عنوان :
مقاله نفقه
تعداد صفحات : ۳۰
نوع فایل : ورد و قابل ویرایش
چکیده
نفقه عبارت است از نیازمندی هایی که شخص در صورت لزوم موظف به پرداخت آن است و آن موارد عبارت است از خوراک، پوشاک، مسکن و …
مطابق ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی نفقه زن بر نفقه اقارب مقدم است.نفقه زن در مقایسه با نفقه اقارب و غیر آن دارای ویژگی های خاصی است که در ذیل بیان می شود:
الف)یک جانبه بودن نفقه
ب)عدم تاثیر فقر و تمکن درنفقه
ج)قابل مطالبه بودن نفقه گذشته
د)تناسب با وضع اجتماعی زن
ه)مقدم بودن طلب زن
ماده ۱۲۰۴ در مورد نفقه اقارب مقدار نفقه را به شکل زیر مشخص می کند:
«به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق. ولی در مورد نفقه زوجه مسأله را مسکوت گذاشته است به نظر می رسد نویسندگان قانون مدنی نخواستند با نظریه مشهور (اعتبار حال زوجه در مقدار نفقه مخالفت کنند) از مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۸ قانون مدنی دو شرط را برای وجوب نفقه لازم دانسته:
دائمی بودن عقد
ناشزه نبودن زوجه
و در آخر ضمانت اجرایی است که در ترک انفاق افراد واجب النفقه تقریباً به یک صورت است که عبارت است از:
ضمانت اجرای مدنی.
ضمانت اجرای کیفری.
واژه های کلیدی: نفقه، نفقه زوجه، نفقه اقارب، ضمانت اجرای مدنی، ضمانت اجرای مدنی، ضمانت اجرای کیفری
فهرست مطالب
بخش اول:تعریف لغوی نفقه ۱
بخش دوم:تعریف اصطلاحی نفقه ۱
بخش سوم:تعریف حقوقی نفقه ۱
بخش چهارم:تعریف اقسام نفقه ۲
فصل اول:الف)نفقه زوجه ۲
فصل دوم:ب)نفقه اقارب ۲
بخش پنجم:نفقه از دیدگاه روایات ۲
یخش ششم:مبانی نفقه در فقه ۳
فصل اول:الف)رابطه ی تمکین خاص با نفقه ۳
فصل دوم:ب)رابطه ی عقد با نفقه ۳
فصل سوم:ج)رابطه ی ریاست شوهر با نفقه ۴
بخش هفتم:مبانی حقوقی نفقه ۴
فصل اول:زن،نفقه ی چه مدتی را می تواند از مرد مطالبه کند ۶
الف)نفقه ی زن در دوران زوجیت ۶
ب)نفقه ی زن پس از زوجیت ۶
فصل دوم:زن به دو صورت می تواند در دادگاه تقاضا و مطالبه ی نفقه ی خود را مطرح نماید ۹
الف)نفقه ی آینده ۹
ب)نفقه ی گذشته ۹
بخش هشتم:نفقه ی اقارب ۱۰
بخش نهم:نفقه در ازدواج موقت ۱۱
بخش دهم:نفقه در نکاه منقطع ۱۱
بخش یازدهم:موانع تمکین ۱۲
بخش دوازدهم:ملاک تعیین نفقه ۱۳
بخش سیزدهم:مصادیق نفقه ۱۳
فصل۱:الف)حدود و مصادیق نفقه در فقه ۱۳
فصل:۲ب) حدود و مصادیق نفقه در قانون مدنی ۱۵
بخش چهاردهم:امتیازات نفقه ی زوجه ۱۵
فصل۱:الف)یک جانبه بودن نفقه ۱۵
فصل۲:ب)عدم تاثیر فقه و تمکین در نفقه ۱۵
فصل۳:ج)قابل مطالبه بودن نفقه ی گذشته ۱۶
فصل۴:د)تناسب با وضوح اجتماعی زن ۱۶
فصل۵:ه)مقدم بودن طلب زن ۱۶
بخش پانزدهم:ضمانت اجرای مدنی ۱۷
فصل۱:۱)الزام به پرداخت ۱۷
فصل۲:۲)الزام به طلاق ۱۸
الف)استفکاف زوج ۱۸
ب)عجز زوج ۱۹
بخش شانزدهم:ضمانت اجرای مدنی در حقوق فرانسه ۲۰
فصل۱:الف) پرداخت مستقیم مستمری نفقه ۲۱
فصل۲:ب)پوشش دولتی مستمری نفقه ۲۲
بخش هفدهم :ضمانت اجرای کیفری ۲۲
منابع ۲۴
منابع
۱- شیخ محمد حسن نجفی،جواهرالکلام،دارالکتب الاسلامیه،تهران
۲- دهخدا
۳- شهید ثانی،زین الدین علی بن احمد ، مسالک الافهام،چاپ سنگی
۴- تحریر الکلام،علامه ی حلی،مؤسسه ی آل بیت،قم
۵- زن روز ازدواج ،نفقه،تمکین، مرتضی محمدی ،۲۰۰۱
۶- امام خمینی (ره)،توضیح المسائل ، نشر روح،قم
۷- دکتر ناصر کاتوزیان،حقوق خانواده
۸- الشیخ محمد بن حسن حر عاملی ،وسائل الشیعه ،قم،مؤسسه آل بیت علیهم السلام
۹- سید احمد خوانساری ، جامع المدارک فی شرح المختصر التافع،مکتبه الصدوق ، قم
۱۰- دکتر سید علی شایگان ، حقوق مدنی
۱۱- محمد جعفر لنگرودی ، دوره حقوق مدنی ، انتشارات دانشگاه تهران
پیشگفتار
نَفَقه در لغت به معنی: هزینه . خرج . اخراجات . خرج هر روزه . خرجی آمده است.
نَفَقه یعنی انفاق و کمک کردن از باب نیکوکاری است البته این نفقه بعضاً الزام‌آور میشود مانند نفقه زوجه و نفقه اقارب و خویشاوندان.
طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی ایران، نفقه عبارتست از: همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض. که در ادامه توضیحات کامل تری ارائه می گردد.
تعریف لغوی نفقه
نفقه به معنای«آنچه صرف هزینه عیال و اولاد کنند،هزینه زندگی زن وفرزندان،روزی ومایحتاج معاش».(دهخدا،۱۳۴۷:ص۶۷۳) همچنین درتعریف دیگری آمده است:«ماانفقت واستفقت علی العیال و نفسک »،یعنی آنچه برای خود و خانواده هزینه می شود.(فراهیدی،۱۴۰۹ق:ص۱۷۷)
تعریف اصطلاحی نفقه
تعاریفی که در فقه ارائه شده اغلب همراه با ذکر مصادیق می باشد. بدین جهت اکثر اختلاف ها به مصادیق برمی گردد.
مایحتاج زن از جمله غذا،البسه،مسکن،خادم و وسایل آشپزی که به طور متعارف با وضعیت زن در آن شهر متناسب باشد.(نجفی،جواهرالکلام،۱۳۶۶،ج۳۱،ص۳۳۰)
بعضی از فقها، مصادیق دیگری به آن اضافه نموده اند،همانند:«وسایل تنظیف و آرایش از جمله شانه، کرم،صابون و هزینه حمام در صورت نیاز».(شهیدثانی،۱۴۱۰ق،ج۵،ص۴۶۹)
آنچه زن بدان نیازمند است و در شأن چنین زنی در آن شهر است. (حلی،بی تا،تحریر الاحکام، ج ۲،ص۴۷)
به نظر می رسد مفهوم نفقه یک مفهوم کاملاَُ عرفی است و شارع مقدس آن به عرف واگذارکرده است که عنصرزمان و مکان در آن نقش تعیین کننده ای دارد و قرآن کریم هم آن را تأیید می کند؛زیرا تمام آیاتی که مسئله نفقه را مطرح می کنند،آن را حاله به عرف داده اند.(محمدی ،مرتضی،زن روز،۲۰۰۱،ص۱۱۰)
تعریف حقوقی نفقه
قانون مدنی تعریفی از نفقه ارائه نکرده است،بلکه فقط در ماده ۱۱۰۷قانون مدنی مصادیق نفقه را به عنوان نمونه این گونه بیان نموده است :«نفقه عبارت است ازمسکن و البسه و غذا و اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت زن یا احتیاج او به واسطه مرض یا نقصان اعضا»(محمدی، مرتضی، زن روز،۲۰۰۱،ص۱۱۰)
اما در دکترین حقوق تعاریف چندی ارائه شده است. بعضی معتقدند:«چیزی که برای گذراندن زندگی لازم و مورد نیاز باشد». (صفایی و امامی، ۱۳۷۴ ،ص۳۹۳)
برخی دیگر در تعریف جامع تری چنین آوردند؛« نفقه تمام وسایلی که زن، با توجه به درجه تمدن و محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود،بدان نیازمند است».(کاتوزیان،۱۳۷۸،ص۱۸۷)
به نظر می رسد اگر عبارت« به طور متعارف» یا« عرف آن را به رسمیت بشناسد به تعریف اخیر اضافه شود، این تعریف دقیق تر خواهد بود. زیرا همانند موردی که زن به علت وضع جسمی نیازمند هزینه غیرمتعارفی باشد، همانطور که برخی فقها ادعا کرده اند، دیگر نمی توان آن را جز نفقه محسوب نمود.(امام خمینی،۱۴۰۳ق،ج۱،ص۲۸۳)
اقسام نفقه
نفقه معنای مطلقی دارد که شامل انفاق بر زوجه ، اولاد و نزدیکان می شود.در فقه و حقوق اسلامی بر اساس ماهیت واحکام متفاوت، دو نفقه وجود دارد:
الف: نفقه زوجه: انفاقی که شوهر باید به همسر خود بپردازد .
ب:نفقه اقارب:انفاقی که شخص درحالت نیاذمندی والدین و فرزندان باید هزینه کند:دراین نوشتار به بررسی ماهیت،آثار،ویژگی وضمانت اجرای نفقه زوجه پرداخته میشود ورابطه آن باتمکین وریاست شوهر مورد بررسی قرار می گیرد.(محمدی،مرتضی،زن روز،۲۰۰۱،ص۱۱۰)
نفقه ازدیدگاه روایات
روایات متعددی درباب نفقه واردشده که به بعضی از آنها اشاره می شود:
امام باقر علیه السلام می فرماید: اگر مردی که دارای همسر است،پوشاک و طعام زن راتامین نکند،امام می تواند آنها را ازهم جدا کند.(محمدی،مرتضی، زن روز،۲۰۰۱،ص ۱۲۲)
پیامبر اکرم (ص) در روایتی دیگر می فرمایند: زنانتان بر شما حقی دارند و شما هم بر زنانتان حقی دارید. حق شما بر زنانتان این است که بدون اجازه شما کسی را به منزل راه ندهند و …و هنگامی که از شما اطاعت کردند بر شماست که خوراک و پوشاک آن را به طور متعارف بپردازید.
امام رضا علیه السلام نیز در تعریف آیه «فامساک بالمعروف او تسریح باحسان» می فرمایند: امساک یعنی آزار نکردن و پرداخت نفقه و تسریح یعنی طلاقی که در کتاب خدا آمده است. (عاملی،۱۳۹۳ق، ج۱۵،ص۲۳۶)
از این روایات و روایات متعدد دیگری که به این مضمون وارد شده است چند مطلب قابل استنباط است؛ اول:اصل وجوب نفقه و تأمین هزینه زندگی زن، برعهده شوهر نهاده شده است.دوم: نفقه زن باید به اندازه متعارف باشد. سوم: ضمانت اجرای عدم تأمین نفقه بیان شده. چهارم: از مقایسه این روایات با روایاتی که حقوق زوج را بیان می کنند، به مبنای وجوب نفقه نیز می توان دست یافت.(محمدی،مرتضی، زن روز،۲۰۰۱،ص )
مبانی نفقه در فقه
سؤال مهمی که در این زمینه مطرح می شود، این است که آیا رابطه ای بین نفقه و تمکین وجود دارد؟ برای پاسخ به آن باید مبنای الزام به انفاق مورد بررسی قرار گیرد. در مورد اینکه سبب و مبنای الزام شوهر به پرداخت نفقه چست؟از دیدگاه فقهای شیعه چند مبنا مطرح می شود که به اختصار بیان می گردد.
الف: رابطه تمکین خاص با نفقه
مشهور فقهای شیعه تمکین را همانند عوض یا شبه عوض در برابر نفقه قرار داده و نفقه را مشروط به تمکین نموده اند و وجود نفقه را مشروط به عقد دائم و تمکین کامل زوجه می دانند.
ب: رابطه عقد با نفقه
گروهی از فقها عقد نکاح را علت و سبب وجوب نفقه می دانند و معتقدند به جهت اینکه ادامه وجوب نفقه، بر عنوان زوجه حمل می شود و زوجیت هم به مجرد عقل صادر می شود، پس عقد، سبب وجوب انفاق است و فقط نشوز باعث سقوط نفقه خواهد شد.( محمدی،مرتضی، زن روز،۲۰۰۱،ص ۱۱۵)
ج: رابطه ریاست شوهر با نفقه
برخی معتقدند نفقه در مقابل حق ریاست یا سرپرستی شوهر بر خانواده (زوجه و فرزندان ) می باشد که در فقه به «حق الطاعه» تعبیر شده است. به نظر می رسد آیات و روایات هم مؤید همین نظر است. در بررسی آیه «الرجال قوامون علی النساء…» (نساء،۳۴) ابتدای آیه بیانگر حقی است که به مردان(شوهران) داده شده زیرا در ادامه آیه آمده است:« وبما انفقوا من اموالهم» در مقابل این حق، تکلیفی را به عهده وی نهاده که همان تأمین هزینه خانواده(نفقه زن) می باشد.لذا ریاست مردان سبب الزام آنها به پرداخت نفقه است. (محمدی،مرتضی، زن روز،۲۰۰۱،ص۱۱۵ )
جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .
