عنوان :
مقاله معاد جسمانی
تعداد صفحات : ۲۶
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
جریان قیامت و معاد انسان، همراه با بعد جسمانی او بوده و آن گونه که از ظاهر برخی از آیات قرآن و احادیث پیشوایان اسلام بر می‌آید، انسانها در قالب همان بدنی که در دنیا با آن زندگی کرده‌اند، از قبرها بیرون آمده و پا به صحنه‌ی محشر خواهند گذاشت. این همان نکته‌ای است که بیشترین حساسیت را در میان مخالفان و منکران معاد برانگیخته و مبنای بسیاری از اشکالات و اعتراضات در رابطه با اعتقادات اسلامی بوده است. با اندکی تامل در ابعاد و لوازم چنین اعتقادی، خود ما نیز ممکن است به فکر فرو رویم و با پرسش‌های جدی و بی‌پاسخی روبرو شویم. این در حالی است که اگر کسی معتقد باشد معاد روحانی است و تنها این روح انسان است که در سرای دیگر برای پاداش و جزا حاضر میشود، با هیچ کدام از آن اشکالات و پرسش‌های پیچیده مواجه نخواهد شد.
در این مقاله به دلایل اثبات معاد جسمانی، نظر فلسفی ملاصدرا، نظر وحیانی ملاصدرا، شبهات معاد جسمانی از جمله شبهه‌ی اعاده‌ی معدوم، آکل و ماکول، کره زمین برای معاد همگان کافی نیست، جمع میان معاد روحانی و جسمانی ممکن نیست و … می پردازد.
شبهه کدام جسم باز می گردد ؟ امروزه ثابت گردیده که جسم انسان دائما در تغییر و تبدیل است تدریجا ذراتی از میان می روند و ذرات دیگری جانشین آن می شوند و بعد از حدود ۷۰ سال تمام اجزای بدن اول عوض شده و جای خود را به اجزای جدیدی می سپارد بنابراین در طول عمر ۷۰ سال این بدن ۱۰ بار عوض شده آیا به هنگام بازگشت ، تمام این ۱۰ بدن برمی گردد و انسان بصورت غول پیکری قدم در عرصه محشر می گذارد؟ یا یکی از آنها باز می گردد ؟ و اگر گفته شود یکی از این بدنها برمی گردد کدامیک از آنها خواهد بود و چه ترجیحی میان آنهاست ؟
پاسخ : این سئوال نیز استبعادی بیش نیست چه مانعی دارد تمام این بدنها بازگردد ؟ ولی حق آن است که آخرین بدن در آن روز زنده شود زیرا قرآن می فرماید : ?? مردگان از قبرها بر می خیزند و استخوانهای پوسیده و خاکها بار دیگر جان می گیرند .?? و این به معنی بازگشت آخرین بدن است ترجیحی که این بدن بر سایر بدنها دارد این است که تمام صفات ویژه آنها را در خود حفظ کرده زیرا اجزائی که جای خود را به اجزای آینده می دهند صفات خویش را نیز به آنها منتقل می کنند به این ترتیب آخرین بدن عصاره تمامی اعمال و اوئصاف گذشته را در خود جای داده است البته این هیچ منافاتی با آن ندارد که بهشتیان و مؤمنان صالح بصورت جوانی شاداب محشور شوند این بدان می ماند که خاکهای فرسوده یک خشت کهنه را گل کنند و در قالب نوئی بریزند و بصورت خشت نوئی در آید .
واژه های کلیدی: معاد جسمانی، شبهه‌ی اعاده‌ی معدوم، مرگ ناگهانی، قبض روح، شبهه آکل و ماکول، معاد روحانی
فهرست مطالب
معادجسمانی ۴
دلایل اثبات معاد جسمانی ۴
چگونگی معاد جسمانی : ۶
نظر فلسفی ملاصدرا : ۷
نظر وحیانی ملاصدرا : ۷
نظریه آقاعلی مدرس (حکیم زنوزی ) : ۷
شبهات معاد جسمانی (۱) ۸
۱ ـ شبهه‌ی اعاده‌ی معدوم: ۸
۲ ـ عدم تعین جسم دنیایی: ۹
حقیقت مرگ و قبض روح ۱۰
تمثیلات و تشبیها تی در حقیقت مرگ ۱۱
۳-انتقال از خانه ای به خانـــه دیگر ۱۱
ناگهانی مرگ ۱۳
مرگ ناگهانی ۱۳
شبهات معاد جسمانی (۲) : ۱۴
۱ ? شبهه اول : آکل و ماکول ۱۴
تقریر دیگری از شبهه آکل و ماکول : ۱۵
۲ ? جاودانگی طینت پس از مرگ آدمی : ۱۶
پاسخ فلاسفه به شبهه آکل و ماکول : ۱۶
پاسخ اصالت روح و ابزار بودن جسم به شبهه آکل و ماکول : ۱۶
پاسخی دیگر به شبهه آکل و ماکول : ۱۷
پاسخ حکمت متعالیه به شبهه آکل و ماکول : ۱۷
پاسخ شبهه بر اساس مبنای عقلا : ۱۸
پاسخ شبهه با استفاده از قرآن : ۲۰
۲ ? شبهه دوم : اعاده معدوم ۲۱
طرح شبهه : ۲۱
پاسخ شبهه اعاده معدوم : ۲۱
۳ ? شبهه سوم : نقش ابزاری جسم و کفایت معاد روحانی : ۲۲
پاسخ : ۲۲
شبهه چهارم : کره زمین برای معاد همگان کافی نیست ۲۳
پاسخ : ۲۳
شبهه پنجم : جمع میان معاد روحانی و جسمانی ممکن نیست ۲۴
پاسخ : ۲۴
۶ ? شبهه ششم : کدام جسم باز می گردد ؟ ۲۴
پاسخ : ۲۴
نتیجه بحث : ۲۵
منابع وماخذ ۲۵
پانوشت ها : ۲۵
منابع وماخذ
۱_آموزش کلام اسلامی , سعیدی مهر ,محمد , ۳جلد ,چاپ اول , موسسه فرهنگی طه ,زمستان ۷۸
۲_ انواری از نهج البلاغه , امامی ,محمد جعفر ,چاپ اول ,دفتر تبلیغات اسلامی ,پاییز ۷۳
۳_ترجمه توحید الامامیه ,ملکی میانجی ,محمد باقر ,چاپ اول ,نبا ,۷۸
۴_معاد از نظر روح وجسم ,فلسفی ,محمد تقی ,۳جلد ,چاپ سوم ,دفتر نشر فرهنگ اسلامی ,۷۹
۵_معاد جسمانی در حکمت متعالیه ,حکیمی ,محمد رضا ,چاپ او ل,دلیل ما ,تابستان ۸۱
۶_معاد در قرآن ,مظاهری ,حسین ,چاپ چهارم ,شفق ,قم ,دی ۶۹
۷_معاد در نگاه عقل و دین ,شریعتی سبزواری ,چاپ سوم,دفتر تبلیغات اسلامی,قم ,۸۰
۸_معاد شناسی ,حسینی طهرانی ,محمد حسین ,چاپ سوم,حکمت ,ذیقعده ۱۴۰۷
۹_معاد یا آخرین سیر بشر ,مجتهد ه امین ,بهار اصفهان ,تیر ۶۹
معادجسمانی
یکی از موضوعاتی که پیرامون معاد مطرح است ،جسمانی یا روحانی بودن آن است.بطور عمده معتقدین به معاد به سه دسته تقسیم می شوند:
گروه نخست عموم فلاسفه وپیروان حکمت مشاء هستند که فقط قائل به معاد روحانیند. از نظر آنان پس از مرگ، صورت و اعراض بدن انسان نابود میشود و آنچه باقی میماند روح انسان است که به عالم مجردات بازمیگردد و درآن جهان یا بهره مند از لذتهای معنوی میگردد یا دچار عذابهای روحانی گروه دوم عموم متکلمین و فقها و اهل حدیثند که معاد را فقط جسمانی میدانند زیرا روح در نظر آنان همچون جسم لطیفی است که در بدن جریان دارد مانند جریان آب در گل یاجریان آتش در ذغال.
گروه سوم ازجمله بزرگان حکما و مشایخ عرفا و جمعی از متکلمین مثل غزالی و کعبی، راغب اصفهانی و بسیاری از علمای شیعه مثل شیخ مفید و شیخ طوسی قائل به معادی روحانی _ جسمانی هستند و معتقدند که نفس مجرد آدمی در روز رستاخیز به بدن خاکی وی باز میگردد.
از آنجا که معاد روحانی با توجه به مجرد بودن نفس قابل اثبات و پذیرفتن است و بیشتر اشکالات به امکان معاد جسمانی و چگونگی آن باز میگردد ، در اینجا دلایل اثبات معاد جسمانی را بطور اجمال مورد بررسی قرار میدهیم.
دلایل اثبات معاد جسمانی
الف_آیات دال بر معاد جسمانی:
۱_ایرادات و اشکالاتی را که مشرکین دوره پیامبر مطرح میکردند ، ناظر بر تعجب آنها و بعید بودن خلقت دوباره بدن جسمانی انسان بوده که به این شکل در قرآن بیان شده است : چگونه استخوانهای پوسیده انسانها دوباره زنده میشوند ؟ و قرآن در مقام پاسخ به این اشکال میفرماید : همان خدایی که مرتبه اول شما را آفرید، قادر است دو باره شما را خلق کند .اگر معاد روحانی بود ، پاسخ سلبی به این ایرادات کفایت میکرد و دیگر نیازی به اثبات معاد جسمانی نبود . مانند:
و قالوا ءاذا کُنّا عظاما و رفاتا أانّا لمبعوثون خلقا جدیدا … قل الذی فطرکم اوّل مرّه (اسراء ، ۴۹ تا ۵۱ )
و ضرب لنا مثلا و نسی خلقه قال و من یحی العظام و هی رمیم قل یحییها الذی انشاها اوّل مرّه و هو بکلّ خلق علیم (یس ، ۷۸ تا ۷۹)
أ یحسب الانسان ان لن نجمع عظامه بلی قادرین علی ان نسوّی بنانه (قیامت,۳و۴)
۲_ ذکر نمونه های تجدید حیات انسانها یا حیوانات در همین دنیا که قرآن این داستانها را نشانه هایی از معاد قرار داده است. مثل داستان حضرت ارمیا یا عزیر نبی و حمار وی (بقره ,۲۵۹) ونیز داستان چهار پرنده حضرت ابراهیم (بقره ,۲۶۰) وداستان اصحاب کهف (کهف ,۱۸و۱۹)
۳_بیان عذابها وپاداشهای روحی وجسمی در کنار یکدیگر
_کلوا واشربوا هنیئا بما اسلفتم فی الایام الخالیه (حاقه ,۲۴)
_ و فیها ما تشتهیه الانفس وتلذّ الاعین (زخرف ,۷۱)
_ یحلّون فیها من اساور من ذهبٍ و لولوء و لباسهم فیها حریرٌ (حج ,۲۳)
_انّ الذین کفروا بآیاتنا سوف نصلیهم نارا کلّما نضجت جلودهم بدّلناهم جلودا غیرها لیذوقوا العذاب انّ اﷲ کان عزیزا حکیما (نساء ,۵۶)
_ مثل الجنّه الّتی وعد المتّقون فیها انهارٌ من ماء غیر اسنٍ وانهارٌ من لبنٍ لم یتغیّر طعمه وانهارٌ من خمرٍ لذه للشاربین … و لهم فیها من کلّ الثمراتِ… و سقوا ماء حمیما فقطّع امعاءهم (محمّد ,۱۵)
_ هذان خصمان اختصموا فی ربّهم فالذین کفروا قطّعت لهم ثیابٌ من نارٍ یُصَبّ من فوق روسهم الحمیم . یُصهر به ما فی بطونهم و الجلود (حج ,۱۹و۲۰)
۴_ آیات دلالت کننده بر بعثت مردگان از قبرها .واضح و روشن است آنچه در داخل قبرها وجود دارد اجسام انسانهاست نه ارواح آنها .
_ انّ اللّهَ یبعث مَن فی القبور (حج ,۷)
_افلا یعلم اذا بُعثر ما فی القبور (عادیات ,۹)
_ و نُفخ فی الصّور فاذاهم من الاجداث الی ربّهم ینسلون
_ و مِن آیاته ان تقوم السماء و الارض بامره ثمّ اذا دعاکم دعوه من الارض اذا انتم تُخرجون (روم ,۲۵)
_ یوم یدع الداع الی شیء نُکُرٍ خشّعا ابصارهم یخرجون من الاجداث کانّهم جرادٌ منتشر (قمر ,۶و۷)
۵_ آیاتی که دلالت بر سخن گفتن و شهادت دادن اعضای بدن در روز قیامت دارند .
_ یوم تشهد علیهم السنتهم و ایدیهم و ارجلهم بما کانوا یعملون (نور ,۲۴)
_ حتّی اذا ما جاوها شهد علیهم سمعهم و ابصارهم و جلودهم بما کانوا یعملون (فصّلت,۲۰)
_ الیوم نختم علی افواههم و تکلّمنا ایدیهم وتشهد ارجلهم بما کانوا یکسبون (یس,۶۵)
۶_آیاتی که دلالت بر خلق کردن مجدّد دارد که مربوط است به آنچه از بین رفته و نابود شده است ولی آنچه باقی میماند روح است که نیازی به خلق مجدّد ندارد .
_ أو لیس الذی خلق السموات و الارض بقادر علی ان یخلق مثلهم بلی و هو الخلاق العلیم (یس,۳۶)
_ او لم یروا ان الله الذی خلق السموات والارض قادر علی ان یخلق مثلهم (اسرا, ۹۹)
_وقالوا ءاذا ضللنا فی الارض ا انا لفی خلق جدید بل هم بلقا ربهم کافرون (سجده,۱۱)
ب: دلیل عقلی و فلسفی :
عدل خداوند اقتضا میکند که پاداش نیکوکاران وجزای بدکاران را فراهم کند تا در سرای دیگر پاسخی مناسب و در خور لذائذ و آلام این دنیا بیابند .واضح است که خوشیها و ناخوشیها ,لذتها و دردها در این دنیا به دو دسته تقسیم میشوند ,جسمانی و غیرجسمانی .مثلا کسی که در ماه رمضان و در روزهای گرم برای طاعت حق لب از غذا و آب میبند , رنجی جسمانی را تحمل میکند .درمقابل ریاست یا غیبت که لذتی غیر جسمانی دارند.
پس باید عذابها و پاداشها هم از هر دو نوع باشد هم جسمانی وهم روحانی .
چگونگی معاد جسمانی :
در این زمینه دو تحلیل مشهور وجود دارد, یکی نظریه طینت و دیگری نظریه ملاصدرا .
نظریه طینت : در این دیدگاه با تیره شدن خورشید و فرو ریختن ستارگان و در نهایت با انقراض عالم و پایان یافتن عمر جهان , تمام امور دنیوی با همه قوانین ومقررات تکوینی اش تمام میشود و سپس به اراده خدا ,جهان نوسازی میشود و قوانین و مقررات جدیدی بر آن حاکم میشود .
قرآن همه جا قبل از آنکه پیرامون احیای زمین سخنی بگوید ,از ریزش باران سخن گفته است و نزول آب را مایه اصلی حیات دانسته (سوره ۳۹,۴۳_سوره ۱۱,۴۳_سوره ۹,۳۵) و در روایات نیز در مورد احیای مردگان به نزول باران اشاره شده است:
_ اذا اراد الله عزوجل ان یبعث الخلق امطر السما (علی الارض) اربعین صباحا فاجتمعت الاوصال و نبتت اللحوم (امالی صدوق ,ص۱۰۷)
_ عن علی بن الحسین (ع): فتنبت اجساد الخلائق کما ینبت البقل فتتدانی اجزاوهم التی صارت ترابا بعضهم الی بعض بقدره العزیز الحمید حتی انه لو دفن فی قبر واحد الف میت و صار لحومهم و اجسادهم و عظامهم النخره کلها ترابا مختلطه بعضهما فی بعض لم یختلط تراب میت بمیت آخر(لئالی الاخبار .ص۴۵۶)
در واقع شکم خاک در دنیا محل پرورش تخم گل و گیاه است و شکم مادر محل پرورش نطفه انسان اما در قیامت قانون تکوینی انسان عوض میشود و شکم خاک جایگزین رحم مادر میشود . آن روز تمام مردگان دوباره در دل زمین ساخته میشوند و از درون قبرها بیرون می آیند.
واحد اصلی تکوین انسان در دل خاک در روز قیامت چیزی است که در حدیث امام صادق (ع) از آن به طینت تعبیر شده است :
_ عن ابی عبدالله (ع) :سُئل عن المیت یَبلی جسده , قال نعم حتی لایبقی له لحم ولا عظم الّا طینته التی خُلق منها فانها لاتبلی تبقی فی القبر مستدیره حتی یُخلق منها کما خلق اوّل مره (اصول کافی ,ج۳,ص۲۵۱)
نظر مرحوم فلسفی : ما نمی دانیم حقیقت طینت چیست ؟ و این اصل ثابت و معیار شخصیت انسان چگونه است ؟ اما از کلام امام برمی آید که طینت با تحولات جسم در طول زندگی از میان نمی رود و با متلاشی شدن اعضای بدن درقبر , نابود نمی گردد ,بلکه درزمین باقی میماند تا ساعت قیامت فرا رسد و هر انسان از طینت اولیه خود دوباره آفریده شود .
نظر علامه مجلسی : صاحبان مسلکهای مختلف این حدیث را به معنایی که با مسلکشان سازش دارد حمل مینمایند . بعضی کلمه مستدیره را اشاره به عدم تقسیم آن میدانند و در نظر بعضی ناظر به تغییرات و تحولاتی است که در طینت پدید می آید و بعضی گفته اند به معنای پیوسته باقی وپایدار است.
_نظر مرحوم نراقی : مراد ازطینت هر انسان ,ذره ایست از ذرات که در ازل مورد سوال الهی قرار گرفته است و در قرآن به آن اشاره شده است .بر این اساس جزء اصلی هر انسان همان ذره است که اصل ثابت اوست و بقیه اجزا به آن پیوسته اند این جزئ اصلی بر اساس تحولات و دگرگونیهایی که بر انسان عارض می شود ,از میان نمیرود و همچنان باقی است تا در قیامت اجزای تن به این ذره پیوند یابند و بدن ساخته شود .
از این دیدگاه اگر چه در نظام تکوین ولادت انسانها بصورت تدریجیست ولی در قیامت زنده شدن خلق اولین وآخرین ,دفعی است و همه مردم به فرمان آفریدگار در رحم زمین با نفخ صور ساخته میشوند و همه با هم با نفخ صور از شکم خاک بیرون می آیند .
از صریح آیات و اخبار به دست می آید که قانون تکوّن مردم در عالم آخرت مانند قانون حیات نباتات و زنده شدن سبزه وگیاهان است :
_ و هو الذی یُرسل الریاح بُشرا بین یدی رحمته حتی اذا اقلّت سحابا ثقالا لبلدٍمیتٍ … کذلک نُخرج الموتی لعلکم تذکرون (سوره۵۷,۷)
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
