عنوان :

مقاله نظریه پارسونز در سازمان آموزش و پرورش

تعداد صفحات : ۵۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر در دو فصل ، فصل اول درباره تعریف، انواع، ترکیب، نظریه ها و اهداف سازمانی بحث می شود.

سازمان به مثابه یک سیستم یا نظام از اجزای مهمی تشکیل شده که هر یک از این اجزا از ساختار و یا کارکرد ویژه ای برخوردار است و به وسیله نظریه های سیستمی می توان اجزای ان را تغییر داد. به همین دلیل اساسی ترین بنیان در سازمان، افراد آن سازمان است که هر یک از آنها، از احساسات، تمایلات، شخصیت، انگیزه ها، صفات و وی ژگی های متفاوتی برخوردارند و در حقیقت روح سازمان را تشکیل می دهند. نگرش به تقسیم بندی سازمان از این بعد، آن را به سازمان رسمی و غیر رسمی تبدیل می کند.

در فصل دوم درباره ساخت و نظام آموزش و پرورش، تالکوت پارسونز، عناصر اولیه نظام پارسونزی، نظریه کنش پارسونز، اشکالات و محدیدیت نظریه بحث می شود.در واقع، مفهوم ساخت و نظام و حتی نهاد اجتماعی که هر یک به نوعی با روابط اجتماعی انسان ها و واقعیت های اجتماعی سر و کار دارند به کمک یکدیگر روشن می شود هر ساختی مسلما متشکل از نظام یا نظام هایی است و در درون هر نظام ممکن است انواع ساختارهای جزئی را مشاهده کنیم هر تعریفی که از ساخت و نظام اجتماعی ارائه شده باز هم به علت آن که بر شبکه ای از روابط اجتماعی قرار می گیرند در یکدیگر متداخل می شوند  به بیان دیگر و از دیدگاه پارسونز، این مفاهیم، با سایر مفاهیم انتزاعی نظیر نقش پایگاه انتظارات هنجارها و ارزش ها ارتباط تنگاتنگی دارند.

نظام اجتماعی پارسونز را می توان چنین تعریف کرد نظام اجتماعی عبارت است از نظام کنش های متقابل درک محیط معین بین عامل های انگیزه داری که در درون یک فرهنگ با هم در ارتباط اند پارسونز کنش اجتماعی را ناشی از موقعیت و نقش اجتماعی فرد در جامعه دانسته بر اساس آن به تحلیل می پردازد. وی سه نوع نظام کنشی را از یکدیگر متمایز می کند نظام اجتماعی نظام شخصیتی و نظام فرهنگی.

واژه های کلیدی: سازمان، نظریه تیلور، نظریه هانری فایول، تالکوت پارسونز، نظام آموزش و پرورش، نظام اجتماعی، نظام شخصیتی ، نظام فرهنگی، تکامل اجتماعی، نظریه کنش

فهرست مطالب

فصل اول :
تعریف سازمان     ۱
انواع سازمان     ۱
ترکیب سازمانی     ۲
نظریه های سازمانی     ۳
نظریه سازمان رسمی     ۳
ویژگیهای بوروکراسی     ۴
نوع شناسی اقتدار     ۵
نظریه تیلور    ۶
نظریه هانری فایول    ۷
اهداف سازمان ها    ۸
اهمیت مطالعه سازمان     ۱۰
فصل دوم :
ساخت و نظام آموزش و پرورش     ۱۱
تالکوت پارسونز    ۱۵
عناصر اولیه نظام پارسونزی    ۱۶
نظام ها و محیط ها     ۱۹
چه نوع نظام هایی وجود دارد     ۲۶
روابط سیبرنتیک میان چهار جزء نظام کل     ۳۱
تکامل اجتماعی     ۳۵
تحقیق در انواع اجتماعات و جوامع     ۴۰
نظریه کنش پارسونز    ۴۱
واحد کنشی     ۴۲
اشکالات نظریه کنش پارسونز     ۴۴
کارهای اخید در زمینه نظریه کنش     ۴۶
مسائل کارکردی سازمان ها     ۴۷
محدودیت های نظریه سیستمی پارسونز    ۵۲
کتابنامه    ۵۵

کتابنامه :

۱-    اقتداری ، علیمحمد ، « سازمان مدیریت »

۲-    عباس زادگان ،سید محمد ، « مکاتب و مبانی مدیریت »

۳-    کاظم ، محمد ،‌« مدیران فهیم و مفاهیم اساسی »

۴-    صبوری ، منوچهر ، « جامعه شناسی سازمان ها » ، نشر شب تاب ، تهران : ۱۳۷۴٫

۵-    رضائیان ، علی ، « اصول مدیریت »

۶-    کاشانی ، مجید ، « جامعه شناسی آموزش و پرورش » دانشگاه پیام نور.

۷-    تألیف ریترز ، جورج ، ترجمه ثلاثی ، محسن ، « نظریه جامعه شناسی در دوران معاصر « تهران: ۱۳۷۴ .

۸-    تألیف اسکید مور ، ویلیام ؛ ترجمه سبزیان ، سعید ؛« نظریه جامعه شناسی تفکر نظری در جامعه شناسی » انتشارات تابان .

تعریف سازمان:

سازمان عبارت از یک رشته منظم و عقلایی است که بین افرادی که وظایف پیچیده و متعددی را انجام می دهند، و کثرت تعداد آنان به قدری است که نمی توانند با هم در تماس نزدیک باشند، به منظور تامین هدف های مشترک خاص برقرار می گردد[۱].

سازمان عبارت است از مراحل تشخیص و گروه بندی فعالیت ها، تعیین و تفویض اختیار و مسئولیت ها و برقراری ارتباط بین افراد به منظور حسن انجام کار، به طوری که هدف یا هدف های مورد نظر در حد مطلوب تحقق یابند[۲].

«تعریف سازمان از نظر بارنارد»: یک سیستم فعالیتها یا نیروهای خودآگاه و هماهنگ شخصی یا یک سیستم فعالیت های وابسته به هم می باشد[۳].

 تعریف سازمان رسمی: سازمانی که دارای استمرار بوده و وظیفه یا وظایف معین را در محدوده قوانین و مقررات اجرا می کند. استمرار و تداوم در سازمان با استفاده از نگهداری سوابق اقدامات، تصمیمات و مقررات به صورت کتبی تامین می شود هر سازمان رسمی طبعا شکل و ترکیب معینی دارد که به وسیله آن روابط مشاغل بر پایه سلسله مراتب اداری نشان داده می شودشبکه روابط نامبرده ترکیب سازمان رسمی را تشکیل می دهد که معمولاً به شکل هرم یا مثلثی مجسم می گردد و در معنای محدود از جمع رده های سازمانی به ترتیب سلسله مراتب اداری تشکیل می شود.[۴]

تعریف سازمان غیر رسمی: به گفته سایمون، اسیتبرگ و تامپسون سازمان غیر رسمی عبارت است از الگوهای رفتارهای واقعی – یعنی شیوه ای که اعضای سازمان واقعات رفتار می کنند که با طرح رسمی سازمان مطابقت ندارند[۵].

ترکیب سازمانی:

سازمان به مثابه یک سیستم یا نظام از اجزای مهمی تشکیل شده که هر یک از این اجزا از ساختار و یا کارکرد ویژه ای برخوردار است و به وسیله نظریه های سیستمی می توان اجزای ان را تغییر داد. به همین دلیل اساسی ترین بنیان در سازمان، افراد آن سازمان است که هر یک از آنها، از احساسات، تمایلات، شخصیت، انگیزه ها، صفات و وی ژگی های متفاوتی برخوردارند و در حقیقت روح سازمان را تشکیل می دهند. نگرش به تقسیم بندی سازمان از این بعد، آن را به سازمان رسمی و غیر رسمی تبدیل می کند.

سازمان رسمی از ویژگی های ساختار رسمی، سلسله مراتب، تقسیم اختیارات، کانال های ارتباطی، روابط رسمی، هدف ها، خط مشی ها، روش ها و سایر عوامل مدیریتی برخوردارند که به عملیات سازمان کمک می کنند.

سازمان های غیر رسمی از شبکه رفتاری و ارتباطی بین افراد، که رد نتیجه تعامل و همبستگی میان آن ها در گروه های انسانی شکل گرفته اند، به وجود می آیند. بنابراین ماهیت هر سازمان تحت تاثیر ترکیب این دو سازمان (رسمی و غیر رسمی) قرار می گیرد که نقش افراد در آن تعیین کننده است، زیرا هر یک از آنان تحت تاثیر تصورات و انتظارات خود به دنبال موقعیت مناسب و ایفای نقش در ساختار سازمان قرار خواهند گرفت.[۶]

نظریه های سازمانی:

نظریه های سازمانی شیوه های خاص نگرش به سازمان ها و گروه های درون آن ها را منعکس می کند نظریه کلاسیک سازمان که گاهی نظریه ماشینی نیز نامیده شده است پیش آهنگ همه نظریه های امروز سازمان ها بوده است. برجسته ترین نظریه سازان کلاسیک که رویکرد ماشینی را برگزیده اند وبر، تیلور، فایول، مونی ورایلی، گیولیک و ارویک بوده اند.

نظریه های کلاسیک سازمان:

در نظریه های کلاسیک سازمان یا نظریه های سنتی هر یک از دانشمندان، خردگرایی یا رفتار عقلایی سازمان را از زاویه و دیدگاه خاصی تجزیه و تحلیل می کنند ولی در مکتب کلاسیک یا سنتی توجه اصلی دانشمندان به کالبد یا ساخت و ترکیب سازمان ها رسمی معطوف گردیده و به رفتار فردی و گروهی و سیستم اجتماعی سازمان عنایتی مبذول نگردیده است.

نظریه های سازمان رسمی[۷]

(۱) نظریه بوروکراسی: ماکس وبر

ماکس وبر اولین کسی است که در نوشته های خود در زمینه مسائل سازمانی با دیدگاهی تاریخی به جامعه شناسی سازمان ها پرداخت و از اصطلاح بوروکراسی استفاده کرده است.

اگر چه مطالعات وبر بیشتر درباره سازمان های دولتی بود و می خواست عناصر ضروری این سیستم سازمانی را به دقت تعیین کند اما به نظر وی ویژگی های بوروکراسی در کلیه سازمان ها اعم از دولتی یا خصوصی تا زمانی که حائز مشخصات زیر باشند وجود خواهد داشت:

۱-    وسعت سازمان به لحاظ کثرت کارگران

۲-    عده زیادی کارگران غیر ماهر یا نیمه ماهر

۳-    تکنولوژی نسبتاً ساده برای تولید انبوه و

۴-    تولید فرآورده های نسبتاً ساده

ویژگی های بوروکراسی: وبر در سازمان های مورد مطالعه پنج خصلت مهم وبر که در واقع وجوه ممیزه این سازمان ها از سازمان های موجود در زمان های گذشته بود.

۱)   تقسیم کار[۸]: تقسیم کار در سازمان ها تازگی نداشت، ولی عملا سازمان های بوروکراتیک کار را تا حد زیادی توسعه دادند و وظایف را به اجزاء خیلی کوچک تقسیم کردند یکی از نتایج منطقی تخصصی کردن این بود که نیروی کار انسان قابل جانشینی شهر و این جانشین در ازدیاد کارایی سازمان ها تاثیر به سزایی داشت.

۲)   تمرکز اختیارات: وبر تشخیص می دهد که تقسیم کار به اجزای خیلی کوچک عمل هماهنگی را مشکل می سازد وی در تحلیل خود به این نتیجه می رسد که بوروکراسی ها این مساله را با تمرکز اختیارات حل می کنند، بدین طریق که در سلسله مراتب عمودی سازمان هر چه به سطوح بالاتر اختیار و مسئولیت پیش می رویم، کنترل روی واحدهای مادون بیشتر متمرکز میگردد.

۳)   برنامه منطقی و عقلایی برای اداره امور استخدامی: در سازمان بوروکراتیک انتخاب کارمندان برمبانی ضوابط عینی که از جانب مدیران سازمان تعیین می شود انجام می گیرد.

۴)   قوانین و مقررات: برغم وبر، بروکراسی ها تابع مقررات دقیق و صریح مستند که هم درباره کارکنان داخل سازمان و هم در مورد ارباب رجوع به طور یکنواخت و غیر شخصی اعمال می شوند.

۵)   سیستم ثبت ضبط: بخاطر تداوم و استمرار و به منظور وحدت عمل، بوروکراسی ها از جزئیات کلیه اقدامات، پرونده و سوابق دقیقی نگهداری می کنند. بدین ترتیب، متدولوژی بوروکراسی ایده آل و و بر یک روش تجزیه و تحلیل برای ماطلعه سازمان ها به دست می دهد، و این روش برخی از فعالیت های سازمان را که انحراف اساسی نسبت به معیار ایده آل داشته و نیاز به اصلاح دارند، مشخص می سازد.

نوع شناسی اقتدار از نظر ماکس وبر

وبر بر سه گونه اصلی اقتدار را تشخیص می دهد:

۱-    اقتدار کاریزماتیک: که ناشی از اعتقاد به ویژگی های استثنایی شخصی است که دستور می دهد.

۲-    اقتدار سنتی: که ناشی از رسم، عادت و سنت است اطاعت از دستور به علت احترام به سنت هاست.