعر صائب:    ۱۴
معائب شعر صائب    ۱۴
بی توجهی به  دستور زبان    ۱۴
کاربرد کلمات واصطلاحات ناخوشایند    ۱۵
استفاده از قوافی شایگان به حد وفور    ۱۶
رمانتیسم وسبک هندی    ۱۶
مکتب رمانتیسم    ۱۶
منابع و مآخذ :    ۲۰

منابع و مآخذ :

۱-    دیوان صائب تبریزی ، محمد قهرمان ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی ، ۱۳۷۵

۲-    دیوان صائب تبریزی ، دکتر سیروس شمیسا ، انتشارات مستوفی – انتشارات بهزاد ، ۱۳۷۳

۳-    دیوان صائب تبریزی، به اهتمام جهانگیر منصور ، انتشارات نگاه ، ۱۳۸۴

۴-    فرهنگ اشعار صائب ، احمد گلچین معانی ، انتشارات امیرکبیر ، ۱۳۷۳

۵-    با کاروان حله ، دکتر عبدالحسین زرین کوب ، انتشارات علمی و فرهنگی ، ۱۳۷۹

۶-    تاریخ ادبیات ایران ، دکتر ذبیح الله صفا، انتشارات ققنوس ، ۱۳۸۰

۷-  گزیده ی اشعار صائب و دیگر شعرای معروف سبک هندی ، محمد قهرمان ،
انتشارات سمت ، ۱۳۸۴

۸-    دویست و یک غزل صائب ، دکتر امیر بانوی کریمی ( امیری فیروزکوهی ) انتشارات زوار، ۱۳۸۴

صائب تبریزی :

زندگینامه

میرزا محمدعلی فرزندمیرزا عبدالرحیم معروف به صائبا در سال ۹۹۹ درتبریز متولد شد . پدرش بازرگانی معتبر بود و خاندان او از اعقاب شمس الدین محمد شیرین مغربی تبریزی شاعر مشهور قرن هشتم ونهم بوده است .

صائب از خاک پاک تبریز است             هست سعدی گرازگل شیراز

شاه عباس کبیر درسال ۱۰۰۰ اصفهان را به جای قزوین پایتخت ایران قرار داد و برای رونق پایتخت خود در سال ۱۰۱۲، هزار ودویست خانوار از صنعتگران وبازرگانان را از آذربایجان به اصفهان منتقل کرد .خانواده ی صائب هم یکی از آنها بود که در اصفهان درمحله ی عباس آباد سکنی گزید . صائب در اصفهان نشو و نما یافت و دانش های ادبی ، عقلی و نقلی را  نزد استادان همان شهر آموخت .

به همین جهت است که او را تبریزی اصفهانی می دانند . صائب درجوانی بخشی از آسیای صغیر ، نجف و بغداد را گشت . به زیارت مکه و مدینه توفیق یافت و پس از بازگشت از این اماکن مقدسه به پابوس امام رضا شتافت .

شکرلله که بعد از سفر حج صائب            عهد خود تازه به سلطان خراسان کردم

سفر صائب به هند

تاثیر فرهنگ وتمدن ایرانی درهندوستان به نفوذ اسلام آغاز شد ولی در دوران صفوی به اوج خود رسید . بنیاد فرمانروایی امپراتوران گورکانی هند با کمک شاه اسماعیل و شاه طهماسب مستحکم شده بود و بسیاری از امرای ایرانی در هند ماندگار شده و در اداره آن کشور دخالت داشتند .

وجود بلند پایگانی چون بیرام خان ، حکیم ابوالفتح گیلانی اعتماد الدوله ی طهرانی ، خواجه ابوالحسن تربتی و فرزند او ظفر خان و کسان دیگر در جلب هنرمندان وفضلای ایرانی به هندوستان بسیار موثر بود . بعلاوه محیط آزاد و عدم تعصب ، تجارت و کسب منفعت و تماشای عجایب و احیانا خوشگذرانی ایرانیان را به هند ترغیب می کرد .

حبذا هند کعبه ی حاجات                       خاصه یاران عافیت جورا

هر که شدمستطیع فضل و هند                  سفرهند واجب است اورا

این شعر فیاض لاهیجی زبان حال همه ی هنرمندان و ادبای ایرانی قرن دهم و یازدهم است

صائب در سال ۱۰۳۴ اصفهان را به قصد هندوستان ترک گفت وی در کابل به دیدار ظفر خان متخلص به احسن رفت . وی صائب را بسیار اکرام کرد . پس از مدتی با جلوس شاهجهان به جای پدرش جهانگیر ظفر خان عازم دکن شد و صائب را نیز همراه خودش برد . صائب اولین دیوان خود را به خواهش ظفرخان ترتیب داد . شاهجهان از شناخت صائب بسیار خشنود شد و به خاطر قطعه ای که وی در تاریخ جلوس او سرود ۱۲۰۰۰روپیه به او صله داد و وی را به لقب مستعد خانی مخاطب ساخت . البته در خیر البیان آمده است حق الله نام درویشی صائب را به لقب مستعد خانی  مخاطب ساخت . البته صله ی شاهجهان جای سوال و تردید است و در مورد لقب مستعد خانی هم نسخه ای از خیر البیان از حسن تصادف به دست صائب رسید که صائب مستعد خان را قلم گرفت و در بالای آن محمد علی نوشت .

در سال ۱۰۳۹ درحالی که صائب در التزام شاهجهان در برهان پور اقامت داشت به او خبر رسید که پدرش به دنبال او آمده است تا او را با خود به ایران بازگرداند . وی قصیده ای در مدح خواجه ابوالحسن تربیتی سرود واز او اجازه بازگشت به وطن خواست .

شش سال پیش رفت که از اصفهان به هند             افتاده است توسن عزم مرا گذار

هفتاد ساله والد پیری است بنده را                        کز تربیت بود به منش حق بیشمار

سرانجام صائب پس از حدود ۹ سال اقامت در هند در سال ۱۰۴۲ ه .ق پس از مدتی اقامت در کشمیر عازم ایران شد .

وفات صائب

بیشتر تذکره نویسان سال وفات صائب را ۱۰۸۱ ه . ق ذکر کرده اند و از ماده تاریخ سرخوش و اشرف مازندرانی هم همین تاریخ اخذ می شود .

اما نصر آبادی که تذکره اش را در سال ۱۰۸۳ نوشته است از حیات صائب در آن سال سخن گفته است . به سنگ قبر صائب تاریخ ۱۰۸۷ ذکر شده است و واعظ قزوینی شاعر هم عصر صائب هم همین تاریخ را در مرثیه ی در مرگ مولانا عنوان کرده است .

شد صائب از این جهان ویران صد حیف زآن در ثمین بحر عرفان صد حیف

گفتند به ناله بلبلان تاریخش                                ای حیف از آن هزاردستان صد حیف

به نظر می رسد تاریخ قطعی فوت صائب واپیسین روزهای سال ۱۰۸۶ یا نخستین روزهای سال بعد باشد .

مذهب صائب

صائب شیعه ای امامی اثنی عشری بود . وی مردی دیندار، مواظب فرایض و واجبات و معتقد به اصول و مبادی بوده است . قصایدی در مدح ائمه دارد و ابیات حاکی از دینداری و مواظبت در اعمال شرعی در دیوان او بسیار است .

سعی کن در عزت سی پاره ی ماه صیام   کز فلک از بهر تعظیمش فرود آمد کلام

 خلق و خوی صائب

صائب به شهادت اشعار خود و قول معاصرانش فرشته خو ، کم آزار ومتواضع بود .تمام تذکره نویسان در ستایش او سخن گفته اند حتی دشمنش آذر در آتشکده می نویسد :

”در اصفهان کسب کمالات صوری و معنوی کرد “

صائب بر خلاف غالب شعرا که میانشان حسد موج می زد همه ی شاعران معاصر خود را به نحوی مورد ستایش قرارمی دهد و شاعران را به تعاون وهمکاری و محبت فرا می خواند .

خوش آن گروه که مست بیان یکدگرند                         زجوش فکر می ارغوان یکدگرند

در دیوان صائب شاید به نام بیش از پنجاه شاعر بر سیم که وی شعرشان را استقبال کرده و از آنان تجلیل کرده است :

این آن غزل که فیضی شیرین کلام گفت             در دیده ام خلیده  و در دل نشسته ای

این جواب  مصرع نوعی که خاکش سبز باد            سایه ی ابر بهای کشت را سیراب کرد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .