عنوان :
مقاله عدالت در قرآن
تعداد صفحات :۲۳
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده:
از آنجایی که اسلام مکتب عدل و اعتدال است، راه مستقیم است و امت اسلامی امت میانه و وسط است و نظام آن عادلانه می‌باشد بنابراین شناخت مفهوم عدالت به معنای واقعی آن با استفاده از آیات و روایات و سپس به کارگیری آن در جامعه امری انکارناپذیر است و عدالت که یکی از مفاهیم با ارزش این کتاب می‌باشد از آغاز خلقت تا ابد جایگاه ارزشی خود را نزد بشر حفظ کرده است ودقیقاً به خاطر ذات عدالتخواهانه آدمی که ریشه در صفات پروردگار دارد انبیاء الهی مبعوث شدند تا آدم سرگشته را به راه حق و برقراری عدل که یکی از اصول اعتقادی و اصلی‌ترین اهداف پیامبران بود بازگردانند. به سبب اهمیت عدالت و بررسی آن در جهت پی‌بردن به توازن، و تعادل و تناسب خلقت جهان و نیز پی‌بردن به صفت حق تعالی، جهت شناخت هر چه بیشتر ذات پاکش، بارها به این مطلب تأکید شده است.
آنچه که در این تحقیق و بررسی از منظر شما می‌گذرد خلاصه بسیار مختصری است از مفهوم عدالت و بررسی آن در آیات قرآن و روایات.
واژه های کلیدی: قرآن، اسلام، عدالت، انبیاء الهی، جامعه اسلامی
فهرست مطالب
چکیده: ۱
آفرینش جهان هستی بر اساس عدالت: ۲
قرآن کتاب عدل: ۳
عدالت ریشه در فطرت انسان دارد: ۳
استقرار عدالت یکی از مهمترین اهداف انبیاء الهی: ۵
اهمیت عدالت در اسلام و جامعه اسلامی: ۵
عدل لساعه خیر من عباده سبعین سنه قیام لیلها و صیام نهارها: ۷
۱- عدالت در عبادت: ۷
۲- عدالت در نگاه: ۷
۳- عدالت در سخنگویی: ۸
۴- عدالت در رفتار با کفار و دشمنان: ۸
۵- عدالت در مدح و انتقاد: ۹
۶- عدالت در محبت و انتقاد: ۱۰
۷- عدالت در محیط خانه یا ( عدالت در رفتار با همسر) ۱۰
۸- عدالت در اقتصاد: ۱۱
الف- عدالت در توزیع: ۱۱
ب- عدالت در بهره‌‌گیری و مصرف: ۱۲
۹- شهادت و گواهی بر اساس قسط: ۱۳
۱۰- حکومت و داوری بر اساس عدل و قسط: ۱۳
۱۱- قیام بر مبنای قسط: ۱۴
نتیجه‌گیری: ۱۵
منابع و مأخذ : ۱۷
پی نوشتها : ۱۸
منابع و مأخذ :
۱- الهی قمشه‌ای، مهدی، انتشارات الهادی، سال ۱۳۸۲٫ قرآن کریم
۲- جمشیدی، محمد حسین- پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، سال ۱۳۸۰-نظریه عدالت
۳- قرائتی، محسن، انتشارات فاخته، توحید و عدل و عدالت اجتماعی
۴- مطهری، مرتضی، انتشارات صدرا، سال ۱۳۷۲ « عدل الهی»
۵- امیری خراسانی، عراق سلطان، زینب و سعیده- عدل در قرآن، سال ۱۳۸۳٫
* محبوبه مفید کلانتری، دانشجوی کارشناسی زمین شناسی، دانشگاه پیام نور کرمان
** دکتر حسین رشیدی نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور کرمان
آفرینش جهان هستی بر اساس عدالت:
و خلق الله السموات و الارض بالحق: و خداوند آسمان‌ها و زمین را بازیچه خلق نکرده بلکه به حق آفریده است[۱].
عدل الهی چون صفت حق تعالی است در عین واقعی بودن و کامل بودن، یکی از اصول آفرینش نیز می‌باشد.
باید دانست که علاوه بر اینکه خلقت جهان هستی بر اساس عدل است ایجاد قوانین و سنن و کلمات جهان هستی نیز بر پایه عدل و داد تحقق یافته است چنانچه در آیه ۱۱۵ سوره انعام می‌خوانیم که:
و تمت کلمت ربک صدقاً و عدلاً لامبدل لکلماته و هو السمیع العلیم: عدالت به حد کمال رسید و هیچ کس تبدیل و تغییر آن کلمات نتواند کرد و او خدای شنوا و دانا ( به گفتار و کردار خلق) است.
در این آیه سخن از اتمام کلمه حق براساس صدق (راستی) و عدل ( اعتدال و برابری) است و در آن تردیدی و تبدیلی نیست.
و نیز در فرمایشی از پیامبر (ص) آمده است که. بالعدل و قامت السموات و الارض: یعنی آسمان‌ها و زمین (یا به طور کلی هستی) بر اساس عدالت استوار شده است. در این نگاه نیز عدل اساس خلقت و آفرینش است و آفرینش بدون آن معنا ندارد.
قرآن کتاب عدل:
در سیری که در قرآن می‌کنیم روش عادلانه آن را در همه موضوعات مشاهده می‌کنیم و انصاف و عدالت و بی‌طرفی و در واقع داوری منصفانه در تمام برنامه‌های آن به چشم می‌خورد به طور کلی در نمونه، این نوشتار می‌توان گفت که: وقتی می‌خواهد مشروبات الکلی و خمر را تحریم کند قبلاً به منافع ( اقتصادی که از راه شراب سازی و امثال آن بدست می‌آید و یا منافع طبی) آن اشاره می‌کند و سپس می‌فرماید: یسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیهما اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما و … [۲]
ای پیغمبر از تو از حکم شراب و قمار می‌پرسند. بگو در این دو کار گناه بزرگی است و سودهایی، ولی زیان گناه آن بیش از منفعت آن است. و یا در جایی دیگر با توجه تمام به امتیازاتی که مکتب اسلام دارد یک سره، کتابهای آسمانی قبل از خود را نادیده نمی‌گیرد و می‌فرماید: و مصدقاً لمابین یدیه[۳]: کتابهای نشده تورات و انجیل که قبل از من بوده مورد قبول من است و این خود دلیل دیگری از انصاف است.
عدالت ریشه در فطرت انسان دارد:
از منظر قرآن، عدل به مثابه صفت وملکه انسانی واجتماعی ریشه در فطرت انسانها دارد. بدین معنا که در نهاد آدمی و در اساس خلقت او گرایش به عدالت و عدالتخواهی، تنفر از ظلم و ستم، بی‌عدالتی و تبعیض وجود دارد.
و این حقیقتی است که انسان آن را در ذات خود یافته و فطرتش را بدان حکم می‌کند. هر چند که سرگرم شدن به اسباب ظاهری و امور دنیوی او را غافل ساخته باشد. لذا قرآن انسان را به چیزی بیرون از وجود انسانی خود و عقل و فطرت او فرا نمی‌خواند و اگر به عدل فرا می‌خواند، عدلی است که ریشه در وجوداو دارد. چنانچه در آیه ۹۰ از سوره مبارکه نحل می‌خوانیم:
ان الله یامر بالعدل والاحسان: همانا خداوند فرمان به عدل و احسان می‌دهد.
و نیز در ادامه مطلب در جایی دیگر آمده است. فالهمها فجورها و تقویها: [۴]که ما آشنایی با خوبی‌ها و بدی‌ها را به طور فطری در انسان قرار دادیم.
بنابراین عدالت از جمله مواردی است که نه تنها در وجود آدمی قرار دارد بلکه انسان آن را فطرتاً دوست دارد و دلیل آن، این است که حتی ستمگران برای ظلم خود دست به توجیه می‌زنند و سعی می‌کنند آن را عادلانه جلوه دهند. ونیز در آیات ۷ و ۸ سوره مبارکه انفطار که در آن سخن از تحقق عدل واعتدال در وجود آدمی است آمده است:
الذی خلقت فسواک فعدلک فی ای صوره ماشاء رکبک: پروردگاری که تو را آفریده پس تو را در سواء و تسویه قرار داد و آنگاه اعتدال و عدالت را در وجود تو محقق ساخت و در هر صورتی که خواست ترکیبت داد. یعنی تو را در آفرینش و خلقت اساساً و ذاتاً در سواء و اعتدال قرار داد. بنابراین چون عدالت ریشه در فطرت انسانی دارد باعث ثبات و آرامش و درواقع تغییر ناپذیر است و از آنجایی که آدمی همواره به دنبال آرامش (عدم تغییر) می‌باشد پس عدالت آرامش بخش است.
استقرار عدالت یکی از مهمترین اهداف انبیاء الهی:
لقد ارسلنا رسلنا بالبینات و انزلنا معهم الکتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط و…[۵]
همانا ما پیغمبران خود را با ادله و معجزات ( به حق) فرستادیم و برایشان کتاب و میزان (عدل) نازل کردیم تا مردم به عدالت قیام کنند.
و چون وجود جامعه‌ای عادل هم نیاز به قدرت معنوی دارد و هم قدرت مادی، در آیه فوق به هر دو قدرت اشاره شده « بینات و کتاب و میزان» هر یک قدرت و پشتوانه معنویی است برای استقرار عدل. و جمله « و انزلنا الحدید» که در دنباله آیه است اشاره به قدرت مادی می‌کند که متخلفان بدانند که هرگاه لجاجت و کارشکنی کنند با قدرت سرکوب می‌شوند.
بنابراین هدف انبیاء آن است که چنان ایمان به خدا و معاد را در مردم زنده کنند و چنانچه اخلاق و طرز تفکر الهی را در تاروپود فرد و جامعه بوجود آورند که، خود مردم، به عدالت بر خیزند و جامعه عدلی تشکیل دهند.
بنابراین استقرار عدالت اجتماعی یکی از مهمترین اهداف انبیاء است.
اهمیت عدالت در اسلام و جامعه اسلامی:
اسلام مکتب عدل و اعتدال است. راه مستقیم است و امت اسلام که امت میانه و وسط است نظام آن عادلانه است.
اگر نماز دارد. زکوه هم دارد. اگر تولی و دوستی با اولیاء خدا را دارد، تبری و دوری از دشمنان را هم دارد.
اگر از علم طرفداری می‌کند از عمل هم پیشتیبانی می‌کند و اگر فرمان به توکل به خدا را می‌دهد، دستور فعالیت و تلاش هم می‌دهد اگر دستور بخشش را می‌دهد در اجراء حدود، فرمان به قاطعیت و اینکه رخم در شما اثر نکند را نیز دارد و…
بنابراین در جامعه‌ای که بر اساس دستورات اسلامی بنا شده است می‌بینیم که تمام پست‌های حساس برعهده افراد عادل است. و از رهبر انقلاب و مرجع تقلید گرفته تا قاضی و شاهد و منشی همه و همه باید در هر مرحله‌ای عادلانه بگویند و بنویسند. اسلام اهمیت خاصی به عدالت داده و آن را در تاروپود جامعه و در مسائل حقوقی و اجتماعی و خانوادگی و اقتصادی شرط اساسی دانسته است.
از دید پیشوایان معصوم ما نیز عدالت ضرورتی است که بقای جامعه منوط به آن است و بدون تحقق آن جامعه باقی نخواهد ماند.
امام صادق (ع) از عدالت به عنوان یکی از مواردی که مردم واقعاً به آن محتاج هستند یاد می‌کند:
ثلاثه اشیاء یحتاج الناس طراً الیها: الأ من و العدل و الخصب[۶]: یعنی سه چیز است که مردم واقعاً به آن نیاز دارند و برای آنها ضروری است: ۱- امنیت ۲- عدالت ۳- وسعت و فراوانی
و نیز جرج جردقان علت اصلی پذیرش خلافت از سوی حضرت علی(ع) را در خطر بودن عدالت اجتماعی می‌نویسد[۷].
و پیامبر عظیم الشان اسلام نیز در خصوص اهمیت عدالت می‌فرمایند[۸]:
عدل لساعه خیر من عباده سبعین سنه قیام لیلها و صیام نهارها:
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
