عنوان :

پایان نامه بررسی تأثیر فعالیت های عمرانی ، اقتصادی بر روند

مهاجرت روستائیان

تعداد صفحات : ۱۷۱

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

مهاجرت ریشه تاریخی داشته وتمامی سطح کره زمین را دربر می گیرد. مهاجرت های عمده به عنوان یک واقعه مهم در تاریخ ثبت شده است ودربعضی از موارد مساله ساز هم می شود این نوع مهاجرت ها اکثرا بطور غیرمنتظره وبصورت یک حرکت سیاسی و اجتماعی فرهنگی ناگهان توجهات را به خود جلب نموده است در  اذهان باقی می ماند.

اما مهاجرت روستایی که در بین انواع مهاجرت ها مورد نظر ما می باشد هر چند مهاجرت روستایی در کشور در دوران گذشته وجود داشته است اما به هیچ وجه ابعاد فعلی را دارا نبوده است زیرا در گذشته جمعیت روستایی به خاطر مر گ و میرزیاد بخصوص در بین کودکان افزایش چشمگیری نداشت و مردم روستا قانع سخت کوش ومقاوم در روستاهای خود مشغول به تولید بودند راهها وسایل ارتباطی آن قدر فراهم نبود که آنها را به اسانی با خارج از روستاآشنا کند نظر به این که در زمان های گذشته امکانات شهرهای کشور نسبت به زمان فعلی بسیار محدود بوده است ارزاق وبسیاری از مواد اولیه مورد نیاز شهرها نظیر مواد اولیه غذایی،پشم وپنبه و.. توسط روستائیان وعشایر تامین می شد نیاز و توقع روستایی وخانوار عشایری به امکانات شهری اندک ودر حد توانایی او بود برعکس شرایط کنونی شهرها وابسته به روستاهای کشور بودند وتولیدات روستایی به مصرف جامعه شهری می رسید از طرف دیگر پای بند به آداب وعقاید ورسوم وعادات وعواطف قومی وحفظ فرهنگ روستایی مانع از آن بود که خود را راهی شهرها و سرگردان کنند.

روستا نخستین سکونت گاه بشری وبستر فعالیت های کشاورزی بوده است. به مرور زمان و با گسترش شهرها ساکنان روستاها بدلیل امکانات و زمینه های مناسب اشتغالی که در شهرها وجود داشت به سمت شهرها کشیده شدند.

ارائه خدمات مفید و مولد به مناطق روستایی علاوه بر اینکه کارایی نیروی انسانی را افزایش می دهد زمینه گسترده ای برای ایجاد فرصت های شغلی فراهم کرده می تواند جایگاه اقتصاد روستایی را در اقتصاد کلان جامعه قوت بیشتری بخشد و از این رو خدمات روستایی برق رسانی،آب رسانی، راه ،جاده،مسکن وعمران روستایی مطرح می شود با ایجاد این خدمات در  روستاهای کشور طبعاً انجام این خدمات در برخی روستاها موجب مهاجرت -روستائیان به شهرها واندک مهاجرت نیز به مراکز دهستان ها شده است و در بعضی موارد نیز به تخلیه روستا و بلااستفاده ماندن این خدمات وهدر رفتن سرمایه ملی شده است.

جامعه آماری در این تحقیق ساکنین روستاهای بخش اشتهارد می باشد . جمعیت نمونه در این تحقیق شامل افرادی است که از هیأت ۷ نفره زمین دریافت کرده اند بعلاوه کارگران اشتهاردی که در شهرک صنعتی  کوثر کار می کنند و مسولین شرکت ها و ۶۰ نفر از دامدارانی که مجوز بهسازی از جهاد سازندگی دریافت کرده اند می باشد.

از آنجا که ۲۱۷ نفراز دامداران مجوز بهسازی دریافت کرده اند . ۶۰ نفر از آنها (۲۸% از کل جمعیتی که مجوز بهسازی دریافت نموده اند )بعنوان جمعیت نمونه انتخاب شدند .

نتایج نشان می دهد که با مطالعات صورت گرفته دامداری روستائیان ماهیتی خانوادگی داشته و اعضاء خانواده روستائیان به نوعی در دامداری کار می کنند . تولیدات دامداران تاحدی باعث شده تا فرصت های شغلی برای ساکنین بخش اشتهارد ایجاد شود .

بر اساس جمع بندی بعمل آمده در روستاهایی که طرح های عمرانی بیشتری اجرا شده و تسهیلات وجود دارد مهاجرت نیز کمتر است .

 واژه های کلیدی: روستا، مهاجرت، فعالیت های عمرانی، فعالیت های اقتصادی، واگذاری زمین در روستا

فهرست مطالب

چکیده ۱
فصل اول
۱-۱مقدمه ۲
۱-۲مهاجرت کمک به جریان توسعه یا سدی در مقابل آن ۲
۱-۳بیان مسأله ۴
۱-۴مروری بر تأثیرات برنامه های عمرانی (۱۳۵۶-۱۳۲۷) در روند مهارجت روستائیان
به شهرها ۶
۱-۴-۱ برنامه اول عمران (۱۳۴۵-۱۳۲۷) ۷
۱-۴-۲ برنامه دوم عمرانی (۱۳۴۴-۱۳۳۱) ۷
۱-۴-۳ برنامه سوم عمرانی (۱۳۴۶-۱۳۴۲) ۷
۱-۴-۴ برنامه چهارم عمرانی (۱۳۵۱ – ۱۳۴۷ ) ۸
۱-۴-۵ برنامه پنجم عمرانی (۱۳۵۶-۱۳۵۲) ۹
۱-۵ : اهمیت موضوع ۱۰
۱-۶ : دلایل انتخاب موضوع ۱۲
۱-۷ : تعاریف عملیاتی ۱۳
۱-۷-۱ : روستا ۱۳
۱-۷-۲ : مهاجرت ۱۳
۱-۷-۳ : فعالیت های عمرانی ۱۴
۱-۷-۴ : فعالیت های اقتصادی ۱۴
۱-۷-۵ : واگذاری زمین در روستا ۱۴
۱-۸ : محدوده تحقیق ۱۴
۱-۸-۱ : معرفی اجمال شهرستان کرج ۱۴
۱-۸-۲: موفقیت شهرستان کرج ۱۴
۱-۸-۳ : توسعه و رونق اقتصادی شهرستان کرج ۱۵
۱-۸-۴ : جمعیت شهرستان کرج ۱۶
۱-۸-۵ : وضعیت آب و هوای شهرستان کرج ۱۸
۱-۸-۶ : موقعیت ، حدود و جغرافیایی بخش اشتهارد . ۱۸
۱-۸-۷ : منابع آب بخش اشتهارد ۱۹
۱-۸-۸ : وضعیت آب و هوا ۲۰
۱-۸-۹ : اسامی روستاها بخش اشتهارد . ۲۰
۱-۸-۱۰ : فعالیت اقتصادی روستائیان بخش اشتهارد ۲۰
۱-۹ : محدودیت های تحقیق ۲۱
فصل دوم
۲-۱ : مقدمه ۲۲
۲-۲ : االگوی مهاجرت روستایی در ایران ۲۲
۳-۲-۱ : مهاجرت دائمی ۲۲
۳-۲-۲:  مهاجرت فصلی ۲۲
۲-۳ : مهاجرت از بعد مرزهای سیاسی داخلی و خارجی ۲۳
۲-۴: انگیزه مهاجرت داخلی ۲۳
۲-۵ : برخی از علل مهاجرت روستا به شهر۲۳
۲-۵-۱ : عوامل اقتصادی ۲۳
۲-۵-۲ : علل اجتماعی ۲۴
۲-۵-۳ : علل طبیعی ۲۴
۲-۵-۴ : خدمات عمرانی و زیر ساخت ها ۲۴
۲-۶ : برخی دلایل استقرار بخشی روستائیان ۲۵
۲-۶-۱ : اقتصادی ۲۵
۲-۶-۲ : اجتماعی و روانی ۲۵
۲-۷ : انواع مهاجرت از بعد مکانی ۲۵
۲-۷-۱ : مهاجرت از روستا به شهر ۲۶
۲-۷-۲ : مهاجرت از روستا به روستا ۲۶
۲-۷-۳ : مهاجرت از شهر به روستا ۲۶
۲-۸ : جایگاه امور زیربنایی در توسعه روستایی ۲۷
۲-۹ : تشکیل جهاد سازندگی و توجه به امور ها پس از انقلاب . ۲۸
۲-۹-۱: وظایف و عملکرد جهاد در خصوص راه روستایی . ۳۰
۲-۹-۲ : عملکرد جهاد سازندگی در خصوص آبرسانی ۳۰
۲-۹-۳ : عملکرد جهاد در خصوص برق رسانی روستاها ۳۱
۲-۱۰ : رویکرد های اساسی وزارت جهاد سازندگی ۳۲
۲-۱۰-۱ : توجه به اقشار فقیر روستایی  ۳۲
۲-۱۰-۲ : توجه به زیرساخت های روستایی ۳۲
۲-۱۰-۳ : توجه به توسعه روستایی ۳۳
۲-۱۱ : تاریخچه و روند مهاجرت روستائیان شهرها در ایران ۳۳
۲-۱۲ : ابعاد مهاجرت روستائیان به شهرها ۳۵
۲-۱۲-۱ : بعد اول ۳۵
۲-۱۲-۲ : بعد دوم ۳۶
۲-۱۳: سؤالات تحقیق۳۷
۲-۱۴ : مبانی نظری تحقیق ۳۸
۲-۱۴-۱ : نظریه تفاوت ها یا نظریه جذب و دفع ۳۸
۲-۱۴-۲: نظریه دگرگونی و توسعه ۴۰
۲-۱۴-۳ : نظریه فایده هزینه ۴۱
۲-۱۴-۴ : نظریه درآمد انتظاری ۴۲
۲-۱۵ : مطالعات پیشین ۴۴
۲-۱۵-۱ :  سابقه تحقیق در خصوص مشاغل غیر کشاورزی ، ( صنایع روستایی و مهاجرت)۴۴
۲-۱۵-۲ : سابقه تحقیق در خصوص فعالیت های عمرانی و مهاجرت ۴۶
۲-۱۵-۳ : زمین و مهاجرت . ۴۶
فصل سوم
۳-۱ : مقدمه ۴۸
۳-۲: روش تحقیق و ابزار جمع آوری اطلاعات ۴۸
۳-۳: ابزار جمع آوری اطلاعات ۴۸
۳-۴ : اعتبار و روایی اندازه گیری ۴۹
۳-۵ : روش های جمع آوری اطلاعات ۴۹
۳-۵-۱ : روش پیمایشی ۴۹
۳-۵-۲ : سند پژوهی۴۹
۳-۶ : جامعه آماری و جمعیت نمونه ۴۹
۳-۷ : تحلیل داده ها ۵۰
۳-۷-۱ : جدول ۵۰
۳-۷-۲ : نمودار ۵۱
۳-۷-۲-۱ : نمودار برداری . ۵۱
فصل چهارم
۴-۱ : مقدمه ۵۲
۴-۲ : توصیف و تحلیل داده ها ۵۲
۴-۲-۱ : شهرک صنعتی و اشتغال و مهاجرت ۵۲
۴-۲-۲ : هیأت ۷ نفره اشتغال و مهاجرت ۸۸
۴-۲-۳ : دامداران اشتغال و مهاجرت ۱۰۹
۴-۲-۴ : تسهیلات و امکانات روستایی و مهاجرت ۱۳۶
فصل پنجم
۵-۱ : نتیجه گیری ۱۴۲
۵-۱-۱ : شهرک صنعتی ، اشتعال و مهاجرت ۱۴۲
۵-۱-۲  : هیأت ۷ نفره اشتغال و مهاجرت ۱۴۲
۵-۱-۳ : دامداران اشتغال و مهاجرت ۱۴۳
۵-۱-۴ : فعالیت های عمرانی و تسهیلات روستایی و مهاجرت ۱۴۳
۵-۲ : پیشنهادات ۱۴۳
۵-۲-۱ : پیشنهادات در خصوص شهرک صنعتی و مهاجرت ۱۴۳
۵-۲-۲ : پیشنهادات در خصوص هیأت ۷ نفره ومهاجرت ۱۴۴
۵-۲-۳ : یشنهادات در خصوص دامداران و مهاجرت ۱۴۴
۵-۲-۴ : پیشنهادات در خصوص عمران و تسهیلات روستایی و مهاجرت ۱۴۵
پیوستها  ۱۴۶
فهرست منابع۱۶۸

 فهرست منابع فارسی :

۱-   اشتهارد در یک نگاه ، مرکزخدمات جهاد کشاورزی بخش اشتهارد ، ۱۳۸۳ .

۲-    اطلاعات جمعیتی ابادی های شهرستان کرج ، فرمانداری شهرستان کرج ، ۱۳۸۱٫

۳-  ارشاد ، فرهنگ (مترجم ) ، ۱۹۸۷ اوبرای . ا . ای ، مهاجرت ، شهرنشینی و توسعه ، انتشارات مؤسسه کار و تأ مین اجتماعی چاپ اول .

۴-ایراوانی، محمد جواد، ۱۳۷۶ ،تحلیل وتبیین نهاد گرایی در فعالیت های جهاد سازندگی ، تهران ، وزارت جهاد سازندگی .

۵-   اعتماد ، گیتی، ۱۳۶۳ ، مهاجرت در ایران در دهه های اخیر شهرنشینی در ایران ، تهران ، انتشارات آگاه .

۶-  ازکیا مصطفی ( مترجم ) ۱۹۷۷ ، توسعه روستایی اولویت بخشی به فقرا (حمایت از اقشار آسیب پذیر ) ، انتشارات دانشگاه تهران .

۷- باری یر ،جولیان ، ۱۳۶۳ ، تهران ، مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابداری .

۸-  تقوی ، نعمت ا… ، ۱۳۷۱ مهاجرت های روستا – شهری ، تبریز ، انتشارات ستوده ، چاپ اول .

۹-   جوان ، جعفر ، ۱۳۸۰ ، جغرافیای جمعیت ایران ، مشهد ، انتشارات جهاد دانشگاهی ، چاپ اول .

۱۰- حق جو ، ناصر الدین ، غلامرضا احمدی ۱۳۷۸ ، بررسی علل مهاجرت روستائیان منطقه دودانگه و چهار دانگه به شهرستان ساری ، سازمان جهاد سازندگی استان مازندران ، گروه تحقیقات و بررسی مسائل روستایی .

۱۱- حمصی ، آیت الهی ، سید علیرضا محمد ، ۱۳۵۷ ، گزارش بررسی علل و عواقب مهاجرت روستائیان به شهرها در شهرستان شیراز دانشگاه شیراز ، مرکز جمعیت شناسی

۱۲- رکن الدین افتخاری ، علیرضا، ۱۳۷۰ ، مجله رشد جغرافیا .

۱۳- زنده دل ، حسن ، ۱۳۶۰ ، منذلوژی در تحقیقات مهاجرت ، سازمان برنامه و بودجه ، معاونت برنامه ریزی و ارزش یابی .

۱۴- سالنامه آماری استان تهران ، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تهران ، نشریه شماره.  ۱۶/۸۳

۱۵- سیمای بخش کشاورزی شهرستان کرج جهاد کشاورزی شهرستان کرج ، طرح وبرنامه ، ۱۳۸۴٫

۱۶- شادی طلب ، ژاله ، ۱۳۶۶ ، مروری‌بر مهاجرت از روستا به شهر ،دفتر جمعیت و نیروی انسانی برنامه و بودجه .

۱۷- شفیق مسعود ، علی یرقار (۱۳۷۸) ، سمینار توسعه زیر ساخت های روستایی ایران .

۱۸- شیرازی ، اصغر، ۱۳۷۵ ، سیاست توسعه اسلامی ، مسأله کشاورزی در ایران ، تهران ، وزارت جهاد سازندگی ، مرکزتحقیقات و بررسی مسایل روستایی .

۱۹- شناسنامه روستاهای شهرستان کرج ، فرمانداری شهرستان کرج ، معاونت امور فنی و عمرانی ، ۱۳۸۵٫

۲۰- طاهری ، تقی ، ۱۳۶۲ ، مهاجرت یک مسأله است گزارش اجتماعی وزارت برنامه ریزی و بودجه ، مدیریت کشاورزی

۲۱- طبیبیان ، محمد، ۱۳۸۲ ، اقتصاد کلان ، تهران ،انتشارات بازتاب .

۲۲-  عبدالحمید خان ، ۱۳۴۵ ، صد سال عمران روستایی ، تهران انتشارات امیر کبیر .

۲۳- فصلنامه تحقیقات جغرافیایی ، سال ۱۲ ، شماره ۴ ، زمستان ۷۶ ، شماره پیاپی ۴۷ .

۲۴-  فیروزنیا ، قدیر ، رکن الدین افتخاری ، ۱۳۸۲ ، جایگاه روستا در فرآیند توسعه ملی از دیدگاه برخی ازصاحبنظران ، تهران ، مؤسسه توسعه روستایی.

۲۵- فرجادی ، غلامعلی (مترجم) ۱۹۴۲ ، مایکل تودارو ،توسعه اقتصادی در جهان سوم ،انتشارات بازتاب ، چاپ دوم .

۲۶- فرید ،ناصر(مترجم ) ، ۱۳۶۸ ، هیران دی یاس ، بی .دبلیو – ای – ویکرامه نایاک ، درسنامه برنامه ریزی توسعه روستایی ، ناشر وزارت جهاد سازندگی ، مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی

۲۷- کمیته فنی دفتر جهاد سازندگی ،اصول و ضوابط س، اهداف و سیاست ها و اولویت های صنایع روستایی شهرستان نیشابور،  سال ۱۳۶۶

۲۸- گزیده مسایل اقتصادی – اجتماعی ، مرکز مدارک اقتصادی ، اجتماعی ، شماره ۱، سال ۱۳۶۲ .

۲۹- گزارش بررسی مهاجرت داخلی در ایران ،سازمان برنامه ریزی و بودجه ، معاونت برنامه ریزی و ارزشیابی ، دفتر برنامه ریزی اجتماعی و انسانی، مرداد ۱۳۶۱ .

۳۰- لهسایی‌زاده ، عبدالعلی ،۱۳۶۸ ، نظریات مهاجرت ، انتشارات نوید شیراز ، چاپ اول .

۳۱- لهسایی زاده ، عبدالعلی ( مترجم ) ، ۱۳۶۷ ، برنامه ریزی مهاجرت های داخلی انتشارات نوید شیراز .

۳۲- مجله علوم اجتماعی ، بخش ویژه توسعه روستایی ، سال هشتم ، شماره سوم ، ۱۳۸۳ .

۳۳- مرکز خدمات جهاد کشاورزی بخش اشتهارد ، گزارش وضعیت آب وکشاورزی بخش اشتهارد ، ۱۳۸۴ .

۳۴- مرکزخدمات جهاد کشاورزی بخش اشتهارد ،گزارش « دام و دامداران اشتهاردی » ۱۳۸۰٫

۳۵- مرکز امار ایران ، سرشماری های عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۶۵ ، سازمان برنامه و بودجه سال ۱۳۶۵ .

۳۶- مرکز امار ایران ،سرشماری های عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ ،سازمان برنامه و بودجه ، سال ۱۳۷۵ .

۳۷- میردامادی ، سید مهدی، ۱۳۸۴ ، جزوه منتشر نشده تعاونی ها و کارکرد آنها ، تهران ، دانشگاه آزاد اسلامی – واحدعلوم و تحقیقات .

۳۸- محمدی کرکانکی ، قربانعلی ، ۱۳۷۶ ، مهاجرت مهمترین مشکل استان تهران ، مجله برنامه و بودجه ،شماره ۱۲ ، سال ۱۲ .

۳۹- مرتضوی تبریزی ، مسعود ۱۳۸۳، مهاجرت روستائیان به شهرها و تأثیرات اقتصادی ، سیاسی آن در دوران پهلوی دوم ،انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی : چاپ اول .

۴۰- موسوی ، سید محمد ، محمد رضا فروهش و … ، ۱۳۸۳ ، بررسی عوامل مؤثر بر مهاجرت روستایی ، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی .

۴۱- مهدوی، مسعود ، جغرافیای جمعیت روستایی ایران ، انتشارات دانشگاه پیام نور .

۴۲- مهاجرت های استانی (۷۵-۱۳۶۵) مرکزآمار ایران .

۴۳- نظری به وضع مهاجرت در ایران ، مدیریت امارهای اجتماعی و نفوس ، نشریه داخلی شماره ۳۸ ، ۱۳۶۶ .

۴۴- نتایج تفصیلی سرشماری آمار و نفوس مسکن عمومی ابان ماه ۱۳۷۵ ، مرکز آمار ایران

۴۵- وزارت جهاد سازندگی ، مرکز تحقیقات و بررسی مسایل روستایی، ۱۳۷۶ .

۴۶- وزارت جهاد سازندگی ، معاونت عمران روستایی ،دفتر طرح و برنامه ۱۳۷۱

۴۷- هفده تن ، سید حسن ( مترجم) ، ۱۳۸۳۶ ، فیلب مارتین ، مهاجرت نیروی کار ،ناشر مؤسسه کار و تأمین اجتماعی ، چاپ اول .

فهرست منابع انگلیسی  :

۱-     A.Benachenhou , Planification et development en Algerie ,1979  

۲-     Dejong ,G.F. and R.W .Gordner (eds) ,1981 , migration Decision making: multidisciplinary approaches to micro level studies in developed and developing countries new york : pergamon press .

۳-     Findley , s.1978 Rural Development programs : Planned Versus Actual migration out comes , in Demko and Fuchs (eds) , population Redistribution Policies in development Planning , newyourk : U.N.  Publication Division .

۴-     Griffin ,j . 1980 , landless concentration and rural poverty , newyork : Homes and meiser .

۵-     Han sen , R.J and R.G.F Spitze , An economic Analysis of off – farm income in the improvement of iuions farm family in come . , AERR.NO 139 . department of Agricultural Economiecs university of iuions , urbana – champaign, 1976 .

۶-     Rao . bs . ardpurushotham . p . ard Ray . SB(1989) . manpower development For rural industries s. acasestudy India Karnataka .

۷-     Stark , O . , 1991 , the migration Labour, cumbridge , mass . : Harvard university pres UNFDDA, (2003) . stute of world population 2003 , warking 1 bilion count , investing adoles cents health  and rights , united nation Population found .

۸-     Sumner , daniel . A. , the off farm labor supply of farmers , American Journal of agricultural economics , vol . 64 NO35,1982 .

۹-     Upton , martin and Richard part time farming in Cyprus. , Agricultural administration ,vol . II , 1982.

۱۰- Vang . M (1994) Reraping peasant caltare and community . rural in dustrilizion in a chinese village .pp. 157-179.

۱-۱مقدمه:

در این فصل به رابطه بین مهاجرت وتوسعه اشاره ای مختصر نموده ایم. سپس بیان مساله را مطرح کرده ایم.

در قسمت بعدی سهم  برنامه های عمرانی اجرا شده را قبل از انقلاب به طور مختصر شرح داده ایم تا سهم کم بودجه های عمرانی را به روشنی در زمان قبل از سال ۱۳۵۷ نشان دهیم.

اهمیت موضوع تحقیق نیز در ادامه آمده است پس از آن دلایل انتخاب موضوع را بصورت مختصر بیان نموده ایم.

تعاریف عملیاتی، محدوده تحقیق ومحدودیت های  تحقیق از موارد قابل ذکری است که در این فصل گرد آمده است.

 ۱-۲ مهاجرت کمک به جریان توسعه یا سدی در مقابل آن:

روستا نخستین سکونت گاه بشری وبستر فعالیت های کشاورزی بوده است. به مرور زمان و با گسترش شهرها ساکنان روستاها بدلیل امکانات و زمینه های مناسب اشتغالی که در شهرها وجود داشت به سمت شهرها کشیده شدند.

مهاجرت به شهرها درآفریقا، آسیا وآمریکای لاتین با نرخ بی سابقه ای جریان دارد و دلیل عمده آن رکود اقتصادی در مناطق روستایی بوده است.

اگر با دیدی تاریخی به این موضوع نگاه کنیم متوجه می شویم با انجام فعالیتهایی که در محیط های روستایی صورت گرفته تغییراتی نیز در این محیط ها ایجاد شده است.مثلا با انجام برنامه اصلاحات ارضی تغییرات متفاوتی در محیط های روستایی مشاهده می شود تجربه اصلاحات ارضی هند نشان داد که فرد روستایی از این اصلاحات  سودی نبرده ولی تجربه کشور کره جنوبی موضوع دیگری را نشان میدهد. لذا این تغیرات از کشوری به کشور دیگر متفاوت است.برای بیان بهتر این موضوع به مثال دیگری اشاره می کنیم در کشوری ممکن است احداث راهها وبهبود شبکه سراسری باعث گردد روستائیان به راحتی به محل کار خود رفت و آمد کنندوسکونتگاه خود را تغییر ندهند ولی در کشور دیگر ممکن است باعث کاهش هزینه مهاجرت گردد وروستائیان تشویق به مهاجرت شوند.

عمران روستاها شامل فعالیت هایی از قبیل امور زیربنایی ،خدماتی،فرهنگی و… بوده وبعنوان جزئی از راهبرد توسعه روستایی قابل بررسی است.هدف بنیادین برنامه های توسعه روستایی همبسته بازسازی سبک زندگی روستایی از طریق فراهم آوردن امکانات زیربنایی اجتماعی و فیزیکی در مناطق روستایی است.علت مهاجرت کسانی که به شهر مهاجرت می کنند نه تنها شغل بلکه دسترسی به آموزش درمان ومسکن با کیفیت تر نیز هست لذا بهبود بخشیدن به شرایط زندگی که هدف توسعه روستایی همبسته است،باید تاثیر مهمی در جریان های مهاجرت داشته باشد. بعلاوه عده ای اعتقاد دارند که مهاجرت رشد اقتصادی را تحریک وتقویت می کند که تفکر آنهارا در مدل زیر نشان میدهیم.

حرکت نیروی کار از محیط فعالیتهای روستایی کم بازده به سمت بخش های نوین خدماتی وشهری

 افزایش سطح متوسط درآمدها

تحریک رشد اقتصادی

و در نهایت پدیده مهاجرت به توسع کمک می کند چرا که رشد اقتصادی یکی از اجزاء توسعه است.

عده ای دیگر نیز اعتقاد دارند که مهاجرت برای مناطق روستایی وشهری زیان هایی را به دنبال داشته ورفاه اجتماعی را تقلیل داده است. که نحوه تفکر آنها را به شکل زیر نشان می دهیم.

 با ازدحام جهت در مناطق شهری به علل مهاجرت (روستایی،سایرکشورها) وافزایش طبیعی جمعیت(افزایش طبیعی جمعیت بومی+جمعیت مهاجر،جمعیت مناطقی که در نتیجه آلودگی مناطق شهری، تمرکز ثروت ودرآمد وسرمایه انسانی،  منافع فردی،  زیان های وارده به مناطق شهری وروستایی،رفاه اجتماعی. الحاق به شهر جزء مناطق شهری محسوب می شوند و..)

آلودگی مناطق شهری

تمرکز ثروت و درآمد وسرمایه انسانی

  منافع فردی

زیانهای وارده به مناطق شهری و روستایی

رفاه اجتماعی

 مطالعاتی که در کشورهای مختلف ازقبیل(هند،کره جنوبی ، اندونزی ، ونزوئلا ، تانزانیا ، مالزی ، برزیل ، پاکستان ، لهستان و…)صورت گرفته است نشان می دهند  که فعالیت های عمرانی و اقتصادی اثرات مختلفی بر روند مهاجرت داشته برخی از این فعالیت ها مهاجرت را افزایش می دهد و برخی دیگر ان را کاهش می دهند.

 ۱-۳ بیان مساله:

مطالعات روستایی از دیرباز مورد توجه پژوهشگران متعددی از جمله  جامعه شناسان، جغرافی دانان واقتصاد دانان بوده است  وهریک با ملاک های خود به روستا ومسایل آن نگریسته اند.

با مطالعه آثار این پژوهشگران می توان استعدادهای مناطق روستایی را شناسایی نمود و از این استعدادها در جهت توسعه روستا بهره برد.

مهاجرت از نقاط روستایی به شهرها واز نقاط کمتر توسعه یافته به نقاط توسعه یافته تر مشکلات خاصی ایجاد کرده ودر بسیاری از کشورها« پدیده مهاجرت»  تبدیل با «  مشکل مهاجرت »شده   است(جوان ،۱۳۸۰)

تهران بصورت یک قطب مهاجرپذیر در قبل از سال ۱۳۶۵ ومهاجرپذیر ومهاجر فرست درسال ۱۳۷۵ ظاهر گردیده است(مقایسه سرشماری های عمومی نفوس ومسکن سالهای ۶۵و۷۵)

تهران بعنوان مرکز سیاسی کشور بیشترین امکانات زیربنایی تولیدی،خدماتی،توزیعی وتسهیلات اجتماعی ودرمانی را در خود جای داده است.بدیهی است در یک نگاه کلی تمرکز اغلب امکانات د رتهران چهره توسعه یافته ای را از آن در ذهن افراد منعکس می سازد. تهران حدود۱۸% مهاجران کل کشور را در دهه ۷۵-۶۵ به سوی خود جلب کرده است. گروه عمده ای از دانشجویان در مراکز بخش دولتی وغیردولتی مشغول به تحصیلند حدود نیمی از اعضاء هیات علمی دانشگاههای دولتی  در تهران زندگی می کنند.

از نظر خدمات درمانی = بهداشتی استان تهران به یک سطح استاندارد دست یافته است وبرای هر ۱۰۰۰ نفر ۹/۲ تخت بیمارستانی وجود دارد در حالی که در سطح کشور برای هر هزار نفر ۷۳/۱تخت وجوددارد. از نظر فرصت های اشتغال بویژه در زمینه صنعت ۲/۳۱ درصد کارخانه های بزرگ کشور در استان تهران مستقر شده است.

از نظر امکانات فرهنگی، تفریحی استان تهران در مقایسه با هر کدام از سایر استان های کشور وضعیت بهتری را دارا است(مجله برنامه و بودجه سال  س ۱۳۷۶)

حال این سئوال پیش می آید که آیا  با ارائه امکانات وخدمات بهتر به روستائیان وتوجه به مبدا (روستا) مهاجرت سیرنزولی خواهد گرفت یا خیر؟

عمران وتوسعه پدیده پیچیده ای است که دلالت بر یک مفهوم کلی می کند که خود ممکن است به عنوان رشد اقتصادی تفهیم گردد ویک مفهوم کیفی که خود میتواند به عنوان ایده خوشبختی وسعادت ورفاه عمومی مردم روستاها ارائه شود.رشد اقتصادی پدیده ای است که بوسیله افزایش درامد ملی ودرآمد سرانه قابل اندازه گیری است. افزایش درآمد سرانه رفاه وخوشبختی مردم را درپی دارد که ارتقاء مردم به استاندارد زندگی بالاتری شاخصه آن است. استاندارد زندگی هم یک تصور پیچیده ای است که اندازه گیری کمی ان مشکل است وشامل عوامل متعدد و  مختلفی از قبیل سطح برخورداری مردم از امکانات عمومی مانند غذا، لباس،مسکن،بهداشت،آموزش وپرورش تفریحات سالم امنیت واقناع روحی می باشد.

هدف عمران وتوسعه روستایی به موازات افزایش تولید ودرامد شامل توزیع عادلانه درامد،افزایش اشتغال ،بهداشت ومسکن بهتر، تغذیه بهتر برای همه روستائیان ،توسعه وتعمیم موقعیت های آموزشی برای همه تقویت امور اداره بوسیله خود روستائیان از طریق تعاون وتفاهم، ریشه کن کردن فقر روستایی واعتلای عدالت اجتماعی درسطح روستاها می باشد(عبدالحمید خان،۱۳۴۵)

البته به موضوع فوق ۲ ایراد وارد است.

اولا: عمران وتوسعه روستایی را نمی توان مترادف یکدیگر شمرد زیرا در این صورت به مشکلی بر می خوریم روستاهایی وجود دارد که طرح های عمرانی زیادی در آنها اجرا شده است در حالی که امروزه جمعیت کمی را در خود جای داده اند ویا خالی از سکنه شده اند. لذا طرح های عمرانی هیچ کمکی به فقیرترین وحاشیه ای ترین افراد که در توسعه روستایی بسیار مورد توجه هستند نکرده   است (میردامادی،۱۳۸۴)

ثانیا: همیشه افزایش درامد سرانه ملاک خوشبختی مردم نیست.بلکه بایستی برابری در توزیع درآمدهانیز مدنظر قرار گیرد.مثلا ممکن است در کشوری درآمد سرانه بالا باشد ولی دهک هایی بیشترین درآمد را به خود اختصاص داده باشند وبه تعبیر دیگری گروه اندکی از افراد جامعه سهم  نسبتا زیادی از درآمد کل را به خود اختصاص داده باشند(طبیبیان ،۱۳۸۲)

 ۱-۴مروری بر تاثیرات برنامه های عمرانی  (۱۳۵۶-۱۳۲۷)درروند مهاجرت روستائیان به شهرها:

برنامه های عمرانی اجرا شده طی سالهای ۱۳۵۶-۱۳۲۷ متشکل از ۲برنامه هفت ساله(برنامه اول ودوم عمرانی)وسه برنامه پنج سالهس (برنامه سوم تا پنجم عمرانی )بود.

 ۱-۴-۱:برنامه عمرانی (۱۳۳۴-۱۲۲۷):

بخش کشاورزی ۸/۲۴ درصد از کل اعتبارات را به خود اختصاص داد وبعنوان یک اولویت مطرح گردید. در بخش کشاورزی عمران ناحیه ای در دشت مغان مدنظر بود.

راههای درجه یک ودو که به شهرها ختم می شد و ایجاد بنادر وایستگاههای راه آهن نیز به توسعه شهری کمک فراوانی کرد. درواقع اعتبارات تخصیص یافته به تجهیز وتوسعه شهرها مربوط بوده و میتوانست در امر مهاجرت روستائیان به شهرها موثر واقع شود. طی این دوره بحث « ملی کردن » صنعت نفت پیش آمد وانگلیس نیز نفت ایران را تحریم کرد ولذا پولی برای پروژه ها مهیا نشد وبرنامه اول به مدت دوسال اجرا شد.در این برنامه بخش معینی برای عمران روستاها وجود نداشت.

 ۱-۴-۲ برنامه عمرانی دوم(۱۳۴۴-۱۳۳۱):

فصل کشاورزی وآبیاری ۱/۳۱ درصد از هزینه هارا دربرداشت که برای سد سازی واتمام پروژه های برنامه اول در نظر گرفته شده بود. در این دوره مکانیزاسیون کشاورزی مورد توجه قرار گرفت که در سالهای اتی نقش خود را نشان دادو باعث جانشینی ماشین بجای نیروی کار ودر نتیجه بیکاری روستائیان و در نهایت باعث مهاجرت های روستایی گردید.

  در این دوره صنعت نساجی،صنعت قند وصنعت سیمان ۴/۷۷ درصد از اعتبارات هزینه شده فصل صنایع ومعادن راجذب کرده بودند بطور عمده در شهرها وحومه آنها احداث شدند که نیاز این کارخانه ها به نیروی کار به مهاجرت روستائیان انجامید.

تنها موردی که مختص به روستاها بود فعالیت عمران دهات واراضی بایر نام داشت.

در این برنامه ۵/۴ درصد از سهم بخش کشاورزی برای عمران ۶۵۰۰۰ ده (که بیش از ۷۰% جمعیت کشور را در خود جای داده بود) هزینه گردید.

 ۱-۴-۳ برنامه عمرانی سوم(۱۳۴۶-۱۳۴۲):

در این برنامه چرخش الگوی توسعه اقتصادی از محوریت بخش کشاورزی به مبنا قرار گرفتن صنعت را شاهد هستیم.

طی این برنامه شاهد افزایش بیکاری هستیم و در کل سیاست های تعیین شده نتیجه عکس داد(باری یر، ۱۳۶۳) کشاورزی و آبیاری ۱/۲۳ درصد از اعتبارات را به خود اختصاص داد.

از این مقدار ۸/۴۵ درصد مربوط به آبیاری و ۲/۵۴ درصد در جهت اجرای اصلاحات ارضی مصرف شد.

انجام اصلاحات ارضی در طول این برنامه که موجب مهاجرت هزاران روستایی به شهرها وتشدید رشد بخش خصوصی شد از یک سو نیروی کار ارزان برای فعالیت های اقتصادی در شهرها،اعم ازصنعت، ساختمان وخدمات را فراهم ساخت و از سوی دیگر بازارهای روستایی را به روی کالاهای وارداتی گشود.

در بخش صنعت هم اولویت این برنامه ورود واستقرار صنایع ساختمانی وکالاهای سرمایه ای وواسطه ای قرار داشت که برایند آنها جلب وجذب مهاجران روستایی بیشتر برای انبوه سازی وفعالیت های ساختمانی وگسترش فیزیکی شهری وتوسعه شهرنشینی بود.

در این برنامه عمران روستایی جزیی از بخش کشاورزی در نظر گرفته شد ولی جایگاه خاص ومعینی برای آن منظور نشده بود در مجموع در مورد عمران وتوسعه روستایی هدف مشخص وجامعی دنبال نمی شد.اگرسهم اعتبارات عمران روستایی(۷۳/۴ میلیارد ریال) را با سهم اعتبارات عمران شهری(۲/۷ میلیارد ریال) را با هم مقایسه کنیم درمی یابیم که عمران شهری اولویت بیشتری داشته است.

سرمایه گذاری عمرانی برای هر فرد روستایی ۷۶ ریال بود که این مبلغ ۴۰/۱ سرمایه ای است که برای هر فرد شهری از طرف دولت سرمایه گذاری شده بود.این توزیع نابرابر به روشنی شکاف عمیق موجود بین شهر و روستا را نشان می دهد. این امر مشوق مهاجرت میلیون ها روستایی به شهرهامی شد بطوری که روند  افزایش مهاجرت از سال ۱۳۴۵ به بعد شتاب گرفت.

د:برنامه عمرانی چهارم(۱۳۵۱-۱۳۴۷):

فصل کشاورزی ودامپروری از کل درصدهای پرداختی برنامه ۱/۸ درصد را کسب کرد.لذا سرمایه گذاری کافی برای توسعه بخش کشاورزی انجام نگرفت تا بدینوسیله وضع درآمد کشاورزان هم اندکی بهبود یابد زیرا اولین ومهمترین عامل موثر در مهاجرت روستائیان به شهرها کم درآمدی وسختی معاش آنان بود عمران شهری و ساختمان ومسکن دو فصلی بود که روی هم رفته تاثیر مستقیم و به سزایی در افزایش روند مهاجرت روستایی داشتند.چرا که ساختمان سازی که به نیروی کار ساده وبدون تخصص نیاز داشت کارگران خود را از میان مهاجران روستایی در شهرها جذب می کرد.

در این برنامه تاکید زیادی بر صنعتی شدن گردیده بود.ولذا دولت به ایجاد صنایع سنگین مانند کارخانه ماشین سازی تبریز واراک وذوب آهن اصفهان در نزدیکی شهرهای تبریز، اراک و اصفهان مبادرت نمود. یکی از شروط لازم برای تولید آن کارخانه ها تامین نیروی انسانی مورد نیاز بود لذا تحقق این امر مستلزم تشدید حرکت انتقالی جمعیت از روستا به شهر بود.

طی این برنامه فصل مجزایی با ۹/۸ میلیارد ریال بعنوان « نوسازی ده ها » در نظر گرفته شد.عمران روستایی در برنامه عمرانی چهارم از اهداف وسیاستهای نسبتا مشخص تری برخوردار بود ولی درآن به صورت بلندپروازانه ای برجنبه های رفاهی عمران روستایی تاکید شده بود و در نهایت در این برنامه عمران وتوسعه روستایی محدود به بعد فیزیکی عمران ده ها ومنحصر به ایجاد بعضی از تاسیسات شد.

 ۱-۴-۵ برنامه عمرانی پنجم(۱۳۵۶-۱۳۵۲):

فصل کشاورزی و منابع طبیعی ۶/۶ درصد از  کل اعتبارات برنامه را به خود اختصاص دادند که این میزان بودجه با توجه به جمعیت شاغل در بخش کشاورزی بسیاراندک بود. درمجموع می توان گفت که مقدار قابل توجهی از اعتبارات عمرانی این برنامه صرف اموری شد که افزایش روند جابجایی جمعیت از روستاها به شهرها را در پی داشت وسالهای دهه ۱۳۵۰دوره مهاجرت های شدید روستایی به شمار می آید زیرا دراین دوره از یک سو شاهد افزایش چشم گیر درامد کشوراز محل «فروش نفت» وسرازیر شدن درآمدهای اضافی به بخش های مختلف شهری هستیم که نتیجه آن احداث کارخانه های جدید وافزایش سهم اشتغال در بخش خدمات بود. از سوی دیگر با تشدید عملکرد عوامل جاذبه شهری در اثر ساخت وسازها وفعالیت های عمرانی در شهرهای بزرگ وقوت یافتن عوامل دافعه روستا به دلیل افزایش فشارهای جمعیتی مهاجرت های مذکور سرعت زیادی داشت.هر دو مورد فوق باعث روانه شدن سیل نیروی کار روستایی به شهرها بود.

سهم بودجه عمران ونوسازی روستاها از کل بودجه عمرانی ۸/۱ درصد بود.

در این برنامه تجهیز نیروی انسانی لازم ومواد مصالح مورد نیاز برای ایجاد راههای روستایی وگسترش شبکه انتقال نیرو به روستاها بسیار مشکل بود.

در سال ۱۳۵۵ صرفه جوئی در مصرف اعتبارات عمرانی آغاز شد ومحروم کردن روستاها آسانتر از همه جا بود.

لذا اغلب طرح های پیش بینی شده به اجرا در نیامد (مرتضوی تبریزی۱۳۸۳)

لذا ذکر این ضرب المثل در اینجا خالی از لطف نیست فقرا آخرین افرادی هستند که استخدام می شوند واولین افرادی هستند که اخراج می شوند( چمبرز ، ۱۹۹۷ )

با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ همراه با تغییر نگرش کلی در سطح کشور برخورد با روستا ومسایل مربوط به ان دچار دگرگونی شد و با توجه به اهداف وماهیت انقلاب جهت گیری قانون اساسی برای رشد واعتلای جامعه انسانی تجدید سازمان وجهت گیری کل نظام در ابعاد مختلف اجتماعی ،فرهنگی ، وعدالت اجتماعی سازمان ها ونهادهای دولتی مختلفی تشکیل شدند که یکی از نهادهای تشکیل شده  جهاد سازندگی بود(رکن الدین افتخاری،۱۳۷۰)

جهاد سازندگی بعنوان اصی ترین ارگان عهده دار وظایف دولت در توسعه روستاها ،سرمایه گذاری نسبتا قابل توجهی در زمینه های آموزشی،بهداشتی،کشاورزی وبطور کلی در زمینه ارائه خدمات زیربنایی انجام داده است. یکی از اهداف این گونه فعالیت ها کاهش نرخ مهاجرت روستائیان به شهرها می باشد. لذا در این تحقیق میزان دستیابی با این هدف مورد سنجش قرار خواهد گرفت.

در سال ۱۳۷۹ جهاد سازندگی ووزارت کشاورزی ادغام شدند و وزارتخانه جدید جهاد کشاورزی شکل گرفت.ازآنجا که هم اکنون نیز فعالیت های جهاد کشاورزی مرتبط با محیط های روستایی است و شهرک صنعتی کوثر که توسط اداره عمران جهادسازندگی شکل گرفته توسط اداره جهاد کشاورزی اداره می شود لذا از لفظ جهادکشاورزی بجای جهاد سازندگی در عنوان تحقیق استفاده گردید.

 ۱-۵ اهمیت موضوع:

اهمیت بررسی این موضوع از دو جهت قابل تامل وتوجه است.

۱)توجه زیادی که پس از انقلاب اسلامی به عمران روستاها داده شده است.

۲)مساله مهاجرت روستایی

 توسعه اقتصادی تاریخی اروپای غربی و ایالات متحده آمریکا با تغییر مکان نیروی کار از مناطق روستایی به مناطق شهری همراه بود(یعنی مهاجرت از مناطق کشاورزی به مناطق صنعتی)

در فاصله سالهای۱۹۴۰-۱۸۲۰حدود۶۰ میلیون نفر اروپایی به آمریکا مهاجرت کردند(فیلیپ مارتین،۱۳۸۳)

ولی مهاجرت مازاد بر فرصت های شغلی هم نشانه توسعه نیافتگی کشورهای جهان سوم وهم عامل کمک کننده وبه عقب ماندگی این کشورهاست.(تودارو،۱۹۴۲)

مهاجرت های بی رویه در کشورهای جهان سوم اثرات سوئی را در نقاط مهاجر فرست (روستا)ومهاجر پذیر شهر بجا می گذارد.

اثرات منفی مهاجرت بر مبدا عبارتنداز:

۱-کاهش نیروی کار در روستاها

۲-افزایش دستمزد کارگران روستایی

۳-رکود کشاورزی

۴-کاهش کیفیت نیروی کار( ازطریق مهاجرت تحصیل کرده ترها)

مهاجرت باعث خروج افرادی از مناطق روستایی میشود که میتوانستند کشاورزی را نوسازی کرده وشیوه های جدید در آن بکار برند

(۱۹۷۵،Addo)

اثرات منفی مهاجرت بر مقصد عبارتند از:

۱-افزایش تقاضا برای تسهیلات

۲-افزایش قیمت زمین واجاره

۳-کاهش دستمزدها از طریق افزایش عرضه نیروی کار

۴-حاشیه نشینی

۵-بیکاری وکم کاری و ……….

این موارد اهمیت مطالعه مهاجرت های روستایی را آشکار می سازد.

هدف بیشتر راهبردهای توسعه روستایی کند کردن آهنگ مهاجرت روستائیان به شهرهاست. از آنجا که اغلب روستانشینان به دلیل کمبود وشغل ویادرآمد مناسب مهاجرت می کنند، با افزایش فرصت های شغلی کشاورزی و غیرکشاورزی وبالابردن درآمد میتوان انتظار داشت که مهاجرت از نقاط روستایی کاهش یابد.

از گذشته دو  راهبرد توسعه روستایی بکار گرفته شده است: یکی سیاست توسعه کشاورزی سرمایه بر و  دیگری سیاست توسعه روستایی همبسته (الف)سیاست توسعه کشاورزی

تاپیش از نیمه دهه ۱۹۷۰ بیشتر برنامه های توسعه روستایی همان توسعه کشاورزی سرمایه بر بود. هدف این گونه برنامه ها افزایش تولید به کمک استفاده از تکنولوژی پیشرفته است بدون توجه به جنبه های اشتغال یا برابری. این برنامه ها در کاهش روند مهاجرت روستائیان به شهرها در حد گسترده ای شکست خوردند.یکی از دلایل که تکنولوژی جدید اشتغال اندکی را بوجود می آورد همراهی این برنامه ها با استفاده بیش از حد از روش ماشینی درکشتزارهای بزرگ بوده است. کشتزارهای بزرگ کارگر مزد بگیر استخدام می کنند وهدفشان به دست آوردن حداکثر سود است. این گونه کشتزارها اغلب می توانند بهره وری کار را افزایش دهند ولی به اندازه کشتزارهای کوچک خانوادگی اشتغال ایجاد نکرده وزمین زیادی را مورد استفاده قرارنمی دهند (Ishikawa.1978)

120,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .