عنوان :

مقاله نقش ضمیر ناخودآگاه در نقاشی کودکان و سبک سوررآلیسم

تعداد صفحات : ۳۱۵

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مقاله حاضر در چهار فصل می باشد. فصل اول در دو بخش که بخش اول دنیای درونی هر کس رابطه ای مستقیم با دنیای بیرونی اش دارد . دنیای درونی سراسر لبریز، ادراکات ، احساسات ، اندیشه و نظرات که مانند جیوه ای مایع در سرتاسر بدن دائما در حال انبساط و انقباض اند تغییر حال و هوایی درونی در افعال بیرونی تصویر می شود .

بیشترین حضور ضمیر ناخودآگاه در جسم هر شخص،  دستگاه عصبی خصوصا” در مغز نهفته است . مسأله روان هر شخص ارتباط تنگاتنگی با سیستمهای اعصاب وی دارد . و سیستم اعصاب نقش موثری را در سلامتی دیگر ارگانیسمهای بدن ایفا می کند .بخشی از تحقیقات اخیر در مورد مغز انسان در این فصل مورد بحث قرار می گیرد .

در بخش دوم طی قرن بیستم روان کاوی اثر عمده ای بر هنر و ادبیات داشته است . مفهوم ناخودآگاه فرویدی استفاده از تداعی آزاد و کشف دوباره اهمیت رویاها سبب شد که نقاشان ، مجمسه سازان و نویسندگان دست به تجربه ها و آزمایشهای صدفه ای (تصادفی _ ا… بختگی) و غیر عقلانی در مصالح کار خود بزنند ، به جهان    درونی خویش و رویاها و خال پردازی های خویش توجه جدی کنند.

روند تحقیقاتمان را با معرفی مختصری از بیوگرافی فروید برای کسب آشنایی بیشتر به روش روان کاری و نوع نظریه های وی در رابطه با درون انسان ، پی می گیریم .

در فصل دوم شامل دو بخش که بخش اول تاریخچه مطالعه نقاشی کودکان، بخش دوم نقاشی چیست؟ و بخش سوم فرآیندهای پیچیده نقاشی و تأثیرات آن بر نقاشی کودکان را توضیح می دهد.

نقاشی برای کودک فقط یک وسیله بیان برای تجزیه و تحلیل ، یا توضیح و تشریح  موجودات اشیاء نیست، بلکه در عین حال وسیله ای است برای بیان زندگی عاطفی او، است. نقاشی آزادانه کودک می توانند نشانگر حالت های روحی و احساسی زمان حاضر و تحریک های ریشه دار وژرف تر اونیز باشد. بدین ترتیب درحالی که از بیان تجارب خود احساس رضایت می کند همچنین خطوط شخصیتی اش رانیز هویدا می سازد. بر روی کاغذ همانندعالم خواب ورویا تمایلات خودآگاه وناخودآگاه کودک ظاهر می شود.

در فصل سوم افکار فروید و کاربردهای ضمیر ناخودآگاه در شکل‌گیری سبک سوررآلیسم را توضیح می دهد. در سومین فصل این مقوله به بررسی سبک سوررآلیسم می پردازیم در بخش اول هنر نوین را اجمالاً تعریف می کنیم. در بخش دوم بسترهای شکل گیری این سبک چه از نظر سبکهای هنری مرتبط و چه به لحاظ فلسفه های زیباشناسی را مطرح می کنیم. در بخش سوم دانشمندان و نظریه پردازان و تئوریهای مربوط به آنها که در ایجاد سبک سوررآلیسم نقش مؤثری ایفا نمودند را به بررسی می گذاریم و در آخر در بخش چهارم این فصل مفصلاً به بررسی آغاز تا انجام این سبک هنری می پردازیم.

در فصل چهارم مقایسه نقش ضمیر ناخودآگاه در آثار هنری کودک و هنرمندان سوررآلیسم را مورد بررسی قرار می دهد.در بخش اول نخستین گام در راه تحلیل نقاشی ، بررسی جنبه های کلی آن است که به بررسی اجمالی آنها می‌پردازیم و سپس جنبه های تحلیلی نقاشی را مورد بررسی قرار می‌دهیم . در بخش دوم تحلیل آثار نقاشی سوررآلیسم را بحث می کند.

واژه های کلیدی: ضمیر ناخودآگاه، مغز، نقاشی، فروید، سبک سوررآلیسم، تصاویر

فهرست مطالب

چکیده
پیشگفتار
مقدمه    ۱
فصل اول: ضمیرناخودآگاه چیست
بخش اول
ضمیر ناخود آگاه چیست؟    ۹
آشنایی با دو نیمکره    ۱۲
بخش دوم
فروید و ضمیر ناخودآگاه    ۲۱
نظریه‌هایی در مورد ناخودآگاه    ۳۰
فصل دوم : آفرینش هنری کودکان
بخش اول
تاریخچه مطالعه نقاشی کودکان    ۴۱
طبقه‌بندی مراحل رشد نقاشی در کودکان    ۴۲
الف – خط‌خطی کردن ( از تولد تا دو سالگی )    ۴۳
ب – از دوسالگی تا پنج سالگی ( ماندالا)    ۴۵
ج – پنج تا هشت سالگی (شفاف‌بینی‌ )    ۴۸
د- هشت تا سیزده سالگی (واقع‌گرایی بصری)    ۴۹
مراحل رشد از دیدگاه پیاژه     ۵۱
مراحل رشد از دیدگاه فروید    ۵۸
بخش دوم
نقاشی چیست؟    ۶۶
الف – خط     ۶۷
ب – فضا    ۶۸
ج – رنگ    ۶۹
د – تصویر     ۶۹
هـ – سنبلها و نمادها    ۷۰
نظریهای ادراکی تصاویر    ۷۲
الف – نظریه‌های پرسپکتیو ـ فرافکنی    ۷۲
ب – نظریه‌های بوم شناختی گیبسون    ۷۴
ج – نظریه ساختمان‌گرایان درباره ادراک تصویر    ۷۶
د – نظریه گشتالت ادراک تصویری    ۷۹
بخش سوم
فرآیندهای پیچیده نقاشی و تأثیرات آن بر نقاشی کودکان    ۸۴
الف – زبان گرافیکی در نقاشی کودکان    ۸۵
– شکلهای ساده    ۸۵
– رجهان الگو و حرکت    ۸۸
– ترکیب‌بندی شکلهای و خطوط    ۸۹
– تعیین محل    ۹۰
– ترتیب و توالی    ۹۱
– برنامه‌ریزی    ۹۲
– طرح    ۹۳
ب – تأثیر موقعیت نسبی نقاشی    ۹۵
ج – تأثیر سرمشقهای بصری و مکانی    ۹۶
فصل سوم
افکار فروید و کاربردهای ضمیر ناخودآگاه در شکل‌گیری سبک سوررآلیسم
بخش اول
هنر نوین    ۱۰۹
سرآغاز    ۱۰۹
الف – مفهوم، شناخت، تصویر    ۱۱۰
ب – سبک، شکل، محتوا    ۱۱۳
بخش دوم
دادا بستری برای سوررآلیسم    ۱۱۸
الف – باروک تا دادا    ۱۱۹
ب – داداایسم    ۱۲۵
– آ‎غاز کار    ۱۲۵
– مانیفست‌ و بیانیه‌ها    ۱۲۹
– نتیجه و پایان کار داداایسم    ۱۳۱
بخش سوم
فروید و مراتب سوررآلیسم    ۱۳۶
الف – اتوماتیسم پدیده خود انگیختگی    ۱۳۶
ب – ضمیر ناخودآگاه    ۱۴۲
– تخیل    ۱۴۴
– رؤیا    ۱۴۷
– نماد    ۱۵۱
ج – از ارسطو تا هگل    ۱۵۴
د -نظریه‌های هنری فروید    ۱۵۹
تصعید یا برتر نمودن    ۱۶۱

بخش چهارم
سوررآلیسم
الف- آغاز کار    ۱۶۵
ب- بحثی در باب سوررآلیسم    ۱۶۶
فصل چهارم:
مقایسه نقش ضمیر ناخودآگاه در آثار هنری کودک و هنرمندان سوررآلیسم
بخش اول
روش تحلیلی ساختار نقاشی کودکان    ۱۶۹
سرآغاز    ۱۶۹
بررسی ویژگی‌های ساختاری و محتوای نقاشی در کودکان    ۱۷۱
الف – تحلیل فضای نقاشی کودکان    ۱۷۱
ب – خطوط ترسیمی    ۱۷۵
ج –رنگ و تخیلات    ۱۷۷
– نماد رنگها    ۱۸۴
جنبه های تحلیلی ساختار نقاشی کودکان    ۱۹۰
الف – نمادگرایی‌ کلی و اجزای نمادین در نقاشی کودکان    ۱۹۱
– خانه – درخت – آدمک    ۱۹۱
بررسی سمبولیک ( اعضای آدمک )    ۲۰۴
الف – سر     ۲۰۴
ب – صورت    ۲۰۴
ج – تنه    ۲۰۷
د – اعضا    ۲۰۸
هـ – خورشید و ماه    ۲۱۱
و – حیوانات    ۲۱۳
نقاشی و ناسازگاری    ۲۱۵
– عقب افتادگی ذهنی    ۲۱۷
تفسیر نقاشی کودکان    ۲۱۸
سایه زدن    ۲۱۸
هنر و درک هنری کودکان    ۲۲۹
بخش دوم
تحلیل آثار نقاشی سوررآلیسم    ۲۳۲
سر آغاز     ۲۳۲
تحلیل در آثار نقاشی سوررآلیسم    ۲۵۸
اتوماتیسم در اروتیسم درسوررآل    ۲۶۰
نقش جنسیت در آثار کودکان    ۲۸۹
الف – ترسیم آدمک و مراحل تحول عاطفی    ۲۸۹
– مرحله دهانی    ۲۸۹
– مرحله مقعدی    ۲۹۰
– مرحله احلیلی    ۲۹۱
– مرحله اد‌یپی ـ تناسلی    ۲۹۲
ب – اولین ترسیمهای کودک از اختلاف جنسیت    ۲۹۳
ج – رمزگرایی جنسی در نقاشی    ۲۹۴
د – نمادهای جنسی در آثار نقاشی کودکان    ۲۹۶
نتیجه گیری    ۳۰۹
منابع و مآخذ    ۳۱۵

منابع و مأخذ

آرناسن . هاروارد . یورواردور ، تاریخ هنر نوین ، محمد تقی فرامرزی ، چاپ دوم ، انتشارات زرین و نگاه ، تهران ( ۱۳۷۴ )

آریان پور . امیر حسین ، فروید ایسم ، چاپ دوم ، انتشارات امیر کبیر ، تهران
( ۱۳۷۵ )

آریان پور کاشانی . عباس و منوچهر ، فرهنگ جیبی انگلیسی به فارسی ، چاپ هفتم ، انتشارات امیر کبیر، تهران ( ۱۳۷۰ )

آل احمد . مصطفی ، سوررآلیسم ( انگاره زیبای شناسی هنری ) ، چاپ اول ، انتشارات نشانه ، تهران ( ۱۳۷۷ )

ادواردز . بتی ، طراحی با سمت راست مغز ، عربعلی شروط ، چاپ دوم ، انتشارات عفاف ، تهران ( ۱۳۷۷ )

استور . آنتونی ، فروید حسن مرندی ، چاپ اول ، انتشارات طرح نو ، تهران
( ۱۳۷۵ )

برونر . سورداث ، پرستاری داخلی ـ جراحی ، مرتضی رلادرخان ، پردامنه بیشه بان ، چاپ دوم ، انتشارات بشری تهران ( ۱۳۷۲ )

بیگزبی . سی . وی . ای ، دادا و سوررئالیسم ، حسن افشار ، چپ اول ، نشر مرکز ، تهران ( ۱۳۷۵ )

توماس . وی . گلین و سیلک . ام . جی . آنجل ، مقدمه ای بر روانشناسی نقاشی کودکان ، عباس مخبر، چاپ دوم ، انتشارات طرح نو ـ تهران ( ۱۳۸۰ )

چیلورز . ایان و آزبورن . هـ . ، سبکها و مکتب های هنری ، فرهاد گشایش ، به چاپ اول ، انشارات عفاف تهران ( ۱۳۸۰ )

دادستان . پریرخ ، ارزشیابی شخصیت کودکان ، چاپ اول ، انتشارات رشد ، تهران ، ( ۱۳۷۴ )

دفتر همکاری حوزه و دانشگاه ( سمت ) ، مکتب های روانشناسی و نقد آن ، چاپ سوم ، انتشارات سمت ، تهران ( ۱۳۷۶ )

دی لئو . جوزف ، تفسیر نقاشی های کودکان ، فاطمه خروزان ، چاپ اول ، انتشارات سازمان بهزیستی کشور و دانشگاه توانبخشی تهران ( ۱۳۷۸ )

سعیدی پور .‌‌ آذین فر ، فرهنگ فارسی خرد ، چاپ اول ، انتشارات فخر رازی تهران ( ۱۳۴۸ )

رید . هربرت ، فلسفه هنر معاصر ، محمد تقی فرامرزی ، چاپ اول ، انتشارات نگاه ، تهران ( ۱۳۶۲ )

سینگر . جی . دورتی و رونسن . ترسی ، مقدمه ای بر پیاژه ، کودک چگونه کر می‌کند ، مصطفی کریمی‌، چاپ دوم انتشارات آموزش ، تهران ( ۱۳۶۲ )

فراری . اولیوریو . آنا ، نقاشی کودک و مفاهیم آن ، عبدالرضا صرافان ، چاپ هفتم ، انتشارات دستان ، تهران ( ۱۳۷۹ )

فروید . زیگموند ، آینده یک پندار ، هاشم رضی ، چاپ رضی ، چاپ دوم ، انتشارات آسیا ، تهران ( ۱۳۷۵ )

کامرون . جولیا ، راه هنرمند و بازیابی خلاقیت ، گیتی خوشدل ، چاپ سوم ، انتشارت پیکان تهران ( ۱۳۸۰ )

کرمن . لویی ، تحلیل روانشناختی نقاشی کودکان ، مرتضی تفابیان ، چاپ اول ، انتشارات طوس تهران ( ۱۳۷۳ )

کرمن . لویی ، نقاشی کودکان ؛ کاربرد قسمت ترسیم خانواده در کلنیک ، پریرخ دادستان ، چاپ سوم ، انتشارات رشد ، تهران ( ۱۳۸۱ )

مقدسی . حمیده ، روانشناسی هنر برای کودکان عادی و استثنایی ، چاپ اول ، انتشارات چاپارفرزانگان تهران ( ۱۳۸۲ )

مختاری . فرحناز ، روانشناسی نقاشی کودکان ، چاپ اول ، نشر اقاقی، تهران (۱۳۷۶ )

مقدمه :

انسان بدوی چون «دم» یا «روان» خود را شناخت، بر او نام همزاد داد و در تصویر برکه‌ها با او ملاقات و در سایه هایش او را همراه نمود و موجودات دیگر را نیز به خود قیاس سپس بر این باور شد که جادو علمی است قابل اطمینان و او را از گزند حوادث مصون و بر غلبه با دشمنان یاری می دهد . او با جادو ، رقصها ، شکلهای نقاشی شده بسیار ساده و انتزاعی و باورهایی راسخ ، بر مراسم جادویی تأکید می ورزید و این اعمال را تنها داروی امراض و برکت ریزش باران و غلبه بر رقیب و شکار می دانست . ولی هر چه از عمر بشر گذشت ، برخورد او  با عالم خارج بیشتر ، و آزمایشهای او مکررتر شد . حوزه دید و دریافت او وسعت گرفت و مفاهیم کهنه بی اعتبار گشت . بشر بیش از بیش به جدایی بی جان و جاندار و انسان و حیوان پی برد . جان را به حیوانات و گیاهان مختص ساخت و خود را واجد چیزی پنداشت برتر و فاخرتر از جان سائقه خودبینی بر آن شد که «روان» یا «روح» آدمی کاملا” از جسم مستقل است و بر خلاف «جان حیوانی» با مردن تن، نمی میرد . او در جریان قرون ، مفهوم «روح» را گسترد و حالات «درونی»  خود  را که نمی توانست به عضو معینی نسبت دهد ، نشأت روح مرموز خود دانست. [۱] «افلاطون مانند سقراط «روح» را جوهری فعال خواند که در انسان سه جلوه دارد:

عقلی و شوقی و شهوی . جلوه عقلی برترین جلوه هاست . باید بدان گرائید و کوشید تا همواره بر دو جلوه دیگر چیرگی ورزد[۲]».

«از یکسو ارسطو وحدت و هماهنگی موجود میان فعالیت های ارگانیسم را «روح» نامید، روح ارسطویی به سه وجه ظاهر می شود : یکی بصورت روح گیاهی که کارش تغذیه و تولید مثل است ، دیگری روح حیوانی که احساس و  تخیل را می سازند ، دیگری روح عقلی که باقی و خالد است^۲».

از سوی دیگر ، طبیبان یونانی وجود روح را مورد تردید قرار دادند و بدن را موجه «حالات روانی» تلقی کردند . در قرن پنجم (قبل از مسیح) ، الکسئون از تشریح بدن انسان و تأمل در چگونگی امر «دیدن» پی برد که «مغز» انسان مبدأ اصلی حالات روحی است . ولی مغز به خودی خود کار نمی‌کند ، بلکه به وسیله «حواس» از عالم خارج مایع می‌گیرد.

با انحطاط یونانیان و برقراری رومیان بازار هواداران روح مجددا” گرم شد . دانشوران یهودی که در اسکندریه علمدار حکمت شدند ، معتقدات یهود را با فلسفه یونانی آمیختند و بیش از بیش میان جسم و جان تفاوت گذاشتند . پس از آن مسیحیت اعلام داشت که تفاوت ایندو از زمین تا آسمان است .

رنسانس اروپا ، دنیای کهنه را با تمام مفاهیم و معتقداتش لرزانید با حضور رنسانس علم و ادبیات از اسارت دین آزاد شد .  بشر با چشمان باز به تماشای عالم پرداخت به خود و آینده امیدوار گشت . و بر خلاف قرون وسطی از فکر آخرالزمان و قیام قیامت انصراف جست «اهل علم در دو میدان وسیع، بکار پرداختند . گروهی به حل و فصل مشکلات اجتماعی انسان ، و گروهی بشناخت قوای طبیعی برخاستند . مساعی این هر دو دسته بضعف دین و قدرت علوم منجمله روانشناسی انجامید[۳]».

«فرانسیس بیکن باب مشاهده و تجربه را گشود . رسانید که از گوشه گرفتن و خیال بافتن و کائنات را با مفاهیم مجهولی چون «روح» و «خدا» توجیه کردن، بجایی نتوان رسید . باید بتهای فردی و سنت های اجتماعی را در هم شکست و با شکیبایی در حوزه واقعیات بمشاهده و تجربه پرداخت . زیرا به قول «گالیله» : «حتی با هزار دلیل هم نمی توان یک حقیقت تجربی را باطل کرد[۴]».

با این همه روح از عرصه روانشناسی بیرون نرفت دکارت و پیروانش اگر چه نسبت به معارف گذشتگان شک نمودند و با احتیاط بحلاجی تفکرات قبل پرداختند ، اما همچنان متأثر سنتها باقی ماندند و از یک سو تضاد بین جسم و روح را مورد تاکید قرار دادند و از سوی دیگر حرکات حیوانات را تحت تأثیر عوامل مبهمی بنام «نفوس حیوانی» پنداشتند.

دوره روشن فکری از اواخر سده هفدهم آغاز گشت و در هر کشوری به رنگی در آمد: در انگلیس با مردمی اهل آزمایش و عمل ، به صورت دبستان «تجربی» در آلمان و فرانسه با اهلیتی که نظر بر عمل چیرگی داشت، دو دبستان «عقلی» و «طبیعی» اهمیت یافت . تجربیون میگفتند که نفسانیات ناشی از آزمایش های واقعی فرد است . عقلیون باور داشتند که قوای عقلی جدا از بدن است ولی با آن ارتباط دارد. طبیعیون معتقد بودند که حالات روحی مثل حرکات بدنی ، نمودهایی است که مکانیکی و مبتنی بر اعضای بدن.

در نظر پدر روانشناسی جدید ، هابس(Hobbes) ، عقل یا علم عبارت از تأثیراتی است که جبرا” بواسط حواس از عالم مادی گرفته می شود . تأثیر حسی نیز خود چیزی جز «حرکت» نیست . حرکتی که از انسجام برمی خیزد و از طریق اعضای حسی و اعصاب به مغز ما می رسد . بنابراین «احساس» حرکتی است که از اشیاء خارجی بر می خیزد و به مغز منتقل می شود . «خیال» دنباله یا اثر حرکتی است که نخست «احساس» را برمی‌انگیزد  و سپس متوقف می شود. «رویاء» هم مانند «خیال» ادامه حرکات مغزی است در غیاب محرک خارجی «عقل» و «استدلال» نیز جمع و تفریق احساسات و خیالات است[۵]».

لاک که شالوده علم روانشناسی را نهاد . برخلاف دکارت ، وجود «مفاهیم فطری» یا «عقل مادرزاد» را رد کرد ، و اعلام کرد که نفسانیات ما محصول دو عامل ماشینی است : «احساس» و «تفکر» . عمل احساس سبب اخذ و دریافت تصاویر اشیاء خارجی است، و عمل تفکر باعث آمیختن تصاویر، و تشکیل قوای عقلی از قبیل «حافظه» و «تخیل» و «استدلال» اما عمل تفکر ناشی از عقل یا روح نیست ، بلکه تابع و ماحصل قوانین «پیوستگی» تصورات است . [۶]

تا اواخر قرن نوزدهم این کشاکش بی انتها به دو گونه حالت روانی انجامید ؛ یکی آنها که در حوزه عقل و ادراک میگنجد، دیگری آنها که غیر قابل ادراک است. رسو و رومانتیک های پس از او نیز از تمایلات و حالات غیر منطقی انسان دفاع نمودند و گفتند که ما در زیر فشار الزامات تمدنی ، از امیال نهانی خود چشم پوشیده و بتظاهر تمدن آلود خود، اکتفا کرده‌ایم . هربارت و بنه که از باطن لاشعور ( ناخودآگاه) انسان بتفصیل سخن راندند، روان را به کوهی از یخ شناور تشبیه کردند که فقط جزئی از آن ، سر از آب برمیاورد و ما بقی یعنی قسمت اعظم در دل آب نهان می ماند . شوپن هونرو نیچه شورهای فطری و جلوه های روانی انسان را به هنگام رویاء و خیالبافی و جنون باز نمودند .

انسان هم ، چنانکه شوپن هونر گفت : در آغاز زندگی ، لاشعور و ناخودآگاه است و پس از رشد و تکامل شخصیت نیز در مواردی مانند رویا و خیالبافی و حال اغماء از خود بیخود می شود و از عقل بیگانه می گردد . پس احساس حیات ، ناخودآگاه و غیر عقلی است . اما ناخودآگاهی برتر از خودآگاهی است چرا که منبع الهام و اشراق و نبوغ است . بر همین سیاق جیمز روان را شامل روان خودآگاه و روان ناخودآگاه پنداشت و روان ناخودآگاه را بسی ژرف و نیرومند تلقی کرد. برگسون نیز با بینش عارفانه خویش ناخودآگاهی را شناخت و توجیه نمود . [۷]

از اواسط قرن نوزدهم ، به اقتضای تحولات اجتماعی شدید اروپا ، نحوه تفکر عوض شد . انسان که تاکنون موجودی کمابیش ثبات طلب یا استاتیک بود ، یکسره تحول پرست و دینامیک شد . همچنان که به شکستن سنن اجتماعی پرداخت . قشر ظاهری نظام عقلی نیز از هم پاشید و در زیر آن ، دنیای بی نظام و ناهنجاری یافت . دوره اندیشه دکارتی به سر رسید . دکارت تمام وجود انسان را منحصر به عقل اول دانست ؛ «می اندیشم پس هستم» و در پاسخ آن کلاکس چنین گفته بود : «می خواهم پس هستم» در طی این دوران ملوُن‌الفکر خواست و اراده لاشعور به جای عقل و شعور نشست . از اینرو در نیمه دوم قرن نوزدهم ، شخصیت قشری عقلی و حالات روانی عادی و مقرون به عقل ، تدریجا” جای خود را به حالات غیر عادی و غیر عقلی داد . حال ، دنیای دانش نیازمند کسی بود تا بیاید و بی هراس اعماق درون انسان را بکاود. روان مردم متعارف و غیر متعارف را تحلیل کند و با آمیختن روانشناسی انسان متعارف و غیر متعارف ، واقعیت وجودی آن را دریابد . فروید این احتیاج و انتظار را بر آورد .[۸]

هر چند که علم روانکاوی (پسی کانالیز) را مدیون زحمات بی شائبه فروید هستم اما ، رسیدن به این مقام ، بر پایه کلیه نظرات  و اعتقادات بشر اولیه تاکنون ، پی ریزی شده است . شاید بتوان فروید را چشمی بازتر و دلی آشناتر برای گردآوری و همسو ساختن عقاید و نظرات دانست : همانطور که لویی پاستور می گوید :

« شانس در خدمت ذهن آماده است.»

بخش اول

ضمیر ناخودآگاه چیست ؟

آدمی از دیر باز در پی شناخت ذات خویش بوده است . معرفت نفس پدیده تازه و نوظهوری نیست و قدمتی به تاریخ بشریت و فرهنگ تمدن دارد . تا آنجا که پوئیدن راه کمال و رسیدن به خوشبختی را همطراز معادل کشف قلمرو باطن به شمار آورده اند . هر چند که معیارهای انسان ها به لحاظ فردی و اجتماعی متفاوت هستند اما همگی ما خوب می دانیم که نیروی اندیشه و تعقل بر ضمیر ناخودآگاه هر کس حکمفرماست . ضمیر ناخودآگاه یا آنچه که از پشت چشم های ما بر این دنیا می نگرد و در لحظات سکوت و آرامش ما را در خود پناه می دهد و در درون خود دنیایی ژرف و بی کران از احساسات عواطف و استعدادهای کشف ناشده دارد و این شاید تنها به خاطر درگیر بودن ذهن ما به چراها و اگر های روزمرگی است .

دنیای درونی هر کس رابطه ای مستقیم با دنیای بیرونی اش دارد . دنیای درونی سراسر لیبریز، ادراکات ، احساسات ، اندیشه و نظرات که مانند جیوه ای مایع در سرتاسر بدن دائما در حال انبساط و انقباض اند تغییر حال و هوایی درونی در افعال بیرونی تصویر می شود . و زندگی تجسمی در امتداد اندیشه هاست . پس آغاز فصل را به دعایی که مبین این گفته‌هاست می سپاریم .

یا مقلب القلوب و الابصار

یا مدبر اللیل و النهار

یا محول الحول و الاحوال

حول حالنا الی احسن الحال

چه بسا از خود می پرسیم : چرا دنیای عینی ما بازتاب افکار و پندارهای ماست ؟ و اصولا” دنیای ذهنی ما چیست ؟ کاربرد اراده ما تا به کجاست ؟ تأثیر دنیای درونی بر سلامتی جسم‌، خلق هنر ، کشفیات بشر تا به کجا خواهد بود ؟ چرا در میان انسانهایی با شباهتهای ظاهری تفاوتهای بسیاری دیده می شود ؟ و . . . تا به آنجا که کار کرد نقش ضمیر درونی ما در روند زیستن چه می تواند باشد ؟

سئوالها در این زمینه و بخصوص در فراگرد ضمیر ناخودآگاه و کارآیی تفکر و تعقل فراوان است و حد و مرزی نمی توان برای آنها قائل شد .

بیشترین حضور ضمیر ناخودآگاه در جسم هر شخص،  دستگاه عصبی خصوصا” در مغز نهفته است . مسأله روان هر شخص ارتباط تنگاتنگی با سیستمهای اعصاب وی دارد . و سیستم اعصاب نقش موثری را در سلامتی دیگر ارگانیسمهای بدن ایفا می کند .

سپس سلامتی و خلاقیت در زندگی و امور ادراکی ارتباط نزدیکی به روان سالم در انسان ها دارد . البته تفاوت انسانها در نوع جمع آوری اطلاعات و تبدیل خلاقانه آن است که عامل اصلی اختلاف در میان آنهاست . کشفیات اخیر در رابطه با کار مغز شروع به توضیح این دو روند کرده است .

بخشی از تحقیقات اخیر در مورد مغز انسان در این فصل مورد بحث قرار می گیرد .

معرفی دستگاه عصبی

«دستگاه عصبی . از مغز ، نخاع شوکی و اعصاب محیطی تشکیل شده است . کار این دستگاه کنترل و هماهنگ سازی فعالیتهای سلولی در سرتاسر بدن می باشد . دستگاه عصبی با واسطه انتقال امواج الکتریکی کنترل تمام بدن را انجام می دهد . امواج الکتریکی توسط رشته های عصبی از مغز خارج می شوند پاسخ به این امواج تقریبا” در همان لحظه دریافت موج محرک ، انجام می شود . زیرا امواج به شکل تغییر پتانسیل الکتریکی منتقل می‌گردند[۱]».

۱- مغز

«از نظر معیارهای آناتومیک مغز را به سه دسته بزرگ حفره ای تقسیم می نمائیم

قدامی- حاوی نیمکره های مغزی و لوب های پیشانی

میانی- حاوی لوب های آهیانه ، گیجگاهی و پس سری .

خلفی- حاوی ساقه مغز و مخچه است .

مغز در جعبه استخوانی محکمی به نام جمجمه ]قرار گرفته. که[ در زیر جمجمه توسط سه لایه یا مننژ پوشیده شده ] است .[ مننژ ها نوعی بافت همبند فیبری هستند . که عمل حمایت ، حفاظت و تا حدود کمی تغذیه مغز را انجام می دهند . مخ دارای دو نیم کره و چهار لب است . ماده خاکستری در سطح مغز قرار دارد و ماده سفید بخش درونی مخ را تشکیل می دهد . نیمکره های مغزی بزرگترین بخش دستگاه عصبی مرکزی هستند و مسئول عملکرد و هوش و ذکاوت شخص می باشند^۲».

آگاهی یافتن از کار هر یک از دو نیمه مغز گامی مهم در آزادی و بروز نیروی ناخودآگاه و خلاقه بالقوه بشر است .

آشنایی با دو نیمکره مغز

تحقیقات اخیر تا حد زیادی نظریات موجود درباره ماهیت آگاهی انسان را شرح داده است . کارآیی کشفیات جدید مستقیما” در امر رهاسازی و بروز نیروی خلاقه انسان «ضمیر ناخودآگاه» دخیل بوده است .

شکل پلان مغز انسان شبیه به دو نیمه گردوست که در وسط به هم وصل شده اند این دو نیمه را «نیمکره راست» و «نیمکره چپ» نامیده اند .

دستگاه عصبی انسان با اتصال متقاطع به هر دو نیمکره وصل شده است نیمکره چپ نیمه راست و نیمکره راست نیمه چپ بدن را کنترل می کند . بر طبق شواهد دیده شده اگر  نیمکره چپ مغز شخصی بر اثر ضربه یا سانحه ای آسیب ببیند بر نیمه راست بدنش به طور جدی اثر می گذارد . و بر عکس این قضیه در رابطه با نیمکره راست صادق است . به علت متقاطع بودن اتصال رشته عصبی به مغز ، دست چپ به نیمکره راست و دست راست به نیمکره چپ مغز وصل است . [۲]

۱- (ر.ک) برونر ، سوردارث (Broner & Suclorth) ، پرستاری داخل جراحی ، دکتر مرتضی دلاورخان ، چاپ دوم ، انتشارات بشری، تهران (۱۳۷۲ ) ، ص ۷٫

۲- برونر ، سورراث ، پرستاری داخل جراحی ، ص ۸ .

۱-ادواردز، بتی ، طراحی با سمت راست مغز ، عربعلی شروه ، چاپ دوم ، انتشارات عفاف ، تهران (۱۳۷۷)، ص ۳۳

۱-  فروید، زیگوند، آینده یک پندار ، هاشمی رضی ، چاپ دوم ، انتشارات آسیا، تهران (۱۳۵۷) ص ۱۵۴تا ۱۴۳٫

۱-آریان پور . امیرحسین، فرویدیسم چاپ دوم انتشارات امیرکبیر. تهران (۱۳۵۷) ص ۲۰و۱۹٫

۲- آریان پور، همان منبع ، ص ۲۲٫

آریان پور.امیرحسین.فرویدیسیم .ص ۲۲٫

[۴]- آریان پور. امیرحسین . همان منبع، ص ۲۳٫

۱-آریان پور ، فرویدیسم، ص ۲۴ .

۱-( ر . ک ) ، فروید، زیگموند، آینده یک پندار ، ۲۴۷ ، ۲۳۸ .

۱- آریان پور، امیرحسین ، فرویدیسم ، ص ۳۰ .

۱- آریان پور، ،فرویدیسم،، ص ۳۳ ، ۳۲٫

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .