عنوان :

پایان نامه موانع رشد و توسعه صنعت در کشورهای جهان سوم

تعداد صفحات : ۷۹

نوع فایل : ورد و قابل ویرایش

چکیده

تحقیق حاضر در پی این است تا علل موانع رشد و توسعه صنعت را در کشورهای جهان سوم و ایران مورد بررسی قرار دهد .

توسعه صنعت یک فرآیند مجموعه‌ای و کلی و پیچیده است. در کشورهای جهان سوم فر‌آیند توسعه آسان و ساده تلقی می‌شود. فرآیندی خاص از تغییر و تحول که در نهایت محیط زیستی کاملاً نو و تازه برای مردم فراهم می‌آورد و زندگی مرفه‌تری را برای اقشار وسیع‌تر جمعیت امکان‌پذیر می‌سازد به عبارت دیگر به گفته «بروگفیلد» توسعه عبارت است از پیشرفت به سوی اهداف رفاهی نظیر کاهش نابرابری کاهش بیکاری و فقر.

 این ساده‌انگاری و آسان اندیشی در زمان کنونی و در این برش از تاریخ که بدون توجه به شتاب و گستردگی تحولات جهانی است آسیب‌های گران بر این کشورها وارد می‌کند زیرا کشورهای دیگر به ویژه کشورهای صنعتی با استفاده از بعد زمان با شتاب پیش می‌روند حال آن که در کشورهای جهان سوم آنچه مطرح نیست سرعت است و شتاب بخشیدن به فرآیند توسعه و دقت کردن در کارها، در هر دو بخش همگانی و ویژگانی مورد فراموشی کامل قرار دارد.

عامل زیربنایی در تحولات نگرش علمی، فنی جامعه عامل و عنصر فرهنگی است به عبارت دیگر با مطالعه وسیع‌تر شواهد موجود متوجه می‌شویم که مهمترین عنصر برای کمک به فرآیند توسعه عبارت است از تغییری اساسی در فرهنگ که از طریق ایجاد ساختارهای اجتماعی مناسب باعث روی‌آوری جامعه به دانش و کاربرد روش‌های علمی در ابعاد مختلف زندگی و فعالیتهای جامعه گردد.

 دگرگونی در فرهنگ و در پی آن دگرگونی فرهنگ سیاسی فرآیند گسترش را شتاب می‌بخشد و بت‌های سرنوشت‌گرایی را فرو می‌ریزاند و خرده فرهنگ‌های سیاسی کهنه و دست و پاگیر جامعه را از میان برمی‌دارد.

دگرگونی و تحولات فرهنگ سیاسی و اجتماعی موجب فراگیر شدن جامعه‌پذیری و در نتیجه گسترش فرهنگ مشارکت می‌شود. فرهنگ مشارکت نیز به نوبه خود پروسه رفتار سازمانی را اصلاح می‌کند و بهبود می‌بخشد و از این راه انسجام گروهی و طبقاتی فراهم می‌آید. و یگانگی ملی تأمین می‌گردد و این به سود جامعه جهان سوم است زیرا در برابر بحران‌های اقتصادی و اجتماعی پایداری و مقاومت جامعه افزون و پرتوان می‌شود.

باید در زمینه‌های مختلف از متخصصان و کارشناسان استفاده شود زیـرا در جهان امروز با توجه به فرآیند توسعه دیگر کشــورها بــدون تخصیص‌گرایی و کار علمی نمی‌توان به قافله توسعه رسید برای رسیدن بـه چـنین هدفی نقش دولتمردان در اهمیت دادن به متخصصان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار اســت. و الـگوی تـوسعه ایران باید دربرگیرنده توازن بین بخشهای مختلف جامعه ضـامن رابطه‌ای موزون با دیگر کشورها، حافظ منابع مختلف برای آیندگان باشد و عدالت اجتماعی را در جامعه ایجاد کند.

مهم‌ترین وجه توسعه نیافتگی کشورهای در حال توسعه را باید در میان برخی عناصر فرهنگی جستجو کرد و وجود امپریالیسم را در توسعه صنعت نمی‌توان نادیده گرفت.

به نظر صاحب‌نظران (ژن تینبرگن) یکی از مشخصه‌های آشکار توسعه نیافتگی کمبود سرمایه است که به طرق مختلف مشاهده می‌شود اختلاف بین اغنیاء و فقرا در کشورهای در حال توسعه به دو نکته دلالت دارد:

کمبود اختلاف در سرمایه انسانی
اختلاف در نیرو و قدرت

تأکید دولت ایران بر امر توسعه صنعت پس از پایان جنگ عراق علیه ایران افزایش چشمگیری یافته و حاصل آن توفیق نسبی در انجام برخی طرح‌های زیربنایی در زمینه فولاد – پتروشیمی – خودروسازی – برق رسانی – احداث سدها و راه‌ها و حمل و نقل و . . .  بوده است.

 واژه های کلیدی: موانع رشد ، توسعه صنعت ، کشورهای جهان سوم، ایران، انقلاب صنعتی

فهرست مطالب

« فصل اول»    ۱
چکیده تحقیق    ۲
مقدمه    ۴
بیان مسئله    ۶
ضرورت تحقیق    ۷
اهداف تحقیق    ۹
تعریف اصطلاحات    ۹
« فصل دوم»    ۱۱
پیشینه‌ی تحقیق    ۱۱
ویژگیهای مشترک کشورهای جهان سوم از نظر دکتر آشفته تهران    ۱۲
نوسازی فرهنگی و علمی نمودن آن: محور تحولات توسعه‌ای    ۱۴
آموزش و پرورش از دیدگاه دکتر ازکیا    ۱۵
روابط خارجی در ایران از دیدگاه دکتر ولایتی    ۱۹
موانع توسعه از دیدگاه دکتر لهسایی زاده    ۲۰
۱)موانع داخلی توسعه    ۲۱
۱ – موانع اقتصادی    ۲۱
۱ – ۱ کمبود سرمایه‌گذاری    ۲۲
۲ – ۱ توزیع نابرابر کالا و خدمات    ۲۲
۳ – ۱ رشد بی‌تناسب بخش خدمات    ۲۳
۴ – ۱ بیکاری و فقر    ۲۳
۲ – موانع سیاسی    ۲۴
۱ – ۲ استبداد    ۲۴
۲ – ۲  مدیریت بد سیاسی    ۲۵
۳ – ۲ دموکراسی ناقص    ۲۵
۴ – ۲ مشارکت ناقص سیاسی    ۲۶
۳ – موانع فنی    ۲۷
۱ – ۳ فن‌آوری سنتی    ۲۷
۲ – ۳ فن‌آوری سرمایه‌بر    ۲۷
۳ – ۳ فن‌آوری وابسته    ۲۸
۴ – ۳ فن‌آوری معطوف به خارج    ۲۸
۴ – موانع اجتماعی    ۲۹
۱ – ۴ جمعیت و مهاجرت    ۲۹
۲ – ۴ وضع بهداشت و تغذیه    ۳۰
۳ – ۴ بی‌سوادی و نقص نظام آموزشی    ۳۰
۵ – موانع فرهنگی    ۳۱
۱ – ۵ روحیه تقدیرگرائی    ۳۱
۲ – ۵ تجدد ستیزی    ۳۲
۳ – ۵ کمبود شناخت علمی    ۳۲
۴ – ۵ تضادهای قومی    ۳۳
۶ – موانع زیست محیطی    ۳۳
۱ – ۶ کمبود آب کشاورزی    ۳۳
۲ – ۶ تخریب منابع طبیعی    ۳۴
۳ – ۶ استفاده بی‌رویه از مواد شیمیایی    ۳۴
۲) موانع خارجی توسعه    ۳۵
۱ – اقتصاد بین‌الملل    ۳۵
۱ – ۱ مبادله نابرابر    ۳۵
۲ – ۱ انحصارات اقتصادی    ۳۶
۳ – ۱ انتقال مازاد اقتصادی    ۳۶
۴ – ۱ تحریم اقتصادی    ۳۶
۲ – سلطه امپریالیستی    ۳۷
۱ – ۲ سرکوب جنبشهای ملی    ۳۷
۲ – ۲ کمک به ضد انقلاب    ۳۷
۳ – ۲ ژاندارمری مناطق    ۳۸
۴ – ۲ اعمال حق وتو    ۳۸
۳ – فن‌آوری برتر    ۳۹
۱ – ۳ انتقال فن‌آوری مناسب    ۳۹
۲ – ۳ انحصار در عرضه قطعات یدکی    ۴۰
۳ – ۳ انحصار در علوم    ۴۰
۴ – نظارت‌های اجتماعی    ۴۱
۱ – ۴ ارتقای طبقات بالای اجتماع    ۴۱
۲ – ۴ بر حق جلوه دادن شکاف طبقاتی    ۴۱
۳ – ۴ جذب نخبگان فکری    ۴۲
۵ – نفوذ فرهنگی    ۴۲
۱ – ۵ مخدوش نمودن فرهنگ بومی    ۴۲
۲ – ۵ اشاعه فرهنگ غربی    ۴۳
۳ – ۵ جهانی کردن فرهنگ    ۴۳
۴ – ۵ ترویج مصرف‌گرایی    ۴۴
۶ – تخریب محیط زیست    ۴۴
۱ – ۶ استیصال منابع طبیعی    ۴۴
۲ – ۶ آلودگی محیط زیست    ۴۵
۶ – ۳ تحمیل سموم خطرناک    ۴۵
۱ – سرآرتور لوئیس    ۴۶
۲ – آلبرت هیرشمن    ۴۷
۳ – رائول پره‌بیش    ۴۷
۴ – هانی دیبوبسینگر:    ۴۸
۵ – ژن تینبرگن:    ۴۸
ناهمگرایی بین کشورهای غنی و فقیر از دیدگاه آنتونی گیدنز    ۴۹
« فصل سوم»    ۵۱
« وضعیت صنعت در ایران»    ۵۱
صنعت در ایران    ۵۲
صنعت در دنیای جدید    ۵۳
معنای نوین سیاسیت صنعتی از دیدگاه دکتر امیر احمدی    ۵۴
الف) الگوی آسیای شرقی    ۵۶
ب) الگوی تخصیص یابی انعطاف‌پذیر    ۵۷
وضعیت بخش صنعت ایران از دیدگاه دکتر امیر احمدی    ۵۷
سیاست صنعتی در ایران از دیدگاه دکتر امیر احمدی    ۶۲
« فصل چهارم»    ۶۹
تجزیه و تحلیل ونتیجه‌گیری    ۶۹
نتیجه‌گیری    ۷۰
فهرست منابع:    ۷۳

فهرست منابع:

۱٫      آشفته تهرانی، امیر / جامعه شناسی جهان سوم/ تهران انتشارات پیام نور/ شهریور ۷۸٫
۲٫      گروه مؤلفان/ کلیات علم اقتصاد/ تهران انتشارات پیام نور/ اردیبهشت ۷۴٫
۳٫      ازکیا، مصطفی/ جامعه‌شناسی توسعه/ انتشارات نشر کلمه/ چاپ چهاردهم، ۱۳۸۱٫
۴٫      گیدنز، آنتونی/ جامعه‌شناسی/ ترجمه: صبوری، منوچهر/ تهران انتشارات نشر نی۱۳۷۳٫
۵٫      لهسایی زاده، عبدالعلی/ جامعه شناسی توسعه/ انتشارات پیام نور ۱۳۸۱٫
۶٫  امیراحمدی، هوشنگ/ ابزارهای توسعه صنعتی (تداوم و گسست)/ ترجمه: طیب، علی‌رضا/ تهران انتشارات فاروس/ چاپ اول ۱۳۷۷٫

مقدمه

گسترش و دگرگونی اجتماعی و اقتصادی در جامعه‌های پرجمعیت جهان سوم هنوز مسئله روز است. از آنجا که کشورهای جهان سوم نزدیک به  جمعیت جهان را در خود جای داده‌اند موضوع عقب‌ماندگی و عدم رشد صنعت در این کشورها از جامعه جهانی نمی‌تواند مورد فراموشی سپرده شود.

در واقع آنچه موجب کندی و آهستگی آهنگ پیشرفت اقتصادی به شمار می‌رود همانا شرایط اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی شیوه‌های رفتار و نظامهای فرآوری و آموزش و پرورش در جامعه است. تجزیه و تحلیل پیشرفت اقتصادی (کشاورزی و صنعتی) اندیشه سیاستمداران و جامعه‌شناسان را به خود سرگرم کرده است. و هر یک از دیدگاه ویژه دانش خود به این موضوع می‌نگرند.

گروهی بر اهمیت نابرابری اقتصادی، گروهی بر وجود هدف کشورهای استعمارگر، گروهی بر اعمال نفوذ دولت‌های بیگانه و شرکت‌های چند ملیتی و کارتل‌ها و تراست‌ها و . . . تأکید می ورزند.

در کشورهای جهان سوم که بیشتر مردم در روستاها زندگی می‌کنند میزان بیکاری و بیکاری پنهان بسیار زیاد است و مهاجرت داخلی فراوان دیده می‌شود و فاصله زیادی میان لایه‌های اجتماعی وجود دارد و صنعتی شدن پیشرفت چندانی ندارد و آنچه در راه صنعتی شدن صورت می‌گیرد بیشتر صنایع مونتاژ یا صنایع کوچک است که تازه آن هم در بسیاری موارد به حد کمال نمی‌رسد و راه پیشرفت واقعی تکنولوژی را نمی‌گشاید.

اما در جامعه‌های جهان سوم دو پدیده مورد بررسی قرار می‌گیرد:

متحول ساختن جامعه و پدید آوردن و عملی کردن آموزش‌ و پرورش نوین که در نتیجه موجب دگرگونی ساختارهای جامعه می‌شود.
نوسازی جامعه با بکارگرفتن تکنولوژی به این منظور که بازده سرانه افزایش پیدا کند و در واقع این اصطلاح ما را به مفهوم صنعتی شدن یا گسترش ساختار صنعت نزدیک می‌سازد . امروزه صنعتی شدن مورد آرزوی مردم کشورهای جهان سوم است.

بسیاری از نگره‌پردازان و سیاستمداران و دولتمردان این کشورها تنها راه رهایی از عقب‌ماندگی اقتصادی را در رشد صنعتی بخش‌های گوناگون فرآوری و تحول در کل سیستم اقتصادی – اجتماعی کشور می‌دانند.

 بیان مسئله

در کشورهای موسوم به جهان سوم علی رغم تلاش فراوانی که در قالب برنامه‌های عمرانی جهت کاهش توسعه نیافتگی، فقر و نابرابری صورت گرفته لیکن مشکلاتی چون فقر و نابرابری به قوت خود باقی است. به تعبیری جریان توسعه اقتصادی جدا از نابرابری‌های به جا مانده از پیش به خودی خود غالباً طوری است که طی آن عده‌ای وضعیت بهتری پیدا کرده‌اند در حالی که سایرین و در نهایت اگر وضعیت بدتری پیدا نکنند و در همان سطح باقی می‌مانند.

ملاحظه می‌شود که درصد بالایی از کسانی که در زیر خط قرمز زندگی می‌کنند ساکن روستاها هستند که این خود بیانگر عمیق از لحاظ نابرابری در درون کشورهای توسعه نیافته در بین جمعیت‌های روستایی و شهری است.

در کشور ایران نیز درصد بالایی از جمعیتی که دچار فقر و محرومیت هستند. در مناطق روستایی ساکن هستند ارتباطی بین سطوح توسعه یافتگی و میزان جمعیتی که در زیر خط قرمز قرار می‌گیرند وجود دارد بدین ترتیب که هر چه بر سطح توسعه نیافتگی و عقب‌ماندگی کشور افزوده می‌شود.

از یک سو بر میزان جمعیت زیر خط فقر افزوده می‌شود و از سوی دیگر فاصله بین جمعیت زیر خط قرمز در مناطق روستایی در مقایسه با مناطق شهری افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر در کشورهای توسعه یافته‌تر فاصله بین میزان فقر روستایی با میزان فقر شهری کمتر از مناطق کشورهای توسعه یافته‌تر است.

بر این مناسبت که گفته می‌شود جوامع صنعتی و توسعه یافته نه تنـها ثروتمندتر و مرفه‌تر هستند بلکه تساوی طلبی نیز در آن‌ها به نسبت کشـورهای توسـعه نیافته مشهودتر است در زمینه توسعه اجتماعی باید عدالت اجتماعی بین شهر و روستا و جامعه عشایری به یک شکل و اندازه رعایت گردد و بالاخره در توسعه‌ی فرهنگی باید مردم را از غنا و موهبت دیگر فرهنگ‌های موجود در جهان بی‌بهره نگذاریم.

ضرورت تحقیق

دانش و تکنولوژی فرآیند توسعه را شتاب می‌بخشد و در این شرایط پیشبرد هدفهای فنی اهمیت پیدا می‌کند. توســـعه یــک فـرآیند مجموعه‌ای است و بستگی به سازه‌های متعدد داردکه عبارت است از مواد خام، امـکانـات سرمـایـه‌ای ، فـرهـنگ و باورهای مردم، وجود صنعت و افزارهای فنی، برنامه‌ریزی‌های دورنگر بسیار سنجیده‌ در امور اقتصادی و اجتماعی، وجود نظام سیاسی مناسب و انسانی، تسلط‌جو آزادی‌خواهی و انسان دوستانه ، استفاده از پژوهش در فنی و دانش‌های کاربردی و پدید آوردن شرایط مناسب اجتماعی و روانی در جامعه آموزش نیروی انسانی – اراده و تصمیم به منظور انجام دگرگونی گسترده در سطح ملی، گذر از اقتصاد متعارف به اقتصاد صنعتی امروزه این جستار کاملاً روشن است که پیشرفت در تولید (فرآوردن ساختن) بر پایه پیشرفت‌های صنعتی و فنی استوار است و این خود وابسته به پیشرفت‌های دانش است.

صنعت و فن مستلزم کاربرد عملی آگاهی‌های نوین است که همراه با سرمایه‌گذاری لازم انجام می گیرد و کشوری که سرمایه مورد نیاز را در اختیار ندارد نخواهد توانست به صنعت و فنون کاربردی دست یابد.

در ایران مانند همه کشورهای جهان سوم کار توسعه صنعت به چندین عامل نیازمند است از آن میان اراده ملی و عامل زمان در شتاب بخشیدن برای گذر تاریخی از دوران نیم صنعتی به دوران صنعتی دارای اهمیت ویژه است کشورهای پیشرفته اکنون به دوران فرا صنعتی با شتاب در حال حرکت‌اند در حالی که کشورهای جهان سوم هنوز به دوران نیمه صنعتی گذشته دست نیافته‌اند.

پس با توجه به اهمیت و ضرورت موضوع می‌کوشیم فرآیندهای توسعه و صنعت را در کشورهای جهان سوم و ایران بازگو نماییم.

اهداف تحقیق

از آنجا که رشد صنعت در کشورهای جهان سوم رابطه مستقیمی با امکانات این جوامع دارد و در اکثر این جوامع مشکلات زیربنایی زیادی دیده می‌شود که مانع رشد و توسعه صنعت است در این تحقیق می‌کوشیم به سؤالات زیر پاسخ دهیم:

عوامل داخلی و خارجی توسعه چه نقشی در فرآیند رشد صنعت دارند؟
نقش استعمار و استبداد در توسعه جوامع عقب مانده چگونه بوده است و آیا باعث رشد این جوامع شده است؟
آیا روند رشد توسعه و صنعت در ایران از مطلوبیت برخوردار است؟

جهت دریافت و خرید متن کامل مقاله و تحقیق و پایان نامه مربوطه بر روی گزینه خرید انتهای هر تحقیق و پروژه کلیک نمائید و پس از وارد نمودن مشخصات خود به درگاه بانک متصل شده که از طریق کلیه کارت های عضو شتاب قادر به پرداخت می باشید و بلافاصله بعد از پرداخت آنلاین به صورت خودکار  لینک دنلود مقاله و پایان نامه مربوطه فعال گردیده که قادر به دنلود فایل کامل آن می باشد .