عنوان :

پایان نامه بررسی ویژگیهای جغرافیایی و اقلیمی شوشتر

تعداد صفحات : ۹۶

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

در این مقاله به بررسی ویژگیهای جغرافیائی، اقلیمی، طبیعی منطقه شوشتر، بررسی ویژگیهای جمعیتی و فرهنگی منطقه، بررسی ویژگیهای اقتصادی منطقه، بررسی خدمات عمومی و تاسیسات زیربنائی، نقش روستا در ساختار سلسله مراتبی منطقه، معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیائی و تقسمیات سیاسی و ویژگیهای کالبدی روستا می پردازیم.

شهرستان شوشتر به دلائل اقلیمی، تنوع آب و هوائی و قدمت تاریخی از ادوار پیشین مورد توجه و علاقه چادرنشینان کوچرو و قبایل ثابت و متحرک بوده است. شرایط طبیعی منطقه و تفاوت آن با مناطق همجوار موجب شده تا اقوام و قبائل دامدار از این منطقه در فصولی از سال استفاده نموده و در طی زمان در آن اسکان پیدا کنند.

نتائج مطالعات حاکی از آنست که ترکیب قومی و قبیله‏ای منطقه بطور عمده در قبایل عرب و عشایر بختیاری خلاصه می‎شود و این ترکیب وجه غالب ترکیب قومی و قبیله‎ای منطقه را تشکیل می‎دهد. عشایر بختیاری از این سرزمین به عنوان مراتع پربار قشلاقی سود جسته و ضمن تاثیر و تاثر از محیط طبیعی و اجتماعی به اسکان موقت و دائمی دست یازیده‏اند. و هم اینک نیز جوامع بختیاری از این منطقه به عنوان قشلاق مهم خود استفاده می‏کنند.

نظام اقتصادی شهرستان شوشتر بر پایه فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و خدماتی استوار است. کشاورزی در شهرستان شغل اصلی ساکنین نقاط روستائی محسوب می‏شود که به دو شیوه سنتی و مدرن معمول می‏باشد شیوه حاکم بر کشاورزی مناطق کوهستانی و کوهپایه‏ای مبتنی بر اقتصاد معیشتی و مالکیت زمین‏ها بصورت خرده ماکلی بوده و اغلب بصورت دیم کشت می‏گردد. و شیوه حاکم بر کشاورزی مناطق جلگه‏ای مدرن و نیمه مدرن و بخش قابل توجهی از آن تحت تملک واحدهای صنعتی بزرگ کشت و صنعت قرار دارند.

در طرح ساماندهی سکونتگاهای پراکنده شهرستان شوشتر به منظور تعیین ساختار سلسله مراتبی منطقه و نقش هر یک از سکونتگاهها در این ساختار، تمامی نقاط روستائی و شهری در یک سلسله مراتب چهار سطحی دسته‏بندی گردیده‏اند.

در این مقاله درباره روستای ایستادگی که در این تقسیم‏بندی به عنوان یکی از سکونتگاههای مجموعه روستائی سماله بوده در زیرحوزه روستائی دهستان عقلیی قرار دارد. این روستا بعنوان یکی از سکونتگاههای سطح چهار در تقسیمات ایجاد شده ایفای نقش می‏نماید.، بررسی می کنیم.

بطور کلی در شکل‏گیری یک سکونتگاه مجموعه‏ای از عوامل چون موقعیت جغرافیائی و اقلیمی، ساخت اقتصادی، تاریخ و فرهنگ اجتماعی، امکانات و شرایط زمین، میزان رشد و ساخت جمعیت، موقعیت سکونتگاه در منطقه و سیاستهای ملی و منطقه‏ای نقش اصلی را ایفا می‏نماید. بی‏تردید در طراحی فضای کالبدی توجه به این عوامل در استفاده بهینه و مطلوب از زمین و همچنین تحقق اهداف کالبدی طرح موثر بوده و توجه به اصولی چون رعایت حداقل استانداردها و معیارها در زمینه کاربریها و خدمات عمومی و فضاهای باز و سکونتی می‏توانند در ایجاد شرایط مطلوب جهت زندگی ساکنان موثر باشد.

در همین راستا پیشنهادات طرح در روستای ایستادگی نیز جهت توسعه کالبدی سکونتگاه بر مبنای اصول و معیارهائی چون حفظ حرائم قانونی شبکه راهها و انهار، شرایط خاص جغرافیائی و جایگاه منطقه‏ای روستا و استفاده از فضای باز عمومی برای برقراری شرایطی مناسب، ایجاد شبکه معابر متناسب با حجم رفت و آمد، رعایت اصول زیست محیطی و همچنین توجه به استانداردها و سرانه‏های مطلوب در مقاله بررسی می شود.

واژه های کلیدی: منطقه شوشتر، ویژگیهای جغرافیائی، ویژگیهای جمعیتی ، ویژگیهای اقتصادی منطقه، بررسی خدمات عمومی ، تاسیسات زیربنائی، نقش روستا ، ویژگی های کالبدی، امکانات توسعه، روستای ایستادگی

فهرست مطالب

 فصل اول : موقعیت منطقه    ۱
۱ـ بررسی ویژگیهای جغرافیائی، اقلیمی، طبیعی منطقه:    ۱
۱ـ۱: موقعیت شهرستان    ۱
۱ـ۲: ویژگیهای اقلیمی و طبیعی منطقه    ۱
ـ اقلیم:    ۱
درجه حرارت:    ۲
بارش :    ۲
رطوبت    ۲
خصوصیات زمین‏شناسی:    ۳
خاکشناسی منطقه:    ۳
منابع آب    ۴
آبهای سطح الارضی:    ۴
آبهای تحت الارضی منطقه    ۴
تعیین حوزه‏های همگن محیطی منطقه:    ۵
۲ـ بررسی ویژگیهای جمعیتی و فرهنگی منطقه:    ۵
۲ـ۱: جمعیت و پراکندگی آن    ۵
۲ـ۲: ساختار قومی و فرهنگی منطقه    ۶
۳ـ بررسی ویژگیهای اقتصادی منطقه    ۷
۳ـ۱: ساختار اقتصادی منطقه    ۷
۳ـ۲: تعیین حوزه‏های همگن اقتصادی منطقه    ۹
حوزه کشت و صنعت    ۹
حوزه دامداری    ۹
حوزه زراعت آبی    ۱۰
۴ـ بررسی خدمات عمومی و تاسیسات زیربنائی    ۱۰
بخش گتوند    ۱۰
بخش مرکزی    ۱۱
۵ـ نقش روستا در ساختار سلسله مراتبی منطقه    ۱۲
۶ـ تعیین جایگاه و نقش پیش‏بینی شده روستا در ساختار سلسله مراتبی    ۱۲
۷ـ نحوه دسترسی روستا با نقاط پیرامونی    ۱۳
فصل دوم: شناسائی روستا    ۱۵
۱ـ معرفی روستا به لحاظ موقعیت جغرافیائی و تقسمیات سیاسی:    ۱۵
۲ـ۱: میزان جمعیت و نرخ رشد:    ۱۵
۲ـ۲: تعداد و بعد خانوار:    ۱۶
۲ـ۳: ساختار سنی و جنسی جمعیت:    ۱۸
۲ـ۴: مهاجرت:    ۲۱
۲ـ۵: سواد آموزش    ۲۲
۳ـ شناخت معیشت و فعالیت عمده اقتصادی    ۲۳
۳ـ۱: نیروی انسانی و اشتغال    ۲۳
۳ـ۲: فعالیتهای عمده اقتصادی:    ۲۴
۴ـ شناخت نظام اجتماعی و فرهنگی    ۲۷
۴ـ۱ـ دسته بندی قومی:    ۲۷
۴ـ۲ـ نظام تصمیم گیری و مدیریت روستا:    ۲۸
۵: ویژگیهای کالبدی    ۳۰
۵ـ۱: معرفی روستا به لحاظ سابقه استقرار، تاریخ تحولات و توسعه کالبدی    ۳۰
۵ـ۲: بررسی نظام محله‏بندی روستا: (محلات اصلی، فرعی، حدود، قدمت و مراکز محلات)    ۳۲
۵ـ۳: بررسی کاربریهای موجود:    ۳۳
۵ـ۴: نحوه ساخت و ترکیب فضاها و واحدهای همسایگی    ۳۷
۵ـ۵: شناخت مالیکت کاربریها    ۴۰
۵ـ۶: کیفیت ابنیه    ۴۰
۵ـ۷: شناسائی شبکه معابر:    ۴۱
۵ـ۸: برسی وضعیت تاسیسات زیربنائی:    ۴۳
۱ـ تجزیه و تحلیل و پیش‎بینی جمعیت آینده روستا    ۴۵
۲ـ تحلیل وضعیت اقتصادی و ارائه چشم‎انداز وضعیت اقتصادی روستا:    ۴۷
پیشنهادات بخش کشاورزی    ۴۸
پیشنهاداتی جهت توسعه بخش صنعت    ۴۸
پیشنهادات بخش خدمات    ۴۹
۳ـ تحلیل وضعیت کالبدی و تعیین کمبودها و مشکلات    ۴۹
تحلیل کاربریهای موجود    ۴۹
کاربری مسکونی    ۵۰
خدمات تجاری    ۵۰
کاربری آموزشی    ۵۱
کاربری مذهبی و فرهنگی    ۵۳
خدمات ارتباطی و مخابراتی    ۵۳
فروشندگی سوخت    ۵۴
ایستگاه وسایل نقلیه سبک    ۵۴
کاربری نظامی و انتظامی    ۵۴
فضای سبز    ۵۴
فضای بازی کودکان    ۵۵
فضای سبز عمومی    ۵۵
۴ـ تجزیه و تحلیل شبکه‎های ارتباطی    ۵۵
۵ـ توسعه فیزیکی و جهات توسعه    ۵۶
محدودیتهای توسعه    ۵۷
امکانات توسعه    ۵۷
مقدمه    ۶۳
۱٫ تعاریف‌    ۶۴
۱ـ ۱: تعریف‌ محدوده‌ قانونی‌ روستا    ۶۴
۱ـ ۲: تعاریف‌ مربوط‌ به کاربریها    ۶۴
۱ـ ۳: تعاریف‌ مربوط‌ به‌ تعیین‌ بستر و حریم‌ رودخانه‌ها و انهار    ۶۵
۱ـ ۴: تعاریف‌ مربوط‌ به‌ خطوط‌ انتقال‌ و توزیع‌ نیروی‌ برقمحور خط‌:    ۶۶
۲٫ ضوابط‌ مربوط‌ به‌ نحوه‌ استفاده‌ از زمین‌، تفکیک‌ و احداث‌ ساختمان در کاربریهای‌ مختلف‌    ۶۷
۲ـ ۱: ضوابط‌ کلی‌ مربوط‌ به‌ نحوه‌ استفاده‌ از اراضی‌    ۶۷
۲ـ ۲: ضوابط و مقررات احداث ساختمان با توجه به معیارهای اقلیمی    ۶۸
۲ـ ۳: ضوابط و مقررات ساختمان با توجه به اصل ‏«اشراف‏گرایی»    ۶۹
۲ـ ۴:  ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ مسکونی    ۶۹
۲ـ ۴ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی‌    ۶۹
۲ـ ۴ـ ۲: مقررات‌ احداث‌ ساختمان‌    ۷۰
۲ـ ۵: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ آموزشی‌    ۷۱
۲ـ ۵ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی‌    ۷۲
۲ـ ۵ـ ۲: مقررات‌ احداث‌ ساختمان    ۷۲
۲ـ ۶: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ بهداشتی‌ ـ  درمانی    ۷۲
۲ـ ۶ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی    ۷۳
۲ـ ۶ـ ۲: مقررات‌ احداث‌ ساختمان    ۷۳
۲ـ ۷: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ اداری    ۷۳
۲ـ ۷ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی‌    ۷۳
۲ـ ۷ـ ۲: مقررات‌ احداث‌ ساختمان    ۷۳
۲ـ ۸ ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ تجاری    ۷۴
۲ـ ۸ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی‌    ۷۴
۲ـ ۸ـ ۲:  مقررات‌ احداث‌ ساختمان‌    ۷۴
۲ـ ۹: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ صنعتی    ۷۵
۲ـ ۹ـ ۱: مقررات‌ تفکیک‌ اراضی‌    ۷۵
۲ـ ۹ـ ۲:  مقررات‌ احداث‌ ساختمان‌    ۷۵
۲ـ ۱۰: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ اراضی‌ زراعی‌ و باغات    ۷۵
۲ـ ۱۱: ضوابط‌ و مقررات‌ در حوزه‌ کاربری‌ مذهبی‌ و فرهنگی‌    ۷۶
۲ـ ۱۲: ضوابط‌ و مقررات‌ مربوط‌ به‌ غسالخانه‌ و گورستان    ۷۷
۲ـ ۱۲ـ ۱: غسالخانه    ۷۷
۲ـ ۱۲ـ ۲: گورستان‌    ۷۷
۲ـ ۱۳: ضوابط‌ و مقررات‌ مربوط‌ به‌ تاسیسات‌ زیربنایی‌    ۷۷
۳ـ ضوابط‌ و مقررات‌ مشترک    ۷۸
۳ـ ۱: طبقه‌بندی‌ راهها و دسترسیها    ۷۸
۳ـ ۲: حریم‌های‌ قانونی‌ و ضوابط‌ آنها    ۸۰
۳ـ۲ـ۱: حریم‌ روستاها    ۸۰
۳ـ۲ـ۲: حریم‌ راههای روستایی    ۸۰
۳ـ ۲ـ ۳:  حریم‌ خطوط‌ انتقال‌ نیروی‌ برق‌    ۸۱
۳ـ ۲ـ ۴: حریم‌ استقرار صنایع    ۸۳
۳ـ ۳: ضوابط‌ و مقررات‌ مربوط‌ به‌ گسل    ۸۵
۳ـ۳ـ۱: ضوابط‌ کلی‌    ۸۶
۳ـ۳ـ۲: توصیه‌های‌ طراحی‌    ۸۶
منابع و ماخذ    ۸۸

منابع و ماخذ

۱٫ آیین نامه مربوط به تعیین بستر و حریم رودخانه‏ها و انهار و مسیلها و شبکه‏های آبیاری و زهکشی (مصوب ۸/۲/۵۳ هیات وزیران)

۲٫ آیین نامه ۲۸۰۰، وزارت مسکن و شهرسازی، ۱۳۷۶

۳٫ تصویب نامه شماره ۲۹۰۵۲ حریم خطوط هوایی انتقال و توزیع نیروی برق (مصوب ۸/۱۰/۱۳۴۷ هیات وزیران).

۴٫ حبیبی، سید محسن و علیرضا امینی، «اصول و ضوابط طراحی منطقه، روستا و واحد مسکونی، خوزستان»، تهران، ۱۳۷۲٫

۵-حجتی اشرفی، غلامرضا؛ «مجموعه کامل قوانینی و مقرارت شهرداری و شوراهای اسلامی، با آخرین اصلاحات و الحاقات»، انتشارت کتابخانه گنج دانش، تهران، ۱۳۷۶٫

۶٫ سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، اطلس ویژگیهای جمعیت آبادیهای استان خوزستان، معاونت هماهنگی و برنامه‏ریزی واحد GIS، اهواز، ۱۳۷۷٫

۷٫ سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، مطالعات جامع توسعه استان، بخش دوم جمعیت و جوامع ۱۳۷٫

۸-سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، آمار نامه سال ۱۳۸۵٫
۹-سازمان برنامه و بودجه استان خوزستان، وضعیت گذشته، برآورد جمعیت، وضعیت موجود و ۱۰-پیش‏بینی جمعیت آینده شهرستانهای مختلف استان خوزستان بر اساس آخرین محدوده‏های مصوب اهواز، ۱۳۷۰
۱۱-مجموعه قوانین و مقرارت و آیین ‏نامه‏های حفاظت محیط زیست در صنعت ـ وزارت صنایع.
۱۲-مرکز آمار ایرن، «سرشماری عمومی نفوس و مسکن»، ۱۳۴۵،۱۳۵۵ ،۱۳۶۵ و ۱۳۸۵٫
مهندسین مشاور خانه‎سازی ایران، طرح ساماندهی سکونتگاههای پراکنده شهرستان شوشتر

۱۳٫ وزارت برنامه وبودجه، دفتر تحقیقات و معیارهای فنی؛ «معیارهای طرح هندسی راههای روستایی»، انتشارات وزارت برنامه و بودجه، تهران، ۱۳۶۴٫

۱۴٫ وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن؛ مجموعه آیین‏نامه‏های ساختمانی ایران، شماره استاندارد ۲۸۰۰، آیین نامه طرح ساختمانها در برابر زلزله»، تهران، بهمن ۱۳۶۶٫

فصل اول : موقعیت منطقه

۱ـ بررسی ویژگیهای جغرافیائی، اقلیمی، طبیعی منطقه:

۱ـ۱: موقعیت شهرستان

شهرستان شوشتر یکی از شهرستانهای استان خوزستان است که با ۳۴۲۷ کیلومتر مربع مساحت در شمال استان بین ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی از نصف‏النهار گرینویچ و ۳۱ درجه و ۳۶ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۲۶ دقیقه عرض شمالی از خط استوا قرار گرفته است.

این شهرستان در سال ۱۳۸۵ دارای دو نقطه شهری بنامهای شوشتر و گتوند و دو بخش به نامهای مرکزی و گتوند و هفت دهستان بنامهای جنت مکان، عقیلی، سردارآباد، شعیبیه، شهید مدرس، میان آب و میان آب شمالی می‏باشد. همچنین بر اساس آخرین تقسمیات سیاسی این شهرستان دارای ۲۴۹ آبادی دارای سکنه و ۱۱۱ آبادی خالی از سکنه است.

 ۱ـ۲: ویژگیهای اقلیمی و طبیعی منطقه

ـ اقلیم:

اقلیم هر منطقه نتیجه ترکیب عناصر متنوع آب و هوائی است که در زمانی طولانی و در تطابق با موقعیت جغرافیائی هر ناحیه پدیدار می‏شود. عناصری چون گرما، رطوبت، فشار هوا، باد، قدرت و کمبود تبخیر بخار آب و … از جمله پدیده‏های تاثیرگذار بر شرایط اقلیمی محسوب می‏شوند که اثرات اکولوژیکی هر یک از این متغیرها بر چهره زمین بویژه پوشش گیاهی، نوع کشت مکانیزم تشکیل خاک، متلاشی شدن یا فرشایش سنگها و … تجلی یافته و در نهایت بر نوع و شکل فعالیت انسانها و نوع مصالح بکار رفته در بنای ساختمانها تاثیر می‏گذارد. به منظور بررسی اقلیم شهرستان و شوشتر به بررسی درجه حرارت، جریانات جوی، تبخیر و بارش پرداخته می‏شود.

درجه حرارت:

بر اساس اطلاعات آماری ایستگاه سینوپتیک شوشتر سردترین ماه سال بهمن ماه به شمار می‏رود که متوسط دمای روزانه در این ماه ۴/۱۵ درجه سانتی گراد و حداقل و حداکثر مطلق دما بین ۸/۳ تا ۶/۲۴ درجه سانتی‏گراد متغیر می‏باشد. همچنین بر اساس این آمار گرمترین ماه سال مرداد ماه است که متوسط دمای روزانه در این ماه ۳/۳۷ درجه و حداقل و حداکثر مطلق دما بین ۶/۲۹ تا ۶/۴۹ درجه سانتی‏گراد گزارش شده است.

 جدول (۱ـ۱) تغییرات پارامترهای دما در ایستگاه سینوپتیک شوشتر در ماههای مختلف سال

ماخذ : آمار نامه استان خوزستان سال ۱۳۸۵ سازمان مدیریت و برنامه‏ریزی استان

بارش :

ریزشهای جوی در منطقه متاثر از شرایط آب و هوائی متعدد در ماهای مختلف سال متفاوت است. بیشترین میزان ریزشها در اسفندماه با متوسط ۴/۵۵ میلی‏متر و کمترین آن ماههای تیر، مرداد، شهریور و مهر با صفر میلی‏متر گزارش شده است.

رطوبت

میزان رطوبت نسبی در ماههای مختلف سال و همچنین ساعات مختلف روز متفاوت است. بطور کلی متوسط رطوبت نسبی در ماههای آذر و دی به بالاترین سطح خود بین ۸۵ تا ۸۹ درصد و در ماههای تیر و مرداد به پائین‏ترین سطح بین ۴/۲۰ تا ۵/۲۱ درصد می‏رسد. همچنین میزان رطوبت در ساعات اولیه با مداد به دلیل وقوع حداقل دمای هوا به حداکثر افزایش یافته و در ساعات میانی روز به سبب افزایش شدید دما به حداقل کاهش می‏یابد.

 خصوصیات زمین ‏شناسی:

تشکیلات زمین‏شناسی منطقه دنباله سلسله جبال زاگرس است که از شمال به جنوب خاوری کشیده شده و یک سلسله کوههای پهناوری را در باختر ایران تشکیل می‏دهد. بطور کلی سازندهای مهم متشکله در این منطقه سازندهای آسماری، گچساران، میشان، آغاجاری، بختیاری و رسوبات دوران چهارم زمین‏شناسی را شامل می‏شود که هر یک از ویژگیهای زمین شناسی خاصی برخوردار بوده و منطقه مورد مطالعه را متاثر می‏سازند.

خاکشناسی منطقه:

بر اساس مطالعات خاکشناسی اراضی واقع در محدوده شهرستان شوشتر کوهها، تپه‏ها، دشتهای رسوبی و آبرفتهای بابزنی شکل سنگریزه‏دار را شامل می‏شود که هر یک به واحدهای ارضی مختلف قابل تفکیک می‏باشند.

با توجه به مطالعات خاکشناسی و طبقه بندی اراضی منطقه مطالب زیر را می‏توان به عنوان نتیجه‏گیری بیان نمود.

ـ اکثریت اراضی بر اساس استانداردهای معمول خاکشناسی جزء اراضی قابل کشت و آبیاری با کلاسهای III II I تشخیص داده شده‏اند.

ـ در منطقه تقریباً عامل محدود کننده خاک وجود ندارد و با روشهای مختلف آبیاری همانند آبیاری قطره‏ای و بارانی می‏توان بخش‏هائی از اراضی VI V  و حتی IV را برای زراعت آبی مورد استفاده قرار داد. در منطقه خاک قابل اصلاح برای کشاورزی به اندازه کافی وجود داشته و تنها محدودیت خاک در این منطقه شوری و بالا بودن سطح آب زیرزمینی است که با زهکشی نیز قابلیت اصلاح و بهره‏برداری دارند.

 منابع آب

منابع آبی شهرستان شوشتر در دو سطح منابع آبهای تحت الارضی و سطح‎الارضی قابل بررسی است.

 آبهای سطح الارضی:

مهمترین آبهای سطح الارضی در شهرستان شوشتر دو رود مهم کارون و دز را شامل می‏شود. رودخانه کارون به طول ۸۵۰ کیلومتر و عرض متفاوت در نقاط مختلف از کوههای زردکوه در جبال زاگرس سرچشمه گرفته و با عبور از دره‏های تنگ و عمیق در سرچشمه تا بستر پهن و گسترده در مصب به اروند رود می‏پیوندد. این رود از نواحی پر پیچ و خم کوهستانی می‏گذرد و در راه انشعاب چندی منجمله خراسان به آن وارد می‏شود و در ۳۰ کیلومتری شمال شوشتر به سوی جنوب تغییر جهت می‏دهد. دو شعبه «گرگر» وشطیط که از شرق و غرب شوشتر به سوی جنوب جریان دارند از شعبات کارون به شمار می‎روند که در جنوب شوشتر در محلی به نام بند قیر مجدداً به هم ملحق می‎شوند. دبی متوسط رود کارون ۸/۶۲۸ مترمکعب در ثانیه گزارش شده است. رودخانه دز که از کوههای لرستان سرچشمه می‎گیرد پس از مشروب ساختن اراضی دزفول به شاخه شطیط وارد شده و در حوالی بندر قیر به کارون ملحق می‎شود.

 آبهای تحت الارضی منطقه

بطور کلی منابع آبهای تحت الارضی در منطقه مورد مطالعه به سه دسته چشمه، قنات و چاههای عمیق و نیمه عمیق تقسیم می‏شوند که در نواحی شمال شهرستان به دلیل ساختار زمین‏شناسی و پائین بودن سطح آبهای زیرزمینی بیشترین منابع چشمه بوده و در نواحی جلگه‏ای نیز چاهها بیشترین سهم را در این خصوص دارند.

در مطالعات طرح جامع کشاورزی در حوزه میانی کارون حداکثر آبدهی چشمه‏ها معادل ۲۲ لیتر در ثانیه در منطقه عقیلی و حداقل آن برابر یک لیتر در ثانیه در همان منطقه است همچنین بر اساس همان مطالعات اکثر چاههای منطقه نیمه عمیق بوده و حداکثر عمق آنها ۱۰۰ متر در مناطق شعیبیه و میان آب و حداقل آن ۴ متر در منطقه و کارون آماربرداری شده است.

 تعیین حوزه‏های همگن محیطی منطقه:

به منظور تعیین حوزه‏های همگن محیطی منطقه ویژگیهای جغرافیائی، طبیعی و اقیلمی منطقه مورد بررسی قرار گرفته و پس از بررسی‏های کلی در هر یک از موارد ذکر شده نتائج زیر حاصل گردیده است.

شهرستان شوشتر بطور کلی از دو واحد همگن محیطی مشتمل بر واحد کوهستانی و واحد جلگه‏ای تشکیل شده است.

در بخش کوهستانی که قسمتهای شمالی و شرقی گتوند را در برگرفته عوامل محدود کننده طبیعی موجب گردیده تا سکونتگاهها بطور پراکنده و با تراکم پائین شکل گرفته و منابع اقتصادی عمدتاً متکی بر پرورش دام باشد.

در بخش جلگه‏ای شهرستان شرایط طبیعی مناسب‏تر بوده و در نتیجه امکان استقرار سکونتگاهها فراهم‏تر و تراکم جمعیت نیز بیشتر می‏باشد.

 ۲ـ بررسی ویژگیهای جمعیتی و فرهنگی منطقه:

۲ـ۱: جمعیت و پراکندگی آن

بر اساس نتائج حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ در شهرستان شوشتر ۲۱۰۱۰۸ نفر جمعیت ساکن بوده که به لحاظ پراکندگی ۹/۴۵ درصد آنان در نقاط شهری و مابقی در نقاط روستائی استقرار داشته‏اند.

پراکندگی جمعیت شهرستان در نقاط روستائی متاثر از شرایط محیطی متفاوت است بطوریکه نقاط پرتراکم از شرایط محیطی مساعدتر و نقاط کم تراکم از محدودیت‏ها محیطی و طبیعی برخوردار هستند.

بالاترین تراکم جمعیتی بین نقاط روستائی شهرستان با ۱۲۲ نفر در کیلومتر مربع مربوط به دهستان میان آب شمالی و پائین‏ترین آن با ۶/۲۶ نفر در کیلومترمربع مربوط به دهستان جنت مکان می‏باشد.

 جدول (۱ـ۲) پراکندگی جمعیت در نقاط شهری و روستائی شهرستان شوشتر در سال ۱۳۸۵

ماخذ: سرشماری عمومی و نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ شهرستان شوشتر

 ۲ـ۲: ساختار قومی و فرهنگی منطقه

شهرستان شوشتر به دلائل اقلیمی، تنوع آب و هوائی و قدمت تاریخی از ادوار پیشین مورد توجه و علاقه چادرنشینان کوچرو و قبایل ثابت و متحرک بوده است. شرایط طبیعی منطقه و تفاوت آن با مناطق همجوار موجب شده تا اقوام و قبائل دامدار از این منطقه در فصولی از سال استفاده نموده و در طی زمان در آن اسکان پیدا کنند.

نتائج مطالعات حاکی از آنست که ترکیب قومی و قبیله‏ای منطقه بطور عمده در قبایل عرب و عشایر بختیاری خلاصه می‎شود و این ترکیب وجه غالب ترکیب قومی و قبیله‎ای منطقه را تشکیل می‎دهد. عشایر بختیاری از این سرزمین به عنوان مراتع پربار قشلاقی سود جسته و ضمن تاثیر و تاثر از محیط طبیعی و اجتماعی به اسکان موقت و دائمی دست یازیده‏اند. و هم اینک نیز جوامع بختیاری از این منطقه به عنوان قشلاق مهم خود استفاده می‏کنند.

قبائل عرب نیز از گذشته‏های دور به دنبال دام و مرتع بر رمه‏گردانی پرداخته و ضمن شروع به کار زراعت، اسکان دائمی و تدریجی یافته‏اند و هم اکنون نیز برخی از جنبه‏های قومی و قبیله‏ای خود را به ویژه در زمینه خویشاوندی حفظ کرده‏اند.

بررسی نحوه پراکندگی اقوام مختلف در سطح شهرستان نشان می‏دهد، نواحی شمالی به ویژه دهستان عقیلی محل اسکان عشایر بختیاری بوده که به دو ایل هفت لنگ و چهار لنگ و نیز طوایف و تیره‏های متعدد تعلق دارند.

همچنین نواحی جنوبی شهرستان به ویژه دهستان شعیبیه محل اسکان عشایر عرب می‏باشد.

 ۳ـ بررسی ویژگیهای اقتصادی منطقه

۳ـ۱: ساختار اقتصادی منطقه

نظام اقتصادی شهرستان شوشتر بر پایه فعالیتهای کشاورزی، صنعتی و خدماتی استوار است. کشاورزی در شهرستان شغل اصلی ساکنین نقاط روستائی محسوب می‏شود که به دو شیوه سنتی و مدرن معمول می‏باشد شیوه حاکم بر کشاورزی مناطق کوهستانی و کوهپایه‏ای مبتنی بر اقتصاد معیشتی و مالکیت زمین‏ها بصورت خرده ماکلی بوده و اغلب بصورت دیم کشت می‏گردد. و شیوه حاکم بر کشاورزی مناطق جلگه‏ای مدرن و نیمه مدرن و بخش قابل توجهی از آن تحت تملک واحدهای صنعتی بزرگ کشت و صنعت قرر دارند.

بر اساس اطلاعات آماری مجموع سطوح زیرکشت سالانه شهرستان شوشتر ۱۱۵۳۶۵ هکتار برآورد شده که حدود ۴۶۱۴۶ هکتار معادل ۴۰ درصد آن در مالکیت واحدهای صنعتی بزرگ قرار دارد.

الگوی حاکم بر کشاورزی شهرستان مبتنی بر کشت محصولات زارعی می‏باشد. مهمترین محصولات کشت شده د این شهرستان گندم با ۶۷۶۶۷ هکتار، جو ۴۴۱۵ هکتار، شلتوک ۴۵۴۰ هکتار، حبوبات ۱۲۹۳۱ هکتار، محصولات صنعتی ۱۸۳۵۰ هکتار سبزیجات ۲۸۷۴۷ هکتار، نباتان علوفه‏ای با ۱۴۵۱ هکتار و سایر محصولات با ۲۵۷۵ هکتار تخمین زده شده. ۱

پرورش دام در شهرستان شوشتر یکی دیگر از فعالیتهای اقتصادی محسوب می‏شود که مبتنی بر سه نظام دامداری عشایری، روستائی و صنعتی صورت می‏پذیرد. نظام دامداری عشایری عمدتاً گرایش به پرورش دام کوچک و متکی بر چراگاههای طبیعی بوده و در نظام دامداری روستائی که فعالیت مکمل کشاورزی محسوب می‏شود پرورش دام متکی بر مرتع، علوفه دستی و پس چرا مزارع و در نظام دامداری صنعتی نیز تولید صرفاً برای بازار و تعلیف دام دستی می‏باشد.

بر اساس اطلاعات آماری مجموع دام کوچک نگه‏داری شده در شهرستان شوشتر ۴۱۳۸۵۳ راس و تعداد دام بزرگ شمارش شده بالغ بر ۵۹۴۹۵ راس می‏باشد. که از این ترکیب نقاط کوهستانی به دلیل محدودیت اراضی کشاورزی از بیشترین میزان دام کوچک بهره‏مند هستند. همچنین این شهرستان از ۱۳۱۹۰۲ قطعه از انواع طیور بهره‏‏مند است.۱

پس از کشاورزی دومین فعالیت غالب در نقاط روستائی شهرستان فعالیتهای صنعتی را شامل می‏شود که متکی به واحدهای بزرگ و کوچک صنعتی می‏باشد. وجود واحدهای کشت و صنعت کارون تاسیسات سد گتوند و واحدهای کارگاهی نقش قابل توجهی در ترکیب اشغال ساکنان نقاط روستائی شهرستان دارند.